Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk?

Transcriptie

1 Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef Jan Evert Heeg, internist, Isala Klinieken, Zwolle 1 Lichaamsbeweging is goed Voor DM type 2: Betere regulatie DM Betere bloeddruk en lipiden Goed voor botten/spieren Conditie, fitter, slaapt beter Mentaal, antidepressivum Je ziet er beter uit! Voor DM type 1: idem, geen betere regulatie, wel betere motivatie Voor U zelf? 2 Sport is goed voor elk? - Sport u zelf? Wie sport 3x per week een uur? - Is dat nodig? - ja, moet dit nou echt? 3 Beweging & gewicht en CV-mortaliteit in Nurses Health Study: lees: u zelf! Risico op CV-dood 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Physiek actief (uur/week) Normaal gewicht < Overgewicht Obesitas 1.9 Hu FB et al. N Engl J Med 2004;351: ,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0 Fitheid & gewicht en CV-mortaliteit bij mannen met Diabetes type 2 Risico CV-dood Normaal gewicht Overgewicht Slecht Goed Slecht Goed Matig Matig Cardiopulmonale conditie Obesitas Slecht Matig/goed Church TS et al. Arch Intern Med 2005;165: Leefstijl advies bij DM type 2: 10 geboden gezonde leefstijl - Gij zult bewegen - Gij zult sporten - Gij zult niet roken - Gij zult gezond eten - Gij zult dieet houden (en niet snoepen!) - Gij zult afvallen - Gij zult uw pillen slikken en insuline spuiten - En bloedglucoses meten (en er iets mee doen) - Gij zult genoeg verdienen - Gij zult goed opgeleid zijn 6 1

2 RIVM 2011: Opleidingsniveau en jaren levensverwachting en in goede gezondheid Percentage personen BMI >30 naar opleidingsniveau Afhankelijk van opleidingsniveau: Hoog: Laag: Vrouw: Aantal jaren in totaal: In goede gezondheid: Aantal jaren met ziekte: Δ: 7 jr 21 jr -14 jr Man: Aantal jaren in totaal : jr In goede gezondheid: jr Aantal jaren met ziekte: jr Laagopgeleiden leven 7 jaar korter Laagopgeleiden leven 20 jaar korter in goede gezondheid Laagopgeleiden leven jaar langer met ziekte 7 Jaarlijkse kosten gezondheidszorg bij laag opleidingsnivo Gezonde leefstijl is gezond Gezond leven is cultureel, socio-economisch bepaald, iets van hoogopgeleiden. Bijv. al of niet roken, gezond eten, actief of zittend leven, sporten, etc Sporten is zeker gezond, maar is het nodig? ja, moet dit nou echt? 10 Sporten? Slenteren is goed genoeg Lang slenteren en staan (i.p.v. zitten) is goed! 3 regimes gedurende 4 dagen: 1) 14 uur zitten, 2 uur op 2) 13 uur zitten, 1 uur fietsen, 2 uur op 3) 8 uur zitten, 5 uur slenteren/staan, 3 uur op Alleen in groep 3 verbetering van de lipiden en insuline gevoeligheid. Gr. 1 en 2 geen verschil. Slogans: Slenter u gezond! Gij zult niet zitten! Vrij vertaald: Hele dag winkelen is gezond

3 Bewegingstraining / beweeg-advies bij de diabetesregulatie? Meta-analyse van 47 onderzoeken bij DM type patiënten: 1513: individuele training onder supervisie of binnen een programma. 7025: alleen beweegadvies +/- dieet Beweeg- en dieetadvies en HbA1c N=7025: Alleen beweegadvies: geen HbA1c-daling Wel in combinatie met dieetadviezen: HbA1c -0,58% (p < 0,001) Dieet helpt naast beweegadvies en meer bewegen helpt naast dieet D. Umpierre et al. JAMA, May 4, 2011 Bewegingstraining en HbA1c Nut van bewegen bij diabetes N=1513: Training helpt: -0,67% HbA1c Bij > 150 min/week: -0,89% HbA1c Bij < 150 min/week: -0,36% HbA1c (p < 0,001) Wel verband met duur van de training, geen verband met intensiteit ervan. Gij zult niet/minder zitten! Bij: Risicoreductie: Gestoorde glucose 42% ontwikkelen diabetes tolerantie: Bestaande diabetes: 32% diabetesgerelateerde complicaties 42% diabetesgerelateerde mortaliteit DM type 2 en sport Meer beweging? Leefstijl veranderen is moeilijk! Sporten hoeft niet, het gaat om bewegen. Het is gezond en helpt bij de diabetes regulatie. Meer kans op gewichtscontrole, mogelijk afvallen, m.n. in combinatie met dieet. Rustig aan en rustig opbouwen: liever langer dan intensief. Onderdeel van gezonde leefstijl. Leefstijl aanpassen is moeilijk! 3

4 DM: maatregelen vòòr sport Maatwerk, belemmerende factoren/risico s wegnemen: Leeftijd: >50 jaar of >10 jaar DM: keuring! Polyfarmacie (beta-blokkers) Hart- en vaatziekten Hypertensie Perifere neuropathie Diabetische retinopathie Voeten: evt podoloog, goede schoenen Pezen, spieren: eerder sportletsel Individuele trainingsprogramma s (+ fysiotx) Effecten van bij diabetes Glucose-verbruik neemt toe: Pas op voor hypo s! Insuline-spiegels dalen dan normaal, maar bij SU- of insuline-gebruik niet! Insulinegevoeligheid neemt toe: houdt 1-2 dgn aan: Om de dag bewegen voor betere diabetesregulatie! Ook meer vetverbranding. Vooral Cardiofitness. (krachttraining verbetert de insulinegevoeligheid, niet de vetverbranding) Gewicht neemt af (maar spier-gewicht neemt toe) Lipiden verbeteren: TG dalen en HDL stijgt. Sporten bij DM Vòòr grotere : Inschatten intensiteit en duur Extra KH en 20-50% reductie kortwerkende en Mix-insuline 1-2 uur voor Sla SU-tablet over Avond van te voren meestal geen aanpassing langwerkend insuline Glucose meting voor : <5 mmol/l eerst eten; >15 mmol/l overweeg uitstel Sporten bij DM Ná grotere : Glucose controle, voorkòm late hypoglycemie % reductie kortwerkende of Mix-insuline, z.n. ook aanpassing langwerkend insuline. Bij SU: overslaan of halve dosis. Bij langere grote : Extra koolhydraten tot uur na. Algemene zaken (SOS armband met gegevens, meerdere personen, snelle suikers mee) Advies 1 2 uur voor sporten (op maat maken!) Duur en type <30 minuten Lichte minuten Matige >1 uur Zwaardere Glucosewaarde voor sport > 5 mmol/l 5-10 mmol/l mmol/l 5-10 mmol/l mmol/l Insuline aanpassing voor sport Normale dosis Overslaan Normale dosis Overslaan Extra koolhydraten gram Geen gram 15 gram Geen 45 gram/uur 30 gram/uur 15 gram/uur Conclusie: DM beweging/sport Lichaamsbeweging en sport dragen bij aan gezondheid en goede regulatie van diabetes mellitus type 2. Bewegen belangrijker dan sporten. Inpassen in het dagelijks leven: 15 minuten is te weinig, marathon niet nodig. GIJ ZULT NIET ZITTEN! (wel slenteren & staan) Rol hulpverleners, overheid en ziektekostenverzekeraars? Trainingsprogramma s helpen. Bewegen/sporten is onderdeel van gezonde leefstijl: Preventie vanaf de geboorte: actieve beweging promoten. Gezonde voeding en sport op school! 4

5 Onze voorzitter geeft t voorbeeld Voorbeeld geven Wij allen moeten het voorbeeld geven Bas van de Goor Zie Martin Landstra Groepsvoorlichting over leefstijl / bewegen Praktijkondersteuner, verpleegk, arts Dietist, fysiotherapeut, psycholoog Patienten voor patienten! Beweegprogramma s vanuit de praktijk, in groepen gezamenlijk bewegen