t 1 Hier staat hoe je een toetje maakt. 2 Het is

Transcriptie

1 Blok 2 LB WB Les 1 Maak een oeje INFORMATIE Leeseks Teks 1: Reep voor een oeje van peer in de vorm van een gezih (oe). Teks 1: oud AVI 2; nieuw AVI M3, me uizondering van he woord reep (zie: Moeilijke woorden). Zie ook sofware. Cenrale sraegie/leerdoel Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Voorda je een eks gaa lezen, wil je meesal ween waar deze over gaa. Als je kijk naar de iel en naar de plaajes, kom je al heel wa e ween over de eks. Di help je om hem goed e begrijpen. Moeilijke woorden He reep: Hierin saa hoe je een klaar moe maken. De oe: Grappig woord voor gezih. He oeje: Wa je ee aan he eind van de warme maalijd. He gram: Maa om e zeggen hoeveel ies weeg. Le op! De eerse drie woorden komen aan bod bij de vragen in he werkboek. He is nie de bedoeling da u ze van evoren bespreek. Maerialen Kookboek me oejes, bijvoorbeeld aardbeienyoghur. LESBESCHRIJVING Oriënaie op he leren Bespreek kor me de kinderen wa ze o nu oe in de luiserlessen hebben geleerd. Als je naar de plaajes en de iel kijk, kun je al raden waar he verhaal over gaa. Als je daarna naar een verhaal luiser en ussendoor vragen beanwoord, kun je he verhaal beer begrijpen. Kun je he verhaal aan he eind kor naverellen, dan heb je he goed begrepen. En dan kun je ook verellen wa je van he verhaal vind. Verel de kinderen da ze in deze les nie meer naar een verhaal gaan luiseren, maar samen me u een eks gaan lezen. Maar eers gaan ze voorspellen waar de eks over gaa. Voor he lezen Insruie enrale doel Voorda je gaa lezen, wil je meesal ween waar de eks over gaa. Vraag de kinderen wa je dan kun doen. Kom samen o de onlusie da je de eks eers bekijk, zonder eh e gaan lezen. Je kijk naar de iel, naar de plaajes of andere uierlijke kenmerken. Zo kom je al veel e ween over de eks. Eigenlijk doe je hezelfde als bij een boek: voorda je een boek eh gaa lezen, kijk je eers naar he omslag, de iel en de plaajes. Ook bekijk je bijvoorbeeld of he boek dik of dun is en of de leers groo of klein zijn. Laa he kookboek zien en vraag de kinderen wa je in een kookboek kun vinden. Gebruik he woord reep. Wie heef er huis weleens samen me zijn vader of moeder ies ui een kookboek gemaak? Hoe ging da? Blader eers wa door he boek en laa zien hoe je aherhaal om wa voor reep he gaa. Neem bijvoorbeeld de bladzijde me he reep van aardbeienyoghur voor u. Denk hardop: Hé, hier zie ik een plaaje van een glas me roze spul en een paar aardbeien eromheen. Wa saa er bovenaan? Mmmm, aardbeienyoghur. Da lijk me lekker. Maak duidelijk da je de iel lees en he plaaje bekijk, voorda je een reep verder lees. Zoek een reep van een ander oeje en denk weer hardop, maar nu samen me de kinderen. LB Laa de kinderen eks 1 bekijken. Verel da ze ne als bij he kookboek de eks nog nie gaan lezen, maar eers alleen eens gaan kijken waar de eks over gaa. WB Maak samen vraag 1 /m 3 en bespreek de anwoorden. 1 Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Laa de kinderen naar de plaajes kijken. Vraag of ze een pop zien. Zien ze wel een oeje? Dan is he eerse anwoord dus goed. Doe hezelfde me de volgende zinnen waarui de kinderen moeen kiezen. 1 Hier saa hoe je een oeje maak. 2 He is een oeje me peer. 3 He oeje zie erui als een gezih. 2 Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp 42

2 Shrijf de iel op he bord. Leg aan de hand van deze iel he vershil ui ussen een oe en een oeje. 1 oeje, 2 oe, 3 peer 3 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of De kinderen hebben nu gezien da he om een reep gaa, een reep voor een oeje. Laa he kookboek nog eens zien, denk hardop en laa de kinderen meedenken: Zou ik hierin ook een gedih kunnen vinden? Of een sprookje of een ander verzonnen verhaal? Maak duidelijk da er alleen reepen in saan die verellen hoe je ies moe maken en wa je ervoor nodig heb. Als je de eks van een reep lees, wéé je dus preies wa je moe doen. Verel da je zo n eks een weeeks kun noemen. De eks is een weeeks. Tijdens he lezen LB Lees de eks voor en laa de kinderen meelezen. Vraag in aansluiing op de vragen in de eks wa voor oeje de kinderen zouden maken: een lahend of een huilend oeje? Wie wee er nog ies anders? (Een boos, geshrokken, verdrieig oeje.) Beseed aandah aan moeilijke woorden, als die nog nie aan de orde zijn gewees bij Voor he lezen. (Zie ook Moeilijke woorden.) Zien de kinderen in da de benodigdheden ies e maken hebben me de handelingen in de eks? 1 12 snoepjes, 24 gram suiker, 2 kopjes slagroom, 300 gram peer; 2 Maak van de snoepjes een oe. Doe er wa suiker op. Snijd de peer in blokjes. Roer de peer door de slagroom. Shil 300 gram peer. Klop de slagroom sijf. Shep alles in een shaal. Evaluaie van he leren Bespreek he enrale doel: door de iel en de plaajes e bekijken kom je vaak al e ween waar de eks over gaa. Illusreer di me de ervaringen van de kinderen bij vraag 1 en 2. Ga bij de kinderen na wa ze voorspeld hebben en bespreek of hun voorspelling is uigekomen. Waarom wel/nie? Bespreek o slo hoe de les is gegaan. Wa vonden de kinderen ervan da ze in plaas van een luisereks een leeseks kregen? Hoe ging he meelezen? Hoe ging he werken in duo s? Voorbereiden volgende les Laa zwakke lezers zih op de les voorbereiden me behulp van de sofware. Zorg voor een knuselboek voor kinderen me afbeeldingen van handelingen. Shrijf van evoren een eks op he bord (zie Aandahspunen). Na he lezen WB De kinderen maken zelfsandig vraag 4 /m 6. Formeer duo s. Maak duidelijk da ieder kind eers zelf he anwoord bedenk, voorda er overleg plaasvind. Onderussen kun u werken me he groepje da exra begeleiding nodig heef. Ruim voldoende ijd in om de anwoorden me de kinderen e bespreken. 4 Teks inerpreeren: Je verklaar moeilijke woorden Bij Voor he lezen heef u uigelegd wa een reep is. In een reep saa hoe je ies maak. 5 Teks inerpreeren: Je verklaar moeilijke woorden Bij vraag 2 heef u he vershil ussen een oe en een oeje oegelih. 1 oeje, 2 hoofd 6 Teks inerpreeren: Je geef verbanden ussen delen van de eks aan. 43

3 Blok 2 LB WB Les 2 Maak een vis INFORMATIE Leeseks Teks 1: Insruieeks over he maken van een vis van zand. Teks 1: oud AVI 2; nieuw AVI M3, me uizondering van he woord papier (open leergreep). Zie ook sofware. Cenrale sraegie/leerdoel Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Voorda je een eks gaa lezen, wil je meesal ween waar deze over gaa. Als je kijk naar de iel en naar de plaajes, kom je al heel wa e ween over de eks. Di help je om hem goed e begrijpen. Moeilijke woorden Srooien: Ies zo neergooien, da he zih verspreid. Le op! De beekenis van srooien kom aan de orde in vraag 4 in he werkboek. He is nie de bedoeling da u di woord van evoren behandel. Aandahspunen We raden u aan om de vis van zand, aansluiend op deze leesles, ook daadwerkelijk e laen maken. De kinderen kunnen dan laen zien of ze de eks eh begrepen hebben. Zorg, als u di doe, voor de benodigde maerialen. Shrijf voor de les de ursieve zinnen op he bord (zie Voor he lezen). Maerialen Knuselboek voor kinderen me afbeeldingen van handelingen. LESBESCHRIJVING Oriënaie op he leren Vraag de kinderen of ze nog ween wa ze in de vorige les hebben geleerd. Ze hebben naar de iel en de plaajes gekeken om e voorspellen waar de eks over ging, voorda ze die eh gingen lezen. Ween ze nog waar de eks in he leesboek over ging? Over he maken van een oeje me een oe. Verel de kinderen da ze in deze les hezelfde gaan doen, maar me een andere eks. Weer gaan ze eers naar de iel en de plaajes kijken om e voorspellen waar de eks over gaa. Voor he lezen Laa de zinnen op he bord voorlezen: Een vis zwem in de zee. Mijn vis hang aan de muur. Ra ra, hoe kan da? Kunnen de kinderen he raadsel oplossen? Verel da u in he weekend heef geknuseld. In een knuselboek heef u gezien hoe je me sukjes aluminiumfolie op een groo vel papier een vis kun maken. Uw werksuk is zo mooi geworden, da u he huis aan de muur heef gehangen. Raadsel opgelos! Verel ook da u, om ideeën op e doen, eers he hele knuselboek heef doorgebladerd. Wie van de kinderen kan verellen wa je dan preies doe? Je kijk naar de plaajes en de iel, voorda je preies gaa lezen wa je moe doen. Insruie enrale doel He leesboek is nog dih. Verel de kinderen wa de iel van de eks is: Een vis van zand.kunnen ze bedenken waar de eks over gaa? Laa zo veel mogelijk ideeën opperen, maar ga er nie op in. Vraag dan hoe je nog beer kun voorspellen waar een eks over gaa. Door naar de plaajes e kijken. Demonsreer di aan de hand van he knuselboek. Lees de iel van een eks voor, bijvoorbeeld: Een lampion maken. Vraag de kinderen waar de eks over zal gaan. Da lijk duidelijk. Maar ween ze nu ook wa voor lampion he is en hoe die erui zal zien? Nee, daarvoor moe je ook naar de plaajes kijken. Toon de afbeeldingen en laa de kinderen verwoorden wa ze zien. Leg ui da de iel en de plaajes al veel kunnen verellen over een eks; in di geval over ies wa je gaa maken. De plaajes laen zien wa je ervoor nodig heb en wa je preies moe doen. LB-WB De kinderen bekijken eks 1 en maken zelfsandig vraag 1 /m 3. Hierna bespreek u kor de anwoorden. 1 Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Op basis van alleen al de iel kunnen de kinderen voorspellen waar de eks over gaa. Een vis. 2 Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp 44

4 De plaajes bevaen alle informaie om de zinnen goed af e maken. 1 zand, 2 papier, 3 muur 3 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of De kinderen hebben nu gezien da he om een weeeks gaa: als je de eks heb gelezen en de plaajes goed heb bekeken, wéé je preies hoe je de vis van zand moe maken. Lih zo nodig de begrippen weeeks, gedih en verhaal nog eens oe en laa de kinderen bij elke ekssoor een of meer voorbeelden geven. De eks is een weeeks. Tijdens he lezen LB Lees de eks voor en laa de kinderen meelezen. Vinden ze de vis aan de muur mooi? Zouden ze zelf zo n vis willen maken of zouden ze een ander dier kiezen? Na he lezen WB De kinderen maken vraag 4 /m 6 zelfsandig. Formeer duo s (serke/zwakkere lezer). Laa de kinderen me elkaar overleggen, nada ze eers zelf he anwoord hebben bedah. Onderussen kun u werken me he groepje da exra begeleiding nodig heef. Ruim voldoende ijd in om de anwoorden me de kinderen e bespreken. 4 Teks inerpreeren: Je verklaar moeilijke woorden Laa de kinderen ook naar de onderseunende ekening kijken. Srooien is nie zomaar gooien en ook nie neerleggen. Me je bewegende hand laa je he zand vallen op de plaasen waar je he wil hebben, ne zoals je hagelslag of muisjes op je boerham srooi. Gooi he zand op alle plekken. 5 Teks inerpreeren: Je geef verbanden ussen delen van de eks aan. Zien de kinderen in da de benodigdheden ies e maken hebben me de handelingen in de eks? 1 zand, lijm, een kran, een polood, een vel papier; 2 1 vis, 2 lijm, 3 vel papier, 4 kran, 5 droog 6 Teks inerpreeren: Je geef verbanden ussen delen van de eks aan. Bij vraag 5 zijn de anwoorden leerlijk in de eks e vinden. Bij deze vraag moeen de kinderen op een absraer niveau over dezelfde opdrah nadenken. He gaa hier om he vershil ussen benodigdheden en handelingen (en ussen zelfsandig naamwoorden en werkwoorden). 1 zand, lijm, polood, kran, vel papier; 2 srooi, smeer, shud, hang Evaluaie van he leren Bespreek he enrale leerdoel: door de iel en de plaajes e bekijken, kom je vaak al e ween waar een eks over gaa. Illusreer di me de ervaringen van de kinderen bij vraag 1 en 2. Voorbereiden volgende les Laa zwakke lezers zih op de les voorbereiden me behulp van de sofware. Zorg voor een informaief kinderboek over een beer (liefs me foo s), een kinderboek waarin een zo mogelijk vermenselijke beer me kleding aan de hoofdrol vervul, en een dihbundel of versjesboek me een gedihje over een beer. 45

5 Blok 2 LB WB Les 3 Dromen INFORMATIE Leeseks Teks 1: Informaieve eks over dromen. Teks 2: Gedih over dromen. Teks 1 en 2: oud AVI 2; nieuw AVI M3, me uizondering van de woorden nahmerrie (zie: Moeilijke woorden) en dromen (open leergreep). Zie ook sofware. Cenrale sraegie/leerdoel Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Door de iel en de plaajes e bekijken kom je vaak al e ween om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. Bij een weeeks saa vaak een foo. Bij een verhaal en een gedih saa meesal een ekening. Ook de iel kan informaie geven over de soor eks. Moeilijke woorden Nahmerrie: Heel nare, enge droom. Le op! He woord nahmerrie kom aan bod in vraag 5 in he werkboek. He is nie de bedoeling da u he van evoren behandel. Aandahspunen In groep 4 maken we en behoeve van de kinderen slehs een ondersheid in drie sooren eksen: de weeeks (informaieve eks waar je ies van leer), he verhaal (verzonnen, lees je voor je plezier) en he gedih (idem). In de hogere leerjaren worden deze drie sooren verder uigesplis. Zorg ervoor da alle kinderen ween wa een gedih is. Lees zo nodig een paar gedihjes voor om de kenmerken van een gedih e verhelderen. Maerialen Informaief kinderboek over een beer, liefs me foo s. Leesboek me ekeningen waarin een beer de hoofdrol vervul (zo mogelijk een vermenselijke beer, me kleding aan). Dihbundel of versjesboek me een gedihje over een beer. LESBESCHRIJVING Oriënaie op he leren Vraag de kinderen of ze nog ween wa ze in de vorige wee lessen hebben geleerd. Ze hebben naar de iel en de plaajes gekeken om e voorspellen waar de eksen over gingen, voorda ze die eh gingen lezen. Ween ze nog waar de eksen in he leesboek over gingen? Over he maken van een oeje en over he maken van een vis van zand. Hoe noem je zo n eks? Een weeeks. Verel de kinderen da ze in deze les weer naar de iel en de plaajes gaan kijken, voorda ze de eks gaan lezen. Maar nu gaan ze da doen om e voorspellen om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. Voor he lezen Insruie enrale doel Shrijf de weeeks op he bord. (Zorg ervoor da er ruime is voor een rij woorden onder en naas he woord.) Wie van de kinderen kan nog een andere soor eks noemen? Shrijf deze andere sooren ernaas: he verhaal en he gedih. Als een van de kinderen me bijvoorbeeld een sprookje als ekssoor kom, omplimeneer u he kind, maar maak u dire duidelijk da he dan oh ook om een (verzonnen) verhaal gaa. Neem de kenmerken van de drie sooren eksen me de kinderen door. Shrijf ze in de bereffende rij op he bord. Laa ook de kinderen kenmerken noemen en voorbeelden geven. Weeeks: Van een weeeks leer je ies. Wa erin saa, is waar of eh gebeurd. Heb je zo n eks gelezen, dan wéé je ies van he onderwerp. (Op bord: ween, leren, eh, waar.) Verhaal: Een verhaal is (in de eerse plaas) nie geshreven om je ies e leren, maar om je e laen genieen. Een verhaal kan spannend, griezelig, grappig of zielig zijn. De meese verhalen zijn verzonnen; wa erin saa, is nie eh gebeurd. (Op bord: plezier, nie eh.) Gedih: Wa bij een verhaal saa, geld ook voor een gedih. Een gedih is eigenlijk een miniverhaalje, een eks me kore zinnen die mooi klinken. Sommige gedihen rijmen. In een gedih worden dingen né even anders gezegd dan gewoon. (Op bord: plezier, nie eh, nie waar, rijmen, mooie zinnen.) Laa he informaieve boekje over de beer zien en verel hoe he boekje hee. Blader er wa door en laa de kinderen af en oe meekijken naar foo s. Denk hardop, bijvoorbeeld: Goh, wa is die beer groo, als hij rehop saa. Da wis ik nie. En kijk, hier zie ik een andere soor beer. Hoeveel sooren beren zijn er eigenlijk? Ha, hier zie ik hoe beren aan hun voedsel komen. Nou, als ik di boekje heb gelezen, wee ik heel wa meer over de beer. Behandel op dezelfde wijze he verhalende boek over een beer. Laa goed uikomen da he om een 46

6 verzonnen verhaal gaa. Misshien maken de illusraies da al snel duidelijk. Laa o slo een paar bladzijden ui de dihbundel zien. Kunnen de kinderen zien da he om gedihen gaa? Zoek he gedih over de beer op, laa he zien en verel hoe he gedih hee. Verel de kinderen da ze sraks in he leesboek wee eksen zullen zien. Ze gaan allebei over dromen, maar oh zijn he heel vershillende eksen. Door naar de plaajes e kijken en de iel e lezen, moeen de kinderen voorspellen om wa voor soor eks he gaa. Vraag de kinderen waaraan ze denken, als u dromen zeg. Aiveer op deze wijze in kor besek de voorkennis van he onderwerp bij de kinderen. LB-WB De kinderen bekijken eks 1 en maken zelfsandig vraag 1 en 2. Hierna bespreek u de anwoorden. Maak vraag 3 samen me de kinderen, maar bespreek he anwoord nog nie. Bij vraag 4 onroleren de kinderen hun eigen voorspelling. 1 Voorkennis aiveren: Je geef aan wa je al wee van he onderwerp van de eks. Eigen anwoord. 2 Voorkennis aiveren: Je geef aan wa je al wee van he onderwerp van de eks. Je droom is ui als je wakker word. Je heb leuke en nare dromen. 3 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Laa de kinderen naar de foo kijken en de iel van eks 1 lezen. Kunnen ze voorspellen om wa voor soor eks he gaa? Loop de sooren langs. Zou he een verzonnen verhaal zijn? Nee, dan zou er eerder een ekening bij saan en geen foo. Die jongen slaap eh. Zou he dan een gedih zijn? De eks zie er nie eh ui als een gedih. Wa blijf er dan over? Je wee he pas zeker, als je de hele eks heb gelezen. De eks is een weeeks. Tijdens he lezen LB Lees eks 1 voor en laa de kinderen meelezen. Wa ween ze nu over dromen da ze daarvoor nog nie wisen? Hebben ze ies van de eks geleerd? Teks 2 lezen de kinderen zelf na vraag 5. In he werkboek saan daarvoor aanwijzingen. Na he lezen WB De kinderen maken vraag 4 /m 8 zelfsandig. Formeer duo s. Laa de kinderen me elkaar overleggen, nada ze zelf he anwoord hebben bedah. Onderussen kun u werken me he groepje da exra begeleiding nodig heef. Ruim voldoende ijd in om de anwoorden me de kinderen e bespreken. 4 Teks inerpreeren: Je onroleer je voorspelling van de ekssoor. Maak in de bespreking van deze vraag duidelijk da he bij vraag 3 om een voorspelling ging en bij deze vraag om ies wa je wee. De kinderen hebben de eks nu immers gelezen en kunnen hun voorspelling dus onroleren. weeeks 5 Teks inerpreeren: Je verklaar moeilijke woorden enge 6 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Wijs de kinderen er in de bespreking op da de plaajes vaak ook ies zeggen over de ekssoor. 1 gedih, 2 omda he meisje op de maan zi, omda de woorden rijmen. 7 Teks inerpreeren: Je onroleer je voorspelling van de ekssoor. He is een gedih over een droom. 8 Teks inerpreeren: Je onroleer je voorspelling van de ekssoor. rand-hand, ser-ver, maan-aan Evaluaie van he leren Bespreek he enrale leerdoel: door de iel en de plaajes e bekijken kom je vaak al e ween om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. Bij een weeeks saa vaak een foo. Bij een verhaal en een gedih saa meesal een mooie of grappige ekening. Ook de iel kan je verellen over welke soor eks he gaa. Wijs op de drie rijen op he bord en vraag waar u de iels van eks 1 en eks 2 moe shrijven. Voorbereiden volgende les Laa zwakke lezers zih op de les voorbereiden me behulp van de sofware. Zorg voor enkele informaieve kinderboeken (bijvoorbeeld ui de serie Mini-Informaie), enkele verhalenbundels en een dihbundel of versjesboek. (AVI 2/3.) 47

7 Blok 2 LB WB Les 4 Geen vis INFORMATIE Leeseks Teks 1: Informaieve eks over de dolfijn. Teks 1: oud AVI 2; nieuw AVI M3, me uizondering van de open-leergreepwoorden (adem(), boven, waer, samen, haring, maken, leren). Zie ook sofware. Cenrale sraegie/leerdoel Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Door de iel en de plaajes e bekijken kom je vaak al e ween om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. Bij een weeeks saa vaak een foo. Bij een verhaal en een gedih saa meesal een ekening. Ook de iel kan informaie geven over de soor eks. Moeilijke woorden Ademen: Luh opzuigen en weer uiblazen. Aandahspunen In deze les gaa he in hoofdzaak om he leren zien van he vershil ussen een informaieve eks (weeeks) en een (verzonnen) verhaal. Maar ook gaa he om he vershil ussen ies denken op basis van een verkenning van de eks en ies ween nada je de eks heb gelezen. Le erop da de kinderen di vershil ussen voorspellen/denken vóór he lezen en ween na he lezen begrijpen. He beref hier de measraegie die een ervaren lezer haneer: onroleren wa je denk. Maerialen Enkele informaieve kinderboeken, bijvoorbeeld ui de serie Mini-Informaie. Enkele verhalenbundels (AVI 2/3). Dihbundel of versjesboek. LESBESCHRIJVING Oriënaie op he leren Kijk me de kinderen erug op de vorige les. Ze hebben wee eksen over dromen bekeken en gelezen. Kunnen ze he vershil ussen de wee eksen nog aangeven? De eerse eks was een weeeks, de weede een gedih. Ween de kinderen ook nog da ze, voorda ze de eks lazen, naar de iel en de plaajes hebben gekeken om e voorspellen wa voor soor eks he was? En wa hebben ze na he lezen gedaan? Ze onroleerden of hun voorspelling klope. Verel de kinderen da ze sraks één eks gaan lezen. Maar eers moeen ze naar de iel en de plaajes kijken om e voorspellen of de eks een weeeks, een gedih of een verhaal is. Nada de kinderen de eks hebben gelezen, kunnen ze pas eh ween om wa voor soor eks he gaa. Ze gaan hun voorspelling dan onroleren. Voor he lezen LB De kinderen bekijken de eks en de foo s. Vraag een kind e verwoorden wa he op de eerse foo zie. Laa de iel voorlezen. Wie kan nu voorspellen waar de eks over gaa? Shrijf de dolfijn op he bord en ga na wa de kinderen al ween over di dier. Shrijf de genoemde punen er in (leesbare) seekwoorden bij (maak een woordweb). Insruie enrale doel Verel de kinderen da ze gaan voorspellen om wa voor soor eks he gaa. Welke sooren eksen zijn er? Shrijf ze op he bord: links weeeks en rehs verhaal/gedih. Kunnen de kinderen bedenken waarom u de woorden zo opshrijf? Neem de kenmerken van de ekssooren nog eens door en shrijf ze eronder (ween, leren, eh en waar versus plezier, nie eh en nie waar). Laa er illusraie en afwisselend de informaieve boekjes, en de dihbundel zien. De kinderen geven aan om wa voor soor eks he zal gaan. Ga na waar ze daarbij op leen. Laa de kinderen nog eens naar de foo kijken en de iel van de eks lezen. Kunnen ze voorspellen om wa voor soor eks he gaa? Loop de sooren langs. Zou he een verzonnen verhaal zijn? Nee, dan zou er een ekening bij saan en geen foo s. Die dolfijnen op de foo s zijn eh. Zou he dan een gedih zijn? De eks zie er nie ui als een gedih. Dan is he vas een weeeks. Maar je wee he pas zeker, als je de hele eks heb gelezen. LB-WB De kinderen maken zelfsandig vraag 1 en 2. Hierna bespreek u de anwoorden. Berek daarbij ook he woordweb. Maak vraag 3 samen me de kinderen, maar laa ze uieindelijk zelf he anwoord geven op de vraag. Bij vraag 4 onroleren de kinderen hun eigen voorspelling. 1 Voorkennis aiveren: Je geef aan wa je al wee van he onderwerp van de eks. 1 grijs, 2 slim, glad, grijs, snel, lang, serk 2 Voorkennis aiveren: Je geef aan wa je al wee van he onderwerp van de eks. 48

8 Eigen anwoord. Goed zijn: Een dolfijn leef in de zee, Een dolfijn kan hoog springen 3 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of He is een weeeks over de dolfijn. Tijdens he lezen LB Lees de eks voor op een informaieve wijze, da wil zeggen op een boeiende, maar oh wa vlakke oon, waarin emoies geen rol spelen. Laa de kinderen meelezen. Sop na elk eksdeel en vraag aan de kinderen wa ze nu ween over dolfijnen en hiervoor nog nie wisen. Bespreek na he eerse eksdeel de beekenis van he woord ademen (zie ook Moeilijke woorden). Kom aan he eind o de onlusie da de kinderen ies van de eks hebben geleerd. Na he lezen WB De kinderen maken vraag 4 /m 7 zelfsandig. Ruim voldoende ijd in om de anwoorden me de kinderen e bespreken. 4 Teks inerpreeren: Je onroleer je voorspelling van de ekssoor. Bij de bespreking saa u sil bij he denken en voorspellen vóór he lezen en he ween na he lezen. Vooral als kinderen de ekssoor goed hebben voorspeld, denken ze da ze wee keer hezelfde hebben gedaan. Da is nie zo: ze hebben eers gedah en daarna geonroleerd wa ze dahen. 1 weeeks, 2 Eigen anwoord. 5 Teks inerpreeren: Je onroleer je voorspelling van he onderwerp van de eks. Berek bij de behandeling van deze vraag he woordweb op he bord en breid he (me een afwijkende kleur) ui me de kennis die de kinderen hebben opgedaan ui de eks. Nu word goed zihbaar wa ze erbij hebben geleerd. Een dolfijn haal boven waer adem. Een dolfijn is geen vis. Je kun een dolfijn ies leren. 6 Teks inerpreeren: Je verklaar moeilijke woorden 1 gewend aan mensen (is nie bang voor mensen), 2 Eigen anwoord (bijvoorbeeld parkie, papegaai). 7 Teks beoordelen: Je geef je mening over de eks. He kind geef zijn eigen mening over de eks, maar de eerse en laase opie (verdrieig, spannend) zijn geen anwoorden die bij de ekssoor passen. De eks is nie geshreven om dergelijke gevoelens op e roepen, maar om e informeren. He is dus een leerzame eks die ook nog leuk kan zijn qua onderwerp en informaieversrekking. Eigen anwoord Evaluaie van he leren Bespreek he enrale leerdoel: door de iel en de plaajes e bekijken kom je vaak al e ween om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. Je wee he pas zeker, als je de eks heb gelezen. Grijp even erug op vraag 3 en 4 en de anwoorden van de kinderen. Wiens voorspelling klope? Wie dah da he een verhaal was? Waarom? Dahen deze kinderen da ook nog na he lezen? Waarom wel of nie? Voorbereiden volgende les Laa zwakke lezers zih op de les voorbereiden me behulp van de sofware. 49

9 Blok 2 LB WB Les 5 De ru van Dollie INFORMATIE Leeseks Teks 1: Verhaal over een dolfijn. Teks 1: oud AVI 2; nieuw AVI M3, me uizondering van de woorden waer en publiek (open leergreep). Zie ook sofware. Cenrale sraegie/leerdoel Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Voorda je een eks lees, wil je meesal ween waar die eks over gaa. Als je kijk naar de iel en naar de plaajes, kom je al heel wa e ween over de eks. Di help je om hem goed e begrijpen. Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Door de iel en de plaajes e bekijken kom je vaak al e ween om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. Bij een weeeks saa vaak een foo. Bij een verhaal en een gedih saa meesal een ekening. Ook de iel kan informaie geven over de soor eks. Moeilijke woorden De ru: Slimme, handige manier om ies e doen. Een kunsje da je heb geleerd. Zih afzeen: Vlak voorda je gaa springen, ze je je af. Je duw egen ies aan om heel hard e gaan. Als een pijl omhoogshieen: Ploseling en snel omhooggaan, zo snel als een vuurpijl. He publiek: Mensen die naar ies komen kijken of luiseren. Voor de mal houden: Een grapje uihalen. Aandahspunen In deze vijfde les komen de enrale doelen van de voorgaande lessen van di blok geombineerd aan bod. Bovendien is er aandah voor refleie op he leesgedrag. LESBESCHRIJVING Oriënaie op he leren Kijk me de kinderen erug op de vorige les. Ze hebben een weeeks over de dolfijn bekeken en gelezen. Ween de kinderen nog da ze, voorda ze de eks eh lazen, naar de iel en de plaajes hebben gekeken om e voorspellen wa voor soor eks he was? En wa hebben ze na he lezen gedaan? Ze onroleerden of hun voorspelling klope. Verel de kinderen da ze sraks weer een eks gaan lezen. Maar nu moeen ze eers naar de iel en de plaajes kijken. Voor he lezen Insruie enrale doelen LB De kinderen bekijken de iel en de plaajes in he leesboek. Vraag wa ze over de eks kunnen voorspellen. Je kun voorspellen of de eks een weeeks, een gedih of een verhaal is. En waar de eks over gaa. Kunnen ze na ervaringen me eerdere lessen aangeven waar ze dan op leen? Laa een kind de iel voorlezen. Wa zeg die iel? De eks gaa over een dolfijn en die dolfijn heef een naam. Wa beeken da? Wijs op de plaajes. Di zijn geen foo s, maar ekeningen. In de vorige les sonden er foo s bij de eks over dolfijnen. Wa beeken da? Kom samen o de onlusie da je op basis van de iel en de plaajes al veel e ween kun komen over een eks. Maar je wee he pas zeker, als je de eks heb gelezen. WB De kinderen maken zelfsandig vraag 1 /m 3, zonder verdere oelihing. Hierna bespreek u de anwoorden van vraag 3. Bij vraag 5 onroleren de kinderen hun eigen voorspelling over de ekssoor. 1 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Wijs er in de bespreking op da deze dolfijn een naam heef. He is nie zomaar een dolfijn, maar een dolfijn die Dollie hee. Da duid er al op da he hier om een verhaal gaa. de shrijver 2 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Aan de plaajes kun je al zien da he nie om een weeeks, maar om een verhaal gaa. De omgeving (bassin me ribunes) is nie fiief, maar de aankleding van Dollie wel. Dolfijnen dragen immers geen zwempak. 1 verhaal, 2 Eigen anwoord. 3 Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Neem de vier opies me de kinderen door en koppel ze seeds aan de iel en de plaajes. 50

10 Laa de kinderen hun keuze kenbaar maken en beargumeneren. Kom samen o de onlusie da je op basis van de iel en plaajes voorspel waar de eks over gaa, maar da je he nog nie zeker kun ween. Daarvoor moe je eers de eks hebben gelezen. Eigen anwoord (Voor de hand lig: Dollie laa haar kunsjes zien) Tijdens he lezen LB Lees de eks aansprekend voor en laa de kinderen meelezen. Laa door uw inonaie goed uikomen da he om een verzonnen verhaal gaa. Beseed aandah aan moeilijke woorden, als die nog nie aan de orde zijn gewees bij Voor he lezen. (Zie ook Moeilijke woorden.) Na he lezen WB De kinderen maken vraag 4 /m 8 zelfsandig. Ruim voldoende ijd in om de anwoorden me de kinderen e bespreken. 4 Teks inerpreeren: Je geef aan waar een verwijswoord naar verwijs. Als blijk da er kinderen zijn die nie begrijpen da de ik-figuur Dollie is, neem dan samen de (on)mogelijke alernaieven door. Gebruik daarbij ook de ekeningen. Zou de baas van Dollie als een pijl omhoogshieen? Waarom nie? Zou he meisje op de harde egels liggen? Waarom nie? Dollie 5 Teks inerpreeren: Je onroleer je voorspelling van de ekssoor. Een belangrijke sraegie in di lessenblok is he herkennen van de ekssoor op grond van vorm- en sruuurkenmerken van de eks. De iel, de plaajes en de opbouw van een eks geven informaie over de ekssoor. Me die informaie vooraf kun je een eks beer begrijpen. Een verhaal of gedih lees je nu eenmaal anders dan een weeeks. Hebben de kinderen da gemerk, oen u de eks voorlas? Bij de bespreking saa u sil bij he denken en voorspellen vóór he lezen en he ween na he lezen. De kinderen hebben dus eers gedah en daarna geonroleerd wa ze dahen. Kunnen ze hun keuze beargumeneren? Loop samen de opies bij onderdeel 3 door en koppel ze seeds aan eh/waar en nie eh/waar. 1 verhaal, 2 Eigen anwoord. 3 Omda de dolfijn een zwempak draag, omda een dolfijn nie kan lahen. 6 Teks inerpreeren: Je beanwoord w&h-vragen over belangrijke personen en gebeurenissen. Ze vinden he juis leuk. 7 Teks inerpreeren: Je verklaar moeilijke woorden 1 op he waer vallen, 2 ze veel pijn heef of dood is 8 Teks beoordelen: Je geef je mening over de eks. He kind geef zijn eigen mening over de eks, maar de derde opie (Ik leer er wa van) is geen anwoord da bij de ekssoor pas. De eks is nie geshreven om e informeren, maar om er plezier aan e beleven. Verel de kinderen da je bij een verhaal vaak een bepaald gevoel krijg. Je word er bijvoorbeeld verdrieig van of blij. Laa de kinderen verellen welke gevoelens ze bij di verhaal hadden en waardoor da kwam. Eigen anwoord Evaluaie van he leren Bespreek de enrale leerdoelen: door de iel en de plaajes e bekijken kom je vaak al e ween om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. En je wee misshien ook al een beeje waar de eks over gaa. Je wee he pas zeker, als je de eks heb gelezen. Bij deze eks ging he om een (verzonnen) verhaal waarin emoies een rol spelen. Voorbereiden volgende les Laa zwakke lezers zih op de les voorbereiden me behulp van de sofware. Maak voor elk kind een kopie van oesblad 2.1 en

11 Blok 2 LB KB 2 Les 6 Heks gezoh! (oes) INFORMATIE Leeseks Teks 1: Sprookje over een reus die een heks zoek. Teks 1: oud AVI 2; nieuw AVI M3, me uizondering van de woorden vogel en probeer (open leergreep). Zie ook sofware. Cenrale sraegie/leerdoel Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Voorda je een eks lees, wil je meesal ween waar die eks over gaa. Als je kijk naar de iel en naar de plaajes, kom je al heel wa e ween over de eks. Di help je om de eks goed e begrijpen. Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of Door de iel en de plaajes e bekijken, kom je vaak al e ween om wa voor soor eks he gaa: een weeeks, een verhaal of een gedih. Bij een weeeks saa vaak een foo. Bij een verhaal en een gedih saa meesal een ekening. Ook de iel kan informaie geven over de soor eks. Moeilijke woorden De maag: Een soor zakje boven in je buik. Alles wa je ee en drink, kom hierin ereh. In je maag word he voedsel verder fijngemaak. Aandahspunen Behandel de oes als een normale les. De vragen saan op kopieerblad 2. Bespreek de vragen en anwoorden op een laer ijdsip na. Vraag 1 /m 3 reken u ook bij de oes (zie: Soringsvoorshrif en oelihing). De kinderen maken de vragen zo zelfsandig mogelijk. U bepaal zelf welke kinderen u help bij he begrijpen van de vragen. De bevindingen en resulaen kun u noeren op een kopie van he regisraieblad (kopieerblad 6). Maerialen Voor elk kind: een kopie van oesblad 2.1 en 2.2. Regisraieblad (kopieerblad 6). LESBESCHRIJVING Oriënaie op he leren Kijk me de kinderen erug op de vorige les. Ze hebben oen een verhaal over Dollie de dolfijn bekeken en gelezen. Voorda ze de eks eh lazen, hebben ze naar de iel en de plaajes gekeken. Da deden ze om wee dingen e voorspellen: waar gaa de eks over en wa voor soor eks is he? Na he lezen hebben ze geonroleerd of hun voorspelling klope. Verel de kinderen da ze sraks weer samen me u een eks gaan lezen. Maar eers moeen ze, ne als in de vorige lessen, naar de iel en de plaajes kijken. Daardoor kunnen ze wee dingen voorspellen: 1 waar de eks over gaa; 2 of de eks een weeeks, een gedih of een verhaal is. Verel de kinderen da ze de vragen in deze les op een kopieerblad gaan maken. Ze gaan da helemaal zelfsandig doen. De vragen lijken veel op de vragen in de vorige lessen, dus ze hoeven zih geen zorgen e maken. Ze hebben er al veel mee geoefend. Verel ook da u hun anwoorden zorgvuldig gaa bekijken. Voor he lezen Vraag de kinderen of ze nog ween wa een sprookje is. Kunnen ze enkele kenmerken noemen? Een sprookje is een verzonnen verhaal. In sprookjes komen kabouers, feeën, reuzen, draken en heksen voor. Er gebeuren dingen in die in he eh nie kunnen. Dieren praen en mensen worden beoverd. Sprookjes besaan al heel lang en worden seeds doorvereld. Welke sprookjes kennen de kinderen? Zorg ervoor da de sprookjes genoemd worden waar in he verhaal naar verwezen word: Roodkapje, De prinses op de erw, Hans en Grieje. LB De kinderen bekijken eks 1 en maken zelfsandig vraag 1 /m 3. Tijdens he lezen LB Lees de eks rusig en aansprekend voor. Laa de kinderen meelezen. Conroleer af en oe of ze uw empo kunnen volgen. Zorg ervoor da de dialogen ussen de reus en de kraai herkenbaar zijn, bijvoorbeeld door de figuren een eigen sem e geven: een zware sem voor de reus en een wa krassende sem voor de kraai. Ga na afloop na of de kinderen he verhaal begrijpen. Sel daaroe enkele vragen, bijvoorbeeld: Wie praen er samen in he verhaal? (De reus en de kraai.) Waar hebben ze he over? (De reus zoek een heks en de kraai moe hem daarbij helpen.) Wa vind de kraai van he plan van de reus? (Hij vind he maar raar. Waarom zoek de reus een lelijke, vieze heks? Waarom wil hij nie liever een leuk meisje?) Waarom zoek de reus een heks? (Om voor hem e koken en e zingen en me hem e dansen.) 52

12 Na he lezen KB De kinderen maken vraag 4 /m 8 zelfsandig. Observeer inussen hoe he de zwakkere lezers vergaa. Zijn ze in saa om zonder hulp de vragen e lezen en e verwerken? Me welke vragen hebben ze moeie? Evaluaie van he leren Bespreek me de kinderen hoe he ging me de oes. Luke he ze om alle vragen e maken? Welke vragen vonden ze lasig, welke moeilijk? Waarom? Op een laer ijdsip gaa u in op de oesresulaen en bespreek u de anwoorden. Beseed daarbij vooral aandah aan vraag 1, 2, 3 en 5, die de enrale doelen bereffen. Soringsvoorshrif en oelihing 1 Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp De iel geef al wa informaie prijs over he onderwerp. Er saa da reus Rans een heks zoek. 1 He gaa over een reus. 2 De reus zoek een heks. 2 Inhoud voorspellen: Je voorspel he onderwerp Op de eerse ekening is e zien da de reus in gesprek is me een kraai. Op de weede ekening vlieg de kraai weg. De reus zwaai naar hem. 1 De reus praa me de kraai. 2 De reus zwaai naar de kraai. 3 Doel, sruuur en vorm van de eks herkennen: Je voorspel of de eks een verhaal, gedih of In de inleiding op de vraag word vereld da he om een sprookje gaa. Een sprookje is geen weeeks en ook geen gedih. Bovendien hebben de kinderen de iel gelezen en de ekeningen bekeken. Ze ween da de eks over een reus gaa. Een reus zoals op de ekeningen besaa nie in he eh. He moe dus wel een verhaal zijn. verhaal 4 Teks inerpreeren: Je verklaar moeilijke woorden De reus ee een brood, als zijn maag knor. En als de kraai zeg da zijn maag leeg is, krijg hij brood van de reus. Als je een lege maag heb of als je maag knor, beeken da dus da je honger heb. Ik heb rek. 5 Teks inerpreeren: Je onroleer je voorspelling van de ekssoor. Bij vraag 3 hebben de kinderen op basis van de iel en de ekeningen voorspeld om wa voor eks he gaa. Na he lezen zouden ze kunnen ween da he een verhaal is, een klein sprookje over een reus. De reus en de kraai hebben namen en ze praen me elkaar. Da pas allemaal bij een verhaal. 1 verhaal, 2 Eigen anwoord. 3 Omda een reus bij een sprookje hoor, omda de reus me de kraai praa. 6 Teks inerpreeren: Je geef verbanden ussen delen van de eks aan. De kraai kom me drie alernaieven voor de heks. Hij snap nie da de reus een heks wil. De kinderen moeen begrijpen da di alernaieven zijn die op vershillende plaasen in de eks gegeven worden. Een meisje me een rood kapje. Een prinses die op een erw slaap. Grieje. 7 Teks inerpreeren: Je geef verbanden ussen delen van de eks aan. In de eks is na elk voorsel van de kraai na e lezen wa de reus over elk meisje zeg. 1 is e lief, 2 slaap op een erw, 3 is me Hans 8 Teks beoordelen: Je geef je gevoel bij de eks weer. He kind kan voor de reus of de kraai kiezen. Maar da de reus heksen haa, klop nie. Eigen anwoord. Vraag Punen Toelihing 1 0,5 Cenraal doel 2 1 Cenraal doel 3 2 Cenraal doel 4 1,5 5 0,5 6 1,5 7 1,5 8 1,5 Toaal 10 Voorbereiden volgende les Laa zwakke lezers zih op de les voorbereiden me behulp van de sofware. Zorg voor een dierenenylopedie of een boekje over dieren me plaajes over een shaap en een hond. 53