Rol van de pathologische anatomie in de oncologie. 16 maart 2013 Dr. Pascale De Paepe AZ St Jan Brugge-Oostende AV

Transcriptie

1 Rol van de pathologische anatomie in de oncologie 16 maart 2013 Dr. Pascale De Paepe AZ St Jan Brugge-Oostende AV

2 De oncologische patiënt Multidisciplinaire benadering: huisarts patholoog chirurg oncoloog radiotherapeut verpleegkundige psycholoog diëtist. Taak van patholoog: accurate diagnose geven waarop verdere behandelingsbeleid kan uitgestippeld worden

3 Anatomopathologische diagnose Macroscopisch en histologisch onderzoek: type tumor grootte marges invasie van bloed/lymfevaten groei rond zenuwen aantasting van lymfeklieren Immuunhistochemisch onderzoek hormoonreceptoren (ER en PR) proliferatie index (MIB1- Ki67) Moleculaire technieken: in situ hybridisatie (HER2, ALK) mutatie analyse (KRAS, EGFR, BRAF, )

4 Dienst Pathologische Anatomie EEN TEAM VAN PATHOLOGEN, CYTOLOGISCH ANALISTEN, MEDISCH LABORATORIUM PATHOLOGEN, MEDICAL MANAGEMENT ASSISTANTS

5 Taak van de patholoog IDENTIFICATIE VAN EEN ZIEKTEPROCES OF HET ACHTERHALEN VAN EEN DIAGNOSE DOOR MIDDEL VAN WEEFSELONDERZOEK

6 Benodigdheden WEEFSEL (BIOPT OF RESECTIESPECIMEN) EN EEN MICROSCOOP IMPLICEERT DE NOODZAAK HET WEEFSEL ZO VOOR TE BEREIDEN DAT HET MICROSOCPISCH KAN WORDEN ONDERZOCHT KENNIS VAN DE STRUCTUUR VAN HET NORMALE WEEFSEL

7 DOEL VAN DE WEEFSEL VOORBEREIDING WEEFSEL IN OORSPRONKELIJKE TOESTAND BEWAREN OF VERTERINGSPROCESSEN VOORKOMEN HETZIJ DOOR INVRIEZEN HETZIJ DOOR FIXEREN HET TE ONDERZOEKEN MATERIAAL GESCHIKT MAKEN VOOR MICROSCOPISCH ONDERZOEK HETZIJ DOOR CELLEN UIT TE STRIJKEN HETZIJ DOOR DUNNE WEEFSELCOUPES TE MAKEN DE VERSCHILLENDE CELCOMPONENTEN VERSCHILLEND KLEUREN

8 VERSNIJDEN INVRIEZEN OF FIXEREN (INBEDDEN) (UITBEDDEN) COUPES SNIJDEN MET MICROTOOM COUPES MONTEREN OP EEN GLAASJE COUPES KLEUREN (H&E, IMMUUNHISTOCHEMISCHE KLEURING, HISTOCHEMISCHE KLEURING, IN SITU HYBRIDISATIE )

9 INVRIEZEN VOORDELEN GAAT ZEER SNEL WEEFSEL IS VOLDOENDE HARD ACTIVITEIT VAN DE EIWITTEN BLIJFT BEWAARD UITGEBREID MOLECULAIR ONDERZOEK IS MOGELIJK NADELEN VERS MATERIAAL KAN SLECHTS VOOR KLEINE FRAGMENTEN TECHNISCH NIET EENVOUDIG STOCKEREN VEREIST DURE DIEPVRIESKASTEN MET BEVEILIGING KWALITEIT VAN DE MORFOLOGIE IS SUBOPTIMAAL

10 MACROSCOPIE

11 MACROSCOPIE

12

13

14

15 Indicaties voor vriescoupe: invloed op peroperatoir beleid Sentinelklieren: tumoraal geinfiltreerd => indicatie voor uitgebreider klierevidemment Resectiespecimen: Identificatie van maligniteit Bepaling van tumormarges Representativiteit van ingestuurde materiaal

16 FIXEREN VOORDELEN VOLUME VAN HET BIOPT IS MINDER BELANGRIJK TECHNISCH EENVOUDIG STOCKEREN IS EENVOUDIG KWALITEIT VAN DE MORFOLOGIE IS OPTIMAAL NADELEN DUURT LANG WEEFSEL IS ONVOLDOENDE HARD BIJKOMENDE WEEFSEL VOORBEREIDING NODIG ACTIVITEIT VAN DE EIWITTEN WORDT BEPERKT MOLECULAIR ONDERZOEK IS BEPERKTER

17 Darmtumoren: Procare *project on cancer of the rectum.

18

19

20

21

22

23 KLEUREN HEMALUIN / EOSINE KLEURING HISTOCHEMISCHE KLEURINGEN IMMUUNHISTOCHEMISCHE KLEURINGEN IN SITU HIBRIDISATIE

24 MICROSCOPIE: H&E kleuring MALIGNE VERSUS BENIGNE INVASIEF VERSUS IN SITU CARCINOOM HISTOLOGISCH TUMOR TYPE (lobulair, ductaal, ) BLOOM SCORE: architectuur cytologische atypie- mitosen

25 ANTI -PO MUIZEN SERUM GEKOPPELD AAN PO = PAP KONIJNEN (ANTIMUIS) SERUM PRIMAIR MUIZEN ANTISERUM AG WEEFSELCOUPE

26

27 Anti-CD20 antilichaam: B-cellen

28 Cytokeratine CD45

29 Meta lobulair carcinoom axillair

30 E-cadherine negatief => lobulair carcinoom ER PR

31 Toelichting bij borstcarcinomen: 1. Graad van de tumor (Bloom score) 2. ER/PR/HER2 status

32 Gradering invasief borst carcinoma GRADING: BLOOM Score - Architectuur: Score Nucleaire atypie: Score Mitosefiguren: Score 1-2-3

33 Architecture 1 Architecture 3 Architecture 2

34 Nucleaire graad 1 Nucleaire graad 3 Nucleaire graad 2

35 Score 3+ Score 2+ Score 1+ Score 0 Scoren van Hormoonreceptoren

36 In situ hybridisatie Mutatie analyse PCR HER2 amplificatie (20-30%)dmv ISH : Trastuzumab (HERCEPTIN ) behandeling EGFR mutaties: EGFR TKI KRAS mutatie (30-40% ): slechte respons op EGFR gerichte therapie BRAF mutaties

37 De borstkankercel Geen Her2 overexpressie Her2 receptor KERN cytoplasma

38 De borstkankercel: Wel Her2 overexpressie Her2 receptor KERN Groeifactoren

39 Her2 immuno kleuring Posit ief Positief FISH

40 Fluorescentie In Situ Hybridisatie (II) Denaturatie van Probe en Target DNA Gelabelde Probe Hybridiseert met het HER2 gen op Chromosoom 17 Hybridisatie signalen observeren door gebruik fluorescentie microscoop

41

42 HER2 NEU SISH (silver in situ hybridisation) Voordelen: geen fluorescentiemicroscoop meer nodig archiveerbaar

43 EGFR axis EGFR mutaties KRAS/BRAF mutaties 2 manieren om EGFR te blokkeren: Anti-EGFR Ab (vb cetuximab, panitumumab) EGFR TKI small molecules (vb gefitinib, erlotinib)

44

45 KRAS en colorectaal carcinoom KRAS mutatie treedt op vroeg in de carcinogenese +/- 35% van de colorectale carcinomen heeft een mutatie. Indien KRAS gemuteerd: geen respons op EGFR behandeling

46 Rol van patholoog in KRAS/EGFR/BRAF mutatie bepaling 1. Selectie van weefsel blok (voldoende invasieve carcinoomcellen) 2. ISO geaccrediteerde test (kwaliteitsvoorwaarden gekoppeld aan terugbetaling van test en medicatie) 3. Rapportering van resultaat

47

48 Anatomopathologische diagnose Macroscopisch en histologisch onderzoek: type tumor grootte marges invasie van bloed/lymfevaten groei rond zenuwen aantasting van lymfeklieren Immuunhistochemisch onderzoek hormoonreceptoren (ER en PR) proliferatie index (MIB1- Ki67) andere prognostische merkers Moleculaire technieken: in situ hybridisatie (HER2, ALK) mutatie analyse (KRAS, EGFR, BRAF, )