Samenvatting Maatschappijleer H6 Wie zorgt voor wie? Begrippen

Transcriptie

1 Recensie door een scholier 1248 woorden 21 mei ,3 22 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Samenvatting Maatschappijleer H6 Wie zorgt voor wie? Begrippen Nachtwakersstaat - zie boek (179) Particulier initiatief - zie boek Verzorgingsstaat vz - zie boek Sociale rechtsstaat - zie boek Corporatisme - zie boek Soevereiniteit in eigen kring - zie boek Subsidiariteitsbeginsel - zie boek Arbeidsverhoudingen - zie boek Vakbonden - zie boek Vakbeweging - zie boek Werkgeversverenigingen - zie boek Sociale partners - zie boek Sociale verzekeringen - zie boek Werknemersverzekeringen - zie boek Volksverzekeringen - zie boek Sociale voorzieningen - zie boek Poldermodel - zie boek Formele plichten - zie boek Morele verplichtingen - zie boek Individualisering - zie boek Sociale integratie - zie boek Sociale cohesie - zie boek blz. 17 Sociale ongelijkheid - zie boek blz. 17 Globalisering - zie boek blz. 57 Civil society - zie boek en maatschappelijk middenveld Arbeidsinspectie - Organisatie die erop toezag dat arbeidsbeschermingwetten werden nageleefd. Ontstaan na rapport in 1889 Kinderwetje v Van Houten - Verbod op kinderarbeid. Ontstaan in 1874, uitgevoerd in 1889 Armenwet van Armenzorg moet door kerkelijke en particuliere instellingen Armenwet van Wijziging: Overheid mag alléén ingrijpen als onvermijdelijk Pagina 1 van 5

2 Subsidiaire taken - Aanvullende taken van de overheid Maatschappelijk middenveld - Organisaties tussen de burgers en staat in; kerkelijk/particulier Leerplichtwet van Onderwijspeil werd in verbrand met industrialisatie verhoogd Ongevallenwet van Verplicht bedrijfsongevallenverzekering voor werklieden Van gunst naar recht afhankelijkheid van gunst van civil society - sociale rechten premier Willem Drees voerde in: werkloosheidsverzekering 52, AOW 56, Algemene bijstandswet 65, WAO 67. Van wieg tot graf was gerealiseerd premies Heffingen op inkomsten uit arbeid, zorgt voor betaling vz. Esping-Andersen Een Deense socioloog, onderscheidt 3 typen vz-en Waarden coll. opvattingen over wat men in het leven belangrijk vindt Solidariteit Naastenliefde. Belangrijke christen-democratische waarde Stelsel v sociale zekerheid heeft als doel: bescherming v inkomens en sociale risico s Omslagstelsel benodigd geld wordt over premieplichtigen omgeslagen Equivalentiebeginsel - Er bestaat een verband tussen de betaalde premie en de uitkering Solidariteitsbeginsel - premie is bepaald percentage van inkomen. Hogere inkomens betalen meer dan lagere, toch is de uitkering voor iedereen gelijk Sociale verzekeringsbank SVB: voert AOW, Anw en AKW uit Zorgverzekeraars voeren AWBZ en ZW uit. Ze worden gecontroleerd door het College toezicht zorgverzekeringen (Ctz) Sociaal-economische Raad Advies orgaan op sociaal-economisch gebied. Tot 1995 overheid verplicht advies te vragen. 11 werknemers, gevers, kroonleden Universalisering Rechten van de rijken gingen ook gelden voor armere mensen Inspanningsverplichting De overheid moet sociale grondrechten nastreven, niet realiseren Mantelzorg informele zorg, gebaseerd op solidariteit Liberalisme ideologie met vrijheid als centrale waarde Democratisch socialisme ideologie met gelijkheid als centrale waarde Christen-democratie ideologie met broederschap als centrale waarde Ecologisme ideologie met milieu als centrale waarde Prijsbeleid Uitkeringen werden verlaagd: onbetaalbaarheid te voorkomen Volumebeleid vanaf 1985 Mensen moesten worden herkeurd voor WAO Verzekeringsfunctie Adequate, betaalbare verzekeringsdekking door risicospreiding Regiefunctie Regisseren van zorgverlening door efficiënte zorg na te streven Wet Maatsch. OndresteuningMensen die in zwakkere positie verkeren moeten weer kunnen meedoen in de samenleving. Gemeente is verantwoordelijk Inkomensnivellering Het terugdringen van inkomensverschillen Kaderwetgeving De EU stelt globale kaders vast, waarbinnen iedere lidstaat ruimte heeft om eigen nuances aan te brengen No-claimregeling Als mensen weinig zorg gebruiken, krijgen ze geld terug Ontstaan verzorgingsstaat 1. Toenemende bewustwording van de maatschappelijke kosten van industrialisatie 2. Het gevaar van maatschappelijke onrust 3. Toenemende invloed van de arbeidersbeweging Pagina 2 van 5

3 Civil society non-profit instelling 1. Organisatie: meer dan een informele groep / tijdelijk verband 2. Privaat karakter: het maakt formeel geen deel uit van de overheid 3. Geen verdeling van de winst: Overschot dient niet door leden te worden gebruikt als winst 4. Zelfbestuur: Organisatie is in staat activiteiten zelf te beheersen 5. Vrijwilligheid: leden nemen deel op vrijwillige basis Doelstellingen verzorgingsstaat 1. Bescherming van burgers tegen risico s van de (post)industriële samenleving 2. Garantie van een minimuminkomen 3. Aanbieden van voorzieningen 4. Bevorderen van het welbevinden van alle burgers door kans op ontplooiing e.d. Typen Sociaald/Scand. Corp./Cont. Lib/Angels. Med. N-L. Uitkeringen Hoog, toegankelijk Afhankelijk van arbeidsverleden Laag, kort, niet toegankelijk Laag Laag Arbeidsparticipatie Veel, door iedereen Door jonge mannen Voorzieningen Veel Veel Weinig Voor werkenden Weinig Invloed werkgevers/nemers Veel Veel Werknemers niet, gevers wel Ontslagbescherming Veel Veel Weinig Overheidszorgtaken Veel Weinig Zeer weinig weinig Weinig Pensioenen Hoog Hoog Laag Hoog Laag Landen Denemarken Finland Noorwegen Zweden België Duitsland Frankrijk Luxemburg Oostenrijk Groot- Brittannië VS Australië Canada Griekenland Italië Portugal Spanje Hongarije Polen Slowakije Tsjechië Stelsel van sociale zekerheid Sociale verzekeringen 1. Werknemersverzekeringen: Voor iedereen in loondienst. WerkloosheidsWet, ZiekteWet, Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen. 2. Volksverzekeringen: Bedoeld voor de hele bevolking. Algemene OuderdomsWet, Algemene nabestaandenwet, Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten, Algemene Kinderbijslagwet. Sociale voorzieningen 3. Sociale voorzieningen: aanvulling op verzekeringswetten. Als je wilt gebruiken moet je een middelen- en vermogenstoets maken. Ook de draagkracht van de leefeenheid (mensen in het huishouden) worden bekeken. Wet Werk en Bijstand. Centra voor Werk en Inkomen zijn ook belangrijk, hun taken zijn: - Geven van informatie en advies aan werkzoekenden en werkgevers over uitkeringen - Bemiddelen tussen werkzoekenden en werkgevers - Werven en registreren van vacatures - Bepalen van kansen van werkzoekenden op de arbeidsmarkt Doelen werknemersorganisaties / vakbeweging 1. Materiële positieverbetering: hogere lonen, kortere werkdagen, etc. = Correctiefunctie 2. Volwaardige positie: van werknemers op het werk en in de samenleving. Bijv door meer scholingsmogelijkheden en medezeggenschap op gezondheidszorg. = emancipatiefunctie Functies werkgeversorganisaties Pagina 3 van 5

4 1. Politiek-economische functie: men komt op voor collectieve belangen van ondernemers 2. Belangenbehartigende functie: van werkgevers, over bijv cao. Sociaal-economische kenmerken poldermodel 1. Hoge productiviteit 2. Betrekkelijke arbeidsrust 3. Relatief geringe werkloosheid 4. Goede sociale voorzieningen 5. Gestage economische groei Rol van de overheid bij het sociaal-economische proces 1. Overlegpartner: van sociale partners 2. Werkgever: ambtenaren 3. Regelgever: minimumregels voor gezondheid, veiligheid e.d. 4. Initiator: van economisch beleid. Zij heeft uiteindelijke verantwoordelijkheid Hoofdproblemen rond de crisis van de verzorgingsstaat 1. Economische problemen: financiële onbetaalbaarheid 2. Politiek-bestuurlijke problemen: bestuurlijke onbeheersbaarheid 3. Sociaal-culturele problemen: veranderende gedragspersonen Politiek-ideologische visies op: - sociaal-economische vraagstukken - de rol van de overheid op sociaal-economisch gebied Liberale visie - Markteconomie: vraag en aanbod zorgen voor regulering. In een planeconomie leiden bureaucratische procedures tot hoge productiekosten en weinig particulier initiatief - Vrije ondernemingsgewijze productie: burgers hebben vrijheid om te bepalen wat ze aanbieden. Dit bevordert algemeen welzijn en welvaart - Concurrentie: leidt tot betere prestaties en lagere prijzen - Terugdringing van de rol van de overheid: overheidsbemoeienis vormt een belemmering voor initiatiefnemers. Mensen moeten vrijheid hebben om hun talenten te ontplooien Sociaal-democratische visie - Spreiding van kennis, inkomen en macht: de ongelijke verdeling leidt tot ongewenste verschillen. Burgers moeten een menswaardig bestaan leiden - Zekere mate van planning: Economie en arbeidsmarkt moeten worden aangestuurd, bijvoorbeeld maatregelen tegen werkloosheid en door de overheid gesubsidieerde banen - Selectieve groei: Bij economische groei moet rekening worden gehouden met milieu - Democratisering: Sociale ongelijkheid op gebied van medezeggenschap moet worden verminderd. Inspraak zal welzijn en motivatie van arbeidskrachten ten goede komen Christen-democratische visie - Gespreide verantwoordelijkheid: naast overheid hebben ook burgers verantwoordelijkheid - Rentmeesterschap: God heeft de mens geschapen als rentmeester op aarde, om al het geschapene in verantwoordelijkheid te beheren, dus ook bij het economische leven - Gerechtigheid: men dient volgend Gods wetten gerechtigheid in het oog te houden. Een kloof tussen rijk Pagina 4 van 5

5 en arm is niet te rechtvaardigen. - Solidariteit: het is plicht van naastenliefde om overtollige overvloeden aan armen te geven Ecologische visie - Economie van het genoeg: Economische groei moet het milieu niet belasten; uitputting van natuurlijke bronnen en kernafval en broeikaseffect geven aanleiding tot omdenken - Kleinschaligheid: De grootschalige productie leidt tot nutteloze producten en veel vervuiling en verspilling. Kleinschaligheid is milieuvriendelijk en voorkomt een ramp voor de mensheid - Kringloopeconomie: Producten zouden moeten worden hergebruikt en gerecycled Partijen over de toekomst van de verzorgingsstaat VVD - Terugdringen van overheidsuitgaven - Privatisering van delen van overheidsinstellingen - Deregulering - Inkrimping van het ambtenarenapparaat PvdA - Actief overheidsbeleid om via economische groei sociale ongelijkheid terug te dringen - Decentralisatie en democratisering van arbeidsverhoudingen, zodat meer mensen betrokken zijn bij de besluitvorming CDA - Overheidsbemoeienis en overheidsuitgaven terugdringen - Randvoorwaarden scheppen voor het dragen van persoonlijke verantwoordelijkheid Pagina 5 van 5