Van deze ongevallen bij jongeren was er 16x sprake van dodelijk letsel, 331x blijvend letsel, 236x herstelbaar letsel 1 en 104x onbekend letsel.

Transcriptie

1 A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven T F veiligwerken@rivm.nl ONGEVALSANALYSE SECTOR METAAL - JONGEREN Deze analyse is gebaseerd op de gegevens van de aan de Inspectie SZW (voorheen Arbeidsinspectie) gemelde en door deze dienst onderzochte ongevallen in de periode van , plus 2012, in totaal Ongevallen worden door de Inspectie SZW (I-SZW) onderzocht indien er sprake is van een dodelijke afloop, (mogelijk) blijvend letsel of ziekenhuisopname. Deze analyse betreft dus alleen deze ernstige arbeidsongevallen. De analyse is uitgevoerd met de Storybuilder analysemethode. Met behulp hiermee zijn de kenmerken en (achterliggende) oorzaken van deze ongevallen verder ontsloten. In de analyse voor de sector Metaal zijn de volgende SBI-codes meegenomen: SBI 24 Vervaardiging van metalen in primaire vorm SBI 25 Vervaardiging van producten van metaal (geen machines en apparaten) SBI 26 &27 Vervaardiging van computers en van elektronische en optische apparatuur en van elektrische apparatuur SBI 28 Vervaardiging van overige machines en apparaten SBI 29 & 30 Vervaardiging van auto's, aanhangwagens en opleggers en van overige transportmiddelen SBI 301 & 3315 Scheepsbouw en Reparatie en onderhoud van schepen SBI 466 & 4672 & 4674 Groothandel in machines, apparaten en toebehoren voor industrie, in metalen en metaalertsen, en in ijzer- en metaalwaren en verwarmingsapparaten In de genoemde periode zijn voor de sector Metaal 4111 ongevallen door de I-SZW onderzocht. Deze ongevallen hebben geresulteerd in 4208 slachtoffers, waarvan 687 van jongeren tot en met 24. Van deze ongevallen bij jongeren was er 16x sprake van dodelijk letsel, 331x blijvend letsel, 236x herstelbaar letsel 1 en 104x onbekend letsel. 1 Inclusief 6 ongevallen waarbij na onderzoek uiteindelijke geen letsel is geconstateerd. Versie: 2 Status: Definitief Pagina 1 van 7

2 Figuur 1: Leeftijd slachtoffers Tabel 1: Type ongevallen met jongeren t/m 24 top 10 Aantal slachtoffers(%) Type ongeval 1 t/m t/m en ouder Contact met bewegende delen van een machine 260 (38%) 588 (28%) 310 (22%) Contact met vallende objecten - niet van 103 (15%) 229 (11%) 175 (13%) kranen/ hijswerktuigen Val van dak, vloer of platform 36 (5%) 104 (5%) 65 (5%) Contact met vallende objecten - van kranen/ 35 (5%) 118 (6%) 69 (5%) hijswerktuigen Contact met object dat door iemand wordt 29 (4%) 55 (3%) 28 (2%) gedragen of gebruikt. Contact met wegvliegende 28 (4%) 114 (5%) 57 (4%) voorwerpen Beknelling tussen een machine en een ander 27 (4%) 91 (4%) 76 (5%) object In/ op bewegend voertuig met verlies van 23 (3%) 48 (2%) 36 (3%) controle Contact met handgereedschap 15 (2%) 50 (2%) 34 (2%) Val van ladder of trapje 14 (2%) 134 (6%) 106 (8%) Overige type ongevallen 117 (17%) 555 (27%) 435 (31%) totaal 687 (100%) 2086 (100%) 1391 (100%) Pagina 2 van 7

3 Wat opvalt, is dat jongeren in de metaal relatief veel machineongevallen hebben; 38% van het totaal aantal ongevallen in deze leeftijdscategorie, ten opzicht van 28% en respectievelijk 22 % voor de werknemers in de andere leeftijdscategorieën in de sector. Daarentegen hebben ze minder ongevallen door een val van een ladder of een trapje (2% versus 6% respectievelijk 8%). Tabel 2: Slachtoffers per leeftijdscategorie Leeftijdscategorie Aantal % van het % van de slachtoffe totaal aantal rs 2 blootstelling 3 ongevallen Jongeren t/m % 7% 25 t/m % 62% 45 t/m % 31% Uit tabel 2 blijkt, dat jongeren relatief vaker een ongeval hebben; het aandeel jongeren is 17%, waar je 7% op basis van hun blootstelling zou verwachten. Tabel 3: Activiteiten slachtoffer voor Contact met bewegende delen van een machine Aantal slachtoffers (percentage) Jongeren Activiteit 45 en t/m jr ouder Bedienen van een machine, waarvan: 211 (81%) 380(65%) 219 (71%) Opstarten/ afsluiten van een machine 7 (3%) 12 (2%)..9 (3%) Invoeren in een machine 70 (27%) 108 (18%) 62 (20%) Testen, afstellen, tunen, controleren van een machine 20 (8%) 52 (9%) 43(14%) Bijstellen (goed leggen) of weghalen van een product 39 (15%) 86 (15%)..53 (17%) Vrijmaken, losmaken, deblokkeren van een machine 13 (5%) 76 (13%) 31 (10%) Schoonmaken van een machine 18 (7%) 35 (6%) 16 (5%) Onderhouden of modificeren van een machine 10 (4%) 71 (12%) 35 (11%) Voorbijlopen/ erbij staan 5 (2%) 11 (2%) 5 (2%) Overig 0 4 (2%) 4 (1%) Onbekende activiteit 3 (1%) 6 (1%) 0 Totaal Bij 44 slachtoffers was de leeftijd onbekend. Deze zijn hier weggelaten 3 Data afkomstig uit Arbeidsongevallen en blootstelling in de metaalsector, / /Consument en Veiligheid Pagina 3 van 7

4 Uit de bovenstaande tabel blijkt dat jongeren in vergelijking met de andere leeftijdscategorieën, bij een ongeval vaker de activiteit bedienen van een machine bleken uit te voeren (met name invoeren in een machine). Directe oorzaken contact met bewegende delen van machines Voor de oorzaken van ongevallen gebruiken we het begrip falende barrière. Een barrière is een technisch systeem om ongevallen te voorkomen of de gevolgen daarvan te beperken. Een barrière kan een voorwerp of apparaat zijn, maar ook de conditie of een eigenschap daarvan. Barrières vervullen veiligheidsfuncties. Om deze te beheersen zijn de volgende taken noodzakelijk: het verschaffen (door de organisatie), het gebruiken (door een individu), het onderhouden (van de veiligheidsfunctie), en het toezicht houden op het goede gebruik van de barrière. Als de barrière faalt, moet één van deze taken hebben gefaald. Tabel 4: Oorzaken per leeftijdsgroep voor Contact met bewegende delen van een machine Aantal slachtoffers Falende barrières en details falen 1 t/m t/m en ouder Falen fysieke afscherming Fysieke afscherming defect Fysieke afscherming omzeild Fysieke afscherming onvoldoende Fysieke afscherming verwijderd/ gedeactiveerd Fysieke afscherming niet verschaft Falen lichaamscontrole/ bewustzijn gevaarszone Afleiding Kleding of haar raakt verstrikt Naar binnen getrokken door doekje/ lap stof Gebruik van PBM draagt bij aan ongeval Uitglijden of struikelen Leunen/ rusten op machine Falende bediening van de machine Geen (gebruik van) adequate PBM of kleding Machine(onderdeel) bewogen door collega Onbedoeld bedienen van de machine Plotselinge versnelling bewegende delen machine Verkeerde keuze arbeidsmiddel voor activiteit Werkstuk niet onder controle Gevaarzone is (bewust) genegeerd Pagina 4 van 7

5 Falende barrières en details falen Aantal slachtoffers 1 t/m t/m en ouder Falen noodstopvoorziening Onvoldoende beveiligd tegen ongewenst opstarten van de machine Falen van de staat/ conditie van de machine Falende bedrijfshulpverlening De barrière die bij jongeren relatief vaker faalt is het zich bewust zijn van de gevaarszone van de machine (153x=59% versus 279x of 47% respectievelijk 138x of 45%). Daarbij valt op dat afleiding en loshangende kleding of haar relatief veel vaker bij ongevallen met jongeren voorkomt. Bij de barrière met betrekking tot het juist bedienen van machine, zien we bij jongeren een vergelijkbaar aandeel in de ongevallen. En jongeren negeren juist relatief minder vaak bewust de gevaarszones (36x of 14% versus 122x of 21% respectievelijk 64x of 21%). Achterliggende oorzaken contact met bewegende delen van machines Achterliggende oorzaken geven aan hoe en waarom het mis ging. Deze zijn verdeeld in twee groepen: falende taken (verschaffen door de organisatie, gebruiken door een individu, onderhouden, toezien op het goede gebruik) en falende management factoren. De taken kunnen falen als er onvoldoende middelen of motieven vanuit het management worden geleverd. Daarbij worden onderscheiden: Plannen & Procedures (zoals handleidingen, uitgeschreven werkinstructies, onderhoudschema's, etc.) Beschikbaarheid van tijd en voldoende personeel Competentie (kennis en vaardigheden waarmee medewerkers hun taken uitvoeren) Communicatie/samenwerking (zoals interne communicatie, vergaderingen, telefoons, etc.) Motivatie/alertheid/ aandacht voor veiligheid Conflictoplossing (behandeling van afweging tussen veiligheid en andere bedrijfsdoelstellingen) Ergonomie (de fit tussen de mens en machine/materiaal) Materieel (in voldoende mate aanwezig en van goede kwaliteit). Bij de achterliggende oorzaken zien we (in zie figuur 2) dat bij jongeren vaker verschaffen en toezien op het goed gebruik van de barrière voorkomt dan bij de andere leeftijdsgroepen. Bij falende management factoren worden bij jongeren vaker een gebrek aan competentie, gebrek aan goede arbeidsmiddelen en onvoldoende aandacht voor ergonomie genoemd. Minder vaak spelen conflicterende belangen (dat wil zeggen productie versus veiligheid) een rol, zie figuur 3. Pagina 5 van 7

6 Figuur 2: Falende taken per leeftijdsgroep voor contact met bewegende delen van machines Figuur 3: Achterliggende oorzaken per leeftijdsgroep contact met bewegende delen machines Pagina 6 van 7

7 Suggestie Top 10 aandachtspunten inspecties werken met machines 1. Afscherming van (bewegende delen van) machines (mate van afscherming, gebruik). 2. Wanneer geen volledige afscherming aanwezig is; let op markering en /of beveiliging van de gevaarszones, loshangende kleding of haren, en het gebruik van poetslappen. 3. Aandacht voor veiligheid: vooral bij het (voorkomen van) nagrijpen, weghalen of het even recht leggen van producten, en bij het verhelpen van storingen. Let op voldoende competentie van de medewerkers, vooral bij jongeren (opleiding, instructie, toezicht). 4. Juist gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. Dit betreft het consequent gebruik van de noodzakelijke persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s). Let op dat onder bepaalde omstandigheden kleding, haren of PBM s juist onveilig kunnen zijn. Een voorbeeld hiervan is het dragen van handschoenen tijdens het boren bij gevaar op verstrikking. Pagina 7 van 7