Verkorte inhoud 5. Deel I. Culturen 15

Transcriptie

1 Verkorte inhoud 5 Deel I. Culturen Introductie Cultuur als een (on)duidelijk thema Culturen als interpretatie van verschillen tussen groepen Een algemene motivatie voor het schrijven van dit boek Een wetenschappelijke motivatie voor het schrijven van dit boek Doelstelling van het boek Belangrijke aspecten die bij cultuurvergelijkingen aan bod moeten komen Onderzoeksvragen Structuur van het boek De opbouw van het boek Leeswijzer bij het boek Gebruikte werkdefinities Waarover praten we als het over culturen gaat? Werkdefinitie cultuur en culturele identiteit Werkdefinities religie en wereldbeeld Werkdefinitie Cultureel Vergelijkingsmodel Enkele andere begrippen zoals gebruikt in dit boek Een korte geschiedenis van de beeldvorming bij cultuurvergelijking Inleiding Algemene observaties Het keerpunt van culturele observatie in de 17 de en 18 de eeuw Beeldvorming op beeldvorming Cultuurvergelijking is altijd gekleurd maar kan wel bekritiseerd worden Beschaving als normatieve duiding van cultuur Johan Huizinga en zijn Herfsttij der middeleeuwen De Clash of Civilisations als normatieve indeling van culturen De geschiedenis van de culturele geschiedschrijving in de 20ste eeuw De praktijk van cultuurvergelijking vanuit stereotyperingen Amerikaanse interpretatie van culturen als smeltkroes of fruitsalade Religies in culturele contexten Wetenschappelijke details Theoretische duiding van stereotypering bij culturen De variabelen bij de civilisatietheorie van Norbert Elias Culturele hybriditeit en postkoloniale studies McDonaldization als een voorbeeld voor een mix-culture-model Verbinding ras met cultuur als stereotypering Nieuw onderzoek naar racisme en discriminatie in Nederland Kritische reflecties Voorlopige conclusies De dagelijkse praktijk van de ontmoeting tussen culturen Inleiding De praktijk in de samenleving Aspecten van cultuurvergelijking uit het jonge verleden De invloed van boek en film op het onderscheiden van culturen De inbreng van waarden en normen bij cultuurvergelijkingen Beschavingen als culturen? De natiestaat als culturele identiteit Cultuur en de ontwikkeling van het publieke domein Stereotypering en typologie als instrumenten voor vergelijking Reacties vanuit de wetenschap 96

2 De term multiculturaliteit Imagologie Waarden-en-normendebat Het model van botsende beschavingen bij Huntington Culturele typologieën in gebruik bij de wetenschap Kritische reflecties De dominantie van de natiestaat in het debat over cultuurverschillen De scheiding tussen het geloof en de ratio bij Habermas De opbouw van het vergelijkingsmodel Voorlopige conclusies 104 Deel Ila. Methodiek van vergelijking Methoden van vergelijking tussen culturen Inleiding De praktijk in de samenleving Het voorbeeld van Murdock en de Human Relations Area Files Enkele basismodellen bij interculturele communicatie Culturele communicatie en taalgebruik De cultuurvergelijkingsmodellen vanuit bedrijfsorganisatie perspectief Het grootschalig EVS en WVS onderzoek Het TOPOI-model als voorbeeld van een focus op het individu Kruispuntdenken als model voor netwerk culturen Reacties vanuit de wetenschap Reacties op de modellen van Hofstede en Trompenaars Kritiek op de systematisering van het classificeren van culturen Andere kritieken op cultuurmodellen Cultuurverschillen en semiotiek Kritische reflecties De opbouw van het vergelijkingsmodel Voorlopige conclusies Culturele waarden en normen in de samenleving Inleiding De praktijk in de samenleving Culturele identiteit als vertrekpunt bij culturele vergelijkingen Een korte uitleg over de term culturele identiteit Socialisatie, enculturatie en de culturele identiteit Culturele identiteit versus nationale identiteit Waarden en normen in de samenleving Historische ontwikkeling van het begrip waarden in de samenleving Wat zijn waarden en normen in een sociaal-culturele context? Het verschil tussen normen en waarden Gekozen waarden en normen voor cultuurvergelijking Etic en emic als twee verhalen over hetzelfde onderwerp Reacties vanuit de wetenschap Individuele versus culturele identiteit Sociaal en cultureel kapitaal Onderzoek naar indicatoren van waarden Deviatie van gedrag: de anomalie van culturele normen Normen als cultural boundaries De theorie van de waardencommunicatie Kritische reflecties Waarden en normen als identiteitskenmerken Culturele identiteit en maatschappelijke waarden De wisselwerking tussen etic- en ^ic-verklaringen De opbouw van het vergelijkingsmodel Werkdefinitie van culturele identiteit 182

3 Het gebruik van waarden als indicatoren op een continuüm Verdieping bij dialoog: een dubbele etic-emic-benadering Voorlopige conclusies 186 Deel Intermezzo 189 B. Culturele waarden in de antropologie Inleiding Ontwikkeling cultureel-antropologische theorieën De beginperiode van de culturele antropologie Cultuurevolutionisme als theorie voor culturele ontwikkeling Antropologisch veldonderzoek en het structureel functionalisme De mens als culturele actor Het individu versus de collectiviteit Symbolische antropologie Het structuralisme bij Lévi-Strauss Religie en cultuur bij Turner en Geertz in de jaren zestig De praxistheorieën als brede verbinding tussen structuur en actor Nieuwe ontwikkelingen cultuurvergelijkingen vanuit de antropologie Reacties vanuit de wetenschap Een Nederlands voorbeeld van cultuurvergelijking en haar gevolgen Diachronisch geïnterpreteerde data en synchronische theorievorming Een postmoderne reactie op cultuurvergelijking Kritische reflecties Culturele complexiteit als uitgangspunt Universalisme versus cultuurrelativisme Culturele validiteit als veld voor cultuurvergelijking Voorlopige conclusies Uitgangspunten voor een cultureel vergelijkingsmodel Gekozen perspectieven bij cultuurvergelijkingen Vastgestelde definitie en doelstellingen cultuurvergelijkingsmodel. 216 Deel llb. Vervolg methodiek Het CWS als een empirisch en niet-normatief vergelijkingsmodel Inleiding Waarom vergelijking van culturen in het multiculturele West-Europa? Aan welke eisen moet een cultuurvergelijkend onderzoeksmodel voldoen? Van multidisciplinaire observaties tot een onderzoeksmethode De praktijk in de samenleving De structuur van het CWS-model De observatie van cultureel gedrag De opbouw van het C(R)WS-model De domeinspecifieke evaluatie van het CWS-model De structuur en de uitvoering van het CWS-model Reacties vanuit de wetenschap Tijd en risico-mijding als culturele waarden Culturele dimensies als afbakening van culturen De problematiek bij individualiteit als waarde Kritische reflecties Religieuze patronen als cultureel kenmerk Schuld- en schaamteculturen als onderdeel van SEC-waarden De opbouw van het vergelijkingsmodel 239

4 De evaluatieve domeinen als kenmerk van culturele verandering De vertaling van gedrag naar waarden: de methodologie van het CWS Culturele cohesie: collectiviteit Culturele hiërarchie: autoriteit Culturele diversiteit: met nadruk op gender Culturele overdracht: educatie Onderlinge relatie tussen de evaluatieve waarden Voorlopige conclusies Wereldbeelden in een cultureel perspectief Inleiding De praktijk in de samenleving De waarde(n) in een wereldbeeld Paradigmaveranderingen bij Thomas Kuhn en Hans Küng Het wereldbeeld als kern van het C(R)WS-model De drie dimensies van het culturele wereldbeeld Reacties vanuit de wetenschap Het ontologische aspect van een wereldbeeld Het epistemologische aspect van een wereldbeeld Kritische reflecties Natuurlijke metaforen en het wereldbeeld De opbouw van het vergelijkingsmodel Voorlopige conclusies 267 Deel III. Toepassing Religie als onderdeel bij cultuurvergelijking Inleiding De verhouding tussen een cultuur en religie in het CRWS-model De onderlinge beïnvloeding tussen cultuur en religie Het verschil tussen culturele en religieuze waarden De praktijk in de samenleving Verschil en gelijkheid tussen cultuur en religie Religies in culturele contexten Religie in de moderne tijd De rol van religie bij culturele identiteit De gelovige en zijn/haar twee identiteiten Religieuze dimensies in het publieke debat Religieuze dimensies: context bij Ninian Smart Religieuze dimensies: context bij Valeer Neckebrouck Religie en cultuur Religieuze dimensies als meetbare eenheden in culturen Reacties vanuit de wetenschap De antropologie van de islam Kritische reflecties De opbouw van het vergelijkingsmodel De toepassing van de religieuze culturele dimensies in het CWS-model Voorlopige conclusies Wereldbeelden, religies en cultuurvergelijking Inleiding De praktijk in de samenleving Culturele normen en religieuze waarden als maatvoering voor onderzoek Beperkingen van de toepassing van evaluatieve domeinen CRWS-waarden, wereldbeelden en religieuze dimensies Het geloofsparadigma in een subculturele context 309

5 10.3. Reacties vanuit de wetenschap Interculturele theologie in relatie tot religie & geloof Kritische reflecties Een methodologisch onderscheid tussen religie en geloof De opbouw van het vergelijkingsmodel Conclusies Zijn de doelstellingen ook gehaald? De toepassing van het CRWS-model in de praktijk Empirisch onderzoek met gebruik van het CRWS-model Omschrijving van de besproken empirische onderzoeken De evangelische beweging in Vlaanderen en Nederland Sociaal-culturele vergelijking tussen Maghreb en Franse protestanten Cultureel religieuze vergelijking tussen gereformeerden en Hindostaanse hindoes Culturele vergelijkingen tussen twee generaties Koreaanse migranten in Duitsland Sociaal-culturele analyse van christenmigranten in Rotterdam Het Interreligieus Contextueel Dialoogmodel 342 Deel IV. Bijlagen Samenvatting Samenvatting structuur van de hoofdstukken Samenvatting veranderingen in het CRWS-model vanaf Perspectieven en waarschuwingen bij een cultuurvergelijkingsmodel Grafische weergave van het CRWS-model Culturele Evaluatieve Domeinen in een samenlevingsverband Stroomschema kort en uitgebreid stappenplan CRWS-model Grafische uitwerking van een CRWS-typologie Lijst van tabellen en grafieken Verklarende woorden-en begrippenlijst Bibliografie Index namen register Index zaken register 388