DIAGNOSTICEREN VAN KNIE KLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DIAGNOSTICEREN VAN KNIE KLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT"

Transcriptie

1 Juni 2011 DIAGNOSTICEREN VAN KNIE KLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT Birgit Joosen, Thom Kemperman, Roxanne Helleward, Malík van Kampen Opdrachtgever: Y.M. Fokker Coach: F. Schot 16 Juni 2011, Amsterdam B e r o e p s o p d r a c h t H o g e s c h o o l v a n A m s t e r d a m, O p l e i d i n g F y s i o t h e r a p i e

2 VOORWOORD In dit document presenteert de werkgroepgroep het protocol Diagnosticeren van knie klachten: een evidence based overzicht. Hierin staan diagnostische knietesten beschreven met de daarbij toebehorende wetenschappelijke achtergronden. De werkgroep groep wenst u veel (leer)plezier met dit protocol. Met vriendelijke groet, Birgit Joosen Roxanne Helleward Thom Kemperman Malik van Kampen DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 2

3 INHOUDSOPGAVE INLEIDING... 4 TRAUMA MECHANISME... 5 DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: DE TEST UITVOERINGEN... 7 COLLATERAAL LETSEL... 7 Valgus stress test in Valgus stress test in Varus stress test in Varus stress test in MENISCUS LETSEL McMurray s test Thessaly Test in 5 en Apley s Compression Test & Apley s Distraction Test Joint Line Tenderness test Ege s test OSTEOCHONDRAAL LETSEL Vastus medialis coördination test Patella Apprehension test ookwel Fairbank s Apprehension test Clarke s Sign ook wel Patellofemoral Grinding test of Patellar Tracking test HYDROPS Ballotement intra-articulair Bulging Sign, intra-articulair LIGAMENTUM CRUCIATUM VOORSTE KRUISBAND Lachman Pivot Shift Anterior Drawer test ACHTERSTE KRUISBAND Posterior drawer test Gravity Sign / Posterior Sag Sign LITERATUUR BIJLAGEN Bijlage 1: Verantwoording keuze testbeschrijving Bijlage 2: 4 veldentabel diagnostiek Bijlage 3: Evidence Based richtlijn ontwikkeling (ebro) DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 3

4 INLEIDING De laatste jaren wordt er binnen de gezondheidszorg, specifiek binnen de fysiotherapie, steeds meer onderzoek gedaan naar de evidentie van diagnostische testen. Een goed voorbeeld hiervan is Ann Cools van de Universiteit Gent, die onderzoek heeft gedaan naar de waarde van diverse diagnostische testen voor de schouder en dit verwerkt heeft in verschillende overzichtelijke artikelen. Omtrent diagnostiek van de knie zijn er de laatste jaren vele diagnostische testen ontwikkeld waarnaar verschillende wetenschappelijke onderzoeken zijn verricht. Echter, als er gekeken wordt naar welke knietesten er binnen het onderwijs van de Hogeschool van Amsterdam aan studenten fysiotherapie aangeboden worden, is er geen duidelijk overzicht van evidence based diagnostische testen. Hierop gebaseerd is er door de heer Y.M. Fokker van de Hogeschool van Amsterdam het verzoek ingediend onderzoek te verrichten om duidelijkheid te verkrijgen in welke diagnostische testen voor de knie, m.b.t. een viertal pathologiën, waardevol zijn om goed evidence based te kunnen werken in het fysiotherapeutische werkveld. De evidentie van de diagnostische knietesten is door de auteurs door middel van een literatuurstudie onderzocht en verwerkt in het artikel Diagnosticeren van knie klachten; een evidence based overzicht. Dit artikel biedt ondersteuning bij het interpreteren van de wetenschappelijke gegevens van het protocol. Met het protocol Diagnosticeren van knie klachten: een evidence based overzicht, zullen de auteurs een bijdrage leveren aan het onderwijs van de opleiding fysiotherapie binnen de Hogeschool van Amsterdam, om op deze manier de opleiding en het beroepsveld beter op elkaar te laten aansluiten Birgit Joosen Thom Kemperman Roxanne Helleward Malik van Kampen DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 4

5 Afbeelding afkomstig uit Brooymans F.A.M. Kan de fysiotherapeut acute knieletsels adequaat diagnosticeren? TRAUMA MECHANISME Bij een patiënt met knieklachten is het belangrijk dat er naast een lichamelijk onderzoek, een goede anamnese wordt afgenomen waarbij het traumamechanisme duidelijk naar voren komt. De volgende vragen kunnen als richtlijn gebruikt worden bij de anamnese. Hoe is het trauma ontstaan? Is er in het verleden een blessure aan de knie geweest? Hoe is de functionaliteit van de knie? Was er een click of pop te horen tijdens het trauma? Vond het trauma plaats tijdens een versnelling of vertraging tijdens het bewegen? Is er sprake van pijn, zo ja waar, aard van de pijn? Is de pijn te provoceren of te reduceren? Is er sprake van een onstabiel gevoel ( giving away )? Is er sprake van slotklachten? Zijn er crepitaties te horen tijdens het lopen? Is de knie gezwollen? Is het gangpatroon normaal? Wat voor schoeisel draagt de patiënt? DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 5

6 Overzicht traumata met de mogelijk aangedane structuren volgens David J. Magee 2008 Trauma Varus of valgus zonder rotatie Varus of valgus contact met rotatie Klap of val op knie in flexie met voet in dorsaal flexie Klap op tuberositas tibiae of val op knie in flexie met voet in plantair flexie Geforceerde hyperextensie knie Hyperextensie zonder contact Vanuit beweging naar plotseling stilstand Vanuit beweging naar plotseling stilstand met endorotatie tibia of exorotatie van het femur op een gefixeerde tibia. Plotseling omdraaien waarbij de tibia een tegenovergestelde draai maakt Rotatie, compressie met varus of valgus Compressie met rotatie Hyper flexie Geforceerde endorotatie Geforceerde exorotatie Dashboard injury Mogelijk aangedane structuur Collateraal banden Epicondyl fractuur (sub)luxatie patella Collateraal- en kruisbanden (sub)luxatie patella Meniscus Patella femoraal letsel Osteochondraal fractuur Achterste kruisband Voorste en/of achterste kruisband Voorste kruisband Achterste kapsel Voorste kruisband Voorste kruisband (sub)luxatie patella Meniscus Meniscus Osteochondraal fractuur Meniscus Voorste kruisband Laterale meniscus Mediale meniscus Mediale collateraalband Voorste kruisband (sub)luxatie patella Achterste kruisband Fractuur patella Fractuur tibia (proximaal) Fractuur tibia plateau DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 6

7 DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: DE TEST UITVOERINGEN Collateraal Letsel Collateraal letsel mediaal Valgus stress test in 0 Uitvoering volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008* 1. De patiënt ligt in ruglig met de heup in lichte abductie en in extensie, waardoor het dijbeen op de tafel rust. 2. De onderzoeker houdt de knie in extensie (0 ) vast, waarbij de enkel gefixeerd wordt met de homolaterale hand. De heterolaterale hand wordt met de duimmuis tegen de proximale kop van de fibula geplaatst. 3. Vervolgens duwt de onderzoeker naar mediaal tegen de knie en naar lateraal tegen de enkel, in een poging de gewrichtsspleet aan de mediale zijde te openen. De onderzoeker palpeert de mediale gewrichtslijn voor een opening. Een positieve test is een buitensporige laterale opening en herkenbare pijn in vergelijking met de niet aangedane zijde. *Er is geen originele testbeschrijving beschikbaar, de auteurs hebben daarom gekozen voor de testbeschrijving volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus Zie bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 4. Ondanks dat er geen recent onderzoek is verricht naar de diagnostische waarden van deze test, wordt de Valgus stress test in 0, regelmatig toegepast in het werkveld. De werkgroep is van mening dat deze test wel bruikbaar is als diagnostische test. Echter adviseren de auteurs dat er meer studies moeten worden verricht om beter inzicht te krijgen van de diagnostische waarden. Validiteit; Diagnostische waarden: Onbekend. Valgus stress test in 30 Uitvoering volgens Kastelein (2008)* 1. De patiënt ligt in ruglig met de heup in lichte abductie en in extensie, waardoor het dijbeen op de tafel rust. 2. De onderzoeker brengt de knie naar 30 flexie, waarbij de enkel gefixeerd wordt met de homolaterale hand. De heterolaterale hand wordt met de duimmuis tegen de proximale kop van de fibula geplaatst. 3. Vervolgens duwt de onderzoeker naar mediaal tegen de knie en naar lateraal tegen de enkel, in een poging de gewrichtsspleet aan de mediale zijde te openen. De onderzoeker palpeert de mediale gewrichtslijn voor een opening. Een positieve test is een buitensporige laterale opening en herkenbare pijn in vergelijking met de niet aangedane zijde. *Kastelein (2008) geeft de testbeschrijving van de Valgus stress test in 30 weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 7

8 Evidentie Niveau; EBRO score 2, Kastelein (2008). Het is aannemelijk dat de Valgus stress test in 30 een bruikbare diagnostisch test is voor het uitsluiten van mediale collaterale bandletsel. De Valgus stress test in 30 heeft een hogere sensitiviteit bij laxiteit ten opzichte van pijn. Wat inhoudt dat bij collateraal letsel laxiteit van meer waarde kan zijn dan pijn om de mate van schade aan weefsel te beoordelen. Validiteit; Diagnostische waarden: Laxiteit: Sensitiviteit 91%, Specificiteit 49%, LR+ 1.8, LR- 0.2 (Kastelein et al 2008). Pijn: Sensitiviteit 78%, Specificiteit 67%, LR+ 2.3, LR- 0.3 (Kastelein et al 2008). Betrouwbaarheid; De inter-betrouwbaarheid van de Valgus stress test in 30 bedraagt 56% volgens McClure (1989). Collateraal letsel lateraal Varus stress test in 0 Uitvoering volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008* 1. De patiënt ligt in ruglig met de heup in lichte abductie en in extensie, waardoor het dijbeen op de tafel rust. 2. De onderzoeker houdt de knie in extensie (0 ) vast, waarbij de enkel gefixeerd wordt met heterolaterale hand. De homolaterale hand wordt met de duimmuis tegen de mediale epicondyl van de tibia geplaatst. 3. Vervolgens duwt de onderzoeker naar lateraal tegen de knie en naar mediaal tegen de enkel, in een poging de gewrichtsspleet aan de laterale zijde te openen. De onderzoeker palpeert de laterale gewrichtslijn voor een opening Een positieve test is een buitensporige laterale opening en herkenbare pijn in vergelijking met de niet aangedane zijde. *Er is geen originele testbeschrijving beschikbaar, de auteurs hebben daarom gekozen voor de testbeschrijving volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus Zie bijlage 1 Evidentie Niveau; EBRO score 4. Ondanks dat er geen recent onderzoek is verricht naar de diagnostische waarden van deze test, wordt de Varus stress test in 0 regelmatig in het werkveld toegepast. De werkgroep is van mening dat deze test wel bruikbaar is als diagnostische test. Echter adviseren de auteurs dat er meer studies moeten worden verricht om beter inzicht te krijgen van de diagnostische waarden. Validiteit; Diagnostische waarden: Onbekend. Varus stress test in 30 Uitvoering volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008* 1. De patiënt ligt in ruglig met de heup in lichte abductie en in extensie, waardoor het dijbeen op de tafel rust. 2. De onderzoeker brengt de knie naar 30 flexie, waarbij de enkel gefixeerd wordt met heterolaterale hand. De homolaterale hand wordt met de duimmuis tegen de mediale epicondyl van de tibia geplaatst. 3. Vervolgens duwt de onderzoeker naar lateraal tegen de knie en naar mediaal tegen de enkel, in een poging de gewrichtsspleet aan de laterale zijde te openen. De onderzoeker palpeert de laterale gewrichtslijn voor een opening DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 8

9 Een positieve test is een buitensporige laterale opening en herkenbare pijn in vergelijking met de niet aangedane zijde. *Er is geen originele testbeschrijving beschikbaar, de auteurs hebben daarom gekozen voor de testbeschrijving volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus Zie bijlage 1 Evidentie Niveau; EBRO score 4. Ondanks dat er geen recent onderzoek is verricht naar de diagnostische waarden van deze test, wordt de Varus stress test in 30 test met regelmaat toegepast in het werkveld. De werkgroep is van mening dat deze test wel bruikbaar is als diagnostische test. Echter adviseren de auteurs dat er meer studies moeten worden verricht om beter inzicht te krijgen van de diagnostische waarden. Validiteit; Diagnostische waarden: Onbekend. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 9

10 Meniscus letsel McMurray s test Uitvoering volgens David J. Magee 2008* 1. De patiënt ligt in ruglig met de knie in volledige flexie (de hiel tegen de bil aan). 2. De onderzoeker pakt de hiel van de patiënt vast, geeft een interne rotatie van de tibia en brengt de knie naar extensie (laterale meniscus). 3. Vervolgens herhaalt de onderzoeker deze beweging. Echter in plaats van interne rotatie, wordt er een externe rotatie van de tibia gegeven (mediale meniscus). Een positieve test is geïndiceerd bij een vaak pijnlijke, hoorbare of palpeerbare plop of click, wat veroorzaakt wordt door een los fragment van de meniscus. Note: Bij de gemodificeerde McMurry s test beschreven door Karachalios 2005 in het artikel Hing 2008, wordt voor de mediale meniscus, een valgus stress component toegepast en voor de laterale meniscus, een varus stress component toegepast. *Meserve (2008) geeft geen testbeschrijving weer. De originele testbeschrijving is afkomstig van McMurray (1928) en is beschikbaar. Echter verwijst Meserve (2008) naar de testbeschrijving volgens David J. Magee De auteurs hebben voor deze testbeschrijving gekozen, omdat het onderzoek op deze testbeschrijving is gebaseerd. Zie bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 1, Meserve et al (2008). Het is aangetoond dat de McMurray s test een redelijk sterke diagnostische test is voor het aantonen van meniscusletsel. De spreiding van de sensitiviteit en specificiteit in verschillende onderzoeken is groot. Het gevolg hiervan is dat de onderzoeken moeilijk met elkaar vergeleken kunnen worden, wat het interpreteren van gegevens bemoeilijkt. Er kan in ieder geval gezegd worden dat de test waardevol is bij het insluiten van meniscusletsel. Validiteit; diagnostische waarden: Sensitiviteit 55%, Specificiteit 77% (Meserve et al 2008). Thessaly Test in 5 en 20 Uitvoering volgens Karachalios (2005)* 1. De patiënt staat met platte voeten op de grond. De onderzoeker ondersteunt de patiënt door zijn of haar uitgestrekte handen vast te houden. 2. De patiënt voert drie keer een interne en externe rotatie uit met zijn of haar knie en lichaam, terwijl de knie in 5 flexie staat. Het is verstandig om deze test eerst op de niet aangedane zijde uit te voeren, zodat de patiënt erin getraind raakt. De patiënt leert zo de knie in 5 en 20 flexie vast te houden en leert onderscheid te maken in pijnsensatie vergeleken met de aangedane zijde (herkenbare pijn) 3. Vervolgens worden deze stappen nogmaals uitgevoerd, met de knie in 20 flexie Een patiënt waarbij er verdacht wordt dat hij of zij een meniscus ruptuur heeft, ervaart discomfort van de mediale of laterale gewrichtslijn en kan een gevoel van slotklachten of giving way krijgen. Thessaly Test in 20 graden DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 10

11 *Karachiolis (2005) geeft de testbeschrijving van de Thessaly test in 20 weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 2, Karachalios et al (2005). Het is aannemelijk dat de Thessaly test betere diagnostische waarden heeft in 20 flexie dan 5 flexie. Verder zijn er aanwijzingen dat meniscus letsel in combinatie met voorste kruisband letsel de specificiteit sterk doet dalen. Aangezien diagnostische waarden tussen onderzoeken erg verschillen raden de auteurs aan dat er meer onderzoek wordt gedaan naar de Thessaly test. Validiteit; Diagnostische waarden: De Thessaly test in 5 : Sensitiviteit/Specificiteit; 66%/96% (mediaal), 81%/91% (lateraal), 65%/83% (in combinatie met VKB-letsel) (Karachalios et al 2005). De Thessaly test in 20 : Sensitiviteit/Specificiteit; 89%/97% (mediaal), 92%/96% (lateraal), 80%/91% (in combinatie met VKB-letsel) (Karachalios et al 2005). De Thessaly test in 20 : Sensitiviteit/Specificiteit; 59%/67% (mediaal), 31%/95% (lateraal), 47%/90% (in combinatie met VKB-letsel) (Konan et al 2008). De Thessaly test in 20 : Sensitiviteit/Specificiteit; 79%/40% (in combinatie met VKB-letsel) (Mirzatolooei et al 2010). Thessaly Test in 20 graden Apley s Compression Test & Apley s Distraction Test Uitvoering volgens David J. Magee 2008* 1. De patiënt ligt in buiklig, waarbij de onderzoeker de knie in 90 flexie vasthoudt. De onderzoeker staat aan de aangedane zijde. 2. De onderzoeker plaatst zijn of haar knie op de hamstring van de aangedane zijde van de patiënt, om zo het bovenbeen op de bank te fixeren. 3. Vervolgens geeft de onderzoeker tegelijkertijd tractie èn rotatie (intern en extern) aan de tibia, vraagt of er sprake is van (herkenbare) pijn en let op buitensporige en/of beperking van de bewegingsmogelijkheid van het roteren. (Apley s Distraction Test) 4. Deze beweging wordt hierna herhaald, echter geeft de onderzoeker nu in plaats van tractie, compressie. (Apley s Compression Test) a. Een positieve test bij verergering van pijn met tractie èn rotatie of pijn in combinatie met meer bewegingsmogelijkheid met het roteren (in vergelijking met de niet aangedane zijde), dan is er een indicatie van een verdraaiing van weke delen. b. Een positieve test voor een meniscus ruptuur is geïndiceerd bij meer (herkenbare) pijn bij rotatie in combinatie met compressie of wanneer er sprake is van een verminderde bewegingsmogelijkheid bij het roteren (in vergelijking met de niet aangedane zijde). Distraction test *Meserve (2008) geeft geen testbeschrijving weer. Het is niet duidelijk waar de originele testbeschrijving van de Apley s test vandaan komt. Meverse (2008) verwijst naar de testbeschrijving volgens David J. Magee De auteurs hebben voor deze testbeschrijving gekozen, omdat het onderzoek op deze testbeschrijving is gebaseerd. Zie Bijlage 1. Evidentie Apley s Compression test Niveau ; EBRO score 1, Meserve et al (2008). Het is aangetoond dat de Apley s compression test een lage sensitiviteit heeft en een hoge specificiteit. Dit houdt in dat de test vooral sterk is in het aantonen van meniscus letsel. Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit 22%, Specificiteit 88% (Meserve et al 2008). Compression test Evidentie Apley s Distraction test Niveau ; Level of evidence 1. Ondanks dat er geen recent onderzoek verricht is naar de diagnostische waarden van deze test, wordt de Apley s Distraction test toegepast in het werkveld. Op basis van één onderzoek is het DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 11

12 voor de auteurs moeilijk om een oordeel te geven over de bruikbaarheid van deze test. De auteurs raden aan meer studies te verrichten om beter inzicht te krijgen van de diagnostische waarden en zo ook de bruikbaarheid van deze test. Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit 6.5%, Specificiteit 94%, LR+ 1.04, LR-1 (Fowler 1989) Joint Line Tenderness test Uitvoering volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008* 1. De patiënt ligt in ruglig met de aangedane knie in 90 flexie. 2. De onderzoeker palpeert de mediale gewrichtslijn van de knie voor de mediale meniscus en de laterale gewrichtslijn voor de laterale meniscus. Een positieve test voor een meniscus ruptuur is geïndiceerd bij herkenbare pijn. *Meserve (2008) geeft geen testbeschrijving weer. De originele testbeschrijving is onbekend. De auteurs hebben daarom voor Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008 gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 1, Merserve et al (2008). Het is aangetoond dat de Joint Line Tenderness test in de praktijk waardevol kan zijn in het aantonen èn in het uitsluiten van meniscus letsel, met name voor de laterale meniscus. De Joint Line Tenderness test is één van de weinig meniscus testen waarbij de sensitiviteit en specificiteit relatief hoog is. Onderzoek geeft aan dat de test accurater is voor de laterale meniscus in vergelijking met de mediale meniscus. Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit 76%, Specificiteit 77% (Meserve et al 2008). Ege s test Uitvoering volgens Akseki 2004* 1. De patiënt staat met de knieën in extensie waarbij de voeten 30-40cm uit elkaar staan. Hierbij is het toegestaan dat de patiënt steun krijgt van bijvoorbeeld een muur. 2a. Om mediaal meniscus letsel te onderzoeken, plaatst de patiënt de voeten in maximale exorotatie waarna de patiënt squat en langzaam weer overeind komt. 2b. Om lateraal meniscus letsel te onderzoeken, plaatst de patiënt de voeten in maximale endorotatie waarna de patiënt squat en langzaam weer overeind komt. 3. Wanneer er sprake is van een click of pijn, dan hoeft de patiënt de test niet af te maken. Wanneer er sprake is van pijn en/of een voelbare/hoorbare click is de test positief. *Akseki (2004) geeft de testbeschrijving van de Ege s test weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 3, Akseki et al (2004). Er zijn aanwijzingen dat de Ege s test waardevol kan zijn voor het diagnosticeren van meniscus letsel. Echter is er slechts één onderzoek naar de diagnostische waarden van deze test uitgevoerd. Deze studie heeft hiernaast de diagnostische waarden van de McMurray s test en de Joint Line Tenderness test onderzocht. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat de Ege s test een hogere specificiteit en sensitiviteit heeft dan de McMurray s test. Dit biedt perspectief voor de toekomst voor deze test. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 12

13 Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit/Specificiteit; 67%/81% (mediaal), 64%/91% (lateraal) (Akseki et al 2004). Osteochondraal letsel Vastus medialis coördination test Uitvoering volgens Nijs 2005* 1. De patiënt ligt in ruglig. De onderzoeker plaatst zijn vuist onder de aangedane knie. 2. De onderzoeker vraagt de patiënt de knie langzaam volledig te extenderen, zonder dat de knie druk geeft op de vuist of loskomt van de vuist van de onderzoeker. De test is positief wanneer de patiënt moeite heeft met: Het extenderen van de knie De knie langzaam en gecontroleerd te extenderen Wanneer de patiënt compenseert met behulp van de heupflexoren -en extensoren om extensie te bewerkstelligen. *Nijs (2005) geeft de testbeschrijving van de Vastus medialis coördination test weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 3, Nijs et al (2005) Er zijn aanwijzingen dat de Vastus medialis coördination test bruikbaar is als diagnostische test voor het patellofemoraal pijnsyndroom, met name wanneer de test positief is. Validiteit; Diagnostische waarden: LR+ 2.26, LR- 0.9 (Nijs et al 2005). Patella Apprehension test ook wel Fairbank s Apprehension test Uitvoering volgens Nijs 2005* 1. De patiënt ligt in ruglig, met de knie in 30 flexie. De onderzoeker staat aan de aangedane zijde. 2. De onderzoeker duwt met de heterolaterale hand de patella zoveel mogelijk naar lateraal, om zo een laterale druk uit te oefenen 3. De onderzoeker pakt vervolgens de enkel of hiel vast met de homolaterale hand en brengt de knie en de heup langzaam naar flexie (note(b)). De laterale druk op de patella wordt de gehele beweging vastgehouden. De test wordt als positief beschouwd, wanneer de patiënt herkenbare pijn aangeeft of als er sprake van angst bij de patiënt is. Angst kan zich uiten in verbale expressie, het vast grijpen van de knie en het onvrijwillig aanspannen van de m. quadriceps om verdere flexie van de knie te vermijden. *Nijs (2005) geeft de testbeschrijving van de Patella Apprehension test weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Note(A): Deze test is bruikbaar om te bepalen of er sprake is van patellofemorale instabiliteit. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 13

14 Note(B): Er wordt in het artikel van Nijs (2005 ) niet duidelijk aangegeven in hoeveel graden de knie moet worden geflecteerd bij het uitvoeren van de test. Evidentie Niveau; EBRO score 3, Nijs et al (2005)/Niskanen et al (2001). Er zijn aanwijzingen dat de Patella Apprehension test bruikbaar is als diagnostische test voor het patellofemoraal pijnsyndroom, met name wanneer de test positief is. Validiteit; Diagnostische waarde: Sensitiviteit 37%, 70% Specificiteit (Niskanen et al 2001), LR+ 2.26, LR (Nijs et al 2005) Eccentric step test Uitvoering volgens Nijs 2005* 1. Voor de Eccentric step test, draagt de patiënt een korte sportbroek waarbij de knieën zichtbaar zijn, de handen op de heupen worden geplaatst en de test op blote voeten wordt uitgevoerd. Er wordt gebruik gemaakt van een step of krukje van 15cm hoogte. Er kan gebruik worden gemaakt van een videoanalyse om de knie hoek en hoeksnelheid te bepalen. 2. De test wordt eerst voorgedaan met de volgende gestandaardiseerde instructie: Sta op de step, plaats je handen op je heupen en stap dan langzaam en gecontroleerd af van de step. De patiënt voert de test met zowel het aangedane als met het niet aangedane been uit. Er mag geen warming-up vooraf plaats vinden of worden geoefend. De test wordt als positief beschouwd wanneer de patiënt pijn aangeeft tijdens het uitvoeren van de test. *Nijs (2005) geeft de testbeschrijving van de Eccentric step test weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 3, Nijs et al (2005). Er zijn aanwijzingen dat de Eccentric step test waardevol kan zijn bij het diagnosticeren van patellofemoraal pijnsyndroom (PFPS). Met name bij een positieve test. Validiteit; Diagnostische waarde: LR+ 2.34, LR (Nijs et al 2005) Clarke s Sign ook wel Patellofemoral Grinding test of Patellar Tracking test Uitvoering volgens Nijs 2005* 1. De Clarke s Sign wordt uitgevoerd met de patiënt in ruglig, met beide knieën ondersteund door een knie rol. Zo wordt er voldoende knieflexie gecreëerd (note(a)) en een daaruit voortvloeiende articulatie van de patella in het patellafemorale gewricht. Let op: Wanneer de test uitgevoerd wordt in volledige extensie, kan dit foutpositieve bevindingen of uitslagen geven als gevolg van het prikkelen van de bursa suprapatellaris 2. Terwijl de patiënt ontspannen is, drukt de onderzoeker de patella naar distaal met de hand op de basis van de patella en vraagt vervolgens de patiënt om zijn m. quadriceps aan te spannen. De test is positief wanneer de patiënt herkenbare pijn aangeeft tijdens de test. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 14

15 *Nijs (2005) geeft de testbeschrijving van de Clarke s Sign weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Note(A): Het onderzoek van Nijs (2005), geeft niet duidelijk aan in hoeveel graden knieflexie noodzakelijk is voor het uitvoeren van de test. Note(B): Modificatie van de Clarke s Sign uitgevoerd door Niskanen (2005), wordt ook wel de Patellar Inhibition test genoemd. Van deze modificatie is geen duidelijk testbeschrijving en zijn er meerdere variaties beschreven. Evidentie Niveau; EBRO score 3, Nijs et al (2005)/Niskanen et al (2001). Er zijn aanwijzingen dat de Clarke s sign waardevol kan zijn bij het diagnosticeren van patellofemoraal pijnsyndroom (PFPS). De verschillen tussen de diagnostische waarden van deze test zijn echter miniem. Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit 56%, Specificiteit 55% Niskanen et al (2001), LR+ 1.94, LR (Nijs et al 2005) DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 15

16 Hydrops Ballotement intra-articulair Uitvoering volgens David J. Magee 2008* 1. De patiënt ligt in ruglig, met de knie in extensie of licht geflecteerd bij discomfort. 2. De onderzoeker geeft lichte tikken of druk op de patella. Wanneer er bij het tikken of bij druk op de patella sprake is van een dobber gevoel, is de test positief. Dit fenomeen wordt ook wel dancing patella genoemd. Uitvoering modificatie volgens David J. Magee 2008* 1. De patiënt ligt in ruglig, de knie in extensie of licht geflecteerd ter voorkoming van discomfort 2. De onderzoeker omvat de patella met de duim en wijsvinger van een hand en strijkt met de andere hand vanaf craniaal naar caudaal de recessus suprapatellaris leeg. Wanneer bij het leegstrijken van de recessus suprapatellaris, de duim en wijsvinger van elkaar worden gescheiden, is de test positief. Bij inspectie is er dan een hoop zwelling waarneembaar. *Het is voor de auteurs niet duidelijk welke test er in het werkveld word toegepast. De originele testbeschrijving is onbekend. Er is daarom gekozen om de uitvoeringen,waaronder de gemodificeerde versie volgens David J. Magee 2008, aan te houden. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 4. Ondanks dat er geen recent onderzoek verricht is naar de diagnostische waarden van deze test, wordt deze test toegepast in het werkveld. De werkgroep is van mening dat de Ballotement test wel bruikbaar is als diagnostische test voor het bepalen van intra-articulaire hydrops. Echter adviseren de auteurs dat er meer studies moeten worden verricht om beter inzicht te krijgen van de diagnostische waarden. Validiteit; Diagnostische waarden: Onbekend. Bulging Sign intra-articulair Uitvoering volgens David J. Magee 2008* 1.De patiënt ligt in ruglig, met beide benen ge-extendeerd. 2. De onderzoeker begint, net onder de gewrichtsspleet aan de mediale zijde van de patella, met een strijkbeweging in craniale richting tot aan de recessus suprapatellaris met de handpalm en de vingers. Herhaal dit twee tot drie keer. Hierdoor zal het aanwezige vocht van de mediale zijde naar lateraal worden verplaatst. Met de andere hand strijkt de onderzoeker in caudale richting aan de laterale zijde van de patella. Bij een positieve test zal er tijdens het strijken aan de laterale zijde, een bulging sign (vocht bobbel) ontstaan aan de mediale zijde. Bij twijfel kan de aangedane knie met de niet aangedane knie vergeleken worden. *Het is voor de auteurs niet duidelijk welke test er in het werkveld word toegepast. De originele testbeschrijving is onbekend. Er is daarom gekozen om de uitvoering volgens David J. Magee 2008 aan te houden. Zie Bijlage 1. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 16

17 Evidentie Niveau; EBRO score 4. Ondanks dat er geen recent onderzoek verricht is naar de diagnostische waarden van deze test, wordt deze test toegepast in het werkveld. De werkgroep is van mening dat de Bulging Sign wel bruikbaar is als diagnostische test voor het bepalen van intra-articulaire hydrops. Echter adviseren de auteurs dat er meer studies moeten worden verricht om beter inzicht te krijgen van de diagnostische waarden. Validiteit; Diagnostische waarden: Onbekend. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 17

18 Ligamentum Cruciatum Voorste Kruisband Lachman test Uitvoering volgens Benjaminse (2006)* 1. De patiënt ligt in ruglig met de aangedane extremiteit aan de kant van de onderzoeker. 2. Het femur wordt gestabiliseerd met één hand, met de knie in flexie. 3. Vervolgens voert de onderzoeker met zijn of haar andere hand een naar anterior gerichte translatie uit van de tibia. Een toegenomen anteriore tibiale translatie met een zacht eindgevoel, in vergelijking met de niet aangedane zijde is een indicatie voor een positieve test, een mogelijke ruptuur van de voorste kruisband. *Benjaminse (2006) geeft de testbeschrijving van de Lachman test weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 1, Benjaminse et al (2006). Het is aangetoond dat de Lachman test een meerwaarde heeft in het diagnostisch onderzoek. Dit geld voor het aantonen èn het uitsluiten van VKB letsel. Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit 85%, Specificiteit 94%, LR+ 10.2, LR- 0.2 (Benjaminse et al 2006) Met knie onder het femur als extra fixatie Pivot Shift test Uitvoering volgens Benjaminse (2008)* 1. De Pivot Shift test wordt uitgevoerd met de patiënt in ruglig. De onderzoeker staat aan de aangedane zijde. 2. De onderzoeker omvat de calcaneus van het ge-extendeerde been met de homolaterale hand. 3. Vervolgens wordt vanuit extensie de knie naar flexie gebracht in combinatie met een interne rotatie van het onderbeen. Tegelijkertijd wordt er een valgus stress component van de knie toegepast met de heterolaterale duimmuis van de onderzoeker tegen de proximale fibula kop. Een positieve test wordt weergegeven door een plotselinge daling van het naar anterior gesubluxeerde laterale tibiaplateu. *Benjaminse (2006) geeft de testbeschrijving van de Pivot Shift test weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 1, Benjaminse et al (2006). De Pivot Shift test heeft een lage sensitiviteit en een zeer hoge specificiteit. Het is aangetoond dat deze test vooral sterk is in het aantonen van voorste kruisband letsel. Validiteit; Diagnostische waarden; Sensitiviteit 24%, Specificiteit 98%, LR+ 8.5, LR- 0.9 (Benjaminse et al 2006). DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 18

19 Anterior Drawer test Uitvoering volgens Benjaminse ( 2006)* 1. De patiënt ligt in ruglig met de heup in 45 flexie, de knie in 90 flexie en het onderbeen in neutrale positie. 2. De onderzoeker stabiliseert de voet van de patiënt met zijn heup en plaatst beide handen achter de proximale gedeelte van de tibia met de duimen op het tibiaplateau. 3. De onderzoeker voert vervolgens een naar anterior gerichte trekkracht uit van de tibia en beoordeelt de hoeveelheid tibiale translatie. Een toegenomen anteriore verplaatsing van de tibia vergeleken met de niet aangedane zijde is een mogelijke indicatie voor een ruptuur van de voorste kruisband. *Benjaminse (2006) geeft de testbeschrijving van de Anterior Drawer test weer. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 1, Benjaminse et al (2006). Het is aangetoond dat de Anterior Drawer test een bruikbare diagnostische test is in de chronische fase bij het aantonen en uitsluiten van VKB letsel. De meta-analyse van Benjaminse (2006) geeft een sensitiviteit van 55% en een specificiteit van 92% weer. Tevens heeft Benjaminse (2006) een meta-analyse uitgevoerd in twee subgroepen; acuut en chronische patiënten. Duidelijk wordt dat de Anterior Drawer test bij acute patiënten minder geschikt is als diagnostische test is. De sensitiviteit bedraagt slechts 49% en de specificiteit 58%. Bij chronische patiënten is de sensitiviteit 92% en de specificiteit 91%. Een mogelijke verklaring volgens Benjaminse (2006) hiervoor is dat er bij acute patiënten sprake kan zijn van heamarthrosis. Dit kan bij 90 flexie meer hypomobiliteit veroorzaken. Hiernaast kan er bij acute patiënten protectieve spierwerking van de hamstrings ontstaan, die bij 90 meer actief is. Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit 55%, Specificiteit 92%, LR+ 7.3, LR- 0.5 (Benjaminse et al 2006). Achterste Kruisband Posterior drawer test Uitvoering volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008* 1. Patiënt ligt in ruglig met de heup in 45 flexie en de knie in 90 flexie en de voet in neutrale stand. 2. De onderzoeker zit op de voet van de aangedane zijde om deze extremiteit te stabiliseren. 3. De onderzoeker plaatst vervolgens beide handen proximaal van de tibia aan de ventrale zijde, met de duimen op de mediale en laterale gewrichtslijn van de knie. 4. Het proximale deel van de tibia wordt getransleerd in posteriore richting en de hoeveelheid translatie wordt ingeschat. Hierna wordt deze test nogmaals herhaald met de voet in interne rotatie en externe rotatie. Deze wordt vergeleken met het niet aangedane been. Een positieve test voor een AKB ruptuur is afhankelijk van de hoeveelheid translatie van de tibia naar posterior ten opzichte van het femur. Graad 1+ = 0-5mm Graad 2+ = 6-10mm Graad 3+ = 11+ mm *Solomon (2001) geeft een onduidelijke beschrijving van deze test weer. De originele testbeschrijving is onbekend. De auteurs hebben daarom gekozen voor Chad E. Cook, Eric J. Hegedus Zie Bijlage 1. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 19

20 Evidentie Niveau; EBRO score 2, Solomon et al (2001). Ondanks dat er geen recent onderzoek verricht is naar de diagnostische waarden van deze test, wordt deze test veel toegepast in het werkveld. Dit komt volgens de auteurs mogelijk, omdat er weinig alternatieven zijn met evidentie. Het is aannemelijk dat de Posterior Drawer test bruikbaar is bij het diagnosticeren van AKB letsel. Echter scoren de studies gebruikt door Solomon (2001) een level of evidence van 4. Dit houdt in dat de methodologische kwaliteit van deze onderzoeken slecht is. De diagnostische waarden en zo ook de bruikbaarheid van de Posterior Drawer test zijn hierdoor discutabel. Validiteit; Diagnostische waarden: Sensitiviteit 91%, Specificiteit 80%, LR+ onbekend, LR- onbekend (Simonsen et al 1984) Sensitiviteit 86%, Specificiteit onbekend, LR+ onbekend, LR- onbekend (Baker et al 1984) Sensitiviteit 51%, Specificiteit onbekend, LR+ onbekend, LR- onbekend (Loos et al 1981) Gravity Sign / Posterior Sag Sign Uitvoering volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008* 1. Patiënt ligt in ruglig met de knie in 90 flexie en de heup in 90 flexie. 2. De onderzoeker ondersteunt het been onder de enkel/hiel en houdt het been in de lucht vast Een positieve test voor een AKB ruptuur is een posterior sag sign van de tibia, secundair aan de zwaarte kracht. *Er is geen originele testbeschrijving beschikbaar, de auteurs hebben daarom gekozen voor de testbeschrijving volgens Chad E. Cook, Eric J. Hegedus Zie Bijlage 1. Evidentie Niveau; EBRO score 4. Ondanks dat er geen recent onderzoek verricht is naar de diagnostische waarden van deze test, wordt de Gravity Sign met regelmaat toegepast in het werkveld. De werkgroep is van mening dat deze test wel bruikbaar is als diagnostische test. Echter adviseren de auteurs dat er meer studies moeten worden verricht om beter inzicht te krijgen van de diagnostische waarden. Validiteit; Diagnostische waarden: Onbekend. DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 20

21 LITERATUUR Akseki D, Özcan Ö, Boya H, Pinar H. A new weight-bearing meniscal test and a comparison with McMurray s test and Joint Line Tenderness. The Journal of Arthroscopic and Related Surgery. 2004;20(9): Apley G. The diagnosis of meniscus injury: some new clinical methods. The journal of bone and joint surgery. 1946:78-84 Benjaminse A, Gokeler A, Schans CP. Clinical diagnosis of an anterior cruciate ligament rupture: a metaanalysis. Journal of Orthopaedic & Sports Physical Therapy. 2006;36(5): Brooymans FAM, Huiberts LMM, Hekking JWM, Lataster LMA. Kan de fysiotherapeut acute knieletsels adequaat diagnosticeren? Physios. 2011;01;38-46 Cook CE, Hegedus EJ. Orthopedic physical Examination Tests: an evidence-based approach. New Jersey: Pearson Corea JR, Moussa M, Othman A. McMurray's test tested. Knee Surg, Sports Traumatol, Arthroscopy.1994: 2:70-72 Fairbank HAT. Internal Derangement of the Knee in Children and Adolescents. Proceedings of the Royal Society of Medicine. 1936;30: Galway HR, MacIntosh DL. The lateral pivot shift: a symptom and sign of anterior cruciate ligament insufficiency. Clin Orthop 1980;147:45-50 Galway HR, Beaupre A, MacIntosh DL. Pivot shift: a clinical sign of symptomatic anterior cruciate insufficiency. J Bone Joint Surg Br. 1972;54:763-4 Hegedus EJ, Cook C, Hasselblad V, Goode A, Mccrory DC. Physical examination tests for assessing a torn meniscus in the knee: a systematic review with meta-analysis. Journal of orthopaedic & sports physical therapy. 2007;37(9): Hing W, White S, Reid D, Marshall R. Validity of the McMurray s test and modified versions of the test: a systematic literature review. The Journal of Manual & Manipulative Therapy. 2008;17(1):22-35 Hughston JC. Subluxation of the patella. J Bone Joint Surg Am 1968;50: Hyde TE, Gengenbach MS. Conservative management of sports injuries. Jones and Barlett publishers Joosen B, Kemperman T, Helleward R, Van Kampen M. Diagnosticeren van knieklachten; een evidence based overzicht: Beroeps opdracht evidentie knie-testen Hogeschool van Amsterdam 2011; 1-24 Karachalios T, Hantes M, Zibis AH, Zachos V, Karantanas AH, Malizos KN. Diagnostic accuracy of a new clinical test for early detection of meniscal tears: the Thessaly test. The Journal of Bone & Joint Surgery. 2005;87: Kastelein M, Wagemakers HPA, Luijsterburg PAJ, Verhaar JAN, Koes BW, Bierma-Zeinstra SMA. Assessing medial collateral ligament knee lesions in general practice. The American Journal of Medicine. 2008;121: Konan S, Rayan F, Haddad FS. Do physical diagnostic tests accurately detect meniscal tears? Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc. 2009;17: DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 21

22 Kurosaka M, Yagi M, Yoshiya S, Muratsu H, Mizuno K. Efficacy of the axially loaded pivot shifttest for the diagnosis of a meniscal tear. Int Orthop 1999; 23: Losee RY, Johnson TR, Soythwick WO. Anterior Subluxation of the Lateral Tibial Plateau: a Diagnostic test and operative repair. The journal of bone and joint surgery. 1978;60(8) Loudon JK, Wiesner D, Goist-Foley HL, Asjes C, Loudon KL. Intrarater Reliability of Functional Performance Tests for Subjects WithPatellofemoral Pain Syndrome. Journal of Athletic Training. 2002;37(3): Magee David J. Orthopedic physical assessment. St. Louis, MO: Saunders Elsevier Malanga GA, Andrus S, Nadler SF, McLean J. Physical examination of the knee: a review of the original test description and scientific validity of common orthopedic tests. Arch Phys Med Rehabil 2003;84: McClure PW, Rothstein JM, Riddle DL. Intertester reliability of clinical judgments of medial knee ligament integrity. Phys Ther. 1989;69(4): Mclntosh, D. L. The lateral pivot shift: symposium on Treatment of Injuries of the Knee. A.C.S. Clinitape McMurray TP. Internal derangements of the knee joint 1948:15july: Meserve BB, Cleland JA, Boucher TR. A meta-analysis examining clinical test utilities for assessing meniscal injury. Clinical Rehabilitation. 2008;22: Mirzatolooei F, Yekta Z, Bayazidchi M, Ershadi S, Afshar A. Validation of the Thessaly test for detecting meniscal tears in anterior cruciate deficient knees. The Knee. 2010;17: Nijs J, Geel C, Van der auwera C, Velde B. Diagnostic value of five clinical tests in patellofemoral pain syndrome. Manul Therapy. 2006;11:69-77 Niskanen RO, Paavilainen PJ, Jaakkola M, Korkala OL. Poor correlation of clinical sings with patellar cartilaginous changes. The Journal of Arthroscopic and Related Surgery. 2001;17(3): Owre A. Chondromalacia patellae. Acta Chir Scand. 1936;77(41): Paessler HH, Michel D. How new is the Lachman test? Am J Sports Med 1992;20:95-8 Palmer I. On injuries to the ligaments of the knee joint. A clinical study. Acta Chir Scand Suppl 1938;53:282 Reid DC. Chondromalacia patellae. Can Athl Ther Assoc J. 1982;8:13 20 Robson M. Ruptured crucial ligaments and their repair by operation. Ann Surg. 1903;37:716-8 Slocum, DB, James SL, Larson RL, Singer KM. Clinical Test for Anterolateral Rotary lnstability of the Knee. Clin. Orthop. 1976;118:63-69 Solomon DH, Simel DL, Bates DW, Katz JN, Schaffer JL. Does this patient have a torn meniscus or ligament of the knee? The Rational Clinical Examination. 2001;286(13): Soucacos PN, Papadopoulou, Georgoulis. The Noulis Behind the Lachman Test. The Journal of Arthroscopic and Related Surgery. 1998:14(1):75-76 Souza TA. Conservative management of sport injuries. The knee. 1997: Skills handleiding FLP4, Hogeschool van Amsterdam; opleiding fysiotherapie DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 22

23 Slocum DB, James SL, Larsen RL, Singer KM. Clinical Test for Anterolateral Rotary Instability of the Knee. Clinical Orthopaedics and Related Research. 1975;118:63-69 Strobel M, Stedtfeld HW, Feagin JA, Telger TC. Diagnostic evaluation of the knee. New York: Springer-Verlag; 1990 Torg JS, Conrad W, Kalen V. Clinical diagnosis of anterior cruciate ligament instability in the athlete. Am J Sports Med 1976;4: DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 23

24 BIJLAGE 1: Verantwoording keuze testbeschrijving De projectgroep heeft voor dit protocol gebruikt gemaakt van de testbeschrijving van de artikelen voor het literatuuronderzoek. Wanneer er geen testbeschrijving in het artikel beschikbaar was of er was niet vermeld waar de testbeschrijving vandaan kwam, is er gezocht naar de originele testbeschrijving. Indien de originele testbeschrijving niet beschikbaar was, bij twijfel of bij een onduidelijke testbeschrijving, is er in overleg met de opdrachtgever, gebruik gemaakt van de boeken van Eric E. Cook, Eric J. Hegedus 2007 en David J. Magee Deze zijn gebaseerd op evidentie. Alleen bij 100% zekerheid, wanneer de auteurs daadwerkelijk de originele testbeschrijving konden vinden, is deze naar het Nederlands vertaald en gebruikt. De verantwoording voor de keuze van de testbeschrijving staat per test vermeld. Collaterale banden Varus en Valgus stress test Malanga (2003), meldt dat Palmer (1938) de Abduction and Adduction rocking test van de knie beschrijft in On injuries to the ligaments of the knee joint. De Abduction and Adduction rocking test is een vroege referentie naar de test welke we momenteel kennen als de Varus en Valgus stress test. In Malanga (2003) staat een beschrijving volgens Palmer (1938) in 0, welke lijkt op de Valgus stress test in 0. Het artikel van Palmer (1938) is niet beschikbaar. Wie de hedendaagse Varus en Valgus stress test in 30 en 0 heeft beschreven en ook zo heeft genoemd, is onbekend. Omdat de auteurs niet met zekerheid kunnen stellen, dat Palmer (1938) de originele testbeschrijving heeft beschreven, hebben de auteurs gekozen voor het boek van Chad E. Cook, Erik J. Hegedus Uitvoering volgens Palmer (1938), beschreven in Malanga (2003) In order to demonstrate lateral rocking, it is of the greatest importance that the patiënt be made to relax his muscles. In many cases this can be performed if the extremity is grasped so, that it rests firmly and painlessly in the grip of the examiner. The best way is to hold the leg with the foot supported in the armpit with the calf resting against the forearm. The other hand supports the back of the knee. When it is felt that the muscles are relaxed, a surprise abduction movement is made. It is then felt how the articular surfaces snap apart and, when the muscles start to function as a reflex action, spring together again with a click which is clearly discernible to the hand supporting the back of the knee. Meniscus McMurray s test, In het artikel van Corea (1994) McMurray s test tested staat dat T.P. McMurray de McMurray s test voor het eerst in 1928 heeft beschreven tijdens een lezing Internal derangements of the knee. Volgens het boek van Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008 staat de test omschreven in het artikel McMurray (1942) The semilunar cartilages, maar deze kan niet volledig worden opgevraagd. Wel het abstract, maar daar staat geen testbeschrijving in vermeld. Omdat Meserve (2003) duidelijk vermeld dat er gebruik is gemaakt van de beschrijving van de McMurray s test volgens het boek van David J. Magee 2008, kan er gesteld worden dat het onderzoek is gebaseerd op deze testbeschrijving en hebben de auteurs niet voor de originele testbeschrijving gekozen. Uitvoering volgens McMurray (1928). In using the method, the patient lies flat with all the muscles relaxed. The surgeon grasps the foot on the affected side using the power of the forearm to produce the rotation of the limb. The knee and hip are now fully flexed until the heel approaches or touches the buttock and, holding the leg in a position of external rotation, the knee and hip are brought down to the extended position. The knee is again fully flexed and then slowly straightened with the leg in a position of full internal rotation. During these movements any abnormality of the semilunar cartilage can be defined not only in regard to its presence but also the site and extent of the lesion can be judged from the occurrence of a distinct painful click constantly occurring at the same point of DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 24

25 extension. In this test the abnormal click which is painful can, be distinguished from the painless sound produced by movement of a loosely attached uninjured cartilage. Thessaly test in 5 en 20 Karachiolis (2005) heeft de originele Thessaly test in 5 en 20 beschreven in Diagnostic accuracy of a new clinical test for early detection of meniscal tears: the Thessaly test. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Apley s Compression test en Apleys s Distraction test In het boek van Chad E. Cook, Eric J. Hegedus 2008 staat dat de originele test beschreven is in Apley (1947), The diagnosis of meniscal injuries; some new clinical methods. Het artikel is beschikbaar, echter is de beschrijving van de test onduidelijk. Omdat Meserve (2003) duidelijk vermeld dat er gebruik is gemaakt van de beschrijving van de Apley s test volgens het boek van David J. Magee 2008, kan er gesteld worden dat het onderzoek is gebaseerd op deze testbeschrijving en hebben de auteurs niet voor de originele testbeschrijving gekozen. Joint Line Tenderness test Het is niet bekend waar de originele testbeschrijving van de Joint Line Tenderness test vandaan komt. Meserve (2003) geeft ook geen testbeschrijving weer. De auteurs hebben daarom voor de beschrijving volgens het boek boek van Chad E. Cook, Eric J Hegedus 2008 gekozen. Ege s test Akseki (2004) heeft de originele Ege s test beschreven in A new weight-bearing meniscal test and a comparison with McMurray s test and Joint Line Tenderness. De auteurs hebben daarom voor deze testbeschrijving gekozen. Osteochondraal Vastus medialis coördinaton test Nijs (2005) gebruikt een beschrijving volgens Souza (1997), The knee. Deze staat beschreven in het boek Conservative management of sports injuries van Thomas E. Hyde, Marianne S. Gengenbach. Het is niet duidelijk of deze testbeschrijving het origineel is. Omdat Nijs (2005) een testbeschrijving heeft weergegeven, kan er gesteld worden dat het onderzoek is gebaseerd op deze testbeschrijving en hebben de auteurs daarom voor de deze testbeschrijving gekozen. Patella Apprehension test ook wel Fairbank s Apprehension test Deze test is voor het eerst beschreven door Fairbanks (1936), Internal derangement of the knee in children and adolescants. Echter is de beschrijving onduidelijk. Malanga (2003) verwijst naar Hugston (1968), Subluxation of the Patellea, die een meer hedendaagse beschrijving heeft. Dit artikel is niet beschikbaar. De beschrijving staat wel vermeld in Malanga (2003) beschreven. Echter, omdat Nijs (2005) een testbeschrijving heeft weergegeven, kan er gesteld worden dat het onderzoek is gebaseerd op deze testbeschrijving en hebben de auteurs daarom voor de deze testbeschrijving gekozen. Uitvoering volgens Fairbanks (1936) While examining cases of suspected recurrent dislocation of the patella, I have been struck by the marked apprehension often displayed by the patient when the patella is pushed outwards in testing the stability of this bone. Not uncommonly the patient will seize the examiner's hands to check the manipulation which she finds uncomfortable and regards as distinctly dangerous. This sign, when present, I regard as strong evidence in favour of a diagnosis of slipping patella. Uitvoering volgens Hugston (1968), beschreven in Malanga (2003) This test is carried out by pressing on the medial side of the patella with the knee flexed about 30 degrees and with the quadriceps relaxed. It requires the thumbs of both hands pressing on the medial side of the patella to exert the laterally directed pressure. Accordingly, the leg with muscles relaxed is allowed to project over the side of the examining table and is supported with the knee at 30 DIAGNOSTICEREN VAN KNIEKLACHTEN: EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT 25

DIAGNOSTICEREN VAN KNIE KLACHTEN; EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT

DIAGNOSTICEREN VAN KNIE KLACHTEN; EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT Juni 2011 DIAGNOSTICEREN VAN KNIE KLACHTEN; EEN EVIDENCE BASED OVERZICHT Birgit Joosen, Thom Kemperman, Roxanne Helleward, Malík van Kampen Opdrachtgever: Y.M. Fokker Coach: F. Schot 16 Juni 2011, Amsterdam

Nadere informatie

De Knie. diagnostische testen. Mark Vongehr Fysiotherapeut/manueeltherapeut. presentatie knie 20-09-07 medisch centrum aarveld

De Knie. diagnostische testen. Mark Vongehr Fysiotherapeut/manueeltherapeut. presentatie knie 20-09-07 medisch centrum aarveld De Knie diagnostische testen Mark Vongehr Fysiotherapeut/manueeltherapeut Het blijkt, dat met de anamnese, lichamelijk onderzoek en röntgenfoto de diagnose van knieklachten in 83% van de gevallen correct

Nadere informatie

Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak. Dr Mike Tengrootenhuysen

Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak. Dr Mike Tengrootenhuysen Heup- en kniepathologie: 1ste lijnsaanpak Dr Mike Tengrootenhuysen Inleiding Heup Knie FAI Coxartrose Meniscusscheur Voorste kruisband Bursitis ruptuur Patellofemorale klachten Gonartose trochanterica

Nadere informatie

ONDERZOEK KNIE. Datum onderzoek... Naam onderzoeker. SENSIBILITEIT Tintelingen. nee / ja. Lokalisatie...bovenbeen / knie / onderbeen / voet. Hobby s.

ONDERZOEK KNIE. Datum onderzoek... Naam onderzoeker. SENSIBILITEIT Tintelingen. nee / ja. Lokalisatie...bovenbeen / knie / onderbeen / voet. Hobby s. Naam: Geb.datum: ONDERZOEK KNIE Datum onderzoek... Naam onderzoeker Beroep Hobby s.... Werkbelasting / houding. Sport.. Voorkeursbeen.links / rechts Klachten.links / rechts ANAMNESE Belangrijkste klachten...

Nadere informatie

Samenvatting. Doelstelling:

Samenvatting. Doelstelling: Samenvatting Doelstelling: Beoordelen van de diagnostische testen voor de meniscus op de validiteit en betrouwbaarheid. Door middel van een literatuurstudie van de recente literatuur. Methodes: Een digitale

Nadere informatie

De knie van diagnostiek naar behandeling

De knie van diagnostiek naar behandeling De knie van diagnostiek naar behandeling Marienke van Middelkoop Afdeling Huisartsgeneeskunde, Erasmus MC Rotterdam Knieklachten In 2012: 6.4% in fysiotherapie praktijk 13.7 per 1000 patiënten per jaar

Nadere informatie

Posterolaterale hoek letsels

Posterolaterale hoek letsels Posterolaterale hoek letsels Dr. Peter Van Eygen 04-11-2014 CAMPUS HENRI SERRUYS Inleiding Vaak niet herkend J. Hughston: You may not have seen posterolateral corner injuries, I can assure you that they

Nadere informatie

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Anatomie Anatomie Anatomie Anatomie Algemeen Goede anamnese! ontstaansmechanisme van het letsel begrijpen

Nadere informatie

Kan de fysiotherapeut acute knieletsels adequaat diagnosticeren?

Kan de fysiotherapeut acute knieletsels adequaat diagnosticeren? WWW.PHYSIOS.NL 4 PUNTEN KENNISTOETS Kan de fysiotherapeut acute knieletsels adequaat diagnosticeren? Frans Brooijmans, Leon Huiberts, Johan Hekking, Arno Lataster F.A.M. Brooijmans MSc, fysiotherapeut,

Nadere informatie

Achterste Kruisband Revalidatie Protocol (conservatief) FASE 1 (0-6 weken na het letsel)

Achterste Kruisband Revalidatie Protocol (conservatief) FASE 1 (0-6 weken na het letsel) Achterste Kruisband Revalidatie Protocol (conservatief) RPA Janssen, orthopedisch chirurg-traumatoloog (www.rpajanssen.nl) FAM Brooymans, PT, MSc, fysio-manueeltherapeut Inleiding Geïsoleerde achterste

Nadere informatie

Verslag Fysio Online: Knieklachten

Verslag Fysio Online: Knieklachten Verslag Fysio Online: Knieklachten Beroepsopdracht januari 2012 Hogeschool van Amsterdam Namen Jaar Coach Opdrachtgever Sabine Frissen (500603540) Janaina Jannasch (500539467) 3 e studiejaar Francien van

Nadere informatie

Achterste Kruisband Reconstructie Revalidatie Protocol. FASE 1 (0-6 weken na het letsel)

Achterste Kruisband Reconstructie Revalidatie Protocol. FASE 1 (0-6 weken na het letsel) Achterste Kruisband Reconstructie Revalidatie Protocol RPA Janssen, orthopedisch chirurg-traumatoloog (www.rpajanssen.nl) FAM Brooymans, PT, MSc, fysio-manueeltherapeut Inleiding Geïsoleerde achterste

Nadere informatie

Kennis Quiz. SNN congres 2015

Kennis Quiz. SNN congres 2015 Schouder Netwerk en Nederland Kennis Quiz SNN congres 2015 De kennisquiz is live gescoord met behulp van het Voxvote software programma. De goede antwoorden zijn vet weergegeven. Over de uitslagen: geen

Nadere informatie

Sport Specifieke Blessure Begeleiding

Sport Specifieke Blessure Begeleiding Sport Specifieke Blessure Begeleiding Week 8. Knierevalidatie Acute knie 300.000 knie letsels per jaar Aandoeningen contusie / distorsie hydrops heamartros meniscus kruisbanden / collaterale banden Acute

Nadere informatie

Betekenis van anamnese en lichamelijk onderzoek voor het vaststellen van mediaal collateralebandletsel van de knie in de huisartsenpraktijk*

Betekenis van anamnese en lichamelijk onderzoek voor het vaststellen van mediaal collateralebandletsel van de knie in de huisartsenpraktijk* Betekenis van anamnese en lichamelijk onderzoek voor het vaststellen van mediaal collateralebandletsel van de knie in de huisartsenpraktijk* Marlous Kastelein, Pim A.J. Luijsterburg, Harry P.A. Wagemakers,

Nadere informatie

ERASMUS MC MODIFICATIE VAN DE (REVISED) NOTTINGHAM SENSORY ASSESSMENT Handleiding

ERASMUS MC MODIFICATIE VAN DE (REVISED) NOTTINGHAM SENSORY ASSESSMENT Handleiding De Erasmus MC Modificatie van de (revised) Nottingham Sensory Assessment (EmNSA) 1 is een meetinstrument om bij patiënten met intracraniële aandoeningen de tastzin, de scherp-dof discriminatie en de propriocepsis

Nadere informatie

Nascholing 9 november 2015

Nascholing 9 november 2015 Nascholing 9 november 2015 Patellofemorale pijn en instabiliteit Chirurgische opties Tony van Tienen Instabiliteit PF klachten: 1 entiteit? Patella instabiliteit Patello-femorale pijnklachten Patellofemorale

Nadere informatie

KNIE OKTOBER Kliniek Zestienhoven

KNIE OKTOBER Kliniek Zestienhoven BASISCURSUS ARBOARTSEN KNIE OKTOBER 2013 Anatomie functie stabiliteit kraakbeen meniscus slijmvlies kniebanden Hoffa musculatuur quadriceps hamstrings popliteus gastrocnemius Knie anatomie Quadriceps:

Nadere informatie

De Knie Sport- en peesletsels Aad Dhollander

De Knie Sport- en peesletsels Aad Dhollander De Knie Sport- en peesletsels 02.06.2018 Aad Dhollander Inhoud presentatie Wat is er nieuw? - Kraakbeen - Meniscus - Voorste kruisband Conclusie 2 Kraakbeen 3 De plaats van kraakbeenchirurgie Current treatments

Nadere informatie

Klinisch uur orthopedie: de knie

Klinisch uur orthopedie: de knie Klinisch uur orthopedie: de knie (zinvol onderzoek door de huisarts ) Rob Ariës, orthopeed, Peter van der Lugt, Mariët Bosselaar, huisartsen Leerdoel Beter inzicht in differentiaal diagnostiek Beter inzicht

Nadere informatie

Beeldvorming bij acute knieletsels

Beeldvorming bij acute knieletsels Beeldvorming bij acute knieletsels Dr. Mattias Spaepen Dr S Verhamme, Dr R Visser, Dr G Vandenbosch, Dr M Palmers, Dr P Grouwels, Dr A Rappaport Radiologie, St-Trudo Ziekenhuis Beeldvorming bij acute knieletsels

Nadere informatie

Bijlagen. Bijlage I: Hydropstests van de knie 126. Bijlage II: Functieonderzoek van de knie 128. Bijlage III: Stabiliteitstests van de knie 130

Bijlagen. Bijlage I: Hydropstests van de knie 126. Bijlage II: Functieonderzoek van de knie 128. Bijlage III: Stabiliteitstests van de knie 130 125 1 Bijlagen Bijlage I: Hydropstests van de knie 126 Bijlage II: Functieonderzoek van de knie 128 Bijlage III: Stabiliteitstests van de knie 130 Bijlage IV: Meniscustests 137 Eerder verschenen delen

Nadere informatie

Ontwikkelingen voorste kruisband chirurgie van dubbel-bundel tot mid-mid

Ontwikkelingen voorste kruisband chirurgie van dubbel-bundel tot mid-mid Ontwikkelingen voorste kruisband chirurgie van dubbel-bundel tot mid-mid Joris Jansen, orthopaedisch chirurg Rijnland Ziekenhuis. Huisartsen & Bedrijfsartsen Symposium Leiderdorp, 26 april 2012. 28-04-12

Nadere informatie

Acute Knie en Enkel in de huisartsenprak3jk. Huisartsendag LangeLand ziekenhuis 19 april 2011

Acute Knie en Enkel in de huisartsenprak3jk. Huisartsendag LangeLand ziekenhuis 19 april 2011 Acute Knie en Enkel in de huisartsenprak3jk Huisartsendag LangeLand ziekenhuis 19 april 2011 De acute knie Knie: anatomie Knie: anamnese Tijds3p en aard trauma (mate inwerkend geweld, rota3e vs hyperextensie

Nadere informatie

http://www.psychfysio.nl/nieuws/6_04_1.html Jelle Heisen Anamnese

http://www.psychfysio.nl/nieuws/6_04_1.html Jelle Heisen Anamnese http://www.psychfysio.nl/nieuws/6_04_1.html Jelle Heisen Anamnese Wat is de hulpvraag in termen van ICF en gerelateerd aan het functioneren van de patiënt in zijn / haar context? 1 inventarisatie concrete

Nadere informatie

Letselpreventie basketbal. Sempels Peter Vereecken Styn

Letselpreventie basketbal. Sempels Peter Vereecken Styn Letselpreventie basketbal Sempels Peter Vereecken Styn Expertise Sempels Peter Zelfstandige praktijk Leuven Bears Belgian National Team Basketball Topsportschool Basket Leuven Vereecken Styn Sportmedisch

Nadere informatie

SNT KLINISCHE TESTS. Dia 1 / 64

SNT KLINISCHE TESTS. Dia 1 / 64 SNT KLINISCHE TESTS Tests letsels rotator cuff (lag tests): dia s 2 9. Tests scapula diskinesie: dia s 10-14. (Klassieke) Tests bij impingement: dia s 15 28. Tests voor lengte dorsale kapsel: dia s 29

Nadere informatie

Klinisch redeneren. Onderzoek kniegewricht: Hoe en wat beweegt in een kniegewricht?

Klinisch redeneren. Onderzoek kniegewricht: Hoe en wat beweegt in een kniegewricht? NGS KENNISDAG 2018 Klinisch redeneren. Onderzoek kniegewricht: Hoe en wat beweegt in een kniegewricht? Wim Wildeman Gastdocenten Bennie Theunissen Intermezzo: Betekenisvol bewegen! Bewegen moet een doel

Nadere informatie

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met

Nadere informatie

Auteur(s): A. Baylé Titel: Momentane rotatie-centra. en kniebandtesten Jaargang: 9 Jaartal: 1991 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 8-23

Auteur(s): A. Baylé Titel: Momentane rotatie-centra. en kniebandtesten Jaargang: 9 Jaartal: 1991 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 8-23 Auteur(s): A. Baylé Titel: Momentane rotatie-centra en kniebandtesten Jaargang: 9 Jaartal: 1991 Nummer: 1 Oorspronkelijke paginanummers: 8-23 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij

Nadere informatie

Het partieel immobiliserende verband van de knie.

Het partieel immobiliserende verband van de knie. Het partieel immobiliserende verband van de knie. De knie is een gecompliceerd gewricht. - Het heeft een ingewikkeld meervoudig bandsysteem. - Het bestaat uit niet congruente gewrichtsvlakken - Het heeft

Nadere informatie

* short head: eind van coracoid van scapula * long head: supraglenoid deel scapula. * Ulna. * halverwege voorkant humerus.

* short head: eind van coracoid van scapula * long head: supraglenoid deel scapula. * Ulna. * halverwege voorkant humerus. BOVENSTE EXTREMITEITEN Spiergroep Spiernaam Aanhechtingsplaats proximaal Aanhechtingsplaats distaal Innervatie Functie Extensoren bovenarm * m. biceps brachii * short head: eind van coracoid van scapula

Nadere informatie

Toetsstation. Knieklachten

Toetsstation. Knieklachten Toetsstation Knieklachten Alg lgeme mene gegevens Classificatiecode(s) L96, L31, L45 Doelstelling Toetsen of de kandidaat in staat is - de gegevens te verzamelen die nodig zijn voor de diagnostiek bij

Nadere informatie

Controverses rond knie-pathologiën. Pascal Wernaers Orthopedie rztienen

Controverses rond knie-pathologiën. Pascal Wernaers Orthopedie rztienen Controverses rond knie-pathologiën Pascal Wernaers Orthopedie rztienen Controverses rond knie-pathologiën Misleidende beeldvorming Kraakbeenletsels Meniscus: Overdiagnose en Overbehandeling Evidence based

Nadere informatie

Fase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen.

Fase 1: Verwijzing, aanmelding en initiële hypothese. Screening. Hypothese: Er is mogelijk sprake van liespijn als gevolg van rode vlaggen. Stroomdiagram Liespijn Onderstaand stroomdiagram kan worden gebruikt voor het diagnostisch proces, bij patiënten met liespijn. Hierbij wordt de nadruk gelegd op artrogene problematiek. Niet atrogene aandoeningen

Nadere informatie

Resultaten van de KNALL (KNee osteoarthritis anterior cruciate Ligament Lesion) studie

Resultaten van de KNALL (KNee osteoarthritis anterior cruciate Ligament Lesion) studie KNALL studie Inleidin KNALL studie Inleidin Resultaten van de KNALL (KNee osteoarthritis anterior cruciate Liament Lesion) studie Belle van Meer Erasmus MC, Universitair Medisch Centrum Rotterdam, Afdelin

Nadere informatie

Wat is patello-femoraal pijnsyndroom?

Wat is patello-femoraal pijnsyndroom? Wat is patello-femoraal pijnsyndroom? Patellofemorale pijnklachten zijn klachten die waargenomen worden in en rond de knieschijf. Patella betekent knieschijf. Het komt op alle leeftijden voor, maar vooral

Nadere informatie

1. BEKKENGORDEL EN HEUP

1. BEKKENGORDEL EN HEUP Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT Het bekken is een beenderige ring bestaande uit vier verschillende botten die onderling verbonden zijn met stevige ligamenten: Sacrum

Nadere informatie

Cascais 2015 Overeindse dagen

Cascais 2015 Overeindse dagen Cascais 2015 Overeindse dagen Robin van Kempen, orthopedisch chirurg Marijn van den Besselaar, orthopedisch chirurg Ralf Bollen, huisarts Son en Breugel Richtlijnen NHG en NOV Indicaties, diagnostiek,

Nadere informatie

Protocol patellofemorale klachten

Protocol patellofemorale klachten 2012 Protocol patellofemorale klachten Jordy Boor, Cynthia Frankvoort, Manon Geuze Inhoud Inleiding... 3 Achtergrondinformatie... 4 Etiologie... 4 Epidemiologie... 5 Patellofemorale klachten na een operatie...

Nadere informatie

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader

Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI-gewricht: Validiteit & Betrouwbaarheid. Reader Reader Provocatietesten en Mobiliteitstesten van het SI- Gewricht Anatomie en diagnostiek van het SI-gewricht Hans Denneman & Guido Stam, juni 2008 Inleiding De afgelopen tien / vijftien jaar is men met

Nadere informatie

Knieblessure Anatomie van de knie meniscus kruisbanden

Knieblessure Anatomie van de knie meniscus kruisbanden ! Knieblessure De knie is het gewricht tussen het bovenbeen (het femur) en het scheenbeen (de tibia). Het kuitbeen (de fibula) begint onder het kniegewricht en ligt aan de buitenkant van het onderbeen.

Nadere informatie

De casus is bedoeld voor medisch studenten in de doctoraalfase van de opleiding.

De casus is bedoeld voor medisch studenten in de doctoraalfase van de opleiding. Casus 16L Fase A Titel Kniepijn Onderwerp Laesie mediale meniscus linker knie. Inhoudsdeskundige Dr. P.D.S. Dijkstra, orthopedisch chirurg Technisch verantwoordelijke Drs. S. Nadery Drs. E.M. Schoonderwaldt

Nadere informatie

OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15

OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15 OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE 2016 FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15 WERKING KNIEGEWRICHT (beschouwingen uit de literatuur) PATELLA: - beschermt kniegewricht - is katrol voor pees

Nadere informatie

Proximal tendon avulsion. Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D.

Proximal tendon avulsion. Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D. Proximal tendon avulsion Claire Verheul, Ph.D. Anne van der Made, M.D. Orthopaedic Surgery www.acesamsterdam.nl www.manualfysion.nl Epidemiology Relatively rare Koulouris & Connell 16 of 179 (9%) hamstring

Nadere informatie

Protocol Voorste kruisband reconstructie

Protocol Voorste kruisband reconstructie Protocol Voorste kruisband reconstructie (hamstrings plastiek, patellapees plastiek, quadricepspees plastiek) Binnenkort krijgt u een voorste kruisband reconstructie bij OCON Sportmedische kliniek. In

Nadere informatie

CONSENSUS INDICATIE VOOR ARTROSCOPIE BIJ ACUTE KNIEKLACHTEN

CONSENSUS INDICATIE VOOR ARTROSCOPIE BIJ ACUTE KNIEKLACHTEN CONSENSUS INDICATIE VOOR ARTROSCOPIE BIJ ACUTE KNIEKLACHTEN ORGANISATIE: - Centraal Begeleidingsorgaan voor de Intercollegiale Toetsing - Nederlandse Vereniging voor Arthroscopie - Nederlandse Orthopaedische

Nadere informatie

Henny Leentvaar (Sport)Massage. Functie testen. Datum: 14 mei 2008. Opgesteld door: Henny Leentvaar

Henny Leentvaar (Sport)Massage. Functie testen. Datum: 14 mei 2008. Opgesteld door: Henny Leentvaar Henny Leentvaar (Sport)Massage Functie testen Datum: 14 mei 2008 Opgesteld door: Henny Leentvaar Functie testen Voordat kan worden overgegaan tot tapen of bandageren van een aangedane spier en/of gewricht

Nadere informatie

Cervicale wervelkolom vs. schouderklachten. Dr. T. De Vroey Fysische geneeskunde en revalidatie 20 oktober 2018

Cervicale wervelkolom vs. schouderklachten. Dr. T. De Vroey Fysische geneeskunde en revalidatie 20 oktober 2018 Cervicale wervelkolom vs. schouderklachten Dr. T. De Vroey Fysische geneeskunde en revalidatie 20 oktober 2018 Stafleden dienst Fysische Geneeskunde UZA WE HAVE A DREAM That today U op 3 minuten een klinisch

Nadere informatie

Scoringslijst voor de praktijk

Scoringslijst voor de praktijk Stichting Verenigde Universitaire Huisartsopleidingen Domus Medica, Postbus 20072, 3502 LB UTRECHT tel. (030) 280 60 90; fax (030) 280 60 99 internet: www.svuh.nl Scoringslijst voor de praktijk 5. KNIEKLACHTEN

Nadere informatie

Nascholing Traumachirurgie 2015 Workshop Onderzoek van de pols en hand. Donderdag 22 januari 2015

Nascholing Traumachirurgie 2015 Workshop Onderzoek van de pols en hand. Donderdag 22 januari 2015 Nascholing Traumachirurgie 2015 Workshop Onderzoek van de pols en hand Donderdag 22 januari 2015 Introductie Onderzoek van pols en hand Inspectie Bewegingsonderzoek Palpatie Neurologisch onderzoek Specifieke

Nadere informatie

Overbelastingsblessures van de knie. Beleid bij topsporters

Overbelastingsblessures van de knie. Beleid bij topsporters Overbelastingsblessures van de knie Beleid bij topsporters Lateraal Tractus ileotibialis frictie syndroom Degeneratieve laterale meniscuslaesie Strain/tendinopathie biceps femoris LCL-laesie Entrapment

Nadere informatie

Revalidatieschema na een meniscushechting

Revalidatieschema na een meniscushechting 1 Revalidatieschema na een meniscushechting Locatie: Nevenletsel: Let op: dit schema is een richtlijn die hulp kan bieden bij het revalideren na een meniscushechting. Let te allen tijde op de reactiviteit

Nadere informatie

Revalidatieschema na een collagene meniscus implantatie (CMI)

Revalidatieschema na een collagene meniscus implantatie (CMI) 1 Revalidatieschema na een collagene meniscus implantatie (CMI) Locatie: Nevenletsel: Let op: dit schema is een richtlijn die hulp kan bieden bij het revalideren na een meniscushechting. Let te allen tijde

Nadere informatie

Waarom meten Podologen zoveel?

Waarom meten Podologen zoveel? Waarom meten Podologen zoveel? Borgions Paul MsC Pod Secretaris Belgische Vereniging der podologen Podoloog Podologisch Centrum Rotselaar (met focus naar Topsporters en kinderen) Biomechanicus voor KRC

Nadere informatie

Revalidatieschema na tuberositas transpositie.

Revalidatieschema na tuberositas transpositie. 1 Revalidatieschema na tuberositas transpositie. Richting/afstand: Nevenletsel: Let op: dit schema is een richtlijn die hulp kan bieden bij het revalideren na een tuberositas transpositie. Let te allen

Nadere informatie

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon

Karen J. Rosier - Brattinga. Eerste begeleider: dr. Arjan Bos Tweede begeleider: dr. Ellin Simon Zelfwaardering en Angst bij Kinderen: Zijn Globale en Contingente Zelfwaardering Aanvullende Voorspellers van Angst bovenop Extraversie, Neuroticisme en Gedragsinhibitie? Self-Esteem and Fear or Anxiety

Nadere informatie

Chronische instabiliteit van de enkel

Chronische instabiliteit van de enkel Chronische instabiliteit van de enkel Een update Dr. Wim Jorissen, 24 maart 2012. Recidiverende enkeldistortio s Recidiverende enkeldistortio s met vaak een gevoel van instabiliteit Recidiverende enkeldistortio

Nadere informatie

Impingement Protocol

Impingement Protocol Impingement Protocol Etiologie Rode vlaggen Anamnese en onderzoek Evidence based behandelrichtlijn SIS Discussie Groene Hart SchouderWerkgroep 16 juni 2010 etiologie Botstructuur Glenohumerale instabiliteit

Nadere informatie

Revalidatieschema na reconstructie van het mediale patellofemorale ligament (MPFL).

Revalidatieschema na reconstructie van het mediale patellofemorale ligament (MPFL). Revalidatieschema na reconstructie van het mediale patellofemorale ligament (MPFL). Nevenletsel: Let op: dit schema is een richtlijn die hulp kan bieden bij het revalideren na een MPFL reconstructie. Let

Nadere informatie

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren Vlak As Beweging Gym Frontaal Sagitale Ab-adductie Radslag Latero flexie Ulnair-radiaal deviatie Elevatie-depressie Sagitaal Frontale Flexie-extensie Salto Transversale Ante-retro flexie Dorsaal flexie

Nadere informatie

Afdeling Handchirurgie

Afdeling Handchirurgie Europees erkend Hand Trauma Centrum Medisch Protocol SL ligamentletsel v.1-04/2013 Het scapholunaire ligament (SL) kan geheel of gedeeltelijke scheuren bij een val op de uitgestrekte hand. Het kan een

Nadere informatie

week 0: - + week 1: - + week 2: -

week 0: - + week 1: - + week 2: - FASE 1 week 0: - + week 1: - + week 2: - Mobiliteit 1. heelslides 3 x 15 herh. 5 sec. 2. wallslides 3 x 15 herh. 5 sec. 3. knie buigen en strekken (hak naar bil) (buiklig) 3 x 15 herh. 4. knie en heup

Nadere informatie

Auteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers:

Auteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: Auteur(s): K. Bunnig, A. Hendriks Titel: Springen en spierrekken Jaargang: 7 Jaartal: 1989 Nummer: 5 Oorspronkelijke paginanummers: 238-256 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij

Nadere informatie

Bijlage 2 Meetinstrumenten

Bijlage 2 Meetinstrumenten Bijlage 2 Meetinstrumenten Bijlage 2.1 Functiescore De Bie et al. De Bie et al. (1997) gebruikten de functiescore als prognostisch instrument om lichte van ernstige letsels te onderscheiden. De functiescore

Nadere informatie

Werking van doorlopende wigzolen bij opspringen en landen

Werking van doorlopende wigzolen bij opspringen en landen Werking van doorlopende wigzolen bij opspringen en landen Uit: Knee Valgus During Drop Jumps in National Collegiate Athletic Association Division I Female Athletes The Effect of a Medial Post Michael Joseph

Nadere informatie

bij kniegerelateerde

bij kniegerelateerde Naam: Datum Maatschap voor Sport-Fysiotherapie Manuele Therapie Medische Trainings Therapie en Echografie Stadtlohnallee 2 7595 BP WEERSELO Telefoon 0541-661590 Molemansstraat 52 7561 BE DEURNINGEN Telefoon

Nadere informatie

Wat weten we nu eigenlijk van hielklachten zoals fasciosis plantaris en hielspoor? [+ tips en oefeningen]

Wat weten we nu eigenlijk van hielklachten zoals fasciosis plantaris en hielspoor? [+ tips en oefeningen] Door: Marjolein Stegeman Wat weten we nu eigenlijk van hielklachten zoals fasciosis plantaris en hielspoor? [+ tips en oefeningen] Zo n 1 op de 10 Nederlanders heeft wel eens last van zijn hiel, in 80%

Nadere informatie

18 10 2008 Bijscholing BorgInsole 1

18 10 2008 Bijscholing BorgInsole 1 Intoeing - Outtoeing Intoeing Outtoeing Problemen ter hoogte van Voet Enkel Tibia Knie Femur Heup Intoeing - Outtoeing Oorzaak Structureel Osteair Intoeing - Outtoeing Therapie Chirurgie In- of outtoeing

Nadere informatie

Bijlage 1 Omschrijving van de provocatietesten: Knieregio

Bijlage 1 Omschrijving van de provocatietesten: Knieregio Bijlage 1 Omschrijving van de provocatietesten: Knieregio Artikel 2 Meta analyse 2003 1 Anterior drawer test Uitgangshouding: de patiënt ontspannen in ruglig Uitvoering: De moeilijkheid van deze test is

Nadere informatie

Sport Trauma Voorste Kruisband Knie. Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima

Sport Trauma Voorste Kruisband Knie. Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima Sport Trauma Voorste Kruisband Knie Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima Disclosure: Geen belangenverstrengeling Rob Janssen Orthopedisch Centrum Máxima Overzicht I. Kennisquiz 2016 Voorste Kruisband

Nadere informatie

Blessurepreventie bij hardlopers van jaar

Blessurepreventie bij hardlopers van jaar Blessurepreventie bij hardlopers van 12 18 jaar Aniek Nagtzaam Fysiotherapeut, Bsc. Hons. Karlijn in t Veld Fysiotherapeut, Bsc. Orthopedisch Manueel Therapeut i.o. Atletiekunie AmstelFysio 2 Over AmstelFysio

Nadere informatie

Revalidatie schema na kraakbeenbehandeling van zowel het femur als het patellofemorale gewricht

Revalidatie schema na kraakbeenbehandeling van zowel het femur als het patellofemorale gewricht Revalidatie schema na kraakbeenbehandeling van zowel het femur als het patellofemorale gewricht Locatie: Grootte: Belaste hoek*: *het traject waarin het geopereerde gebied belast wordt. Let op: dit schema

Nadere informatie

Zomerfit Pagina 1 van 5

Zomerfit Pagina 1 van 5 Zomerfit Pagina 1 van 5 1. Brug in ruglig met calf raises Neem plaats in ruglig met de kniëen gebogen, waarbij de voeten plat op de mat staan. Til het bekken op tot een brugpositie en ga op de tenen staan.

Nadere informatie

De waarde van anamnese en lichamelijk onderzoek bij het diagnosticeren van traumatisch knieletsel

De waarde van anamnese en lichamelijk onderzoek bij het diagnosticeren van traumatisch knieletsel Onderzoek De waarde van anamnese en lichamelijk onderzoek bij het diagnosticeren van traumatisch knieletsel Marlous Kastelein, Harry Wagemakers,Pim Luijsterburg, Marjolein Berger, Bart Koes, Sita Bierma-Zeinstra

Nadere informatie

Beoordeling presentatie

Beoordeling presentatie Beoordeling presentatie Groep / klas: 162b Eindcijfer 6,5 Presentatie dd. Beoordelaar: Hugo Helmes 1) Is het doel en de opbouw duidelijk en is de presentatie afgestemd op de doelgroep? Het is duidelijk

Nadere informatie

FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met SCHOUDERKLACHTEN. Januari 2015, blok 3, Gerard Koel.

FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met SCHOUDERKLACHTEN. Januari 2015, blok 3, Gerard Koel. FYSIOTHERAPIE en het behandelen van patiënten met SCHOUDERKLACHTEN. Januari 2015, blok 3, Gerard Koel. INHOUD : 1. Enige statistische begrippen omtrent studies naar diagnostische middelen. 2. Diagnostische

Nadere informatie

Richtlijnen voor de diagnose en behandeling van lage rugpijn vanuit het SIgewricht

Richtlijnen voor de diagnose en behandeling van lage rugpijn vanuit het SIgewricht Richtlijnen voor de diagnose en behandeling van lage rugpijn vanuit het SIgewricht AUW Prof. Dr. G. Stassijns Fysische Geneeskunde en revalidatie Voorkomen Klachten Uitstralingsgebied Out Conservatieve

Nadere informatie

Behandeling Voorste KruisBand letsel door GSR. www.groningensportrevalidatie.nl

Behandeling Voorste KruisBand letsel door GSR. www.groningensportrevalidatie.nl Behandeling Voorste KruisBand letsel door GSR Groningen Sport Revalidatie (sport) fysiotherapie praktijk locatie Alfa - Kardingerweg 48 9735 AH Groningen locatie Hanze - Eyssoniusplein 18 9714 CE Groningen

Nadere informatie

Casus 2. Vrouw van 22 jaar Zij is net afgestudeerd als kapster, sinds een half jaar werkzaam bij groot kappersbedrijf.

Casus 2. Vrouw van 22 jaar Zij is net afgestudeerd als kapster, sinds een half jaar werkzaam bij groot kappersbedrijf. Vrouw van 22 jaar Zij is net afgestudeerd als kapster, sinds een half jaar werkzaam bij groot kappersbedrijf. Klachten: Heeft knieklachten m.n. links al langere tijd, die nu zij aan het werk is zijn toegenomen.

Nadere informatie

Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen

Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen Objectiveren van functionele eigenschappen van knie-orthesen Dr.ir. A. de Lange Fontys Paramedische Hogeschool Opleiding Podotherapie Eindhoven Inhoud 1. Conclusies 2. Functie van knie-orthesen 3. Belastingen

Nadere informatie

INTERCOLLEGIALE TOETSING

INTERCOLLEGIALE TOETSING Aanwezig: Datum: dinsdag 18 maart 2014. Reden van komst Knieklachten rechts. INTERCOLLEGIALE TOETSING Anamnese Patiënt L, 48 jaar komt met verwijzing van huisarts naar polikliniek vanwege knieklachten

Nadere informatie

First aid tenniselleboog

First aid tenniselleboog Elleboog First aid tenniselleboog Een tenniselleboog is een veel voorkomende blessure bij badminton, vaak als gevolg van overbelasting. Het wordt gekenmerkt door pijn aan de buitenkant van de elleboog.

Nadere informatie

Opleiding Orthopedische Manuele Therapie. 18 april 2013

Opleiding Orthopedische Manuele Therapie. 18 april 2013 Opleiding Orthopedische Manuele Therapie 18 april 2013 Opleiding Orthopedische Manuele Therapie Is Orthopedische Manuele Therapie nog Orthopedische Manuele Therapie? Zijn de huidige paradigma shifts wenselijk?

Nadere informatie

Uitgebreide toelichting van het meetinstrument. Factor Occupational Rating System Scale (FORSS)

Uitgebreide toelichting van het meetinstrument. Factor Occupational Rating System Scale (FORSS) Uitgebreide toelichting van het meetinstrument Factor Occupational Rating System Scale (FORSS) Juli 2014 Review: Jungen MJH Invoer: Bokhorst ML 1 Algemene gegevens Het meetinstrument heeft betrekking op

Nadere informatie

Postacademiale cursus: SCHOUDER COMBI. Najaar 2018, blok 4, Gerard Koel.

Postacademiale cursus: SCHOUDER COMBI. Najaar 2018, blok 4, Gerard Koel. Postacademiale cursus: SCHOUDER COMBI. Najaar 2018, blok 4, Gerard Koel. Onderwerp: Instabiliteit. INHOUD BLOK 4: 1. Huiswerkopdracht Artikel Jaggi en Lambert. 2. Klassering / indeling. 3. Diagnostiek

Nadere informatie

Post-Op braces S t a b i l i s e r e n e n i m m o b i l i s e r e n p r o d u c t i n f o r m a t i e

Post-Op braces S t a b i l i s e r e n e n i m m o b i l i s e r e n p r o d u c t i n f o r m a t i e Post-Op braces t a b i l i s e r e n e n i m m o b i l i s e r e n p r o d u c t i n f o r m a t i e OT TO BOCK POT- OP BRCE --------------------------- eer en meer worden bij postoperatieve of posttraumatische

Nadere informatie

Afdeling Handchirurgie

Afdeling Handchirurgie Paramedisch Extensorpeesletsel zone 3 & 4 Boutonnière v.1-01/2013 Een boutonnière deformiteit (knoopsgatdeformiteit) beschrijft een 'zigzag'-collaps van een vinger of duim waarbij het PIP gewricht in flexie

Nadere informatie

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg Anatomy is destiny Sigmund Freud Belangrijkste botten Nomenclatuur Reina Welling WM/SM-theorieles 1 Osteologie bekken en onderste extremiteit Myologie spieren bovenbeen Met dank aan Jolanda Zijlstra en

Nadere informatie

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 19e jrg 2001, no. 4 (pp )

Versus Tijdschrift voor Fysiotherapie, 19e jrg 2001, no. 4 (pp ) Auteur(s): P. van der Meer, H. van Holstein Titel: Meten van de heupadductie Jaargang: 19 Jaartal: 2001 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 206-216 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding,

Nadere informatie

Presentatie spreker 1: Frans Brooijmans (duidelijkheid, samenhangend verhaal, vakinh. kennis)

Presentatie spreker 1: Frans Brooijmans (duidelijkheid, samenhangend verhaal, vakinh. kennis) EVALUATIEFORMULIER Acute knieklachten Nuenen, 8 januari 2013 Wij stellen het zeer op prijs als u uw waardering voor deze bijeenkomst op dit formulier invult. U kunt uw waardering geven met een cijfer van

Nadere informatie

De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting

De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting Richtlijnen De NHG-Standaard Traumatische knieproblemen (eerste herziening): samenvatting L. Willem Draijer, Janneke N. Belo, Hans F. Berg, Roeland M.M. Geijer en A.N. Lex Goudswaard Gerelateerd artikel:

Nadere informatie

- MTSS - score, English language version (cross-culturally translated)

- MTSS - score, English language version (cross-culturally translated) Supplementary online Material - MTSS - score, Dutch language version (validated) - MTSS - score, English language version (cross-culturally translated) Mediaal Tibiaal Stress Syndroom Score Naam: Datum:

Nadere informatie

Groot IB de, Favejee M, Reijman M, Verhaar JAN, Terwee CB.

Groot IB de, Favejee M, Reijman M, Verhaar JAN, Terwee CB. Published in Health Qual Life Outcomes. 2008 Feb 26;6:16 Abstract Validation of the Dutch version of the Knee disability and Osteoarthritis Outcome Score. The Dutch version of the knee injury and osteoarthritis

Nadere informatie

Revalidatie schema na microfracturing van het patellofemorale gewricht

Revalidatie schema na microfracturing van het patellofemorale gewricht Revalidatie schema na microfracturing van het patellofemorale gewricht Locatie: Grootte: Belaste hoek*: *het traject waarin het geopereerde gebied belast wordt. Let op: dit schema is een richtlijn die

Nadere informatie

Richtlijn Knieklachten

Richtlijn Knieklachten Volandis Ceintuurbaan 2 3847 LG Harderwijk Uitgebracht door Stichting Arbouw, 2011 Postbus 85 3840 AB Harderwijk 0341 499 299 info@volandis.com Richtlijn Knieklachten 2 van 14 Inhoudsopgave 1 Inleiding

Nadere informatie

Gewrichten in beweging 14 maart WDH Breda

Gewrichten in beweging 14 maart WDH Breda Gewrichten in beweging 14 maart WDH Breda Anne van Vegchel SGA West-brabant CV 2000-2006 geneeskunde Utrecht 2007-2011 sportgeneeskunde Utrecht 2008-2012 clubarts eredivisieploeg handbal 2008-heden bondarts

Nadere informatie

Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Informatie bijeenkomst. Voorste kruisband ruptuur

Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Informatie bijeenkomst. Voorste kruisband ruptuur Sport Medisch Netwerk Zoetermeer Informatie bijeenkomst 9 december 2015 Voorste kruisband ruptuur Belle van Meer AIOS Sportgeneeskunde Sportarts = specialist Per 1 januari 2016 wordt sportgeneeskundige

Nadere informatie