Samenvatting Maatschappijleer arbeid

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer arbeid Samenvatting door een scholier 1352 woorden 28 juni ,2 13 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Samenvatting maatschappijleer 1.ARBEID 1.1 Wat is arbeid? Arbeid is elke menselijke bezigheid die verricht wordt : - met een bepaalde inspanning - met gebruik van iemands capaciteiten - met behulp van gereedschappen - binnen een maatschappelijk geregelde behoefte - met het doel het leveren van een product of dienst. 1.2 Menselijke behoeften volgens Maslow Zelfrealisatie gevoel van eigenwaarden, ontwikkelen van identiteit, ontplooien kwaliteiten erkenning en waardering status: waardering die wordt toegekend aan iemandsberoep de behoefte om erbij te horen sociale contacten als collega s veiligheid en zekerheid een vaste baan zorgt voor een zekere toekomst lichamelijke behoeften je verdient geld voor je primaire levensbehoeften Materieel : inkomen en zekerheid Immaterieel : sociale contacten, maatschappelijke status en het ontwikkelen van een identiteit. 1.3 Arbeidsethos = de betekenis die mensen aan arbeid toekennen Werk zien als ; - een noodzakelijk kwaad - een morele plicht - een maatschappelijke plicht vroeger Tot aan de middeleeuwen zag men werk als een noodzakelijk kwaad. In de 16e eeuw ging men onder invloed van het calvinisme werk zien als een morele plicht ; arbeid was aan Pagina 1 van 8

2 de ene kant een straf, en aan de andere kant een opdracht van god. In de 19e eeuw werd werk een maatschappelijke plicht. Nu Noodzakelijk : om je hypotheek voor een huis te kunnen betalen Moreel : anders ben je lui Maatschappelijk : om bv pensioen voor ouderen mogelijk te maken. 1.4 Maatschappelijke arbeidsverdeling = het gehele productieproces in een samenleving is verdeeld over een verfijnd netwerk van beroepen, functies, bedrijven en arbeidssectoren. Technische arbeidsverdeling = het productieproces wordt opgedeeld in deelhandelingen die door afzonderlijke werknemers worden verricht. (één deel van een auto maken ipv de hele auto.. voorbeeld : lopende band) 1.5 Soorten werk - hoofd en handwerk - geschoold en ongeschoold werk - vrouwen en mannenwerk - betaald en onbetaald werk Sociale stratificatie = de verdeling van de samenleving in groepen en lagen waartussen een verhouding van sociale ongelijkheid bestaat. 2. KWALITEIT VAN WERK Factoren - Arbeidsinhoud = de werkzaamheden die iemand verricht. De arbeidsinhoud.. (is het werk leuk, uitdagend of afwisselend)? Genoeg afwisseling? Alleen of met anderen? Verantwoordelijkheid? - Arbeidsomstandigheiden = praktische werksituatie ; ruimte waar je werkt, stoel waarop je zit, lucht die je inademt en de zwaarte van t werk. Arbo wet ; arbeidsomstandighedenwet let op veiligheid, gezondheid, en welzijn -Arbeidsvoorwaarden = arbeidsovereenkomst primaire arbeidsvoorwaarden : loon en werktijden secundaire arbeidsvoorwaarden: auto van de zaak, tijd van pauze etc Pagina 2 van 8

3 -Arbeidsverhoudingen = verhoudingen tussen werkgevers en werknemers informele verhoudingen informele verhoudingen gaan over persoonlijke situaties op de werkplek. Voor een prettige werksfeer zijn goede informele verhoudingen van belang. Formele verhoudingen Zakelijke verhoudingen. Formele onderlingen contacten vindt je bv bij werkoverleg ( bespreking van werkdruk, problemen, spanning etc. Werknemers hebben inspraak), personeelsvergaderingen (2x per jaar, over algemene gang van zaken, als toekomstplannen, personeel heeft inspraak), en de ondernemingsraad (medezeggenschap (OR bij 50+ werknemers) OR heeft instemmingsbevoegdheid bij personele zaken en adviesbevoegdheid bij bedrijfseconomische zaken). Ontslag Alleen ontslag nemen als je aangenomen bent voor een andere baan, anders verspil je je werkloosheidsuitkering. Bij ontslag gewoon weigeren en direct schriftelijk protesteren. Mobbing = stelselmatig treiteren. 2.3 Vakcentrale (= overkoepelende organisatie van groot aantal vakbonden) FNV = federatie nederlandse vakbeweging CNF = christelijk nationaal vakverbond UMHP = Unie voor Middengroepen en Hoger Personeel Vakbonden houden zich bezig met ; - arbeidsvoorwaarden - arbeidsinhoud - arbeidsomstandigheden - arbeidsverhoudingen - rechtspositie - sociale zekerheid - werkgelegenheid Dit willen ze bereiken dmv Prikacties en stiptheidsacties, stakingen en gerechtelijke procedures. Organisatiegraad = percentage dat lid is van een vakbond Werkgeversorganisaties VNO-NCW = samengang van Verbond van Nederlandse Ondernemingen en Christelijk Werkgeversbond Doelen ; Pagina 3 van 8

4 - belangen van ondernemers - goed ondernemersklimaat (lage kosten als lonen, premies, belastingen) - adviseren (financieel ondersteunen) - bevorderen van onderlinge eenheid Middelen ; - dreigen met ontslag - bij stakingen overgaan tot gerechtelijke procedures - bezuinigen op secundaire arbeidsvoorwaarden harmoniemodel = gezamelijk zoeken naar oplossingen conflictmodel = staken enzo 3. ARBEIDSMARKT (ontmoeting vraag en aanbod) 3.2 werkgelegenheid = vraag naar arbeidskrachten werkloosheid= verschil tussen de vraag naar en het aanbod van arbeidskrachten werkloos als : tusse 15-65, minder dan 12 uur werke, cwi, opzoek soorten; - frictie - seizoen - conjuncturele (de vraag daalt) - structuur (naar lageloonlanden) 3.3 Maatregelen terugdringen werkloosheid aanbodzijde - VUT-Regeling - Kortere werktijd (ATV) minder resultaat door : evenveel productie huidig personeel, ze nemen hun ATVdag op als het rustig is. - verlaging uitkeringen Maatregelen terugdringen werkloosheid vraagzijde - goedkoper maken van arbeid - subsidies - producten kopen 3.4 Ontwikkelingen - groeiende vraag geschoold personeel - toetreding nieuwe groepen op arbeidsmarkt (vrouwen, allochtonen) - flexibilisering vd arbeid (contracten, werktijden) Pagina 4 van 8

5 3.5 ongelijke posities - laag- en ongeschoolden - vrouwen - allochtonen - flexibele arbeidskrachten overheid wil gelijke kansen : doelgroepenbeleid 4. ARBEID EN DE OVERHEID Liberale visie - vrijemarkteconomie - overheid regelt alleen het hoognodige - bedrijfsleven moet zoveel mogelijk vrijheid hebben Sociaal Democratische visie - gemengde economie (oveheid + markt spelen een rol) - sturende rol van de overheid - overheid moet door verbeteren van de positie van de zwakkeren siciale ongelijkheid tegengaan. Christen-Democratische visie - overheid tussenpositie, pas ingrijpen indoen zwakkeren in verdrukking komen - gezamenlijke verantwoordelijkheid voor werkgevers en werknemers - bij werkloosheid eerst hulp zoeken in omgeving, later pas bij overheid Ecologische Visie economie moet de huidige maatschappelijke behoefte kunnen voorzien zonder dat dat schade richt aan toekomstige generaties vrijemarkteconomie moest aangepast worden ; - confessionelen wilden zwakkeren beschermen - sterkere rechtspositie van de arbeiders - liberalen waren voor vermindering criminaliteit dit gebeurde aan het eind van de 19e eeuw ; - vanaf 1854 de Armenwet - in 1874 werd kinderarbeid verboden (Kinderwetje van Van Houten) - er kwamen wetten om de arbeidsomstandigheden te verbeteren loonpolitiek = de regering besliste hoe hoog de lonen mochten zijn Huidige Overheid is betrokken op 2 manieren ; Pagina 5 van 8

6 - de overheid produceert collectieve goederen en voorzieningen (politie, wegen, rechtspraak, onderwijs, gezondheidszorg etc. Overheid is grootste werkgever - Overheid voert een sociaal-economisch beleid: zij stuurt de economie via allerlei wetten en regelingen, en voert onderhandelingen met sociale partners. (werkgelegenheid, arbeidsomstandigheden, arbeidsvoorwaarden, en sociale wetgeving) 4.4 verzorgingsstaat = een staat waarin de overheid zich verantwoordelijk stelt voor het welzijn van de burgers. 5. DE VERZORGINGSSTAAT 5.1 (1) Overheid streeft naar volledige werkgelegenheid ; In de Universele verklaring van de Rechten van de Mens staat dat ieder recht heeft op arbeid, vrije keuze van beroep, rechtvaardige arbeidsvoorwaarden en bescherming tegen werkloosheid. (2) Overheid garandeert bestaanszekerheid door een stelsel van sociale zekerheid ; - bij ziekte werd vanaf de eerste ziektedag loon uitbetaald - iemand die arbeidsongeschikt raakte kreeg 70% van laatstverdiende loon, tot zn 65e - bij werkloosheid kreeg iemand een uitkering Sociale zekerheid = Verzekeringen ---- Voorzieningen Verzekeringen (werknemers, en volksverzekeringen) Werknemersverzekeringen - WW (= Werkloosheidswet) voorziet van inkomen als een werknemer onvrijwillig werkloos wordt - WULBZ (= Wet Uitbereiding Loondoorbetalingsplicht bij Ziekte) uitkering van 70% van t laatstverdiende loon voor max één jaar. - ZW (= Ziektewet) voor mensen met tijdelijk contract, zwangere werkneemsters en uitzendkrachten - ZFW (= Ziekenfondswet) vergoedt de medische kosten die werknemers maken, je levert rekeningen van dokter, tandarts of medicijnen in, dat wordt uitgekeerd. - WAO (= Wet op de Arbeidsongeschiktheid) Ligt aan stadium arbeidsongeschikt, en laatstverdiende loon volksverzekeringen - AOW (=Algemene Ouderdomswet) Pagina 6 van 8

7 Pensioen voor mesnen vanaf 65 jaar. - ANW (= Algemene Nabestaandewet) inkomen voo rweduwenaars, weduwe en minderjarige wezen - AKW (= Algemene Kinderbijslagwet) Bijdrage voor ouders met kinderen onder de 18 jaar, hoogte ligt aan aantal en leeftijd van de kinderen Sociale Voorzieningen (regelingen voor situaties waarvoor geen verzekering bestaat) - ABW (=Algemene Bijstandswet) Voor elke legale nederlander die te weinig geld heeft om van te leven algemene bijstand = voor noodszakelijke bestaanskosten als eten, drinken, huisvesting, gas, licht, water, meubilair en ontspanning) Bijzondere bijstand = voor mensen emt heel laag inkomen, bv voor kosten van een bril. -TW (=Toeslagwet) toeslag op uitkeringen tot het niveau van het sociaal minimum. (3)Overheid is verantwoordelijk voor collectieve welzijnsvoorzieningen ; - kinderbijslag - ziekenfonds - maatschappelijk werk - studiebeurzen - huursubsidie belangrijke problemen in jaren 70 en 80 ; - financiele probleem (er kwamen teveel uitkeringen) - Sociale probleem (bijvende afhandelijkheid) - Fraude (misbruik verzekeringen, en meer zwartwerkers) de politieke reacites hierop ; sociaal demorcraten zij vonden dat het de plicht van de overheid was de problemen tegen te gaan door het stimuleren van de economische groei liberalen ze vonden het sociale zekerheidsstelsel tever doorgeschoten, t was te duur en échte zwakkeren werden de dupe. Christen-democraten Waren het in grote lijnen met liberalen eens, maar benadrukten vooral eigen familie en familiale verantwoordelijkheid. 5.4 Maatregelen problemen Pagina 7 van 8

8 (1) Bezuinigingen en strengere controle - ww wordt nog maar een beperkt aantal jaren verstrekt. - werklozen moeten eerder een baan accepteren - toelating WAO is strenger geworden - gemeenten hebben verhaalplicht opgekregen voor de bijstand (2) Versterken van de eigen verantwoordelijkheid ze wilden mensen meer eigen verantwoordelijkheid geven door van de Ziektewet naar WULBZ te gaan, waardoor werknemers zelf bij ziekte van een werknemer zijn/haar loon voor 70% moet doorbetalen. Werknemers gaan dus beter hun best doen zodat t personeel minder snel ziek wordt (3) Stimuleren Bedrijfsleven Meer mensen moesten een betaalde baan hebben : - de overheid heeft loonmatiging afgesproken. Vakbonden gingen hiermee akkoord omdat de werkgevers beloofden meer mensen aan het werk te helpen en te houden - overheid gaf bedrijfsleven een aantal taken, (privatisering) er was geen overheidsmonopolie meer, maar vrije ondernemingen 5.5 keerzijde vd maatregelen - verminderde koopkracht - doordat werkgevers zelf moeten doorbetalen bij ziekte van personeel, nemen ze minder snel mensen met een zwakkere gezondheid aan - door privatisering kunnen er hoge prijzen komen en slechte dienstverlening Pagina 8 van 8