Tussen solidariteit en rechtvaardigheid, het goede vasthouden en de knelpunten verbeteren.

Transcriptie

1 Notitie tariefdifferentiatie huishoudelijk afval gemeente Aalburg Tussen solidariteit en rechtvaardigheid, het goede vasthouden en de knelpunten verbeteren. November 2012

2 Inleiding Op uw verzoek is een onderzoek verricht naar de huis aan huis inzameling van het huishoudelijk afval en de leges die hiervoor in rekening worden gebracht. Hiertoe is door Bureau Milieu en Werk het Beslisdocument tariefdifferentiatie opgesteld. Bureau Milieu en Werk is een autoriteit op het gebied van afval/afvalinzameling. Zij hebben dergelijke onderzoeken voor diverse gemeenten uitgevoerd en hebben daarnaast gemeenten begeleid in het omvormen/aanpassen van hun afvalbeleid voor wat betreft de huis aan huis inzameling van het afval. Opdracht Aan Bureau Milieu en Werk is de opdracht gegeven geen standaardadvies te geven, maar bij hun advisering rekening te houden met de specifieke Aalburgse situatie en cultuur. Belangrijke aandachtspunten hierbij zijn: pragmatische aanpak; solidariteitsgedachten; kosten; milieugevolgen; wettelijk kader. Huidige situatie Mede door het huidige van inzamelen met bijbehorende tariefstelling zijn de huis-aan-huis ingezamelde hoeveelheden hoog en de ingezamelde hoeveelheid gft-afval zeer hoog te noemen. De hoeveelheid tuinafval die door de inwoners van Aalburg wordt aangeboden op het milieustation is laag te noemen. De vermoedelijke oorzaak van de forse afvalhoeveelheden is gelegen in het feit dat, nadat de burger heeft gekozen voor een bepaald volume container, er geen (financiële) prikkel is de hoeveelheid afval te beperken. De hoeveelheid gft-afval in het is in vergelijking met andere gemeente laag te noemen. Dit komt waarschijnlijk doordat de gft-container niet apart belast wordt. De hoeveelheid plastic in het is hoog te noemen. De oorzaak hiervan is te vinden in het feit dat Aalburg op dit moment een breng kent voor plastic. Door het college is er voor gekozen om vanaf 1 januari 2012 te starten met de huis aan huis inzameling van plastic. Onderzochte opties In het onderzoek zijn de volgende optie uitgewerkt: Continueren van het huidige. Vergroten van het tariefsverschil tussen de 140l en 240l container en het aanbrengen van een tariefverschil tussen de 140l en 240l gft-container. Beprijzen van volume en aanbiedfrequentie van de container (kosten worden bepaald door het volume van de gekozen container en het aantal keren dat deze wordt aangeboden). Beprijzen van volume en aanbiedfrequentie voor de rest- en gft-afvalcontainer container (kosten worden bepaald door het volume van de gekozen containers en het aantal keren dat deze worden aangeboden). Vast en variabel tarief van de afvalstoffenheffing Zowel de kosten als de uitgaven rond afvalstoffen kunnen worden uitgesplitst in vaste en variabele kosten. Als vaste kosten zijn aan te merken: inzamelsystematiek gescheiden afvalstromen (bv papier, milieuparkjes); exploitatietekort op het milieustation; kapitaalslasten van gepleegde investeringen; heffen van leges en kwijtscheldingen; opruimen van gedumpt afval. 2

3 In de kosten die worden ondergebracht in het vaste deel van de afvalstoffenheffing is de solidariteitsgedachte terug te vinden. Los van het feit dat deze niet toe te rekenen is aan een individueel huishouden of aansluiting, dient hieraan te worden bijgedragen ongeacht of hier gebruik van gemaakt wordt. Als variabele kosten zijn aan te merken die kosten die toe te rekenen zijn aan een individueel huishouden. Het gaat hierbij voornamelijk om de verwerkingskosten van het ingezamelde afval en een deel van de inzamelkosten van het huishoudelijk afval. Door tariefsdifferentiatie toe te passen naar rato van de aangeboden hoeveelheid afval ontstaat er een belangrijke prikkel richting de burger om minder afval te produceren en het vrijkomende afval beter te scheiden. Gevolgen van de verschillende mogelijke diftarsystemen Vergroten van het tariefsverschil tussen de 140l en 240l container en het aanbrengen van een tariefverschil tussen de 140l en 240l gft-container; Huishoudens die nu beschikken over een 240l gft-container, maar waarbij weinig gft vrijkomt, zullen er voor kiezen over te gaan op een 140l container. Door het vergroten van het tariefverschil voor het zal de hoeveelheid afval naar verwachting met 5% afnemen. Beprijzen van volume en aanbiedfrequentie container; Als gevolg van dit zal de hoeveelheid met 20% afnemen. Omdat er geen wijziging in het tariefverschil plaatsvindt voor de gft-container, blijft deze hoeveelheid gelijk. De afname van de hoeveelheid is deels het gevolg van een betere scheiding van de verschillende afvalstromen de hoeveelhedenn van deze stromen zullendan ook toenemen. Beprijzen van volume en aanbiedfrequentie container voor de rest en gft-container. Als gevolg van dit zal de hoeveelheid met 20% afnemen, de hoeveelheid gft zal naar verwachting met 40% afnemen. Doordat de gft-container apart (gedifferentieerd) wordt belast is het de verwachting dat de hoeveelheid gft in het toe neemt. Voor dit afval moet het hogere verwerkingstarief worden betaald. Hiertegenover staat dat er sprake zal zijn van een toename van het tuinafval op het milieustation. Op basis van de huidige contracten is het verwerkingstarief voor deze afvalstroom aanzienlijk lager. Opmerkingen Indien er voor gekozen wordt de gft-container apart te belasten is het raadzaam over te gaan op gratis groen op het milieustation. Dit impliceert een achteruitgang in legesinkomsten Hierover dient overeenstemming bereikt te worden met Woudrichem. Beprijzen van de container heeft tot gevolg dat er sprake zal zijn van een toename van het gebruik van het milieustation. Een deel van de afname van het gft-afval wordt veroorzaakt door thuiscomposteren. Tabellen De belangrijkste tabellen uit het rapport zijn de tabellen 6.1 en 6.2 op respectievelijk de pagina s 30 en 34. Tabel 6.1: Hieruit blijkt dat het vergroten van het tariefverschil tussen de 140l en 240l container, al dan niet in combinatie met het beprijzen van de gft container slechts een beperkte afname van de hoeveelheden tot gevolg. Het op basis van volume en frequentie beprijzen van zowel de rest en de gft-container geeft de grootste afname van de hoeveelheid huis aan huis ingezameld afval. Het gaat hierbij om stromen waarvoor een relatief hoog tarief betaald dient te worden. 3

4 Het percentage gescheiden ingezameld afval is in deze situatie lager dan bij het alleen beprijzen van de container. De oorzaak hiervan is gelegen in het feit dat bij het beprijzen van de rest en gftcontainer de hoeveelheid gft (een gescheiden stroom) sterk daalt. Nadelen van het beprijzen van de gft-container zijn dat: Burgers vaker naar het milieustation moeten. Dit moet worden aangemerkt als een teruggang in service. Dit wordt echter gecompenseerd doordat gft op het milieustation gratis wordt. Zoals eerder aangegeven er meer gft in het komt. Zoals uit dit document blijkt en nader is uitgewerkt in het beslisdocument zoals dat is opgesteld door Bureau milieu en werk kent ieder van de onderzochte systemen zowel een aantal voor als nadelen. In de onderstaande tabel is een overzicht gegeven van de verschillende systemen Gevolg Systeem 1.Hoeveelheid A Continueren huidige Hoog ten opzichte van vergelijkbare gemeenten B Vergroten tarief verschil tussen 140l en 240 l gft en container C Beprijzen van volume en afbiedfrequentie container D Beprijzen van volume en afbiedfrequentie gft en container Afname van 5% Afname van 20% Afname van 20% 2. Hoeveelheid gft afval 3. Netto invloed op afvalstoffen heffing 4. Scheidingsgedrag Zeer hoog ten opzichte van vergelijkbare gemeenten - (referentie ) Matig Afname van 5% Afname van 0% Afname van 40% + 0,51-2,50-15,06 Matig Betere scheiding van het - 12,06 indien groen op milieustation gratis Betere scheiding van het 5. Rechtvaardigheid principe Weinig gft in het - - Weinig gft in het Meer gf(t) in het + Solidariteits principe 6. Milieustation hoeveelheid % % (door gratis groen) kosten 7. Investeringen Overhead Financieel risico - (referentie ) - (referentie ) laag 1,90 (jaarbasis) 3,52 + 3,50 4,68 (jaarbasis) 12,78 + 6,50 (door gratis groen) 4,68 (jaarbasis) 12,78 4

5 8. Verwachte invloed na ,45-24,62-23,66-36,22 9. Gelijkschakeling met de regio Sterk afwijkend Sterk afwijkend Beperkt afwijkend Gelijk als de buurgemeenten 10. Service Referentie Gelijk Gelijk Meer groen naar milieustation Groen milieustation gratis 1. Hoeveelheid In de lijn van de verwachtingen neemt de hoeveelheid af, indien de financiële prikkel groter wordt. Voor B is de afname beperkt te noemen, het gaat hierbij om een eenmalige prikkel die enigszins beperkt is. Voor C en D is de afname fors, de prikkel is dan ook groter en structureel. 2. Hoeveelheid gft-afval Hetgeen gesteld is aangaande het kan ook gesteld worden voor het gft-afval met dat verschil dat de afname van de hoeveelheid gft bij D zeer hoog te noemen is. 3. Netto invloed op afvalstoffen heffing Gemakshalve wordt hierbij verwezen naar pagina 34 tabel 6.2 van het beslisdocument. In deze tabel zijn alle financiële aspecten verwerkt. Hieruit valt op te naken dat D veruit de grootste financiële besparing geeft. 4. Scheidingsgedrag Systeem A en B geven een slechter scheidingsgedrag dan C en D. Door de financiële prikkel die C en D in zich hebben, zijn burgers genegen beter te scheiden. Doordat bij D de hoeveelheid gft fors afneemt (deze gft is een gescheiden stroom) is bij C het % apart ingezameld afval (van het totaal ingezamelde afval) hoger. Het niet ingezamelde afval moet echter gezien worden als de beste scheiding. 5. Rechtvaardigheidprincipe / Solidariteitsprincipe Systeem A en B gaan uit van een beperkt rechtvaardigheidsprincipe en een maximaal solidariteitsprincipe. Je betaalt ongeacht de aangeboden hoeveelheid (beperkt rechtvaardig, solidair met huishoudens waar veel afval bij vrijkomt). Systeem C en D past voor de vaste kosten het solidariteitsprincipe toe en voor het variabele deel het rechtvaardigheidsprincipe. A ten opzichte van B en C ten opzichte van D kennen hierin een nuancering. 6. Milieustation hoeveelheid / Kosten Systeem C en D hebben tot gevolg dat meer gebruik wordt gemaakt van het milieu station, D in meerdere mate omdat bij deze variant naast de overige stromen de hoeveelheid groen toeneemt. Het gaat hierbij om groen dat bij de andere systemen via de gft-container wordt afgevoerd. Belangrijk verschil is dat het verwerkingstarief voor groen op het milieustation de helft lager is dan het verwerkingstarief voor gft via de gft-container. 7. Investeringen / Overhead / Financieel risico De systemen A en B worden gekenmerkt door eenvoud en kennen hiermee een lage investering en lage overheadkosten ten opzichte van C en D. Het financieel risico van C en D is hoger dan van A en B. Bij A en B staan de totale inkomsten aan leges nagenoeg vast. Bij C en D is dit afhankelijk van het aantal aanbiedingen. Daarnaast wordt bij dit de burger afgerekend op volume terwijl de gemeente 5

6 verwerkingskosten moet betalen op basis van tonnages. Hiermee zijn de totale leges inkomsten voor de systemen C en D in meerdere mate gebaseerd op aannamen. 8. Verwachte invloed na 2017 In 2017 loopt het huidige contract af met Attero. De verwachting is dat bij een nieuwe aanbesteding de verwerkingskosten aanzienlijk zullen dalen. Hierdoor komen de besparingen van C en D ten opzichte van A en B in een ander daglicht te staan. Uitgaande van de verwerkingstarieven die op dit moment bij aanbestedingen worden gerealiseerd ( 93,00). Dan is het huidige financieel aantrekkelijker dan B en C. Systeem D heeft in die situatie een financieel voordeel van 10,00 ten opzichte van het huidige. Opgemerkt dient te worden dat de hoogte van de verwerkingstarieven in 2017 zeer onzeker zijn. 9. Gelijkschakeling met de regio Systeem D geeft een gelijkschakeling van de systematiek met de gemeenten in de regio. Systeem C is beperkt afwijkend en A en B zijn sterk afwijkend. Door gelijkschakeling met de regio en met name met Woudrichem pakken beleidkeuzen die gemaakt worden op het milieustation voor beide gemeente gelijk uit. Door gelijkschakeling wordt eveneens afvaltoerisme tegengegaan. 10. Service Het serviceniveau blijft bij alle systemen gelijk. De mogelijkheden en faciliteiten blijven ongewijzigd. Verschil is er echter voor wat betreft D. Het gft wordt apart beprijsd waardoor meer burgers naar het milieustation zullen gaan. Hiervoor moet een inspanning gepleegd worden en dat kan gezien worden als een nadeel. Hier tegenover staat dat het groen op het milieustation gratis wordt, wat gezien kan worden als een verbetering. 6