20.1 SLACHTOFFER VAN MENSELIJKE AGRESSIE

Transcriptie

1 20.1 SLACHTOFFER VAN MENSELIJKE AGRESSIE In deze beknopte analyse van arbeidsgerelateerde ongevallen, gaat het over ongevallen waarbij sprake is van slachtoffers van agressie en geweld door mensen. De analyse is gebaseerd op een in het programma Storybuilder vastgelegd model. De centrale gebeurtenis in dat model is gedefinieerd als het (fysieke) contact met de (menselijke) agressor. De essentie van deze omschrijving is dat er opzettelijk letsel is toegebracht. Er moet dus sprake zijn van een intentie tot het toebrengen van letsel, maar ook ongevallen waarbij sprake is van agressief en gewelddadig gedrag al dan niet met verminderde toerekeningsvatbaarheid, zijn meegenomen. Het model is gebaseerd op de 68 aan de Arbeidsinspectie in de periode Januari 1998 Februari 2004 gemelde ongevallen, waarvoor er een inspectierapport (boete-, ongevalsrapport of proces verbaal) voorhanden was met de bevindingen van de inspecteur en de getuigenverslagen. De Centrale Gebeurtenis (CG) is hier dus het directe contact waarbij (met name) lichamelijk letsel optreed, ofwel een gewelddadig contact met psychische gevolgen. De geanalyseerde ongevallen hebben betrekking op slachtoffers van agressie onder verpleegkundigen, zorgverleners, politieagenten, medewerkers werkzaam bij asielzoekerscentra, penitentiaire inrichtingen, Tbs-klinieken, zorginstellingen en baliemedewerkers (banken, overheid), horeca personeel, etc. Tabel 1 Ernst van het ongeval Ongevalsscenario (Storybuilder) 20.1 Slachtoffer van menselijke agressie Overleden AANTAL SLACHTOFFERS PERIODE JANUARI 1998 FEBRUARI 2004 Blijvend letsel Geen Blijvend letsel Onbekend letsel Overleden RATIOS Blijvend letsel Geen Blijvend letsel _Slachtoffer van menseljik agressie_factsheet.doc

2 Tabel 2 Sector werkzaamheden slachtoffer Type werkzaamheid slachtoffer Nadere omschrijving Percentage Zorginstellingen Met name in de geestelijke gezondheidszorg 37% Verzorging Met name in de jeugdzorg: jongeren, in tehuizen, begeleid woonprojecten, etc. 13% Dienstverlening/ verkoop aan klanten Bijvoorbeeld banken, uitgifte en beoordeling van uitkeringen. Winkels, benzinestations, etc.. Agressors zijn hier vaak criminelen. Beveiligingswerkzaamheden 9% Onderwijs 6% Gevangenisbewaring en begeleiding Inclusief tbs klinieken 6% Ticket controle/ uitgifte Openbaar vervoer, parkeerbewijzen 4% Politie 1 4% Horeca/ catering 4% Overig o.a. agressie in ziekenhuizen 4% 12% 1 Er is reden om aan te nemen dat met name in deze sector sprake is van aanzienlijke onderrapportage voor wat betreft het melden van arbeidsongevallen aan de arbeidsinspectie _Slachtoffer van menseljik agressie_factsheet.doc

3 Tabel 3 Specifieke activiteit van het slachtoffer Omschrijving activiteit slachtoffer Nadere omschrijving Percentage Normale dagelijkse activiteiten Corrigeren van ongewenst gedrag Lopen door/ naar, het zich bevinden in werkruimte, het begeleiden van patiënten, toezicht houden op/ lesgeven aan leerlingen, praten met klanten of patiënten, etc. Bijvoorbeeld iemand bestraffend toespreken of wijzen op het ongewenst gedrag 40% Interventie op agressieve klant/ patiënt Lichamelijk: bijvoorbeeld verwijderen (separeren) van patiënten, het helpen ontzetten van een collega, het lichamelijk in bedwang (proberen) te houden van een patiënt, iemand arresteren, etc. Onbekend 25% 16% _Slachtoffer van menseljik agressie_factsheet.doc

4 Tabel 4 Falende Barrières: d.w.z. Waar ging het mis?: de directe oorzaken van de ongevallen 2 Falende Barrière Interventie falen Falen veilige afstand agressor - slachtoffer Provocatie preventie falen Interactie preventie falen Omgevings stressoren falen Falende directe hulpverlening Falende nazorg Omschrijving Het niet of niet juist uitvoeren van een interventie, waardoor escalatie niet kon worden voorkomen. Bijvoorbeeld een politieagent raakt gewond bij een arrestatie. Deze falende barrière betreft het ontbreken van mogelijkheden om een veilige afstand en/of fysieke afscheiding met het slachtoffer te creëren (vluchtmogelijkheden, het afwezig zijn van veilige afgeschermde zones, etc.) Het niet kunnen voorkomen dat door de interpretatie van het gedrag van het slachtoffer, de (potentiële) agressor zich geprovoceerd voelt. Dit behoeft niet te betekenen dat het de bedoeling was van de slachtoffer om de agressor te provoceren. Bijvoorbeeld: het verwijderen van één persoon uit een groep, waardoor anderen geprovoceerd worden. Onder interactie preventie falen worden verstaan situaties, waarbij interactie tussen de agressor en slachtoffer belet had moeten worden om het ongeval te voorkomen. Dit staat in relatie met de omstandigheden waaronder deze interactie plaats vindt. Voorbeeld: het voorkomen van (lijfelijke) interactie met personen met een verhoogde kans op agressie, terwijl er geen collega s in de buurt zijn om assistentie te verlenen in geval van nood Hier wordt onder verstaan situaties, waarbij de omgeving een versterkende factor is bij het optreden van de agressie. Bijvoorbeeld: een patiënt was in een voor hem/haar verkeerde inrichting geplaatst, er waren spanningen binnen de groep, er waren te veel prikkels vanuit de omgeving en/of veel veranderingen voor de patiënt, etc. Wanneer de directe acties om na het fysieke contact erger te voorkomen falen. Bijvoorbeeld: de aanval is niet opgemerkt, er waren geen adequate alarmeringsmogelijkheden of er was geen personeel beschikbaar om direct bij te springen. Wanneer er geen sprake is van voldoende aandacht, en specifieke begeleiding daar waar nodig om de (psychische) gevolgen van het slachtoffer te beperken. % van de ongevallen 46% 41% 43% 40% 41% 15% 2 Opmerking: er kunnen per ongeval meerdere barrières gefaald hebben _Slachtoffer van menseljik agressie_factsheet.doc

5 Tabel 5 Falende achterliggende oorzaken: taken and management factoren: over hoe en waarom ging het mis 3 Achterliggende oorzaak Nadere omschrijving % van de ongevallen Falende Barrière taak Geen/ onvoldoende directe Bijvoorbeeld: er waren geen adequate voorzieningen om snel alarm te kunnen hulpverlening voorzien slaan, er was geen personeel aanwezig voor directe bijstand, etc. 34% Uitvoeringsfout leidend tot Slachtoffer faalt in het voorkomen dat de agressor wordt geprovoceerd. provocatie van agressief gedrag 22% Geen/ onvoldoende verschaffen van mogelijkheden tot scheiding agressor - slachtoffer Geen/ onvoldoende beperking interactie door organisatie Falende verschaffing van voorzieningen om te zorgen dat er geen/ minimaal fysiek contact mogelijk is (toegangsbeveiliging, afscherming, vluchtmogelijkheden). 21% De organisatie heeft onvoldoende voorzieningen getroffen om het contact met agressieve personen te voorkomen. Falende management voorzieningen (middelen, motieven) Alarmeringsinstallatie Geen middelen verschaft om snel alarm te kunnen slaan in geval van een aanval door een agressieve persoon. 25% Conflicterende belangen van de organisatie om provocatie te Onvoldoende middelen, strijdige behandelingsstrategieën, tegenstrijdige belangen tussen organisatie en agressor, beperkte tijd om provocatie te voorkomen, etc. 21% voorkomen Onvoldoende personeel Onvoldoende personeel beschikbaar voor adequate directe hulpverlening in geval beschikbaar directe hulpverlening van een agressieve aanval. 18% Onvoldoende goede technische faciliteiten beschikbaar tot scheiding agressor - slachtoffer De fysieke condities van het gebouw en/of de technische hulpmiddelen zijn ontoereikend om scheiding tussen agressor en potentieel slachtoffer (snel) te (kunnen) bewerkstelligen. 13% 3 Opmerking: er kunnen zich per ongeval meerdere achterliggende faaloorzaken voordoen _Slachtoffer van menseljik agressie_factsheet.doc