De rol van leefstijl en somatische gezondheid bij herstel van psychose. dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

Transcriptie

1 De rol van leefstijl en somatische gezondheid bij herstel van psychose dr. Wiepke Cahn UMCUtrecht

2 A builder, an artist and a psychiatrist are out walking on a hot summer's day. The builder says, 'I am tired and thirsty...i must have a beer.' The artist says, 'I am tired and thirsty...i must have some wine.' The psychiatrist thinks for a moment and replies, 'I am tired and thirsty...i must have diabetes.' Wie heeft het meeste kans op hart en vaatziekten of diabetes?

3 15 years reduced in women 20 years reduced in men 2-3 x other medical problems 3-77 x suicide and other Nordentoft M, Wahlbeck K, Hällgren J, Westman J, et al. (2013) Excess Mortality, Causes of Death and Life Expectancy in 270,770 Patients with Recent Onset of Mental Disorders in Denmark, Finland and Sweden. PLoS ONE 8(1): e doi: /journal.pone

4

5 Levensverwachting is afgenomen 1. Bijwerkingen van de medicatie 2. Overlap tussen psychotische stoornissen, CVZ, diabetes en andere ziekten 3. Ongezonde levensgewoontes (roken, slecht eten, weinig lichaamsbeweging, drugs en alcohol gebruik) 4. Door de ziekte zelf (suicide, meer ongelukken, verwaarlozing etc.)

6 Bijwerkingen van de medicatie Jean Delay, Pierre Deniker et J.M. Harl (de Paris) Utilisation en thérapeutique psychiatrique d une phénothiazine d action centrale élective (4560 RP) Ann. Méd.-Psych., 1952;110 (II):

7

8

9 Gewichtsverandering bij mensen die beginnen met antipsychotica Bak M, Fransen A, Janssen J, van Os J, et al. (2014) Almost All Antipsychotics Result in Weight Gain: A Meta-Analysis. PLoS ONE 9(4): e doi: /journal.pone

10 Bijwerkingen van andere medicatie bij psychotische stoornissen (b.v. SSRI)

11 Dus: Levensverwachting bij psychotische stoornissen aanzienlijk afgenomen Levensverwachting wordt beïnvloed door bijwerkingen van psychotrope medicatie Gewichtstoename zowel bij klassiek als atypische antipsychotica Niet alleen antipsychotica maar ook antidepressiva en stemmingstabilisatoren etc. geven gewichtstoename PAS OP: polyfarmacy en medicatie bij kinderen

12 Maar wat te doen 1. screenen Metabool syndroom MetS criteria volgens International Diabetes Federation (IDF) geeft aan of iemand verhoogd risico heeft op hart en vaatziekten en diabetes

13

14 MetS en cognitie

15 Stambomen 1740 subjecten (186 patiënt families) 1271 subjecten (124 controle families) Welie et al 2013

16

17 Ermers et al. In preparation Bij (borderline) gedragsproblemen kind 5 jaar oud 3x zo vaak diabetes bij grootouders

18 Dus: Somatische problemen hangen samen met psychiatrische problemen 1. Genen 2. Omgeving - Lifestyle room for improvement maar wat helpt bij wie?

19 1. Bupropion helpt bij schizofrenie om te stoppen met roken 2. Varenicline mogelijk meer suicidaliteit 3. Gedragstherapie m.b.v geld als beloning niet op langer termijn effect Hoe zit het met stoppen met roken programma s of nicotine pleisters e-sigaretten????

20 Craving voor drugs minder door: olanzapine clozapine Psychoeducatie: 1. Advies hasj i.p.v. weed 2. Progressieve hersenafwijkingen meer bij cannabis 3. Familiair risico

21 Wat te doen bij overgewicht en obesitas? Mizuno et al schiz. bull 1. Diëtist 2. Medicatie wisselen of saneren 3. Toevoegen van gewichtsreducerende medicatie - metformine (1 e keuze) Totaal +/- 3kg reductie

22 Patienten bewegen veel minder en hebben veel minder kcal per dag nodig Advies: Meer bewegen en/of minder eten Wie wil wat?

23 Hoe vaak en hoe lang moeten we bewegen? Blokken van 10 minuten matig intensief hartslag hoger en raak je beetje buiten adem (totaal 30 minuten 5 dagen per week) De MET waarde is 1 in rust. MET-waarde 2 dan verbruik je tweemaal zoveel energie. Matig intensief is MET-waarde tussen de 4 _6,5 MET. Wandelen (5 km/h) = 4 MET Fietsen (16 km/h) = 6,5 MET Ruiten wassen en grasmaaien = 4 MET, Boodschappen doen met zware tas = 5 MET Trap op lopen = 6 MET.

24 6 maanden tweewekelijks 1 uur Fitness therapie Aim Actieve controle groep To examine the effect of exercise Foto therapy on global brain volumes in patients with AT-ruimte schizophrenia and matched healthy controls volgt Cardiovasculaire training: stapsgewijze toename belasting 45 75% VO 2-reserve Spierkracht training: 6 spiergroepn (3 x 10/15 herhalingen) Activiteiten therapie: creatieve en recreatieve activiteiten Vergelijkbare hoeveelheid structuur en aandacht Geen toename fysieke activiteit

25 Cardiovascular fitness: MRI Brain Psychiatric problems Physical problems

26 Psychotische klachten, negatieve symptomen, depressieve klachten en zorgbehoefte verminderen door fitness

27 Wpeak Verandering in cardiovasculaire fitness gemeten als peak wattage (W peak ) Time from baseline (months) Patients Patients Controls Controls Time X Randomisation: F=15.537, p<.001

28 Brain volume changes and cardiovascular fitness change W peak Change W peak Change Follow-up Baseline Follow-up Baseline In healthy controls only Additive in patients B t Sig. B t Sig. Total cerebrum Gray matter White matter Lateral ventricle Third ventricle < In patients only, every WATT increase in fitness leads to: 1. Gray matter volume increase of.231 ml 2. Third ventricle volume decrease of.002 ml

29 Somatische complicaties komen frequent voor in de psychiatrische populatie en worden mede veroorzaakt door psychotrope medicatie Detectie en preventie in Nederland in vele instellingen geïmplementeerd Geen richtlijnen voor de behandeling van somatische complicaties Lifestyle interventies werken! Neem lifestyle mee in de behandelplan - onderdeel van herstel

30 A builder, an artist and a psychiatrist are out walking on a hot summer's day. The builder says, 'I am tired and thirsty...i must have a beer.' The artist says, 'I am tired and thirsty...i must have some wine.' The psychiatrist thinks for a moment and replies, 'I am tired and thirsty...i must have diabetes.' Wie heeft het meest kans op hart en vaatziekten?

31

32

33 Baseline characteristics Therapie trouw aan de fitness tenminste 1 x per week

34 Behandeling van (matig tot hoog risico op) somatische complicaties Bij (voortekenen op) complicaties 1. Overweeg medicatie vermindering/wijziging 2. Leefstijlveranderingen (exercise/dieet eerste klap is een daalder waard) Bij onvoldoende effect overweeg dan pas additie van medicijnen (elk medicijn heeft weer bijwerkingen) Gespecialiseerde polikliniek PEPNED

35 Preventie en detectie Medicatie voorschrijven op risicoprofielen Inventariseer leefstijl Bespreek met patiënt het effect van ongezonde leefstijl op de psychische klachten (niet belerend, maar wat patient zelf kan doen herstel) Dieet maatregelen psychoeducatie individueel/groep en in samenwerking met diëtist Beweging in samenwerking met bewegingsagoog/pmt; fitness centra voor patiënten met psychose TE WEINIG WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. NOODZAAK OM BEHANDEL PROTOCOLLEN TE ONTWIKKELEN