In de raadsvergadering van 10 maart 2009 is toegezegd om de gescheiden inzameling van kunststoffen mee te nemen in het voorstel over diftar.

Transcriptie

1 SAMENVATTING RAADSVOORSTEL EN -BESLUIT REGISTRATIENR. BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORTEFEUILLEHOUDER Hans Breukink BVL We ONDERWERP Invoering van een gedifferentieerd tarief (diftar) voor fijn restafval en groente-, fruit- en tuinafval in combinatie met de invoering van gescheiden inzameling van kunststoffen. AGENDANUMMERC6 BELEIDSPROGRAMMA/BELEIDSLIJN 07 - Mens en milieu REDEN VAN AANBIEDING De invoering van diftar is een voornemen in Collegeprogramma In de raadsvergadering van 10 maart 2009 is toegezegd om de gescheiden inzameling van kunststoffen mee te nemen in het voorstel over diftar. SAMENVATTING VAN HET RAADSVOORSTEL EN HET VERVOLGTRAJECT 0. Inleiding. Met het door de raad vaststellen van de Contourennota Afvalbeheer(st) op 1 maart 2006 zijn projecten in gang gezet om de beheersbaarheid en rechtmatigheid bij het afvalbeheer te versterken. De invoering van een containermanagementsysteem voor de minicontainers en het vervangen van de blokcontainers door ondergrondse containers met toegangscontrole en volmeldsystemen zijn twee projecten waarmee dat z n beslag krijgt. De constatering dat kleine bedrijven die jarenlang gratis hebben meegelift met de inzamelstructuur voor huishoudelijk afval die mogelijkheid is ontnomen, het innemen van honderden illegale minicontainers, de mogelijkheid om het vaker dan is toegestaan aanbieden weg te nemen en het feit dat in 2008 ruim 900 ton minder fijn restafval is ingezameld ten opzichte van 2007, zijn er de eerste bewijzen van dat er resultaten worden geboekt. De invoering van ondergrondse containers met toegangscontrole zal daar naar verwachting nog een schep bovenop doen. De ervaringen tot nu toe tonen aan dat deze projecten betekenis op zich hebben, zonder dat deze in verband worden gebracht met het wel of niet invoeren van een gedifferentieerd tarief. De beide genoemde projecten maken echter de invoering van diftar wel mogelijk. Daarbij zijn echter andere doelen aan de orde. Leeswijzer De nummering van de hieronder opgenomen paragrafen spoort met de 10 voorstellen die worden gedaan. Een deel van de paragrafen is verder uitgewerkt in een achtergrondnotitie. Het gaat hierbij om ervaringsgegevens van andere gemeenten, benchmarks, de motivering van gemaakte keuzes, verbreding van de informatie, enz. Deze achtergrondnotitie ligt ter inzage. 1. Nuttige toepassing van afval De nuttige toepassing van afval krijgt in relatie tot duurzaamheid steeds meer aandacht. Het Landelijk AfvalbeheerPlan (LAP-2), dat het kader vormt voor het gemeentelijk afvalbeheer, legt de lat voor wat betreft nuttige toepassing op 60% (te bereiken in 2015). Hengelo zit al enkele jaren op een percentage van 48 à 49%. Om de taakstelling die is opgenomen in het LAP-2 te realiseren is de prikkel die met diftar voor afvalscheiding wordt gegeven, naar onze mening een absolute voorwaarde. Bij het geven van invulling aan het klimaatbeleid worden de mogelijkheden die afvalbeheer biedt steeds nadrukkelijker betrokken. Het terugdringen en voorkomen van de uitstoot van CO2 is waar het daarbij om gaat. Hergebruiken van oud papier en karton, groente-, fruit- en tuinafval en textiel leveren een substantiële CO2 reductie ten opzichte van verbranding in een afvalverbrandingsinstallatie. Het potentieel in Hengelo is ton CO2 (op basis van de restafvalanalyse uit 2006). Ook is er een ontwikkeling op het gebied van duurzame energieopwekking in relatie met afvalbeheer. Voor de verwerking van groente-, fruit- en tuinafval bijvoorbeeld wordt op steeds meer plaatsen een vergistingsinstallatie voorgeschakeld aan de composteringsinstallatie. Hiermee wordt voorin het proces

2 biogas geproduceerd en vervolgens een goede kwaliteit compost gemaakt. Ook Twence heeft plannen om een vergistingsinstallatie in gebruik te nemen. 2. Waarom diftar. In de eerste plaats is diftar het instrument om de taakstelling van 60% nuttige toepassing te behalen en daarmee een substantiële bijdrage te leveren aan een duurzamer Hengelo. Daarnaast is diftar een instrument om de totale afvalbeheerkosten omlaag te brengen. Bekend is dat de afvalbeheerkosten in gemeenten met diftar gemiddeld 30,-- tot 40,-- per huishouden lager zijn dan in gemeenten die een vast tarief toepassen, differentiëren op het aantal personen, of diftar op basis van alleen volume toepassen. Verder wordt met diftar (een deel van) de kosten voor afvalbeheer in relatie gebracht met de hoeveelheid aangeboden afval (rechtvaardiger afrekenen) en is diftar het instrument waarmee iedere burger kan inspelen op de producentenverantwoordelijkheid. Met de toepassing van een gedifferentieerd tarief bij afvalbeheer worden (samengevat) de volgende doelen gerealiseerd: - verhogen percentage nuttige toepassing; - reductie uitstoot van C02; - bijdrage aan opwekken duurzame energie; - verlagen kosten voor afvalbeheer; - inspelen op producentenverantwoordelijkheid; - rechtvaardiger toerekenen van kosten. 3/4. Welk diftar-systeem. Bij het kiezen voor een diftar-systeem speelt de ambitie die gemeente Hengelo heeft op het gebied van duurzaamheid in het algemeen en afvalbeheer in het bijzonder een doorslaggevende rol. De intensiteit van de prikkel die met diftar wordt gegeven is recht evenredig met het realiseren van de doelstellingen. Benchmarks hebben aangetoond dat diftar op basis van alleen het volume en het aantal personen per aansluiting nauwelijks of geen zoden aan de dijk zet. Op basis van die ervaringen wordt voorgesteld om in Hengelo een diftar-systeem op basis van volume-frequentie in te voeren. De afvalstoffenheffing bestaat bij de toepassing van diftar uit het basistarief (een vast deel dat voor alle huishoudens gelijk is) en het variabele tarief dat is gekoppeld aan de kosten voor inzameling en verwerking van restafval en groente-, fruit- en tuinafval. 5. Kostendekkende afvalbegroting In de huidige afvalbegroting worden alle kosten de gemaakt worden voor de inzameling en verwerking van het huishoudelijk afval doorberekend in de afvalstoffenheffing. Voorgesteld wordt om vast te houden aan deze randvoorwaarde bij het toepassen van diftar. 6. Kwijtscheldingbeleid Een belangrijk aandachtpunt bij de invoering van diftar is hoe wordt omgegaan met het kwijtscheldingbeleid voor wat betreft de afvalstoffenheffing. Van de huishoudens die in aanmerking komen voor kwijtschelding mag op z n minst worden verwacht dat zij een bijdrage leveren aan duurzaam afvalbeheer; temeer omdat het bedrag dat ermee gemoeid is, wordt opgebracht door de huishoudens die niet in aanmerking komen voor kwijtschelding. Voorgesteld wordt om kwijtschelding van de afvalstoffenheffing te verlenen voor het vaste deel en voor het variabele deel tot het gemiddelde aanbiedingspercentage. 7. Gescheiden inzameling kunststoffen. Eind januari 2009 hebben het verpakkend bedrijfsleven, VROM en de VNG een akkoord bereikt over de hoogte van de vergoedingen voor de gescheiden inzameling van kunststoffen uit huishoudens. Dit, gecombineerd met de verplichting voor gemeenten om vanaf 1 januari 2010 kunststofverpakkingsafval te verwijderen uit het restafval, maakt dat er plannen gemaakt kunnen worden om met de gescheiden inzameling van deze nieuwe afvalcomponent van start te gaan. Voorgesteld wordt om een haalsysteem in te voeren. Een deel van de kosten die het inzamelbedrijf Twente Milieu nu maakt voor het inzamelen van restafval verschuift naar de inzameling van kunststoffen, waarbij deze vervolgens worden gedeclareerd bij de producenten. De koppeling met diftar is hierbij bijzonder relevant. De consument betaalt een verwijderingsbijdrage bij de aankoop van allerlei verpakkingen en kan deze bijdrage vervolgens 'terugverdienen' door deze niet met het restafval aan te bieden en daarmee het variabele deel van de afvalstoffenheffing zo laag mogelijk te houden. Door de (volumineuze) kunststoffen gescheiden aan te bieden daalt het aantal aanbiedingen van de grijze

3 minicontainers en het gebruik van de ondergrondse containers substantieel. 8. Handhaving Ontwijkgedrag (het plaatsen van afval bij de container en dumpen in de openbare ruimte) moet, zeker wanneer er daadwerkelijk wordt afgerekend op de aangeboden hoeveelheid afval, worden tegengegaan met handhaving. Ontwijkgedrag is ook nu al een probleem dat veel irritatie oproept. Voorgesteld wordt daarom om nu al te beginnen met een planmatige aanpak van de handhaving. Omdat de nulsituatie bekend is, kan en zal het effect van de handhaving worden gemonitord. Uit de afvalbegroting worden nu reeds 2 fte s voor handhaving gefinancierd die zijn ondergebracht bij de afdeling Stadstoezicht. 9. Rapporteren Over de projecten en activiteiten die in de aanloopperiode naar diftar worden uitgevoerd zal periodiek worden gerapporteerd. 10. Financiële consequenties Voor de (aansturing van de) activiteiten die in de aanloopfase naar diftar moeten worden uitgevoerd, is de bestaande formatie voor afvalbeheer toereikend. Communicatie is een essentieel instrument om uiteindelijk een goede start te maken met diftar. Periodiek zullen daarom afvalkranten verschijnen die huis-aan-huis worden verspreid. Geraamd wordt dat hiervoor ,-- (4 afvalkranten) toereikend is. Voor de inzet van handhaving worden reeds 2 fte s bij de afdeling Stadstoezicht gefinancierd uit de afvalbegroting. De invoering en het beheer van het inzamelsysteem voor kunststoffen wordt gefinancierd met de vergoeding die de producenten daarvoor beschikbaar stellen. Zodra diftar fiscaal wordt zal Twente Milieu de geregistreerde gegevens over aanbiedingen periodiek aanleveren bij het Gemeentelijk Belasting Kantoor. De kosten hiervoor worden geraamd op 2,-- per aansluiting (totaal voor Hengelo: ,--). Het Gemeentelijk Belasting Kantoor schat in dat de formatie met een halve fte ( 50,000,--) moet worden uitgebreid om de facturatie in verband met diftar te kunnen afhandelen. De kosten worden binnen de afvalbegroting opgevangen. Vervolgtraject In de periode tot het fiscaal worden van diftar (1 januari 2011) worden ondermeer de volgende activiteiten uitgevoerd: - uitrollen van de ondergrondse containers met toegangcontrole en volmeldsysteem; - restafvalanalyse actualiseren (laatste analyse is van 2006); - invoeren gescheiden inzameling van kunststoffen; - planmatig handhaven en monitoren van ontwijkgedrag; - gehele inzamelstructuur doorlichten t.b.v. optimalisatie; - registratie van ledigingen van minicontainers en aanbiedingen op ondergrondse containers foutloos maken; - in 2010 een gewennings-en controlefase inlassen (voordat diftar fiscaal wordt); - informeren van de burgers over achtergrond, doelen, voortgang, enz; - periodiek rapporteren aan de raad. PLAATSGEVONDEN COMMUNICATIE, DE RESULTATEN DAARVAN EN HET COMMUNICATIEPLAN VOOR HET VERVOLGTRAJECT Dit voorstel is in overleg met Twente Milieu, de afdeling Stadstoezicht en het Gemeentelijk Belasting Kantoor opgesteld. Een communicatieplan zal worden opgesteld nadat uw raad heeft besloten om de voorbereidingen te treffen tot de invoering van diftar. In het voorstel is al wel een en ander over communicatie opgenomen.

4 VOORSTEL AAN DE RAAD Aan de raad wordt voorgesteld: 1. Als resultaatverplichting vast te leggen dat in 2015 minimaal 60% van het huishoudelijk afval nuttig wordt toegepast. 2. Alle voorbereidingen te treffen om per 1 januari 2011 een gedifferentieerd tarief voor fijn restafval en groente-, fruit- en tuinafval in te voeren. 3. De afvalstoffenheffing te laten bestaan uit een vast deel en een variabel deel. 4. Een gedifferentieerd tarief toe te passen op basis van volume/frequentie. 5. Als randvoorwaarde vast te houden aan (continueren van de huidige situatie) een 100% kostendekkende afvalbegroting. 6. Kwijtschelding van afvalstoffenheffing toe te passen op het volledige vaste deel en voor wat betreft het variabele deel voor het gemiddelde aanbiedingspercentage. 7. Kunststoffen gescheiden in te zamelen door middel van een haalsysteem. 8. Zo spoedig mogelijk te beginnen met planmatig handhaven op verkeerd aanbieden van afval bij de collectieve inzamelmiddelen en dumpen in de openbare ruimte. 9. Periodiek te rapporteren over de voortgang. 10. In te stemmen met de financiële consequenties. OPSOMMING VAN BIJLAGEN 1. Raadsvoorstel 2. Raadsbesluit

5 RAADSVOORSTEL REGISTRATIENR. BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORTEFEUILLEHOUDER Hans Breukink BVL We ONDERWERP Invoering van een gedifferentieerd tarief voor fijn restafval en groente-, fruit- en tuinafval in combinatie met de invoering van de gescheiden inzameling van kunststoffen. AANLEIDING EN DOEL De invoering van diftar is een voornemen in het Collegprogramma De raad heeft op 10 maart j.l. aangegeven de invoering van de gescheiden inzameling van kunststoffen te koppelen aan diftar. Met diftar wordt een impuls gegeven aan duurzamer afvalbeheer, wordt ingespeeld op de producentenverantwoordelijkheid en wordt de afvalstoffenheffing voor een deel in verband gebracht met de aangeboden hoeveelheid afval. OVERWEGINGEN Het groeiend besef dat (primaire) grondstoffen eindig zijn maakt dat afval steeds interessanter wordt als (secundaire) grondstof. Recent onderzoek wijst uit dat nuttige toepassing van afval ten opzicht van verbranden een positieve bijdrage levert aan CO2-reductie. Het 2 e Landelijk Afvalbeheer Plan heeft als taakstelling dat in 2015 minimaal 60% van het huishoudelijk afval nuttig moet worden toegepast. Over enige tijd zal het groente-, fruit- en tuinafval in onze regio naar verwachting voorafgaand aan compostering worden vergist voor de productie van bio-gas. Producenten worden in toenemende mate (financieel) verantwoordelijk voor de inzameling van verpakkingen die zij in de markt zetten en brengen daarvoor een verwijderingsbijdrage in rekening bij de consument. En niet in de laatste plaats vindt een groeiende groep burgers dat de afvalstoffenheffing in relatie moet worden gebracht met het afvalaanbod. Met een diftarsysteem op basis van volume-frequentie speelt de gemeente in op alle hiervoor genoemde ontwikkelingen op het gebied van afvalbeheer. De prikkel die uitgaat van diftar op basis van volumefrequentie is dusdanig dat hiermee in de eerste plaats een impuls wordt gegeven aan duurzamer afvalbeheer. Daarnaast maakt deze diftarvorm het mogelijk om met burgers af te rekenen op basis van de aangeboden hoeveelheid afval. Tenslotte kan iedere burger met diftar inspelen op de producentenverantwoordelijkheid (de bij aankopen betaalde verwijderingsbijdrage kan worden terugverdiend via het variabele deel van de afvalstoffenheffing). Voorwaarde hierbij is wel dat het voorgestelde haalsysteem voor kunststoffen in samenhang met diftar wordt ingevoerd. FINANCIËLE EN PERSONELE ASPECTEN De financiële gevolgen van dit voorstel bestrijken de periode tot 2011 en de jaren erna (wanneer diftar fiscaal is). De implementatie- en beheerkosten voor de gescheiden inzameling van kunststoffen komen volledig voor rekening van het verpakkend bedrijfsleven. Voor handhaving worden reeds 2 fte s bij de afdeling Stadstoezicht gefinancierd uit de afvalbegroting. Voor communicatie wordt een bedrag van ,-- geraamd. Restafvalanalyses worden periodiek reeds opgesteld. De kosten daarvoor bedragen 9.000,-- (5 monsters). Beide bedragen kunnen binnen de vigerende begroting voor afvalbeheer worden opgevangen. Vanaf het moment dat diftar fiscaal wordt moet worden gerekend op structurele kosten. Voor het aanleveren van de gegevens over aanbiedingen zal Twente Milieu naar verwachting 2,-- per aansluiting per jaar (totaal ,-- ) in rekening brengen. Het Gemeentelijk Belasting Kantoor schat in dat de formatie met een halve fte (kosten ,--) moet worden uitgebreid om de facturatie te kunnen afhandelen. Zowel de kosten van Twente Milieu als van het Gemeentelijk Belasting Kantoor worden aan de gemeente Hengelo doorbelast. Alle financiële consequenties worden opgevangen binnen de afvalbegroting. Aangenomen wordt dat de te maken kosten per saldo minimaal opwegen tegen de baten (lagere inzamel- en verwerkingskosten

6 voor restafval). Vooralsnog zal e.e.a. budgettair neutraal in de begroting voor 2011 worden verwerkt. COMMUNICATIE EN INSPRAAK Het voorstel is in overleg met Twente Milieu, het Gemeentelijk Belasting Kantoor en de afdeling Stadstoezicht tot stand gekomen. VERVOLGTRAJECT EN -PRODUCTEN In de periode tot het fiscaal worden van diftar (1 januari 2011) worden ondermeer de volgende activiteiten uitgevoerd: - uitrollen van de ondergrondse containers met toegangcontrole en volmeldsysteem; - restafvalanalyse actualiseren (laatste analyse is van 2006); - invoeren gescheiden inzameling van kunststoffen; - planmatig handhaven en monitoren van ontwijkgedrag; - gehele inzamelstructuur doorlichten t.b.v. optimalisatie; - registratie van ledigingen van minicontainers en aanbiedingen op ondergrondse containers foutloos maken; - in 2010 een gewennings-en controlefase inlassen (voordat diftar fiscaal wordt); - informeren van de burgers over achtergrond, doelen, voortgang, enz; - periodiek rapporteren aan de raad. VOORSTEL AAN DE RAAD Aan de raad wordt voorgesteld: 1. Als resultaatverplichting vast te leggen dat in 2015 minimaal 60% van het huishoudelijk afval nuttig wordt toegepast. 2. Alle voorbereidingen te treffen om per 1 januari een gedifferentieerd tarief voor fijn restafval en groente-, fruit- en tuinafval in te voeren. 3. De afvalstoffenheffing te laten bestaan uit een vast deel en een variabel deel. 4. Een gedifferentieerd tarief toe te passen op basis van volume/frequentie. 5. Als randvoorwaarde vast te stellen (continueren huidige situatie) dat de afvalbegroting 100% kostendekkend moet blijven. 6. Kwijtschelding van afvalstoffenheffing toe te passen op het volledige vaste deel en voor wat betreft het variabele deel voor het gemiddelde aanbiedingspercentage. 7. Kunststoffen gescheiden in te zamelen door middel van een haalsysteem. 8. Zo spoedig mogelijk te beginnen met planmatig handhaven op verkeerd aanbieden van afval bij de collectieve inzamelmiddelen en dumpen in de openbare ruimte. 9. Periodiek te rapporteren over de voortgang. 10. In te stemmen met de financiële consequenties. BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN HENGELO, 27 MEI 2009 De secretaris De burgemeester