#Hechting2013. Congres Behandeling van verstoorde hechting bij kinderen

Transcriptie

1 #Hechting2013 Congres Behandeling van verstoorde hechting bij kinderen

2 Marc Serruys Autisme én verstandelijke beperking: anders gehecht?

3 AUTISME ÉN VERSTANDELIJKE BEPERKING: ANDERS GEHECHT? en wat betekent dat voor de begeleiding?

4 Is het een belangrijke vraag? Veilige gehechtheid als protectieve factor (vanuit autisme meer nood aan protectie?) Expertise in probleemgedrag als uitgangspunt. (uiteraard te weinig wetenschappelijk) Onduidelijke diagnostiek (adoptiekinderen) Sociaal-emotionele ontwikkeling als insteek (en de discussie)?

5 Is het een belangrijke vraag? Unieke personen zorgen voor unieke argumenten Tino, Ilyas,Yannick, Maaike

6 Is de vraag niet reeds beantwoord? Onderzoek (zie Rutgers, Wijroks, IJzendoorn, Vanberckelaer, ) Autisme en hechting niet onverenigbaar! Autistische stoornis geen verschil met gewone kinderen. Veilige hechting onder druk bij autisme én verstandelijke beperking: vaker gedesorganiseerde hechtingsrelaties

7 Wat speelt mogelijk een rol? Biologische en cognitieve component? Ontwikkeling van het brein (de gevoelige leeftijd), pathogenese van RRBI, Waarneming Prikkelregulatie en modulatieproblemen Filterproblemen (savants) Hypergevoeligheid? Fysiek contact als hechtingsgedrag? (Temple Grandin)

8 A classroom 8 8 serruys marc 2008 Treviso 2008 Serruys Marc

9 A classroom 9 9 serruys marc 2008 Treviso 2008 Serruys Marc

10 Wat speelt mogelijk een rol? Betekenisverlening Videoanalyses: Gerichtheid op gelaat, imitatie, in de vroegste ontwikkeling onderscheiden meer dan ander gedrag. Gerichtheid op de (betekenisloze)ogen, het (betekenisloze)gezicht,... is gerichtheid op voortdurende verandering. Onderzoek vreemd object

11 11 Treviso 2008 Serruys Marc

12 Wat speelt mogelijk een rol? Betekenisverlening Autism is the inability to single out people as special, separate, unique entities - different from bits of the furniture, different from even the family pet dog. Ros Blackburn.

13

14 Wat speelt mogelijk een rol? Betekenisverlening Klin: invloed van preferential orientation op de ontwikkeling? Normale mensen zijn experts in mensen terwijl mensen met autisme experts zijn in dingen. (A. Klin op het Europees congres in Lissabon.)

15

16 Wat speelt mogelijk een rol? Betekenisverlening Letterlijke waarneming als bouwsteen van (emotionele) betekenisverlening. (Thomas) Verlies aan betekenis bij veranderde waarneming? (Verschillen visuele denkers van auditieve denkers?)

17 Wat speelt mogelijk een rol? Hechting en de gedragssystemen Nabijheidszoekend gedragssysteem: minder mogelijkheden vanuit autisme. Exploratief gedragssysteem: niet te begrijpen omgeving? Angstsysteem: kinderen met autisme minder of meer angst? Zorgsysteem: sensitiviteit en responsiviteit

18 Wat speelt mogelijk een rol? Sensitiviteit Niet alleen het beperkte kind maar ook het onbegrijpelijke kind Sociaal-communicatieve gerichtheid Het té rustige kind, het ontroostbare kind Ideosynchratische vocalisaties, non-verbale signalen, taal. Langere trial and error Ouder met autisme: voordeel of nadeel?

19 Wat speelt mogelijk een rol? Responsiviteit I had a mother who was, in many ways, able to turn off some of her natural parenting emotions and instincts. (R.B) Vanzelfsprekende antwoorden werken niet altijd. Communicatie van behoeften dooft uit: I don t need the additional hurt of being fussed and faffed about by mother. (R.B) Minder vertrouwen in de antwoorden : controle op de antwoorden! Ontdekken van ideosynchratische responsiviteit: waarneming, perfectie, detail. (sander) Ideosynchratisch troosten: wie je bent of wat je doet?

20 Andere gehechtheidsrelaties? Wat is een gehechtheidsrelatie Affectieve band met verzorger vanuit de ervaring van Beschikbaarheid Responsiviteit dat een intern werkmodel genereert voor evenwicht tussen tanken in veiligheid en exploratie en groei naar zelfstandigheid.

21 Andere gehechtheidsrelaties? Hechtingsprobleem of autisme? Misverstanden verklaarbaar vanuit het autistisch denken: Scheidings/herenigingsmomenten Zeer grote vraag naar beschikbaarheid of nabijheid Zoekt troost op een vreemde manier Weinig of geen exploratie Sociale subtypologie (aloof, passief, actief maar bizar)

22 Andere gehechtheidsrelaties? Nabijheid van gehechtheidsfiguren ook bij ernstig verstandelijke beperking én autisme. Meer aankunnen in nabijheid van hechtingsfiguren. Meer aankunnen in thuissituaties dan in voorzieningen niet enkel verklaarbaar vanuit geringere complexiteit. Meer exploratie in aanwezigheid van gehechtheidsfiguren. (Kan ook leiden tot meer probleemgedrag.) Geringere beschikbaarheid toch vaak gevolgen

23 Andere gehechtheidsrelaties? Fragiele gehechtheidsrelaties vanuit autisme : Beschikbaarheid kan niet in bepaalde contexten. Beschikbaarheid niet altijd verbeeldbaar (mentale representaties?)

24 Andere gehechtheidsrelaties? Fragiele gehechtheidsrelaties vanuit autisme : Waarneming als basis. (mama plus boter smelten) Verandering in waarneming leidt tot verlies in (affectieve) betekenis Responsiviteit: terug herstel van homeostase. Verwachting van bepaalde antwoorden: wat men zegt, wat men doet. Gedesorganiseerde of hypergeorganiseerde gehechtheid?

25 Andere gehechtheidsrelaties? Het gepaste antwoord op de zinloosheid bestaat uit het verzinnen van spelregels (Albert Camus) Dominante gehechtheidsrelaties vanuit autisme : Controle en bepalend gedrag heeft een affectieve waarde maar kan niet altijd waargemaakt worden. (is niet altijd acceptabel) Zoveel scénario s als er gehechtheidsfiguren zijn: geen conceptueel intern werkmodel maar een som van unieke gehechtheidsrelaties. Niet zozeer unieke kindkenmerken maar ook en vooral unieke kind-verzorger relaties.

26 Advies in praktijk? She was able to be pig horrible to her child and, in fact be the cause of her child s distress. (R.B over haar moeder) Informatie en vroegbegeleiding Autismevriendelijk maar opletten voor autismevriendelijke rigiditeit (want dan wordt je zelf het meest onvoorspelbare deel van de omgeving!) Nabijheid moet concreet betekenisvol zijn! Prioriteiten goed overwegen (eetproblemen?) Voorspelbaarheid vanuit de handeling of het delen van een voorwerp (Het is niet de foto die ophangt maar de persoon die de foto ophangt.)

27 Advies in de praktijk Begeleiding Aangepaste begeleiding bepaalt het hechtingsgedrag in de thuissituatie: overvragen in één context leidt tot rigieder, gedetailleerder, grenzelozer (hechtings)gedrag in een andere context. Niet zomaar systemen kopiëren naar de thuissituatie Systemen zijn nuttig en helpen maar houden ook risico s in: vals gevoel van veiligheid (angst vergroot!) Autisme als een prettige gewoonte.

28 Advies in praktijk? Ruimte voor relaties Prikkelregulatie en begrenzing van informatie Overgangsruimtes Transitionele interacties Verduidelijking van beschikbaarheid en van voorspelbaarheid

29 29 Treviso 2008 Serruys Marc

30 Advies in de praktijk Alternatieve hechtingsrelaties. (Waar kan je veiligheid tanken?) De eigen, veilige omgeving (nabijheid en beschikbaarheid even belangrijk als nabijheid van hechtingsfiguur.) De volledige controle op een eigen wereld: de verzameling, de unieke, niet gedeelde realiteit Stereotiep gedrag steeds sturing en begrenzing vanuit de zorgende persoon. Me hurting me!

31

32 Besluit Integratieve diagnostiek maakt meer uniciteit mogelijk (zie H. Arendt) hulpverleners lopen het risico dat zij de verhalen van mensen herformuleren tot het past in het oplossingsschema dat zijzelf kennen, of waarvoor zij voorzieningen in huis hebben.dit gebeurt overal waar het categorale beeld dwingend wordt opgelegd (timmers huygens 2001)

33 Kwaliteit van gehechtheid Veilig gehecht Onveilig angstig vermijdend gehecht Onveilig angstig ambivalent gehecht Gedesorganiseerde hechting (Reactieve)Hechtingsstoornis

34 Of of of en en Uit het verslag van Daan: WE thuis verlopen niet vlot, verlegt grenzen, blijft gehele middagen weg Absoluut niet gemotiveerd voor school, apathisch Zoekt continu het conflict met groepsgenoten Begeleiders voelen zich zeer ongemakkelijk in de interactie

35 Of of of en en Ivan lijkt wanneer hij onder stress staat heel sterk het waarnemingsaspect van zijn vertrouwde begeleiders te controleren. Johan gaat grenzeloos tanken in oneindig claimend (waarom)vragen bij vertrouwde begeleiders.

36 Of of of en en Wanneer Jan afgehaald wordt door zijn mama en broer (waar hij naar uitkijkt) dan draait hij zich om en wandelt weg. Het wordt dan heel moeilijk om hem in de auto te krijgen. Wanneer hij teruggebracht wordt krabt hij het gezicht van zijn broer open.

37 Of of of en en Karel (8j.) gaat steeds de aandacht zoeken in de klas. Hij roept tot ik antwoord, antwoord ik niet dan gaat hij andere kinderen storen, knijpen, Wanneer hij na goed gedrag aangesproken wordt, dan kan hij hiermee niet omgaan. Hij aanvaardt dit niet. Vorig jaar liep het thuis heel slecht. Nu gaat het vooral slecht op school.

38 Of of of en en Sylvie staat op de speelplaats waar het erg druk is. Ze blijft bij haar vertrouwde juf en bijt haar tegelijk enkele keren in haar arm.

39 Het herkennen Onveilig angstig vermijdend gehecht: onderscheid maken met aloof type van kinderen met autisme. Onveilig angstig ambivalent gehecht: onderscheiden van actief maar bizarre contactname. Gedesorganiseerde hechtingsgedrag:te verklaren vanuit executieve functies?

40 Of of of en en Thuis is het niet langer houdbaar met Joeri(8 jaar). Ouders geven aan dat ze continu beschikbaar moeten zijn maar dat hij tegelijk vooral het bloed onder de nagels vandaan haalt. Andere mensen kunnen het niet geloven want als er bezoek of familie komt is het braafste jongetje van de wereld.

41 Of of of en en Thuis gaat het van kwaad naar erger met Pepijn. Er is steeds meer sprake van agressie en tegelijk houdt hij zijn mama een aantal minuten onbeweeglijk als hij gestresst thuis komt. Ook op school is de veiligste leerkracht het eerste slachtoffer. Met nieuwe mensen is er geen probleem.

42 Of of of en en De weekends thuis met Isabelle zijn een hel. Het loopt altijd fout af. Van zodra de ouders merken dat het weer beter gaat lijkt dit gecounterd te worden door Isabelle. Zij belooft dat ze heel hard haar best zal doen maar houdt dit nooit vol. Vergelijkt zich steeds met broer en domineert en controleert hem.

43 Risico s en valkuilen Vanuit de autihoek Veiligheid enkel vertalen in voorspelbaarheid Aanpassen zonder groeimogelijkheden Zelfstandigheid als hoogste goed Inspraak overschatten

44 Risico s en valkuilen Vanuit de autihoek Te weinig insteken op sociaal-emotionele ontwikkeling In samenwerking met ouders meer doen dan het autisme uitleggen Begeleiding vooral in termen van organisatie Te geringe flexibiliteit in begeleiding

45 Risico s en valkuilen Vanuit de GES-hoek Het onvoldoende rekening houden met samenhangproblemen Survivalgedrag verwarren met hechtingsgedrag Overschatten van het begrijpen Aangeleerde afhankelijkheid niet zien Gedragsconsequenties als enige houvast

46 Risico s en valkuilen Vanuit de GES-hoek Theory of mind vaardigheden overschatten (in de 2 betekenissen) De waarde van verduidelijking als middel tot afstand nemen onvoldoende zien? De waarde van verduidelijking (organisatie) om faalangst te verminderen? Autisme uitsluitend zien als een ik-kenmerk? De autistische logica?

47 besluit Belangrijkste opdracht: onderkennen van onveilige gehechtheid bij kinderen en volwassenen met autisme en een verstandelijke beperking. Maakt dat een verschil uit? Risico op probleemgedrag is groter! Vraagt bijkomende deskundigheid en flexibiliteit van de begeleider

48 besluit Uniciteit van elk kind met autisme en een verstandelijke beperking en zijn of haar netwerk erkennen. ( H.Arendt)

49 Lunch