Voorwoord 13. Ten geleide 17. Het moeilijke evenwicht in onderzoek naar cultuur, etniciteit en gender 23

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Voorwoord 13. Ten geleide 17. Het moeilijke evenwicht in onderzoek naar cultuur, etniciteit en gender 23"

Leo Visser
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Inhoud Voorwoord 13 Ten geleide 17 DEEL I Het theoretisch kader, de methodologie en de onderzoekspopulatie 21 HOOFDSTUK 1 Het moeilijke evenwicht in onderzoek naar cultuur, etniciteit en gender 23 HOOFDSTUK 2 Cultuur als bouwsteen voor identiteiten en samenlevingen Culturalisme: fundamentele cultuurverschillen tussen gemeenschappen Cultuur als interactief proces Cultuur, een machtsbalans tussen gelijkheid en verschil 30 HOOFDSTUK 3 Etnische individuen, etnische gemeenschappen De mythe van een etnische bloedband De sociale constructie van etniciteit Etnische identiteit als sociale identiteit Etnisch voelen en etnisch handelen Machtsprocessen en de constructie van etniciteit: dominante etniciteit en etnoculturele minderheden Dominante etniciteit Etno-culturele minderheden Besluit 51

2 6 i n h o u d HOOFDSTUK 4 Moeders en vaders: genderidentiteiten in het gezin Van een eerder primordialistische naar een eerder sociaal constructivistische visie op vrouwelijkheid en mannelijkheid Socialisatie van genderidentiteiten Machtsprocessen en de constructie van gender (in het gezin) Gender en de combinatie arbeid en gezin Gender en de combinatie arbeid en gezin: theorie Gender en de combinatie arbeid en gezin: cijfers De samenhang tussen betekenisschema s en gedrag Besluit 65 HOOFDSTUK 5 Habitus, regulariteiten en symbolische macht Habitus: een structuur in beweging Habitus: generator van gedrag Veld, kapitaal en symbolische macht De samenleving als verzameling van velden Economisch, cultureel en sociaal kapitaal Van (de accumulatie van) kapitaal naar symbolische macht Kritiek op Bourdieu Bourdieu en het determinisme van habitus Bourdieu s rudimentaire ideeën omtrent gender Besluit 83 HOOFDSTUK 6 Socialisatie- en opvoedingsprocessen Definities van socialisatie Verschillende socialisatieagenten: gezin, vrienden, school Het gezin De vriendengroepen of peer groups De schoolomgeving Onderzoek naar de gezinssocialisatie Algemene opvoedingsoriëntaties Gezinssocialisatie in een migratiecontext Besluit 97 HOOFDSTUK 7 Etno-culturele en gender habitus in de gezinssocialisatie 99

3 i n h o u d 7 HOOFDSTUK 8 Methodologische beschouwingen 107 Interpretatief onderzoek door middel van kwalitatieve diepte-interviews 109 HOOFDSTUK 9 Onderzoekspopulatie en respondentenwerving Keuze van de onderzoekspopulatie Over de sociale constructie van outsider- en insiderstatussen Respondentenwerving Samenstelling respondentengroep 121 deel II De empirische onderzoeksbevindingen 125 Inleiding 127 HOOFDSTUK 10 Centrale elementen in het gezinssocialisatieproces Socialisatiethema s en hun overdrachtsstrategieën in het gezinssocialisatieproces Respect en eerlijkheid Respect en eerlijkheid als socialisatiethema Respect Eerlijkheid Respect en eerlijkheid: strategieën Sociaalvaardig gedrag Sociaalvaardig gedrag als socialisatiethema Sociaalvaardig gedrag: strategieën Jeugdbeweging Sportclub Onthaalmoeder en crèche School Vakantie en reizen Een goede opleiding Een goede opleiding als socialisatiethema De droom van diploma s De vrije keuze Sturing van in het begin De toch niet zo vrije keuze Een goede opleiding: strategieën 147

4 8 i n h o u d Strategieën betreffende het eigen gezin Strategieën betreffende de school Respect voor het materiële Respect voor het materiële als socialisatiethema Respect voor het materiële: strategieën Sparen Vakantiewerk De ouder-kind relatie De ouder-kind relatie als socialisatiethema De ouder-kind relatie: strategieën Zelfredzaamheid Zelfredzaamheid als socialisatiethema Zelfredzaamheid: strategieën Geluk Geluk als socialisatiethema Geluk: strategieën Strategieën betreffende studiekeuze Strategieën betreffende partnerkeuze Religie Religie als socialisatiethema Religie als algemeen richtinggevend kader voor de kinderen Geloof als vanzelfsprekendheid Geen rol voor geloof in de opvoeding Religieuze continuïteit uit traditie of sociale druk Religie: strategieën Gezondheid Gezondheid als socialisatiethema Gezondheid: strategieën Weerbaarheid tegen racisme Weerbaarheid tegen racisme als socialisatiethema Weerbaarheid tegen racisme: strategieën Besluit De rol van andere actoren in het socialisatieproces De familie Grootouders van de kinderen Grootouders als ervaringsdeskundige en band met het verleden Grootouders als grote verwenners en als voorbeelden van een andere generatie Broers en zussen De school(keuze) Praktische schoolkeuze Specifieke schoolkeuze Het (relatieve) belang van informele netwerken Formele diensten: Kind en Gezin, crèche/onthaalmoeder en CLB Kind en Gezin Crèche/onthaalmoeder 191

5 i n h o u d Centra voor Leerlingenbegeleiding Belgische respondenten Italiaanse en Marokkaanse respondenten Vriendengroepen Vriendengroepen van de ouders Vriendengroepen van de kinderen Een potentieel gevaar Strategieën om de vriendengroep onder controle te krijgen Media Media als hulpbron voor ouders Televisie Internet Boeken Media als hulpbron voor cultuuroverdracht Media als negatieve invloed op kinderen Televisie: geweld en seks Computer en internet Religieuze instellingen Besluit 204 HOOFDSTUK 11 Continuïteit in het gezin: gender en etniciteit De bestendiging van gender identiteiten in het gezin Gender(rollen) in het gezin van oorsprong Bestendiging van genderverschillen in het eigen gezin: partners Betekenissen van vaders en moeders Van het betekenisniveau naar het praktische niveau Huisvrouwen, maar geen huismannen Huishoudelijke en opvoedkundig-praktische taakverdeling Ontspanningstaken Impliciete verwijzing naar de taakverdeling Bestendiging van genderverschillen: kinderen Betekenissen van dochters en zonen De partnerkeuze van dochters: in de greep van de angst? Besluit Bestendiging van etnische identiteiten in het gezin De migratieachtergrond als significante context Bestendiging van etniciteit en etno-culturele grenzen: ouders Sociale context Een primordialistische perceptie van etnisch lidmaatschap Betekenissen van het uiterlijk Constructie van etno-culturele grenzen Een warme zuiderse mentaliteit als unificerende factor ten opzichte van Belgen Religie als verdelende factor tussen Belgen/Italianen en

6 10 i n h o u d Marokkanen Bestendiging van etniciteit en etno-culturele grenzen: kinderen Taal als centraal cultureel embleem Emotionele benadering: onze taal Strategieën voor taaloverdracht: centrale rol voor kinderopvang Ingecalculeerde taalachterstand Religie als centraal cultureel embleem Emotionele benaderingen: blijf jezelf Rationele benaderingen: de verschillende religieuze praxis Bijkomende continueringstrategieën Vakanties Een materiële band om de emotionele verbondenheid te behouden Versieren van de buurt Voetbal en de intersectie van gender en etniciteit Besluit 271 HOOFDSTUK 12 Veranderingen van gender en etniciteit in het gezin Veranderingen op het vlak van de genderverhoudingen Gendertransformaties in het gezin van oorsprong Gendertransformaties in het eigen leven en gezin Het doorbreken van gendergrenzen in het eigen leven: vaders en moeders Het doorbreken van gendergrenzen bij de kinderen: zonen en dochters Besluit Veranderingen op het vlak van etniciteit Taaltransformaties Taaltransformaties in het gezin van oorsprong Taaltransformaties in het eigen gezin Religieuze transformaties Mogelijke gevolgen voor etniciteitsbeleving Besluit 291 HOOFDSTUK 13 Symbolische macht met betrekking tot gender en etniciteit Ervaren expliciete discriminaties in het dagelijkse leven Symbolische macht in het dagelijkse leven Symbolische macht en etniciteit Kritiek op etnische naamgeving Het onderwijssysteem als centraal homogeniserend cultureel apparaat Centra voor Leerlingenbegeleiding: het taalaspect School: het religieuze aspect De druk van officiële categorieën 306

7 i n h o u d Rekening houden met het dominante perspectief Etnische loyaliteit ter discussie door ingroup -leden De behoefte om zich van stereotiepe co-ethnics te onderscheiden De invloed van positieve betekenissen Druk van christelijke dominantie op ingroup -leden Symbolische macht en gender Symbolische macht en de intersectie van gender en etniciteit De vader- en moederrollen Zoon/dochter-verhoudingen De beperking van partnerkeuze als voorbeeld symbolische macht Betekenissen omtrent islam als vorm van symbolische macht Aversive racism in het dagelijkse samenleven De constructie van moslims als de fundamentele andere Besluit 332 EPILoog 335 HOOFDSTUK 14 Habitus in het gezin Etno-culturele habitus in het gezin Gender habitus in het gezin 343 Algemeen besluit 347 Persoonlijke nabeschouwingen 351 Bibliografie 355 REGISTer 371

Vergelijkbare documenten

Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012

Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012 Maatschappelijke Context Toenemende individualisering Economische crisis Migratie en Huwelijksmigratie Globalisering en diversiteit