RAADSVRAGEN GRONDSTOFFENPLAN. Gemeente Westerwolde

Transcriptie

1 RAADSVRAGEN GRONDSTOFFENPLAN Gemeente Westerwolde

2 RAADSVRAGEN GRONDSTOFFENPLAN Gemeente Westerwolde JMA, 3 mei 2019 Utrechtseweg 9, 3704 HA Zeist T info@jma.nl

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding en vraagstelling Scheidingsstrategie Vast recht of ledigingstarief Nascheiden van restafval Inbesteden of aanbesteden Samenvatting Bijlage 1 Verwerkers Bijlage 2 Berekeningen... 13

4 1. Inleiding en vraagstelling Met de fusie van de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde is de gemeente Westerwolde tot stand gekomen. Het beleid van beide voormalige gemeenten dient geharmoniseerd te worden op 1 januari 2020 tot een nieuw beleid. Dit betreft ook het afvalbeheer; de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen en de heffing van de belasting daarvoor. Het grondstoffenplan Westerwolde geeft invulling aan de wettelijke verplichting voor deze harmonisatie. Het nieuwe beleid is gebaseerd op de ambitie om zoveel mogelijk grondstoffen uit het huishoudelijk afval te halen, hiervoor een goede service te bieden tegen aanvaardbare kosten. Het beleid past daarmee bij de eigenheid van de gemeente Westerwolde als Cittaslow gemeente, bij haar visie op duurzaamheid en bij de wens van haar inwoners zoals weergegeven in de gehouden enquête als onderdeel van het nieuwe beleid. In dit rapport worden de vragen verder uitgewerkt. Hierbij wordt zoveel mogelijk aangesloten bij het Grondstoffenplan en de achterliggende berekeningen, waaruit belangrijke brongegevens gebruikt zullen worden. Deze gegevens worden aangevuld met feiten en ervaringen uit de praktijk, ondermeer vanuit benchmarkrapportages en gegevens welke van de verwerkers van het afval afkomstig zijn. De doelstelling van het nieuwe beleid is het streven naar een minimale hoeveelheid restafval en zoveel mogelijk hergebruik, dat blijft voorop staan. Fig. 1.1 Doelstellingen uit het Grondstoffenplan Ter inleiding voor de raadsvergadering over het grondstoffenplan op 24 april jl. heeft het college haar voorkeur uitgesproken voor de nascheiding van PMD, het aansluiten bij OMRIN voor zowel de inzameling als ook de verwerking van het restafval, en het instellen van een ledigingstarief voor het aanbieden van de restafvalcontainer. Het college is van mening dat met dit plan het huishoudelijk afval duurzaam wordt ingezameld en verwerkt, tegen lage kosten en met een goede service naar onze inwoners. De raad heeft in de raadsvergadering gevraagd de genoemde keuzes nader te onderbouwen. Hiertoe zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. de reeds vastgestelde voorstellen worden uitgebreid met een alternatieve keuze. 2. onderbouw voorstel en alternatief zoveel mogelijk met feiten en ervaringen m.b.t. zowel kosten als milieurendement/duurzaamheid. Bij aanbesteding ook de planning ervan meenemen. 3. onderwerpen; a. nascheiding droge fractie (PMD + restafval) versus bronscheiding PMD + nascheiding van het restafval b. inbesteden verwerking afval versus aanbesteding verwerking afval c. tarief per lediging versus vastrecht. Raadsvragen Grondstoffenplan 4

5 2. Scheidingsstrategie In Midden/Zuid (Vlagtwedde) hanteert men een vastrecht tarief en wordt de restafvalcontainer ook eens per 4 weken ingezameld. Het PMD wordt slechts een maal per 4 weken ingezameld. De te volgen keuzes voor het behalen van een zo goed mogelijk scheidingsresultaat en zo min mogelijk restafval wordt in de benchmark besproken onder de noemer scheidingsstrategie. De algemene bevindingen uit de meest recente benchmarkrapportage (peiljaar 2017) is als volgt: Fig. 2.1 Resultaten van de verschillende scheidingsstrategieën (benchmark peiljaar 2017) De verschillende strategieën in Westerwolde leiden tot het volgende resultaat: Tabel 2.1 Resultaat van de inzamelstrategie in Westerwolde Noord (Bellingwedde) Midden/Zuid (Vlagtwedde) Fijn restafval (aan huis) 120 kg/inw 203 kg/inw Grof restafval (milieustraat) 51 kg/inw 41 kg/inw Totaal restafval 171 kg/inw 244 kg/inw Inzamelstrategie Diftar en freq. verlaging Freq. verlaging Benchmarkgemiddelde 120 kg/inw 190 kg/inw Uit de tabel blijkt duidelijk het effect van diftar (middels een ledigingstarief). Het zet de inwoners aan tot een betere afvalscheiding, wat in Noord duidelijk merkbaar is. Het verschil van de strategie tussen Noord en Midden/Zuid is vooral het ledigingstarief, wat aanleiding tot ca. 70 kg/inw minder restafval! Dit komt ook overeen met het verschil van de benchmarkgemiddelden (eveneens 70 kg/inw), zij het dat Westerwolde aanzienlijk meer restafval dan gemiddeld volgens de benchmark aanbiedt. Er valt dus nog veel te winnen de komende jaren voor de gemeente. Dit geldt met name ook voor het grof restafval, waarvan het benchmarkgemiddelde 23 kg/inw bedraagt. In het Grondstoffenplan zijn de volgende maatregelen voorgesteld die tot vragen leiden: 1. Vastrecht + tarief per lediging voor de restafvalcontainer; 2. Afval verwerken middels nascheiding; 3. PMD met restafval nascheiden; 4. Verwerken door deelname in Afvalsturing Friesland NV; De strategie van de gemeente Westerwolde is tot dusver als volgt: In Noord (Bellingwedde) hanteert men een tarief per lediging (dit is de meest gebruikelijk vorm van diftar) en wordt de restafvalcontainer nog maar eens per 4 weken ingezameld. Het PMD wordt eens per 2 weken ingezameld; De alternatieven hiervoor zijn door de raad benoemd en zullen apart besproken worden: 1. Uitsluitend vast recht, geen tarief per lediging; 2. PMD aan de bron inzamelen + nascheiding van het restafval; 3. Aanbesteden van de verwerking van het restafval Raadsvragen Grondstoffenplan 5

6 3. Vast recht of ledigingstarief Zoals uit fig. 2.1 en tabel 2.1 blijkt is het instellen van een ledigingstarief op het aanbod van restafval een direct werkende en zeer effectieve wijze om inwoners bewust te maken van een beter scheidingsgedrag. Degenen die dat doen worden daar dan ook voor beloond door een lagere afvalstoffenheffing per jaar; de som van vastrecht en ledigingstarief kan dalen doordat er beter wordt gescheiden en minder restafval duur verwerkt moet worden. Grondstoffen brengen vaak geld op, of kosten minder dan het verwerken van restafval. Een voordeel wordt dus snel behaald, als het scheidingsgedrag nog niet optimaal is. Ook dit komt duidelijk naar voren in de benchmarkcijfers van Fig De benchmarkrapportage meldt het volgende over het instellen van een ledigingstarief op restafval (de meest gebruikelijke vorm van diftar). Gekeken naar generiek gemeentelijk inzamelbeleid is tariefdifferentiatie (diftar) een zeer belangrijke factor in de verklaring van gemeentelijke prestaties. Benchmark-gemiddeld is er een verschil van 44% in de hoeveelheid restafval en 20% in de beheerkosten tussen diftar en niet-diftar-gemeenten. Praktisch alle 14 gemeenten in de benchmark die de 2020-doelstelling voor restafval hebben bereikt (afkomstig uit de klassen B, C en D) hebben een vorm van diftar. In de bewonersenquête die gehouden is in de gemeente Westerwolde is in maart 2018 gevraagd naar het meest wenselijke systeem voor de afvalstoffenheffing. Dit gaf de volgende resultaten: Fig. 3.1 Voor welke afvalstoffenheffing kiezen de inwoners (bewonersenquête maart 2018)? Het is duidelijk dat de inwoners van Noord, die bekend zijn met een tarief per lediging, ook met grote meerderheid kiezen voor dit systeem. Inwoners van Midden/Zuid, die dit systeem niet kennen, kiezen voor behoud van dat wat ze hebben. Dit resultaat staat niet op zichzelf maar komt overeen met dat van soortgelijke onderzoeken bij vergelijkbare gemeenten. Inwoners kiezen voor dat wat ze kennen. Het invoeren van een ander tariefsysteem stuit altijd op weerstand, maar wordt gewaardeerd als het er is. De inwoners van Noord zijn zich ook meer bewust van het nut en de noodzaak voor het scheiden van afval. De enquête gaf ook de volgende resultaten: De inwoners van Noord geven gemiddeld een 7,7 voor het afvalbeleid in zijn geheel. De inwoners van Midden/Zuid waarderen het op een 7,0; 97% van de geënquêteerden in Noord wil zeker afval scheiden versus 89% in Midden/Zuid die dat ook willen. Hieruit blijkt dat de inwoners van Noord iets bewuster met het afvalscheiden bezig zijn, en dat ook waarderen. De vraag of de gemeente een vast recht of een vast recht met een ledigingstarief moet hanteren is hiermee feitelijk beantwoord. Het toepassen van een ledigingstarief helpt een gemeente goed op gang met afvalscheiden en sorteert ook direct effect, zo blijkt uit de resultaten van Noord. In het kader van de doelstellingen (zie Fig. 1.1) is dat dus met zekerheid aan te bevelen. De volgende tabel laat nog een vergelijking op hoofdposten zien tussen de afvalinzameling in Noord en Midden/Zuid. Hieruit blijkt dat het effect van een ledigingstarief fors is en zelfs leidt tot de afname van de totale hoeveelheid afval. Dit laatste is toe te schrijven aan het containermanagement effect, een maatregel die met een ledigingstarief samengaat. Alleen huishoudens kunnen dan nog afval aanbieden en bedrijven dienen een eigen oplossing te gaan zoeken. Tabel 3.1 De inzamelresultaten van Noord en Midden/Zuid Midden/zuid Noord Verschil rest gft papier glas p/m/d textiel Grof HA gescheiden Grof HA ongesch Totaal Scheidings% 61% 71% Raadsvragen Grondstoffenplan 6

7 4. Nascheiden van restafval In Tabel 4.1 is een overzicht opgenomen van de installaties voor nascheiding bij de grote en bekende verwerkers voor restafval die operationeel zijn of in aanbouw. In alle gevallen heeft een nascheidingsinstallatie primair tot doel om het PMD uit het restafval te scheiden, alvorens dit verbrand wordt. De reden hiervoor is eenvoudig. Vanwege de vergoedingen uit het Afvalfonds voor recycling is er een rendabele business case te maken voor een dergelijke installatie. De vergoeding voor hergebruik van de herwonnen grondstoffen is bij nascheiding dan ook voor de afvalverwerker. Tijdens het nascheidingsproces, waaruit PMD wordt gewonnen, kan ook een organisch natte fractie (ONF) worden nagescheiden. Enkele nascheiders beschikken over een installatie voor de verwerking van de ONF. Dit betreft een installatie om uit het restafval het nog aanwezige gftaandeel biogas en biogranulaat te halen. Biogranulaat kan alleen thermisch worden verwerkt (biobrandstof) en is niet geschikt als compost. Bij de inzet als biobrandstof kan wel de verbrandingsbelasting worden vermeden. Voorscheiding van GFT-afval blijft dus van belang om het GFT her te gebruiken als compost. Nascheiders kunnen ook mineralen en papier en karton terugwinnen, de laatste als biobrandstof of voor vezels. Andere stromen leveren niets op. Een nascheidingsinstallatie richt zich bij de meeste verwerkers op slechts beperkte fracties in het restafval, die fracties die de installatie rendabel maken. In de volgende tabel is dit verduidelijkt. Tabel 4.1 Nascheidingsinstallaties bij afvalverwerkers OMRIN AEB Attero AVR Nascheiding PMD Ja, sinds 2009 Ja, sinds 2017 Ja Ja, sinds 2018 uit restafval Locatie Heerenveen Amsterdam Wijster en Rotterdam Groningen, Vergisting ONF Ja, operationeel Nee, In Ja, operationeel Nee, niet gepland overweging fase 2 Nascheiding van kunststoffen en drankenkartons levert een rendabele business case en is voor veel verwerkers een logische uitbreiding van het dienstenpakket. Bijna alle verwerkers brengen het standaard verwerkingstarief in rekening maar innen dan zelf de vergoeding van het Afvalfonds voor het aandeel recycling (netto tonnages hergebruik) dat zij kunnen realiseren voor de gemeente. De installaties worden dus voor rekening en risico van de verwerker geëxploiteerd. De gemeenten die restafval laten nascheiden kunnen rekenen op de volgende extra voordelen: Teruggave van vermeden verwerkingskosten restafval voor het nagescheiden PMDdeel; Belastingvoordeel: geen verbrandingsbelasting over vermeden verwerking restafval; Meer hergebruik, wat bijdraagt aan het behalen van de VANG-doelstellingen. Een aandachtspunt is de capaciteit van een nascheidingsinstallatie. Deze is meestal in de orde grootte van 200 tot 300 kton/j. Er wordt over het algemeen geanticipeerd op het vraagaanbod. Ook is er een verschil in het eigendom. OMRIN en AEB zijn in handen van publieke organisaties. Attero en AVR betreffen private ondernemingen. Men kan dus terecht bij OMRIN en AEB middels inbesteding en bij Attero en AVR middels een aanbesteding. De meest interessante partijen voor de gemeente Westerwolde zijn de installaties van OMRIN en Attero, die beide in de regio liggen, en dus de transportafstanden beperken. Van deze installaties is in de volgende tabel het nascheidingsrendement gegeven. Tabel 4.2 Resultaten met de nascheiding van fijn restafval (zie ook bijlage 1) Nascheiding van OMRIN* Attero* Kunststoffen 16 kg/inw 15 kg/inw (PD) Drankenkartons 3 kg/inw In bovenstaande Metalen 6 kg/inw 6 kg/inw Papier en kunststof - 5 kg/inw ONF (biogas en RDF) 39 kg/inw Niet gegeven (stel 39) Mineralen 12 kg/inw - Totaal uit de nascheiding 76 kg/inw 65 kg/inw *De OMRIN resultaten zijn berekend voor 200 kg/inw (restafval+pmd input). Attero is na bronscheiding gegeven. Raadsvragen Grondstoffenplan 7

8 De resultaten van tabel 4.2 zijn niet geheel vergelijkbaar voor wat betreft de kunststoffen en drankenkartons. Omrin scheidt alleen na voor afvalstromen die niet aan de bron gescheiden zijn op kunststoffen en drankenkartons en behaalt dan een rendement van 8% (van het restafval) voor kunststoffen en 1,3% (van het restafval) voor drankenkartons. Attero geeft de cijfers voor brongescheiden materiaal en zegt dan 75% van het aanwezige PD (20 kg/inw voor Westerwolde) te kunnen nascheiden (zie bijlage 1 voor de details). Tot slot kan opgemerkt worden dat de gemeente er ook voor kan kiezen om het grof restafval na te laten scheiden. Hiermee kan een verwerker doorgaans, voor dezelfde kosten, 50% minder restafval produceren ten gunste van 50% meer hergebruik. Dit scheelt 20 kg/inw restafval! Fig. 4.1 Resultaten van de scenarioberekeningen in het Grondstoffenplan Indicatief kan met deze cijfers berekend worden wat het meest interessant is: Ledigingstarief invoeren in de gehele gemeente Westerwolde +PMD niet aan de bron scheiden en laten nascheiden/verwerken door OMRIN; PMD aan de bron scheiden en laten nascheiden/verwerken door Attero. Deze berekening is in bijlage 2 uitgewerkt. De resultaten zijn als volgt: Tabel 4.3 Resultaten van de kosten/milieurendement berekeningen (zie bijlage 2) Ledigingstarief +nascheiding OMRIN +nascheiding Attero Komt overeen met: Scenario 2 Scenario 1b Scenario 2b Milieurendement 76% 74% 80% Restafval fijn + grof Directe kosten* 58 /aansl. 53 /aansl. 54 /aansl. *betreft alleen de kosten voor fijn restafval en PMD inzameling en verwerking. Uit de tabel blijkt dat beide scenario s met nascheiding kostenverlagend werken ten opzichte van het scenario met alleen een ledigingstarief, en zeker ten opzicht van de huidige situatie. Op hoofdlijnen passen deze berekeningen op basis van de informatie verkregen van verwerkers (bijlage 1) binnen het totaal zoals berekend in het grondstoffenplan, zie Fig. 4.1, dat meer maatregelen omvat dan restafval en PMD alleen. Ook in het grondstoffenplan komt er een voordeel uit voor scenario 2b voor wat betreft het milieurendement. Voor wat betreft de kosten is juist scenario 1b over het geheel genomen aantrekkelijker, zie Fig. 4.1 Afvalstoffenheffing. Het scenario 2b kan alleen met Attero gerealiseerd worden omdat OMRIN alleen opteert voor het nascheiden van PMD-rijk restafval, waarin PMD niet aan de bron wordt gescheiden. OMRIN sluit optie 2b uit als mogelijkheid, zie ook bijlage 1. Raadsvragen Grondstoffenplan 8

9 5. Inbesteden of aanbesteden De keuze inbesteden of aanbesteden is in enige mate gekoppeld aan het voorkeursscenario. Scenario 1b en 2b liggen dicht bij elkaar. Beide scenario s maken gebruik van een ledigingstarief om het afvalscheiden aan de bron aan te moedigen. Het verschil wordt dan bepaald door de omgang met het PMD. Als de gemeente PMD aan de bron wil blijven scheiden, maar ook gebruik wil maken van nascheiding, dan moet zij kiezen voor een aanbesteding van het restafval. Een nieuw contract kan ingaan in Dus tot die tijd kan de gemeente de bronscheiding dan optimaliseren. Op dit moment vindt er nog veel afkeur plaats. De gemeente zal de vervuiling van het PMD terug moeten dringen door inwoners uit te leggen wat PMD is, PMD of met zakken in te zamelen, of door de containers te wegen en bij afwijkend gewicht te controleren op vervuiling. Hier is veel geld mee gemoeid. Een nieuwe verwerker van restafval met nascheiding kan de gemeente middels een eigen aanbesteding of een aanbestding met de SOZOG gemeenten zoeken, er van uitgaande dat in ieder geval Attero hierin geïnteresseerd zal zijn. Het aanbod voor verwerking middels nascheiding is klein (enkele verwerkers, voor relatief weinig afval), wat tot een prijsopdrijvend effect kan leiden. Het is echter mogelijk om een plafondbedrag in de aanbesteding op te nemen. Kunnen verwerkers niet aan de vraag voldoen voor een prijs beneden het plafondbedrag, dan is de gemeente vrij om op dat moment te kiezen voor het alternatief. Het alternatief is zowiezo een mogelijke aansluiting bij OMRIN middels inbesteding. De gemeente Westerwolde moet dan aandeelhouder worden in Afvalsturing Friesland, een stap die haar voor langere tijd zal binden aan OMRIN. Het afval wordt verwerkt in de Reststoffenenergiecentrale in Harlingen, waarvoor aandeelhouders gebonden zijn tot in ieder geval 2024, mogelijk langer. OMRIN wil alleen restafval met alle PMD erin gaan nascheiden. Dit om ongelijkheid tussen aandeelhouders te voorkomen. De gemeente Westerwolde komt dan uit bij scenario 1b. In dat geval zal de bronscheiding in 2022 komen te vervallen en moet het restafval weer 2-wekelijks worden ingezameld, bij voorkeur wel met een ledigingstarief, om het scheiden aan de bron voor alle grondstoffen behalve PMD te stimuleren. Samengevat kan gesteld worden dat er geen argumenten zijn om inbesteden of aanbesteden aan de gemeente aan te bevelen. Bij inbesteding is bekend dat OMRIN de opdrachtnemer voor de verwerking van het restafval middels nascheiding zal worden. De tarieven zijn bekend en de contractvoorwaarden zijn bespreekbaar. De keuze zal de gemeente voor meerdere jaren binden aan de gemeenten die samenwerken in Afvalsturing Friesland. Het voordeel is dus ook dat de gemeente in enige mate ontzorgd wordt hierdoor. Van OMRIN mag verwacht worden dat zij de leiding neemt voor het te voeren beleid inzake het afvalbeheer en de verwerking van de grondstoffen en afvalstoffen op verantwoorde wijze. De gemeenten hebben daar inspraak op. Bij het aanbesteden mag verwacht worden dat in ieder geval Attero geïnteresseerd zal zijn in de verwerking van het restafval van de gemeente Westerwolde middels nascheiding. Het betreft de installatie in Groningen. Het enige voorbehoud hierbij is wel dat deze installatie de komende jaren in bedrijf zal blijven en ook het restafval van de gemeente Groningen zal blijven nascheiden. Op dit moment is dat een onderwerp van gesprek tussen beide partijen. De verwachting is dat meerdere verwerkers geïnteresseerd zullen zijn als de aanbesteding van een groter volume (SOZOG) op de markt komt. De vraag is dan echter of nascheiding hierin een rol van betekenis gaat krijgen. In alle gevallen kan de gemeente Westerwolde bij aanbesteding ook haar plafondbedrag vaststellen. Wordt het plafondbedrag niet gehaald dan kan zij alsnog kiezen voor inbesteding en verwerking van het restafval door OMRIN. De keuzes bepalen ook de planning. Dit is in de volgende tijdschema s verduidelijkt. Tabel 5.1 Planning werkzaamheden indicatief M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J Vaststellen Grondstoffenplan Aanbesteding minicontainers Vaststellen verordening Plaatsen nieuwe containers Start inzamelen ledigingsfreq. Aanbesteden verwerking of overeenkomst OMRIN Nieuw verwerkingscontract Voorbereiden overige Aanbesteding overige Aanleg overige maatregelen In verband met de harmonisatie die per 1 januari 2020 doorgevoerd moet worden is het wenselijk het Grondstoffenplan in Mei 2019 vast te stellen. Als er gekozen wordt voor een ledigingstarief in de gehele gemeente dient direct gestart te worden met de aanbesteding van het werk hiervoor, de aanschaf van nieuwe containers en chips voor Midden/Zuid. Deze kunnen volgens planning dan nog tijdig of in ieder geval begin 2020 geleverd worden, zodat inwoners dan ook in Midden/Zuid met een ledigingstarief kunnen gaan werken. Voor de keuze inbesteden of aanbesteden kan de gemeente in 2020 de tijd nemen om dit verder te onderzoeken, met OMRIN uit te onderhandelen, of aan te besteden (al of niet met SOZOG). Raadsvragen Grondstoffenplan 9

10 6. Samenvatting Het beleid van gemeente Westerwolde dient geharmoniseerd te worden op 1 januari Dit betreft ook het afvalbeheer; de inzameling en verwerking van huishoudelijke afvalstoffen en de heffing van de belasting daarvoor. Het grondstoffenplan Westerwolde geeft invulling aan de wettelijke verplichting voor deze harmonisatie. Ter inleiding voor de raadsvergadering over het grondstoffenplan op 24 april jl. heeft het college haar voorkeur uitgesproken voor de nascheiding van PMD, het aansluiten bij OMRIN voor zowel de inzameling als ook de verwerking van het restafval, en het instellen van een ledigingstarief voor het aanbieden van de restafvalcontainer. Het college is van mening dat met dit plan het huishoudelijk afval duurzaam wordt ingezameld en verwerkt, tegen lage kosten en met een goede service naar de inwoners. De raad heeft in de raadsvergadering gevraagd de genoemde keuzes nader te onderbouwen. Hiertoe zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. de reeds vastgestelde voorstellen worden uitgebreid met een alternatieve keuze. 2. onderbouw voorstel en alternatief zoveel mogelijk met feiten en ervaringen m.b.t. zowel kosten als milieurendement/duurzaamheid. Bij aanbesteding ook de planning ervan meenemen. 3. onderwerpen; a. nascheiding droge fractie (PMD + restafval) versus bronscheiding PMD + nascheiding van het restafval b. inbesteden verwerking afval versus aanbesteding verwerking afval c. tarief per lediging versus vastrecht. In dit rapport is de gewenste onderbouwing gegeven. De conclusies hieruit zijn als volgt: Het toepassen van een ledigingstarief helpt de gemeente goed op gang met afvalscheiden en sorteert ook direct effect, zo blijkt uit de resultaten van Noord, maar ook uit de resultaten van vele gemeenten die Westerwolde voorgingen (benchmark rapportages). In het kader van de doelstellingen (zie Fig. 1.1) is dat dus met zekerheid aan te bevelen. Inwoners van Noord, die bekend zijn met een tarief per lediging, kiezen met grote meerderheid voor dit systeem. Inwoners van Midden/Zuid, die dit systeem niet kennen, kiezen voor behoud van dat wat ze hebben. Dit resultaat komt overeen met dat van soortgelijke onderzoeken bij vergelijkbare gemeenten. Inwoners kiezen voor dat wat ze kennen. Het invoeren van een ander tariefsysteem stuit altijd op weerstand, maar wordt gewaardeerd als het er is. Het nascheiden van restafval (zowel fijn als grof) is een goede optie die ook bijdraagt aan het doel voor minder restafval en meer grondstoffenhergebruik (Fig. 1.1). Er zijn 2 mogelijke opties hiervoor, die verschillen in de vraag of PMD wel of niet nog aan de bron gescheiden moet worden. Het zijn de scenario s 1b en 2b uit het Grondstoffenplan, waarbij de gemeente het restafval kan terugbrengen naar kg/inw, en een scheidingsrendement van bijna 80% zal gaan realiseren. De verwachting is dat ook de kosten verlaagd gaan worden met gemiddeld /huishouden besparing op de Afvalstoffenheffing. Er kan geen duidelijke voorkeur worden uitgesproken voor een van beide opties 1b of 2b. Beide opties leiden tot goede resultaten. Als de gemeente het PMD niet langer aan de bron wil scheiden (vanwege de onduidelijkheid en de vervuiling hiervan) kiest zij voor optie 1b. Als de gemeente PMD aan de bron wil blijven scheiden zal zij ervoor moeten zorgen dat inwoners weten wat PMD is, en zal zij de vervuiling van het PMD moeten gaan aanpakken. Daar is veel mee te winnen. Het restafval kan dan alsnog worden nagescheiden, ook op PMD. Dit is optie 2b. Als de gemeente kiest voor optie 1b dan heeft zij de keuze voor aansluiting bij OMRIN of het aanbesteden van de verwerking van het afval. Als de gemeente kiest voor optie 2b dan is OMRIN geen keuze meer, en kan de gemeente alleen maar aanbesteden. Er kan geen duidelijke voorkeur worden uitgesproken voor de gewenste verwerker. Zowel middels inbesteden bij OMRIN als aanbesteden wordt verwacht dat de gemeente een goede verwerker zal vinden. Bij het aanbesteden kan de gemeente daarvoor ook een plafondbedrag inbouwen, mits zij terug wil en kan vallen op OMRIN als de aanbesteding geen verwerker op zou leveren voor de gewenste prijs. Als de gemeente aansluit bij OMRIN (scenario 1b) gaat zij ook gebruik maken van de diensten van OMRIN voor het afvalbeheer, waarop zij dan samen met de andere aandeelhouders van Afvalsturing Friesland inspraak heeft. De gemeente staat er dan niet meer alleen voor, hetgeen ook een afweging waard is. Raadsvragen Grondstoffenplan 10

11 Bijlage 1 Verwerkers van OMRIN d.d. 1 mei 2019 Het resultaat van de nascheiding SBI is 38,4% scheiding (2018) met plan om dat 50% te laten worden Scheiding en vergisting SBI 2018 % Metalen 3,2% Kunststoffen 8,0% Drankenkartons 1,3% Mineraal 6,2% Nuttige toepassing ONF 19,7% Het verwerkingstarief is als volgt opgebouwd: 67,00 poorttarief 15,00 logistieke component 82,00 totaal is aandeelhouderstarief De genoemde kosten zijn inclusief centrale overheid, winst en risico. Daar komt bij 21,35 afvalstoffenbelasting (lager door nascheiding en daarmee voordeel). Aandeelhouders van Omrin kiezen voor nascheiding van onder andere de PMD fractie. (Nascheiden is bij Omrin meer dan PMD alleen). De output resultaten worden verdeeld naar rato van inwoners. Dat betekent dat we niet geïnteresseerd zijn in de nascheiding van restafval waar aan de bron PMD is uitgehaald. In dat geval gaat restafval rechtstreeks naar de ReststoffenEnergieCentrale en brongescheiden PMD naar de KunststofSorteerInstallatie. Westerwolde laat PMD al sorteren door Afvalsturing Friesland; contract met looptijd tot eind dit jaar. Ik kan niet aangeven wat resultaten zijn van nagescheiden restafval waar aan de bron PMD is uitgehaald. Naar mijn weten is dat ook lastig te bepalen nu niet batch gewijs afval in installaties kan worden verwerkt. In dat geval verwijs ik naar het rapport van Giraf; 3% beter milieurendement los van extra CO2 uitstoot door een extra inzamelronde. Alternatief is te kijken naar sorteerproeven van restafval in gemeenten waar aan de bron PMD wordt gescheiden om tot een aanname te komen. Met vriendelijke groet, Nico Spaansen MBA Senior adviseur strategie & duurzame ontwikkeling OMRIN van Attero d.d. 30 april 2019 Wij zijn geïnteresseerd in restafval wat we kunnen nascheiden. Voor een optimaal rendement adviseren wij kwalitatief hoogwaardige bronscheiding in combinatie met nascheiding op het restafval. Dus zowel restafval met en zonder bronscheiding is interessant voor ons. Wij verwerken ook brongescheiden pmd en kunnen die stroom ook verwerken. Dit hebben wij overigens voor de gemeenten Westerwolde tot gedaan. Voor wat betreft het verwerkingstarief van huishoudelijk restafval inclusief nascheiding kan ik u aangeven dat 80,00-90,00 per ton, excl. Wbm/BTW marktconform is. Dit tarief is op dit moment wel stijgende. Bij deze prijsvorming gaan we er wel vanuit dat de vergoedingen vanuit het Afvalfonds één op één ter beschikking worden gesteld aan de opdrachtnemer. Dit houdt in de Nedvang- en vermarktingsvergoeding. De gemeenten krijgen vervolgens de vermeden verwerkingskosten en Wbm gecrediteerd over het gerealiseerde DKR-volume. Het nascheiden van restfafval is voor de gemeenten in dat opzicht budgetneutraal. Voor wat betreft de resultaten is het lastig om aan te geven wat we exact uit het restafval halen. Dit alles is afhankelijk van de keuzes voor bronscheiding. Hieronder treft u generieke resultaten van nascheiding bij een gemeente die aan de bron pmd inzamelt. Kunststof verpakkingen Van de in het restafval aanwezige kunststof verpakkingen wordt door nascheiding ca. 75 % nagescheiden. Raadsvragen Grondstoffenplan 11

12 Dit materiaal wordt opgewerkt tot monostromen welke voldoen aan de DKR-specificaties en dus in aanmerking komen voor een vergoeding uit het Afvalfonds. Dit sorteerproces heeft een rendement van ca. 60 %. Drankenkartons Het rendement nascheiding/sortering is %. Dit is hoger dan bij kunststoffen omdat er bij drankverpakkingen nagenoeg geen sprake is van nagescheiden verpakking welke nietverpakkingen zijn. Organische delen uit het huishoudelijk restafval Deze fractie wordt middels afzeving uit het huishoudelijk restafval gewonnen zal voor een deel middels afzeving in de organische natte fractie (onf) verdwijnen. Het wordt vervolgens in een vergistingsinstallatie vergist waarna het digistaat uit deze vergister alsnog verbrand wordt. Per ton onf wordt er ca. 125 m3 biogas geproduceerd. Dit biogas wordt vervolgens opgewerkt tot groen gas (aardgas kwaliteit) waarbij ook CO2 wordt geproduceerd. Uit 1 m3 biogas wordt ca 0,66 m3 groen gas geproduceerd en 0,83 kg CO2. Per ton onf wordt er dus 82,5 m3 groen gas (aardgas kwaliteit) en ca. 104 kg CO2 geproduceerd. Het groen gas wordt afgezet op het aardgas net en de CO2 wordt via de traditionele handelskanalen afgezet en wordt met name in de tuinbouw toegepast. Het groene gas kunnen wij via partners leveren aan klanten die aardgasvoertuigen in gebruik hebben (Cirkelpropositie rijden op groengas). Ontwikkelingen Al bovenstaande deelstromen worden op dit moment nagescheiden. Er lopen ook een aantal proeven om in de toekomst nog meerdere deelstromen na te scheiden, op dit moment lopen er de navolgende onderzoeken: nascheiden van glas (materiaal hergebruik), proef is geslaagd; nascheiden van klein elektronische apparatuur (materiaal hergebruik); nascheiden luiers; afzeven van de stroom inert uit onf fractie (verhogen biogas productie per ton onf en terugwinnen bouwstoffen). Ik vertrouw erop u voldoende te hebben geïnformeerd. Mocht u nog vragen hebben dan verneem ik dat graag. Met vriendelijke groet, Sander Dekker Sr. Accountmanager Attero Papier-kunststoffractie (PK) In de nascheiding wordt ook de PK fractie (ca. 40 % papier en 60- % overige kunststoffen) nagescheiden, deze fractie is ca. 3 % van de input restafval. Er wordt onderzocht in hoeverre het papier uit deze fractie als grondstof kan worden ingezet. Technisch is dit geen probleem, echter wet- en regelgeving staat toepassing als grondstof in de weg. Ferro / non ferro Totaal wordt er ca. 3,65 % ferro / non ferro uit het restafval teruggewonnen. Raadsvragen Grondstoffenplan 12

13 Bijlage 2 Berekeningen Westerwolde geheel OMRIN Attero kg/inw/j scenario scenario 2 scenario 1b scenario 2b input nasch. resultaat input nasch. resultaat rest gft papier glas p/m/d textiel Grof HA gescheiden Grof HA ongesch Totaal restafval scheidings% 76% 69% 74% 76% 80% PMD zit bij het restafval ONF is geen hergebruik PMD aan de bron + nascheid. ONF is geen hergerbuik inwoners aansluitingen Scenario 2 Kostenberekening PMD/restafvalverwerking Betreft Eenheid Tarief/eenheid Kosten/jaar /aansl. Opmerkingen Investeringskosten/kapitaallasten Niet van belang in deze vergelijking Inzamelkosten RA , Benchmark kental inzamelkosten/aansluiting, 4-wekelijks met diftar Inzamelkosten PMD , Benchmark kental inzamelkosten/aansluiting Transportkosten RA , Tonnages restafval * transportkosten Transportkosten PMD , Tonnages PMD * transportkosten Sortering PMD , Tonnages PMD bruto * sorteerkosten Hergebruik PMD vergoeding , Tonnages hergebruik 50% van bruto door afkeur en sorteerrendement Afvalverwerking , Tonnages restafval + afgekeurd PMD * tarief restafvalverwerking Verbrandingsbelasting , Tonnages restafval + afgekeurd PMD * verbrandingsbelasting Totaal OMRIN Kostenberekening PMD/restafvalverwerking Betreft Eenheid Tarief/eenheid Kosten/jaar /aansl. Opmerkingen Investeringskosten/kapitaallasten Niet van belang in deze vergelijking Inzamelkosten RA , Benchmark kental inzamelkosten/aansluiting, 2-wekelijks met diftar Inzamelkosten PMD vervallen Vervallen geheel door de nascheiding Transportkosten RA , Tonnages restafval * transportkosten Transportkosten PMD 0 30, Tonnages PMD * transportkosten Sortering PMD Dit neemt OMRIN voor haar rekening Hergebruik PMD vergoeding Vervalt aan OMRIN, 80% hergebruik Afvalverwerking , Tonnages restafval + afgekeurd PMD * tarief restafvalverwerking Verbrandingsbelasting , Tonnages restafval + afgekeurd PMD * verbrandingsbelasting Totaal Attero Kostenberekening PMD/restafvalverwerking Betreft Eenheid Tarief/eenheid Kosten/jaar /aansl. Opmerkingen Investeringskosten/kapitaallasten Niet van belang in deze vergelijking Inzamelkosten RA , Benchmark kental inzamelkosten/aansluiting, 4-wekelijks met diftar Inzamelkosten PMD , Benchmark kental inzamelkosten/aansluiting Transportkosten RA , Tonnages restafval * transportkosten naar Groningen Transportkosten PMD , Tonnages PMD * transportkosten naar OMRIN of Wijster Sortering PMD , Tonnages PMD bruto * sorteerkosten Hergebruik PMD vergoeding , Tonnages hergebruik 50% van bruto door afkeur en sorteerrendement Afvalverwerking , Tonnages restafval + afgekeurd PMD * tarief restafvalverwerking Verbrandingsbelasting , Tonnages restafval + afgekeurd PMD * verbrandingsbelasting Totaal Raadsvragen Grondstoffenplan 13

14 JMA Utrechtseweg 9, 3704 HA Zeist T info@jma.nl Raadsvragen Grondstoffenplan 14