Veiligheid en welbevinden Hoofdstuk 2
|
|
- Matthias van der Horst
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 32
2 HOOFDSTUK 2 Veiligheid en welbevinden Tim, Jona en Lennaert racen buiten op de fi etsjes. Ze gaan helemaal op in hun spel. Maar af en toe stoppen ze en kijken ze in het rond. Waar zijn Kim of Adrie, hun pedagogisch medewerkers? Even kort oogcontact. Soms roepen ze wat. Dan voelen ze zich weer veilig en kunnen ze opnieuw opgaan in hun spel. Veiligheid en welbevinden Hoofdstuk 2 33 Voelt het vertrouwd en is dit een veilige omgeving? Zijn de pedagogisch medewerkers lief voor mijn kind? Voel ik me zelf ook welkom en op mijn gemak? Voor ouders zijn dit de meest basale criteria om de kwaliteit van een kindercentrum te bepalen. Zowel in de Wet kinderopvang als in het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het Kind zijn de rechten van kinderen op lichamelijke en emotionele veiligheid en op respect voor hun integriteit vastgelegd. Een kind dat zich veilig voelt, voelt zich goed en heeft energie om te leren en zich te ontwikkelen. Daarom behoort in het Pedagigisch kader de zorg voor fysieke en emotionele veiligheid tot de basisvoorwaarden. FOTO: EDDY DE BRUIJN OPWINDEND EN SPANNEND: MAMA IS WEG! EN MAMA IS TERUG. Vertrouwde relaties Een relatie is het resultaat van herhaald contact. Door langer met elkaar om te gaan, ontstaan verwachtingen. Je weet wat je aan elkaar hebt. Er ontstaat een emotionele band. Onderzoek vanuit de hechtingstheorie toont aan dat jonge kinderen zich aan hun pedagogisch medewerkers gaan hechten; ze gebruiken hen als veilige basis om de omgeving te verkennen en zoeken bij hen bescherming en troost. Een warme, vertrouwde relatie tussen pedagogisch medewerker en kind wil zeggen dat het kind weet dat er goed voor hem of haar wordt gezorgd en hij of zij wordt gerespecteerd. De pedagogisch medewerkers en kinderen kennen elkaar en zijn op elkaar betrokken. Een vertrouwde groep is het tegenovergestelde van onverschilligheid en een loszandgroep. Ook de kinderen voelen zich vertrouwd met elkaar. DOEN Nooit negatief Praat in het kindercentrum nooit negatief over ouders. Kinderen pikken dat op, voelen zich afgewezen en onveilig. Bron: Brooker, L. & Woodhead, M. (2008) Ontwikkeling van emotionele banden Het ontwikkelen van een speciale band met de ouders begint meteen na de geboorte, en wellicht al voor de geboorte door gewenning aan de stem van de moeder en geluiden in haar omgeving. Baby s van enkele dagen kunnen de geur van de melk van hun moeder al onderscheiden van die van andere moeders.
3 34 SAMEN GENIETEN VAN DE KINDEREN. VEILIG BIJ DE VERTROUWDE LEIDSTER. FOTO: RUBEN KEESTRA FOTO: LOES KLEEREKOPER Hechting tussen ouders en kind Naarmate het kind meer specifieke gewoontes met de belangrijkste verzorgers ontwikkelt en duidelijker onderscheid kan maken tussen vertrouwd en niet vertrouwd ontstaan de eerste vormen van eenkennigheid en scheidingsangst. Een baby van vier maanden protesteert in de regel niet als hij of zij een dagje door een vreemde wordt verzorgd. Tenminste: als deze verzorger of pedagogisch medewerker goed weet aan te sluiten bij de ritmes en gewoontes van het kind. Maar met zes maanden hebben veel baby s al een duidelijke voorkeur voor hun eigen moeder of vader. En met acht en negen maanden protesteren veel baby s met hard huilen als de ouder hen achterlaat bij een oppas of pedagogisch medewerker. Het protest tegen scheiding of de angst voor scheiding is een teken dat er een bijzondere band is ontstaan tussen de vaste verzorgers en het kind. Het kind is zover ontwikkeld op cognitief gebied dat het de bijzonderheid van de relatie onderkent. Tegelijkertijd is de baby cognitief nog niet ver genoeg ontwikkeld om te beseffen dat pappa of mamma niet helemaal weg is. De angst van de baby is dat als papa en mama er niet zijn, dat ze dan helemaal verdwenen zijn en dat ze hem of haar hebben verlaten. ALS MIEKE VLAKBIJ IS, DURVEN ZE. FOTO: RUBEN KEESTRA In die allereerste dagen ontwikkelen de baby en zijn of haar belangrijkste verzorgers gezamenlijke patronen van aanleggen aan de borst, geven van het flesje en een ritme van drinken, rusten en boertjes laten. De allereerste band van baby s met ouders en verzorgers is gebaseerd op zintuiglijke herkenning en op vertrouwde handelingspatronen. Rond zes weken kunnen de meeste ouders genieten van het eerste lachje. Aanvankelijk lacht het kind naar iedereen even veel, maar al snel lacht de baby meer naar de ouders en vertrouwde mensen (broertjes, zusjes, grootouders) dan naar anderen. Vervangende hechtingsfiguur In de kinderopvang leert de baby dat de pedagogisch medewerkers ook goed voor hem of haar zorgen als papa of mama er niet zijn. De pedagogisch medewerkers nemen dan de functie van hechtingsfiguur over. Pas later zijn kinderen in staat om het beeld van hun ouders vast te houden tijdens hun afwezigheid. Dat heeft te maken met de ontwikkeling van hun voorstellend vermogen; dat wil zeggen het cognitieve vermogen om je een voorstelling (representatie) te maken van iets wat afwezig is. Gedurende hun tweede en derde levensjaar ontwikkelen de meeste kinderen geleidelijk aan representatieve vaardigheden waardoor ze symbolisch contact kunnen houden met hun afwezige ouders. Als papa of mama er niet zijn, kunnen ze aan hen denken en weten waar ze zijn en wanneer ze terugkomen. Vertrouwde relatie tussen pedagogisch medewerkers en ouders Kinderen zijn in de eerste plaats gehecht aan hun ouders, broertjes, zusjes en andere familieleden. Als ouders zich niet welkom voelen in het kindercentrum, kunnen hun kinderen dat gevoel overnemen. Ouders blijken vooral een lieve leidster te willen, een pedagogisch medewerker
4 die emotioneel betrokken is bij hun kind. Als ouders zich onzeker voelen of als er spanningen zijn tussen pedagogisch medewerkers en ouders, maakt dat de kinderen ook onzeker. Het is belangrijk dat de groepsleiding en ouders het eens zijn over basale waarden en normen en de pedagogische aanpak. Door dagelijks vriendelijk contact en overleg ontstaat wederzijds vertrouwen. Door de aankleding van de ruimte of een speciale plaats met foto s van de familie van het kind kunnen ouders het dagverblijf of de speelzaal als een stukje van zichzelf ervaren. Vertrouwde relaties tussen pedagogisch medewerkers en kinderen Een vertrouwde relatie ontstaat door herhaald positief contact tussen kind en pedagogisch medewerker. Daarom zijn twee zaken van belang: Vaste pedagogisch medewerkers. Volgens het Convenant Kwaliteit Kinderopvang zorgen kinderdagverblijven ervoor dat ieder kind tot een stamgroep behoort en dat aan ieder kind maximaal drie vaste pedagogisch medewerkers worden gekoppeld. Het kind kan erop rekenen dat er altijd minimaal één basisleidster aanwezig is. De vaste pedagogisch medewerkers onderhouden ook de contacten met de ouders van het kind. Goede communicatie tussen kind en pedagogisch medewerker. In hoofdstuk 7 worden de communicatievaardigheden van de pedagogisch medewerkers besproken die essentieel zijn voor het opbouwen van een vertrouwde relatie. doen of storen. Bovenal zorgen de pedagogisch medewerkers ervoor dat kinderen plezier met elkaar hebben. Erbij horen in de groep: wij-gevoel en rituelen Onderdeel zijn van een groep geeft jonge kinderen een gevoel van vertrouwdheid. De naam van de groep (bijvoorbeeld de Rakkers of Gabbers) maakt duidelijk w elke pedagogisch medewerkers en welke kinderen bij elkaar horen. Daarnaast geven vertrouwde handelingspatronen zoals dagritme en rituelen een gevoel van veiligheid en verbondenheid aan kinderen. Heel jonge kinderen kunnen al samenspelen als ze het speelpatroon (her) kennen door de herhaling en hebben daar ook veel plezier bij, vooral met zang en grappige bewegingen. KENNIS Een hoge mate van beschikbaarheid van de leidster leidt tot een hogere kwaliteit van interactie tussen leidster en baby. Hierdoor stijgt het welbevinden van de baby, zowel tijdens het spel als tijdens de lunch. Bron: Schipper, E. de, Riksen-Walraven, M. & Geurts, S. (2006) Veiligheid en welbevinden Hoofdstuk 2 35 Vertrouwde relaties tussen kinderen Kinderen zijn vanaf heel jonge leeftijd in elkaar geïnteresseerd. Ze proberen contact met elkaar te maken en te communiceren. Vertrouwdheid tussen kinderen ontstaat bij jonge kinderen door regelmatig samen te spelen. Daarom zijn ook bij kinderen twee zaken van belang: Vaste kinderen in de groep. Als kinderen elkaar vaker tegen komen, leren ze elkaar kennen en wordt het gemakkelijker om samen te spelen. Daarom is het belangrijk dat de kinderen in de groep zo veel mogelijk dezelfde kinderen tegenkomen. Gevoelens van vriendschap ontstaan als ze fijn met iemand kunnen spelen, ongeveer dezelfde activiteiten leuk vinden en qua ontwikkelingsniveau niet te ver uiteen liggen. Goede communicatie tussen de kinderen. De pedagogisch medewerkers helpen de kinderen om zich veilig bij elkaar te voelen. Ze zorgen ervoor dat ze elkaar geen pijn WEDERZIJDSE AANDACHT. FOTO'S: SUZAN DIVIU
5 36 WIJ ZIJN VRIENDEN, HÈ? FOTO: LOES KLEEREKOPER Structuur en voorspelbaarheid Voor jonge kinderen is de hele wereld nieuw. Daardoor gebeuren er veel onverwachte dingen. Alles is onvoorspelbaar. Jonge kinderen zoeken daarom de nabijheid van hun ouders of pedagogisch medewerkers. Ze vertrouwen erop dat die goed op hen zullen passen. Bovendien geven de ouders en pedagogisch medewerkers structuur. Ze geven duidelijk aan wat wel en niet kan en ze begrenzen de ruimte. Zo weet het kind: als ik hierbinnen blijf, ben ik veilig, hoef ik nergens op te letten en kan ik opgaan in mijn spel. Binnen die ruimtes kan het kind op avontuur. Pedagogisch medewerkers geven structuur door: Duidelijke grenzen en rituelen, waardoor het gedrag van kinderen bijna vanzelfsprekend en positief wordt begeleid. Zie hoofdstuk 7 Basiscommunicatie. Indeling en inrichting van de ruimtes binnen en buiten, zodat kinderen ongestoord samen en alleen kunnen spelen en er ruimte is voor een rijk scala aan activiteiten. Zie hoofdstuk 9 Indeling en inrichting van de buiten- en binnenruimtes. FOTO: LOES KLEEREKOPER JONGE KINDEREN GENIETEN SAMEN VAN BEWEGINGS- SPELLETJES. KENNIS Samen spelen met kinderen met een lichamelijke beperking gaat niet altijd vanzelf. De pedagogisch medewerkers helpen de kinderen daarbij. Bron: Brooker, L. & Woodhead, M. (2008) Leren omgaan met diversiteit Het is belangrijk dat pedagogisch medewerkers ervoor zorgen dat alle kinderen zich veilig en gerespecteerd voelen, ongeacht hun culturele achtergrond, sekse of b eperking. Dit betekent dat pedagogisch medewerkers ook kinderen helpen en begeleiden om elkaar te begrijpen en samen te spelen en daarbij ook veel uitleggen en benoemen. Dagritme en groepssamenstelling, aansluitend bij de behoeftes van kinderen aan spelen, uitdaging, rust en verzorging. Zie hoofdstuk 10 Dagritme en groepssamenstelling. Een gezonde omgeving en basisbehoeften Een veilig pedagogisch klimaat stelt eisen aan de materiële omgeving. Deze omgeving moet hygiënisch zijn en kinderen moeten zich vrij kunnen bewegen zonder gevaar van lichamelijk letsel. Daarnaast komt de omgeving tegemoet aan de veelzijdige ontwikkelingsbehoeften van kinderen. De pedagogisch medewerkers zorgen voor een gezonde balans tussen lichamelijke veiligheid en de behoefte van kinderen aan bewegen en exploreren. Een gezonde peuter is een kind met af en toe een blauwe plek en een pleister op de knie. Er is aandacht voor alle basisbehoeften van de kinderen. Bij de basisbehoeftes maken we in het Pedagogisch kader onderscheid tussen: Behoefte aan veiligheid en welbevinden. Zie dit hoofdstuk en het hoofdstuk 7 Basiscommunicatie.
6 Behoefte om te leren en ontwikkelen. In het Pedagogisch kader wordt uitgegaan van een veelzijdige ontwikkeling met aandacht voor emotionele, sociale, motorisch-zintuiglijke, taal en communicatieve, creatief-beeldende behoeftes van kinderen. Zie hoofdstuk 3 Ontwikkelen en leren van jonge kinderen en hoofdstuk 8 Steunen en stimuleren van spelen en leren. FOTO: DANIELLE HEESBEEN KLOM IK OP EEN LADDER NAAR HET RAAMKOZIJN. EEN VERTROUWD RITUEEL BIJ DE LUNCH. Veiligheid en welbevinden Hoofdstuk 2 37 FOTO: DANIELLE HEESBEEN TRIOMF VAN HET EIGEN KUNNEN OF TE GEVAARLIJK? FOTO: DANIELLE HEESBEEN HET LICHAAM, EEN BRON VAN LUSTBELEVING.
7 38 Samengevat Emotionele veiligheid en welbevinden van jonge kinderen in kindercentra worden bepaald door drie aspecten: GOEDE EN VERTROUWDE RELATIES» Goede en vertrouwde relaties tussen: - Pedagogisch medewerkers en de ouders. Pedagogisch medewerkers werken samen met de ouders en vullen de gezinsopvoeding aan. Ouders en thuisopvoeding zijn voor jonge kinderen het belangrijkste. - Pedagogisch medewerkers en de kinderen. Deze relatie is het hart van het pedagogisch handelen. Het is de basis van emotionele veiligheid. - Kinderen met elkaar. Kinderen komen graag naar het kindercentrum om te spelen met andere kinderen. Er is een wij-gevoel in de groep.» Goede en vertrouwde relaties ontstaan door: - Vaste relaties. Door herhaald contact leren kinderen elkaar en de pedagogisch medewerkers kennen en ontstaat er vertrouwen. - Goede communicatievaardigheden van de pedagogisch medewerkers. - Aandacht en ruimte voor diversiteit, verschillen tussen mensen en culturen. STRUCTUUR EN VOORSPELBAARHEID» Duidelijke grenzen en rituelen, waardoor het gedrag van kinderen bijna vanzelfsprekend en positief wordt begeleid.» Indeling en inrichting van de ruimte, zodat kinderen ongestoord samen en alleen kunnen spelen en er ruimte is voor een rijk scala aan activiteiten.» Dagritme en groepssamenstelling, aansluitend bij de behoeftes van kinderen aan spelen, uitdaging, rust en verzorging. EEN GEZONDE OMGEVING EN VOLDOEN AAN BASIS- BEHOEFTES» Behoefte aan veiligheid en welbevinden.» Behoefte om te leren en ontwikkelen.
Veiligheid en welbevinden. Hoofdstuk 1
30 Veiligheid en welbevinden Kees (8) en Lennart (7) zitten in de klimboom. Kees geeft Lennart een speels duwtje en Lennart geeft een duwtje terug. Ze lachen allebei. Maar toch kijkt Lennart even om naar
Nadere informatieDit is het kader; de pedagogisch medewerker maakt het verschil!
Dit is het kader; de pedagogisch medewerker maakt het verschil! Inleiding: Een pedagogisch kader is een houvast voor ons allen! 1. Waarom pedagogisch beleid? 2. Missie en visie van SKPC 3. Wat maakt kinderopvang
Nadere informatiePEDAGOGISCH BELEIDSPLAN 0 4 JAAR
PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN 0 4 JAAR Inhoudsopgave Inleiding... 3 Kinderen... 4 Ik ben ik en jij bent jij... 4 Veiligheid... 4 Vertrouwde relaties... 4 Structuur en voorspelbaarheid... 5 Een gezonde omgeving...
Nadere informatiePEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC
PEDAGOGISCH BELEID VAN DE SKPC Veilige, kindvriendelijke opvang creëren. Dat is het hoofddoel van de SKPC. Het klinkt eenvoudig, maar hoe gaat dat in de dagelijkse praktijk van de diverse opvangvormen
Nadere informatieVerschil soorten relaties. Sociaal leren van jonge kinderen in kindercentra. Kinderen hebben veel aan elkaar: wat precies?
Sociaal leren van jonge kinderen in kindercentra Elly Singer Universiteit Utrecht; Van Leer Foundation Foto s Ruben Keestra en anderen Kinderen hebben veel aan elkaar: wat precies? Onderzoek vanuit het
Nadere informatiepedagogisch werken met plezier Verstoppen is alvast wennen aan eventjes weg zijn Marja Baeten Redactie PIPPO
pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief juni 2011 Verstoppen is alvast wennen aan eventjes weg zijn Verstoppertje spelen, lijkt een simpel spelletje, maar het zit vol met grote ervaringen:
Nadere informatieHoe kijken wij naar kinderen? Pedagogisch beleid
Hoe kijken wij naar kinderen? Pedagogisch beleid Inleiding Wij vinden het belangrijk dat u uw kind met een gerust hart naar één van onze kindercentra brengt. In deze brochure laten wij u zien dat wij
Nadere informatieHet hechtingsproces. bij kinderen tussen de 0 en 2 jaar. Kindergeneeskunde. Hechting. Hoe verloopt het hechtingsproces?
Het hechtingsproces bij kinderen tussen de 0 en 2 jaar Kindergeneeskunde In deze brochure leest u meer over de hechtingsprocessen bij baby s in de leeftijd van 0 tot 12 maanden. Daar waar ouders staat
Nadere informatie4. Verantwoordelijkheid
4. Verantwoordelijkheid Geef kinderen meer verantwoordelijkheid Kinderen ontwikkelen zich door belangrijk te mogen zijn. Kinderen kunnen in toenemende mate al veel zelf en het is voor hen belangrijk dat
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan
Pedagogisch beleidsplan Hieronder wordt een aantal kernpunten uit het pedagogische beleidsplan van Kinderdagverblijf Het Sprookjesbos besproken. Het volledige pedagogische beleidsplan ligt ter inzage op
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan
Pedagogisch beleidsplan Hieronder wordt een aantal kernpunten uit het pedagogische beleidsplan van Kinderdagverblijf Het Sprookjesbos besproken. Het volledige pedagogische beleidsplan ligt ter inzage op
Nadere informatiePedagogische Visie en Beleid
Pedagogische Visie en Beleid Inleiding Voor ouders, medewerkers en alle anderen die betrokken zijn bij, en geïnteresseerd zijn in onze kinderopvang. Voor verantwoorde kinderopvang is veel nodig, om te
Nadere informatieHoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie
Hoe Zeker Ben Ik Van Mijn Relatie Weet jij in welke opzichten jij en je partner een prima relatie hebben en in welke opzichten je nog wat kunt verbeteren? Na het doen van de test en het lezen van de resultaten,
Nadere informatieInhoud. - Hechting - Werkplek - Visie - Video-interactiebegeleiding - Tot slot
Wie Ben ik? Inhoud - Hechting - Werkplek - Visie - Video-interactiebegeleiding - Tot slot Kind en ziekenhuis Ouderparticipatie september 1993 Kind en ziekenhuis kindgericht = gezinsgericht februari 2009
Nadere informatieDagritme en groepssamenstelling Hoofdstuk 10
Dagritme en groepssamenstelling Hoofdstuk 10 100 HOOFDSTUK 10 Dagritme en groepssamenstelling De ochtend begint onrustig. Lesley moet erg huilen bij het afscheid van zijn vader. In de kring hangt hij tegen
Nadere informatiePedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien
Pedagogisch beleid Kinderopvang Haarlem Spelend Groeien Inleiding Kinderopvang Haarlem heeft één centraal pedagogisch beleid. Dit is de pedagogische basis van alle kindercentra van Kinderopvang Haarlem.
Nadere informatieVOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S
VOORBEELD UIT HET PEDAGOGISCH BELEIDSPLAN. VEILIGHEID EN GEBORGENHEID BIEDEN - BABY S ALGEMEEN: EMOTIONELE EN FYSIEKE VEILIGHEID BABY S Het pedagogisch beleidsplan geeft de grenzen (pedagogisch medewerker/kindratio
Nadere informatieIk ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin
Ik ben pedagogisch medewerker bij TintelTuin De pedagogisch medewerkers aan het woord over de pedagogische kwaliteit van TintelTuin 1 VEILIGHEID + UITDAGING = GROEI Waarom kiezen ouders kinderopvang van
Nadere informatie4.4 Hechting en scheiding
4.4 Hechting en scheiding 155 In het leven van elk kind komt er een moment waarop ze zich los moeten maken van hun eerste verzorger. Voor sommige kinderen gebeurt dat al heel vroeg doordat ouders bijvoorbeeld
Nadere informatiePedagogisch beleid Kinderdagverblijf de Harlekijn
1 Inhoud Inleiding... 3 Visie Kinderdagverblijf de Harlekijn... 4 Een gevoel van emotionele veiligheid en geborgenheid bieden... 5 Veiligheid en geborgenheid... 5 Persoonlijke competentie... 7 Ieder kind
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieBasiscommunicatie Hoofdstuk 7
Basiscommunicatie Hoofdstuk 7 72 Hoofdstuk 7 Basiscommunicatie Alle kinderen zitten aan kleine tafeltjes voor de lunch. Alleen Sylvie huppelt nog rond in haar konijnenpak. Als Angela, de pedagogisch medewerker,
Nadere informatieWenbeleid KDV Polderpret
Wenbeleid KDV Polderpret Inhoudsopgave : Wenbeleid...1 1.Voorwoord..2 2.Wenperiode nieuw kind..2 3.Overgang naar een andere groep.2 4. Hulp bij het wennen 2 5. Kinderen die moeilijker wennen 3 1. Voorwoord
Nadere informatieHoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s. Foto Britt Straatemeier. Deze brochure werd mogelijk gemaakt door:
Hoe kunt u voor uw bijzondere kleinkind zorgen? Tips voor opa s en oma s Foto Britt Straatemeier Deze brochure werd mogelijk gemaakt door: Tips voor grootouders Foto Susanne Reuling Als in het gezin van
Nadere informatieWielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting
Zwijsen Wielewoelewool, ik ga naar school! Toelichting Inhoud Inleiding 3 Materialen 3 Voor het eerst naar school 4 Doelstelling 4 Opbouw prentenboek en plakboek 4 Werkwijze 5 Ouders 5 2 Inleiding Voor
Nadere informatieKids & Co Pedagogisch beleid Kinderdagverblijf (KDV)
Kids & Co Pedagogisch beleid Kinderdagverblijf (KDV) Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Veiligheid 1 2.1 Goede en vertrouwde relaties 1 2.2 Structuur en voorspelbaarheid 3 2.3 Een gezonde omgeving en voldoen
Nadere informatieKwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan
Kwaliteit van leven Een hulpmiddel bij de voorbereiding van een zorgplan De zorg en begeleiding van mensen met een verstandelijke beperking moet erop gericht zijn dat de persoon een optimale kwaliteit
Nadere informatieOuderbijeenkomst Week van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding op school en thuis Naam Christel van Helvoirt GGD Hart voor Brabant Waar denken jullie aan bij seksualiteit? Gevoelens Veiligheid
Nadere informatiePedagogisch Beleidsplan
Pedagogisch Beleidsplan Inleiding Dit pedagogisch beleidsplan is opgesteld ter ondersteuning van de pedagogische medewerkers van het dagverblijf en om duidelijkheid te geven aan ouders die hun kind aan
Nadere informatieHet kind centraal. Pedagogisch beleidsplan van kinderdagverblijf Small
Het kind centraal Het kind centraal 1 Kinderdagverblijf Small Apeldoornselaan 294-304, 2573 XL Den Haag E info@kinderdagverblijfsmall.nl I www.kinderdagverblijfsmall.nl 2 Het kind centraal 4 Inleiding
Nadere informatieWat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt. Verslavingspreventie Mondriaan
Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Praten helpt Verslavingspreventie Mondriaan Wat vertel ik mijn kind als ik opgenomen word? Alle ouders hebben het beste voor met hun kinderen. Ouders vragen
Nadere informatieIk ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin
Ik ben pedagogisch medewerker op een VVE locatie van TintelTuin De pedagogisch medewerkers aan het woord over de pedagogische kwaliteit van TintelTuin 1 VEILIGHEID + UITDAGING = GROEI Waarom kiezen ouders
Nadere informatieHoofdstuk 1. De basis
Hoofdstuk 1 22 HOOFDSTUK 1 Hoofdstuk 1 23 Als Amina haar vader ziet, rent ze op hem af. Een dikke knuffel en dan brengt ze haar vader naar de verfhoek. Daar hangt een groot, prachtig kleurig met vingers
Nadere informatiePedagogische visie van Stichting Rijswijkse Kinderopvang. Ontdekkend spelen. Uitdagend werken
Pedagogische visie van Stichting Rijswijkse Kinderopvang Ontdekkend spelen Uitdagend werken Onze missie In een veilig, geborgen en positief klimaat willen we kinderen helpen zich te ontwikkelen tot weerbare,
Nadere informatieWeek van de Lentekriebels
Ouderbijeenkomst Week van de Lentekriebels Relationele en seksuele opvoeding, op school en thuis Anja Sijbranda GGD Hart voor Brabant Programma Waarom relationele en seksuele vorming? Wat doet school?
Nadere informatieVriendjes en speelmaatjes
Vriendjes en speelmaatjes Elly Singer 26 januari 2011 Congres Landelijk Pedagogenplatform Kinderopvang 7 jaar onderzoek onder 2- en 3-jarigen in groepen Van Leer Foundation en Universiteit Utrecht Uitgevoerd
Nadere informatieHoofdstuk 4: De gehele periode van wennen 6
Wenbeleid Inhoud 2 Hoofdstuk 1: Inleiding 3 Hoofdstuk 2: Eerste kennismaking 4 Hoofdstuk 3: Het afscheid 5 Hoofdstuk 4: De gehele periode van wennen 6 Bijlage 1: Wenschema 2 1. Inleiding Pedagogische medewerkers
Nadere informatiePedagogisch beleid Flexkidz
Pedagogisch beleid Flexkidz Voor u ligt het verkorte pedagogisch beleidsplan van Flexkidz. Hier beschrijven we in het kort de pedagogische visie en uitgangspunten. In dit pedagogisch beleidsplan beschrijven
Nadere informatieActiviteitenbeleid 2013
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Hoofdstuk 2: Hoofdstuk 3: Hoofdstuk 4: Hoofdstuk 5: Hoofdstuk 6: Pedagogisch beleid TintelTuin De 6 competenties Visie Activiteitenbeleid binnen het (dag)programma Laat zien
Nadere informatiePiramide. Informatie voor ouders en verzorgers
Voor- en vroegschoolse educatie Piramide Piramide Informatie voor ouders en verzorgers Voor alle kinderen van 0 tot 7 jaar Optimale ontwikkeling van ieder kind Spel staat centraal Zelfstandig leren Wat
Nadere informatie3/12/2013. Mijn broer heeft ADHD. Mijn broer heeft ADHD. Mijn grote broer heeft ADHD. Het zal je broer maar wezen. Ouders opgepast
Mijn broer heeft ADHD Mijn broer heeft ADHD Ouders hebben twee of meer kinderen Waarvan één (soms ook meerdere) stoorzender(s) Hoe houden we dit gezin in evenwicht? Waar moeten we op letten? Het zal je
Nadere informatiePedagogische werkwijze KDV De Torenmolen, versie november 2015 Selma Schalkwijk, locatiemanager
Omvang van het kinderdagverblijf en de samenstelling van de en Er kunnen maximaal 16 kinderen per dag worden opgevangen op kinderdagverblijf De Torenmolen. De samenstelling van de en Naam van de Maximaal
Nadere informatieWenbeleid Voor de kinderopvang van KieKeBoe
Wenbeleid Voor de kinderopvang van KieKeBoe Akkoord leidsters april 2012 Vastgesteld door OWG juni 2012 Geëvalueerd juli 2014 Aangepast april 2015 Wenbeleid dagopvang en buitenschoolse opvang Het wenbeleid
Nadere informatieInhoud 20-10-2011. Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg
1 Inhoud Gehechtheidstheorie: Cees Janssen Gevaar van chronische stress Bewijs: onderzoek Sterkenburg Praktijk: Tineke Pilon Consequenties voor praktijk: alles is liefde 2 Definitie Gehechtheidsband Met
Nadere informatieMiddelpunt. In het. pedagogisch beleid. servicecentrum Postbus 7525 8903 JM Leeuwarden
In het Middelpunt pedagogisch beleid Sinne kinderopvang Goudsbloemstraat 2 8922 GW Leeuwarden servicecentrum Postbus 7525 8903 JM Leeuwarden T 058-267 28 50 E info@sinnekinderopvang.nl I www.sinnekinderopvang.nl
Nadere informatieSamenvatting pedagogisch beleid Kinderopvang Natuurlijk. Doel Doelstelling Doelgroep
Samenvatting pedagogisch beleid Kinderopvang Natuurlijk. Het pedagogisch beleidsplan is bedoeld als leidraad bij de opvang van de kinderen van Chr. Kinderopvang Natuurlijk. Alle medewerkers van het kinderdagverblijf
Nadere informatieWennen in kinderopvang
Wennen in kinderopvang Wennen - WAT Kind, ouder en begeleider(s) leren elkaar kennen voordat het kind alleen en voor een lange periode in de opvang blijft. De start van de opvang wordt geleidelijk opgebouwd.
Nadere informatieAppendix bij Pedagogisch Beleidsplan voor Buiten Schoolse Opvang
Appendix bij Pedagogisch Beleidsplan voor Buiten Schoolse Opvang INLEIDING Algemeen: Om tegemoet te komen aan de vraag van ouders vervullen wij op dezelfde locatie ook een BSO functie. Zij dit wel in beperkte
Nadere informatiePedagogisch Beleid. Nanny Association
Pedagogisch Beleid Nanny Association Rijen, juni 2006 Inhoud Inleiding 1. Nanny Association 2. Profiel nanny 3. Functie- en taakomschrijving 4. Accommodatie en materiaal 5. Ouderbeleid 6. Pedagogische
Nadere informatieSlecht. gehecht. Gedrag op school
Hechting Zelfbeeld Team Over kinderen met hechtingsproblemen Max is geadopteerd. Als dreumes van twintig maanden kwam hij naar Nederland. Nu is hij een opvallende leerling in groep 4, de groep van juf
Nadere informatie1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving
Pedagogisch Beleidsplan 1.1. Het creëren van een veilige en vertrouwde omgeving Een veilige en vertrouwde omgeving is de basis van waaruit een kind zich kan gaan ontwikkelen. Het is dus belangrijk dat
Nadere informatieLEESTIP. Speel- & Leerbrief MEI 2015 1. Marja Baeten. Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! MEI 2015.
Pedagogisch werken met plezier s Speel- & Leerbrief MEI 2015 ZE KOMEN VOOR DE VRIENDJES! Als je aan kinderen in de kinderopvang vraagt wat ze er leuk vinden, klinkt het steevast: de andere kinderen. De
Nadere informatie>Theoriebron 1: Hechting
>Theoriebron 1: Hechting In ieders leven speelt hechting een belangrijke rol. Maar wat is hechting eigenlijk? Het woord hechten doet in eerste instantie denken aan een wond. En aan een draad en naald,
Nadere informatieDubbeldamseweg-Zuid 97, 3314 JC Dordrecht, 078-6139776
Versie 20 september 2010 Activiteitenprogramma VVE KDV De Huiskamer BV 1 Verdere professionalisering VVE activiteiten Kinderdagverblijf De Huiskamer is een zelfstandig en onafhankelijk kinderdagverblijf
Nadere informatiePEDAGOGISCH BELEID HUMMELTJESHOEK
PEDAGOGISCH BELEID HUMMELTJESHOEK Voor u ligt het Pedagogisch beleid van Kinderdagverblijf HUMMELTJESHOEK. Intern beschrijven wij wat wij kinderen bieden in een veilige omgeving. Wij bieden 4 basisdoelen:
Nadere informatieWenbeleid Kinderopvang/BSO Het Kinderparadijs
Wenbeleid Kinderopvang/BSO Het Kinderparadijs Kinderdagverblijf/BSO Het Kinderparadijs 1 januari 2016 Inhoud 1. Inleiding... 3 2. De eerste kennismaking... 5 3. Het afscheid... 7 4. De gehele periode van
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven
Pedagogisch beleidsplan Fris! Kinderdagverblijven Algemeen Pedagogisch Beleid Fris! Kinderdagverblijven Inleiding Uw kind maakt gebruik van opvang bij Fris! Kinderdagverblijven en u verwacht van ons dat
Nadere informatieHet pleegkind in beeld
Het pleegkind in beeld Workshop pleegzorgsymposium 19 juni 2014 Petra de Vries (De Rading) Anny Havermans (SAV) 1 Programma Welkom Project gehechtheid in beeld bij pleegzorg Inleiding op gehechtheid en
Nadere informatiePedagogisch beleid gastouderbureau via Laura
Pedagogisch beleid gastouderbureau via Laura Inleiding Gastouderbureau via Laura biedt kinderen een fijne en vertrouwde opvang waar zij kunnen groeien en de wereld om hen heen kunnen ontdekken. Terwijl
Nadere informatieSOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN
SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna
Nadere informatieWiekslag Speciaal. Vanuit het kamertje
Wiekslag Speciaal Vanuit het kamertje Uw dochter van vijf vraagt hoe baby's in een buik komen. Uw zoontje van vier laat trots zijn stijve piemeltje zien. Uw 9-jarige moet er ineens niet meer aan denken
Nadere informatieDe Inner Child meditatie
De Inner Child meditatie copyright Indra T. Preiss volgens Indra Torsten Preiss copyright Indra T. Preiss Het innerlijke kind Veel mensen zitten met onvervulde verlangens die hun oorsprong hebben in hun
Nadere informatiePedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios
Pedagogisch kader Kinderdagverblijf Filios Onderdeel van: Pagina 1 van 5 Inleiding In het pedagogisch kader staan onze uitgangspunten en basisdoelen die ten grondslag liggen aan ons pedagogisch handelen.
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan
Pedagogisch beleidsplan Pedagogisch beleid van Kappio (locaties Seppelin en Gastouderbureau) Voor u ligt het pedagogisch beleid van Kappio (locaties Seppelin en Gastouderbureau). Hierin wordt beschreven
Nadere informatiePEDAGOGISCH BELEID KINDERDAGVERBLIJF HOJPIEPELOJ TE BREDA
PEDAGOGISCH BELEID KINDERDAGVERBLIJF HOJPIEPELOJ TE BREDA Breda, september 2005 INLEIDING: In de wet kinderopvang wordt o.a. aangegeven wat de overheid verstaat onder kwaliteit in de kinderopvang: verantwoorde
Nadere informatieKinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin
Kinderen, lief maar. Wegwijzer Steenwijk Woensdag 12 november Carolien Boschma en Sjoukje Huisman Centrum voor Jeugd en Gezin Opzet van de lezing Welkom Inleiding Theorie, tips en adviezen over opvoeden
Nadere informatieKoffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE
Koffieochtend 20 oktober 2016 OPVOEDING IN DE FAMILIE Voorstelronde Mesut Cifci, onderwijsondersteuner/oudercontactpersoon Welke ouders zijn er vandaag aanwezig? Samen met en van elkaar leren! Het belang
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan gastouderbureau Kind-Zijn
Pedagogisch beleidsplan gastouderbureau Kind-Zijn Kind zijn in de wereld van vandaag, waarin ouders ook werken en studeren. Wij zorgen voor kleinschalige en flexibele opvang in een gezinssituatie. Onze
Nadere informatieHuilen & troosten. Folder: 1106 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Verloskunde September 2015 1-8
Huilen & troosten Folder: 1106 Dit is een uitgave van het Flevoziekenhuis Afdeling Verloskunde September 2015 1-8 2-8 Huilen en troosten Alle baby s huilen. Huilen hoort bij baby s. Maar waarom huilen
Nadere informatieKINDERDAGVERBLIJVEN BLUB, ZEGT DE VIS
KINDERDAGVERBLIJVEN BLUB, ZEGT DE VIS Blub, zegt de vis zijn gezellige, kleinschalige en huiselijke kinderdagverblijven. De kinderdagverblijven bestaan uit groepen die opvang en verzorging bieden aan kinderen
Nadere informatieUw gezin staat centraal in het Elkerliek ziekenhuis
Uw gezin staat centraal in het Elkerliek ziekenhuis Gezinsgerichte zorg in het Elkerliek, daar kunt u van op aan Het verhaal van Esther, Irma en Fleur. Na haar bevalling verblijft Esther van de Vranden
Nadere informatieVerkorte versie van de pedagogische visie en beleid van Happy Kids kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang.
Verkorte versie van de pedagogische visie en beleid van Happy Kids kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang. Kinderen worden beschermd en gekoesterd door hun ouder(s) of verzorgers. Daar wordt de basis
Nadere informatieKLEINE MENSEN GROTE WENSEN
KLEINE MENSEN GROTE WENSEN Voor de betere kinderopvang DOOR DE OGEN VAN KINDEREN Dit boekje laat je kinderopvang zien door de ogen van kinderen. Een praktische gids voor iedereen die nadenkt over de opvang
Nadere informatieHaïti. Anneke Vinke, 19 januari 2010
Haïti Anneke Vinke, 19 januari 2010 Opzet Korte introductie Feiten en verder Morgen... PAUZE --> daarna vragen/discussie 2 Situatie: RAMP in Haïti TV beelden & leed: zien van pijn van kinderen niet te
Nadere informatieGeweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut
Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben
Nadere informatieInhoudsopgave : Wenbeleid Voorwoord Wenperiode nieuw kind Hulp bij het wennen Kinderen die moeilijker wennen...
Wenbeleid Inhoudsopgave : Wenbeleid... 1 1. Voorwoord... 3 2. Wenperiode nieuw kind... 3 3. Hulp bij het wennen... 3 4. Kinderen die moeilijker wennen... 4 1. Voorwoord Bij HappyKidzzz Kinderopvang vinden
Nadere informatieTussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf
Tussendoelen sociaal - emotionele ontwikkeling: Omgaan met zichzelf 1. Wijst dingen aan die het wil, herkent zichzelf in de spiegel, is zich bewust waar het wel en niet van houdt. (Het kind wordt bewust
Nadere informatieEchtscheiding en kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl
regio Gooi en Vechtstreek Echtscheiding en kinderen www.cjggooienvechtstreek.nl n Echtscheiding en kinderen Kinderen zien het gezin waarin zij zijn grootgebracht vaak als een eenheid die er altijd was
Nadere informatietoont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes)
1 Omgaan met en uiten van eigen gevoelens en ervaringen toont enthousiasme (lacht, kirt, trappelt met de beentjes) laat non-verbaal zien dat hij/zij iets niet wil (bijv. slaat fles weg, draait hoofd als
Nadere informatiePedagogisch beleid 0 4 jaar. een samenvatting. Juni 2015
Pedagogisch beleid 0 4 jaar een samenvatting Juni 2015 Waarom een pedagogisch beleid? Ons pedagogisch beleid geeft de visie van Kinderopvang Purmerend weer op het opvoeden van kinderen in een andere situatie
Nadere informatie1. Iedereen is welkom in de opvang DE KINDEROPVANG HEEFT EEN BELANGRIJKE SOCIALE TAAK
1. Iedereen is welkom in de opvang DE KINDEROPVANG HEEFT EEN BELANGRIJKE SOCIALE TAAK Kinderen krijgen in de opvang volop kansen om zich te ontwikkelen. Ouders kunnen intussen werk zoeken of gaan werken,
Nadere informatieSPORT VOOR IEDEREEN. Voor een vereniging waar iedereen met plezier sport
SPORT VOOR IEDEREEN Voor een vereniging waar iedereen met plezier sport In onze vereniging moet iedereen zich thuis voelen MAAR VOELT IEDEREEN ZICH WEL ECHT THUIS? Wordt er gescholden, bijvoorbeeld met
Nadere informatieBaby s die veel huilen Informatie voor ouders
Baby s die veel huilen Informatie voor ouders Albert Schweitzer ziekenhuis november 2014 pavo 1177 Inleiding Als uw baby veel huilt gaat u van alles proberen om de oorzaak te vinden. Zeker als uw baby
Nadere informatieKinderen op bezoek op de intensive care
Kinderen op bezoek op de intensive care Handreiking voor ouders mca.nl Inhoudsopgave Hoe vertel ik mijn kind(eren) dat zijn/hun vader, moeder of ander familielid ernstig ziek op de IC ligt? 1 Hoe bereid
Nadere informatiePedagogisch Beleidsplan CKO De Herberg
Pedagogisch Beleidsplan CKO De Herberg Hoofdstuk 1: Missie, visie en doelstellingen Voorwoord Onze Missie en Identiteit Onze Visie Pedagogische hoofddoelstellingen Een goed pedagogisch klimaat Hoofdstuk
Nadere informatieInhoud. Mijn leven. de liefde en ik
Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...
Nadere informatieSamen de Wereld Kleuren. Pedagogische visie
Samen de Wereld Kleuren Pedagogische visie 2 SWK-Kinderopvang Samen de Wereld Kleuren Samen de Wereld Kleuren SWK-Kinderopvang: Samen de Wereld Kleuren Onze kinderopvangorganisaties hebben aandacht voor
Nadere informatieHet spel der democratische opvoeding Wat vooraf ging: Aan de hand van de 4 pijlers deden de ambassadeurs van Triodus samen goed voor later en de werkgroep wat iedere kindwijzerorganisatie deed, inventariseren!
Nadere informatieIn gesprek met ouders. Spel en ontwikkeling! (module 1 en 2) (module 3 en 4) Doel Verkrijgen van inzicht in het belang van spel en
Peuters spelender wijs! Een praktische verdiepingscursus voor pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven De ontwikkeling van jonge kinderen gaat snel. Ze zijn altijd op ontdekkingstocht
Nadere informatieOnrustige baby. Moeder en Kind Centrum. Beter voor elkaar
Onrustige baby Moeder en Kind Centrum Beter voor elkaar Inleiding Baby s huilen. Dit is normaal voor een baby. Maar úw kind blijft huilen en niets lijkt daarbij te helpen om uw baby te troosten. Klinkt
Nadere informatiePedagogisch beleid kinderdagverblijf Het kinderpark
Pedagogisch beleid kinderdagverblijf Het kinderpark Het beleid Ons beleid is gebaseerd op de visie van Helen Parkhurst. In deze visie staan drie principes centraal: samenwerken, vrijheid en zelfstandigheid.
Nadere informatieOMGAAN MET WAT IS ANGST? BANG ZIJN IS OK! 23/02/2015 KINDERANGSTEN
OMGAAN MET KINDERANGSTEN Brainstorm: Angsten bij kinderen An Coetsiers Kinderpsycholoog/gedragstherapeut www.depraatdoos.be Hannah, 3 jaar Anouk, 10 jaar BANG ZIJN IS OK! WAT IS ANGST? Is een normaal verschijnsel
Nadere informatiePsychosociale ontwikkeling
Psychosociale ontwikkeling De psychosociale ontwikkeling van het kind Reeds in de baarmoeder ontstaat er een wisselwerking tussen ouder en kind. De baby is al vertrouwd geraakt met de stem van de ouder
Nadere informatie5 pedagogisch medewerkers
5 pedagogisch medewerkers In dit hoofdstuk gaan we in op de pedagogisch medewerker. Zij heeft grote invloed op het welzijn en de ontwikkeling van kinderen in de opvang. Door individuele interactie met
Nadere informatiePedagogisch beleidsplan buitenschoolse opvang het Zwammeke
Pedagogisch beleidsplan buitenschoolse opvang het Zwammeke Inhoud 1. Inleiding 2. Onze visie 3. Doelstellingen 4. Pedagogische uitgangspunten voor het kind 5. Pedagogische uitgangspunten voor de groepsleiding
Nadere informatieHet leven van Max en z,n mama *week 11*
Het leven van Max en z,n mama *week 11* Op naar de drie maanden toe, want Max is nu 11 weken oud. Daarna nog een maand van aftellen, dan zitten de vier maanden erop die Daan heeft geleefd. Hopelijk wordt
Nadere informatiePedagogisch plan van aanpak 2017
Pedagogisch plan van aanpak 2017 Vertrouwen, veilig voelen, gezien worden en interesse INHOUDSOPGAVE Inleiding o Pedagogische kwaliteit BuitenRijck 3 o Voor wie is het PPA? 3 o BuitenRijck. 3 Pedagogische
Nadere informatieAchtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1
Achtergrondinformatie opdracht 1, module 1, les 1 Er zijn leuke en fijne momenten in de opvoeding, maar ook moeilijke en zware momenten. Deze moeilijke momenten hebben soms te maken met een bepaalde fase
Nadere informatieVoedingsbeleid ASKA. Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2. 2 Doel blz 2. 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3
Voedingsbeleid ASKA Inhoudsopgave: 1 Inleiding blz 2 2 Doel blz 2 3 Uitgangspunten: Wat vinden we belangrijk? blz 3 4 Pedagogische basisdoelen en onze uitgangspunten blz 5 A018 Voedingsbeleid 030812 1/5
Nadere informatieSamen groeien. Maak kennis met onze pedagogische visie
Samen groeien Maak kennis met onze pedagogische visie Best spannend, de zorg voor je kind overdragen op een ander. Hoe prettig is het als je weet dat het in goede handen is. Kober kinderopvang biedt je
Nadere informatie