Samenvatting Economie Hoofdstuk 7

Transcriptie

1 Samenvatting Economie Hoofdstuk 7 Samenvatting door Wil 902 woorden 6 juli ,6 29 keer beoordeeld Vak Methode Economie Pincode Overheid: Alle gemeentes, provincies en het rijk in Nederland. Collectieve sector: De overheid en de instellingen die de sociale zekerheid uitvoeren Een voorbeeld van een instelling die de sociale zekerheid uitvoert is: UWV Kenmerken van de collectieve sector zijn: ze streven niet naar winst maken al hun goederen/diensten zijn voor iedereen bestemd. Particuliere sector: Alle gezinnen en bedrijven. De bedrijven in de particuliere sector streven wel naar winst Privatiseren: De overheid stoot een dienst af of besteedt het uit aan de particuliere sector. Waarom privatiseert de overheid sommige werkzaamheden: omdat de overheid vindt dat commerciële bedrijven het goedkoper en efficiënter kunnen dan zij zelf omdat de overheid vind dat bepaalde werkzaamheden niet meer tot hun taak behoort. Rijksoverheid: Ook wel centrale of landelijke overheid genoemd. Lagere overheid: De gemeenten en provincies. Wat zijn onder andere de taken van de provincie: Pagina 1 van 5

2 ze bepalen waarvoor welke grond gebruikt mag worden (huizen, wegen, bedrijven, recreatie). In overleg met gemeenten. ze leggen wegen, fietspaden, bruggen en viaducten aan. Wat zijn onder andere de taken van de gemeente: De gemeente regelt veel zaken waar je als inwoner mee te maken heb. Zoals: Paspoort, rijbewijs, verlenen van bouwvergunning, op van huisvuil, onderhouden sporthal enz. enz. enz. Subsidie: Een geldbedrag wat je krijgt van de overheid zonder dat je er wat voor hoeft te doen. (Valleivogels krijgt bijvoorbeeld ook subsidie) Waarom geeft de overheid subsidie? Om gedrag van burgers of bedrijven te stimuleren. Accijns: Belasting op comsuptiegoederen, met als doel om gebruik ervan af te remmen. Accijns zit onder andere op alcohol, tabak en brandstof Sociale zekerheid: Iedereen heeft recht op een inkomen dat voldoende is om van te kunnen eten. En iedereen heeft recht op zorg bij ziekte. Sociaal minimum: Een bedrag wat door de overheid is vastgesteld wat je nodig hebt om van te leven. Verzorgingsstaat: Nederland is een verzorgingsstaat. Waarom? Omdat de overheid veel geld uitgeeft aan gezondheidszorg, onderwijs en woningbouw. En omdat er veel soorten uitkeringen zijn. De sociale zekerheid in Nederland bestaat uit twee delen. Welke? Sociale verzekeringen Sociale voorzieningen De sociale verzekeringen kan je ook weer in twee delen. Welke 2? Werknemersverzekeringen Volksverzekeringen Voor sociale verzekeringen betaal je premies. Dit worden ingehouden op je loon. Werknemersverzekeringen: Zijn alleen voor mensen die in loondienst werken of gewerkt hebben. WW (werkloosheidswet) en de WIA (wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) zijn de bekendste. Pagina 2 van 5

3 Volksverzekeringen: Zijn voor alle inwoners. Voorbeeld is de AOW (algemene ouderdomswet) is voor de 65-plussers Sociale voorzieningen: Aanvulling op de sociale verzekeringen. De overheid betaald deze met het belastinggeld wat ze krijgen van de bevolking. Voorbeeld is de WWB (Wet werk en bijstand) en de Wajong (langdurig ziek of gehandicapt voor jonge mensen). WW Werkloosheidswet. Een uitkering die je krijgt als je buiten je schuld om wordt ontslagen. Hoe hoog is de WW? Dat hangt af van je laatst verdiende salaris. Hoe lang krijg je WW? Dat hangt af van het aantal jaren dat je hebt gewerkt. Regels voor het ontvangen van een WW uitkering: Je moet 26 weken van de 39 voorafgaand aan je werkloosheid hebben gewerkt. (dit noemen ze de wekeneis) De eerste 2 maanden krijg je 75% van je laatstverdiende loon. Daarna 70% Als je naast de wekeneis ook nog vier jaar of langer hebt gewerkt dan krijg je voor elk jaar 1 maand WW uitkering van 70% van het loon. Maximaal 38 maanden. Wat bedoelen ze met als je een baan onder je niveau accepteert? Dat je een baan heb waar je minder opleiding voor nodig heb dan de opleiding die je hebt. Wajong: Uitkering die voor je zorgt als: Je arbeidsongeschikt bent als je 17 wordt Je 17 of ouder bent en arbeidsongeschikt wordt terwijl je nog studeert. WWB Wet werk en bijstand. Geeft uitkering als je onvoldoende inkomen hebt en regelt hulp bij het zoeken naar werk. De gemeente maakt elk jaar een begroting van de verwachte inkomsten en uitgaven. Hoe komt de gemeente aan geld? Uit het Gemeente- en Provinciefonds van het Rijk Geld van de gemeentelijke belastingen Parkeergeld enz. enz. Hoe kan een gemeente zijn begrotingstekort wegwerken? Pagina 3 van 5

4 Door de belasting te verhogen. Ook het rijk maakt elk jaar een begroting. Rijksbegroting: Een overzicht van verwachte inkomsten en uitgaven van de rijksoverheid in het komende jaar. Miljoenennota: Toelichten op de rijksbegroting waarom sommige bedragen meer of minder zijn dan het jaar ervoor. Wanneer en door wie wordt de rijksbegroting gepresenteerd? Op de derde dinsdag in september (prinsjesdag) door de minister van Financiën. Begrotingstekort: Als de verwachte rijksuitgaven groten zijn dan de verwachte rijksinkomsten. Hoe kan de overheid een begrotingstekort voorkomen? Door te bezuinigen op de uitgaven of door de inkomsten te verhogen. Als de overheid geld tekort komt gaat ze geld lenen. Waar leent de overheid geld? Bij banken, verzekeraars, pensioenfondsen en burgers. Staatsschuld: Het totaal aan leningen van de rijksoverheid op een bepaald moment. Vergrijzing: Het aantal ouderen neemt toe als gevolg van een hoge levensverwachting. Waar heeft de vergrijzing invloed op? Op de verhouding tussen het aantal mensen dat AOW ontvangt en de werkende mensen die de AOW premies betalen. Een groot deel van de rijksinkomsten bestaat uit belastingen. Belastingen: Verplichte bijdragen van burgers en bedrijven aan de overheid. Andere rijksinkomsten zijn: Inkomsten uit aardgas, winst uit staatsbedrijven en boetes. Aardgasbaten: Het geld dat de overheid verdient met de verkoop van aardgas. Belastinginkomsten zijn in twee groepen te verdelen: Pagina 4 van 5

5 Kostprijsverhogende belastingen Belastingen op inkomen, winst en vermogen Voorbeeld van kostprijsverhogende belastingen zijn: BTW Accijns Voorbeeld van belastingen op inkomen, winst en vermogen zijn: Loonbelasting Inkomstenbelasting Vennootschapsbelasting Een ander woord voor kostprijsverhogende belastingen is: Indirecte belastingen. Je betaald ze namelijk niet rechtstreeks aan de overheid maar aan de winkelier die de belasting doorgeeft aan de belastingdienst. Een ander woord voor belastingen op inkomen, winst en vermogen is: directe belastingen. Je betaald ze rechtstreeks aan de overheid. Vennootschapsbelasting: Een belasting die bedrijven betalen over hun gemaakte winst. Wat wordt bedoeld met draagkrachtbeginsel? Een regel die de overheid toepast bij inkomsten- en loonbelasting. Wie veel verdient betaald meer dan degene die minder verdient. Mensen met een hoog inkomen betalen dus meer dan de mensen met een laag inkomen. De aardgasprijs stijgt mee met de olieprijs. Dus wordt olie duurder, dan wordt aardgas ook duurder. Pagina 5 van 5