Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding"

Transcriptie

1 Introductie cultuursensitief werken: een kwestie van kennis én houding Cor Hoffer cultureel antropoloog en socioloog Info: 1

2 Onderwerpen: migratie cultuursensitief werken korte oefening identiteitsvorming bij migrantenkinderen en -jongeren cultuur en opvoeding suggesties voor de praktijk 2

3 Doelen: cultuursensitieve benadering inzicht in leefwereld kinderen en ouders met een andere culturele achtergrond: met name ziekteopvattingen en hulpzoekgedrag culturele zelfreflectie vaardigheden 3

4 Cultuursensitief werken: begrippen cultuur levensbeschouwing religie 4

5 Cultuur: cultuur = manier van leven cultuur geeft aan wat mensen waardevol vinden en hoe zij zich behoren te gedragen kortom, cultuur heeft betrekking op de waarden en normen van een bepaalde groep of samenleving 5

6 Levensbeschouwing: een min of meer samenhangend geheel van overtuigingen, waarden en normen, waarmee mensen zin en richting geven aan hun handelen; overtuiging: waar en onwaar waarde: goed en kwaad norm: concretisering waarde 6

7 Religie: betrokkenheid op het transcendente: d.w.z. aanname van een niveau dat verder reikt dan de empirische werkelijkheid religieuze systemen: God (godsdienst) 7

8 Betekenis cultuur en levensbeschouwing voor de zorg: beleving van ziekte en problemen uiting geven aan ziekte en problemen omgang met ziekte en problemen hulpzoekgedrag 8

9 9

10 10

11 11

12 12

13 13

14 14

15 15

16 16

17 17

18 Formele leer / volksgeloof en religieuze geneeswijzen: islamitische geneeswijzen winti- en brua-geneeswijzen hindoeïstische geneeswijzen rooms-katholieke geneeswijzen protestantse geneeswijzen joodse geneeswijzen 18

19 Visies op gezondheid en ziekte / medische paradigma s: reguliere (biomedische) geneeskunde alternatieve geneeswijzen: homeopathie, healing/religieuze geneeswijzen 19

20 Verklaringsmodellen (VM s): disease (visie arts / hulpverlener) illness (visie, belevingswereld cliënt) 20

21 Effectiviteit psychotherapeutische interventies (Goosens 2010): specifieke factoren 15 % non-specifieke factoren: - gemeenschappelijke elementen (vertrouwen, werkrelatie etc.) 30 % - placebo 15 % - externe factoren 40 % totaal 100 % 21

22 Opgetekende ervaringen: (rapporten, boeken met levensverhalen, krantenartikelen, dvd s) aanbod sluit niet aan op vraag taal- en cultuurproblemen taboes schaamte- en schuldgevoelens gebrek aan kennis over ziekten en voorzieningen alternatieve / religieuze geneeswijzen fatalisme versus activisme cultuur versus religie 22

23 23

24 24

25 Twee benaderingen concept cultuur: statische benadering dynamische benadering 25

26 Cultuur als begrip in de zorg: culturaliseren : stereotypering verengen cultuur tot religie negeren subculturele verschillen negeren veranderingen onder allochtone Nederlanders negeren invloed veranderingen in land van herkomst benadrukken verschillen en negeren overeenkomsten 26

27 27

28 Diversiteit en dynamiek: Surinaamse Nederlanders: Afrosurinamers, Hindostanen (hindoes, moslims, christenen), Javanen etc. Turkse Nederlanders: soennieten, alevieten, Arabieren, Turken, Koerden, Armeense christenen Marokkaanse Nederlanders: Berbers, Arabieren 28

29 29

30 30

31 De Nederlandse cultuur: Friezen, Limburgers, Randstedelingen stedelingen en plattelanders Rotterdammers, Amsterdammers rooms-katholieken, protestanten, humanisten, atheïsten, agnosten werkenden en niet-werkenden welgestelden en lagere inkomensgroepen 31

32 Wat te doen? kennis alleen volstaat niet: het gaat om inzicht in de dynamiek van de alledaagse leefwereld van cliënten 32

33 Culturele interview en Cultureel Venster Jeugdhulpverlening: aanvulling op gangbare werkwijze doel: systematisch achterhalen van de betekenis van cultuur in: a. belevingswereld kind en ouders b. hulpzoekgedrag kind en ouders vergt korte training en flexibele inzet 33

34 Identiteitsvorming: identiteitsvorming en psychische problemen acculturatiestrategieën 34

35 Psychische en sociale problemen onder migrantenkinderen en -jongeren: gedragsproblemen angstklachten, depressiviteit zelfbeschadiging, parasuïcide (Surinaams-hindoestaans- en Turks-Nederlandse jonge vrouwen) psychose/schizofrenie (Marokkaans-, Surinaams- en Antilliaans- Nederlandse mannen van de 2e generatie) huiselijk geweld 35

36 Identiteit: persoon (geslacht, leeftijd, naam etc.) persoonlijkheid en ideeën van anderen individuele bewustzijn (Ketner, 2008) 36

37 Drie aspecten identiteitsvorming: 1. herinneringen aan land van herkomst 2. sociale interactie: leven tussen 2 culturen ( culturele hybriden ) 3. betekenis taal en veranderingen daarin 37

38 Citaten identiteitsvorming en culturele dynamiek: Mijn broertje spreekt bijna geen Marokkaans. Maar mijn ouders spreken bijna geen Nederlands. Als ik bij hen kom eten, vraagt mijn broertje na afloop: Wat zeggen ze allemaal tegen mij? (Marokkaans-Nederlandse vrouw, Elsevier 19 juli 2014) De tweede en derde generatie Marokkanen zijn anders dan hun ouders. Ze beheersen de taal beter en zijn vertrouwd met de Nederlandse normen en waarden. Mijn moeder ging nooit met mijn broertjes mee naar het voetbalveld. Ik doe dat wel met m n kinderen. Ik ben dol op voetbal. En ik ga met ze naar zwemles. (Marokkaans-Nederlandse vrouw, Elsevier 19 juli 2014) 38

39 Twee dimensies acculturatie: cultuurbehoud aanpassing 39

40 Behoud van de oude cultuur sterk zwak Aanpassing aan de nieuwe cultuur sterk integratie assimilatie zwak separatie marginalisatie Acculturatie: cultuurbehoud en aanpassing volgens Berry (1997) 40

41 Kanttekeningen bij model Berry: realiteit complexer individu verschillende acculturatiestrategieën verschillen tussen generaties rol internet en sociale media ontstaan nieuwe (sub)culturen 41

42 42

43 43

44 Opvoeding in een multiculturele context (Pels 2010, 2012): continuïteit (cultuurbehoud) versus vernieuwing (aanpassing) komst 1 e generatie Marokkaanse en Turkse migranten in veranderend Nederland (jaren 60 en 70): - van collectivisme naar individualisme - van religieus naar seculier - van autoritaire naar autoritatieve opvoedingsstijl 44

45 Vervolg: diversiteit en dynamiek opvoedingsstijlen onder allochtone- én autochtone ouders: - verschillen tussen bevolkingsgroepen - verschillen tussen generaties verandering: van autoritair naar autoritatief belang cultuurbehoud 45

46 46

47 47

48 Conclusies: visies op gezondheid, ziekte en problemen zijn cultureel bepaald verschillende verklaringsmodellen noch de Nederlander, noch de Limburger, noch de Rotterdammer, noch de Surinamer, noch de Turk bestaat opvoeding: dynamiek en diversiteit devies: open houding 48

Cultuursensitief werken met asielzoekerskinderen: een inleiding

Cultuursensitief werken met asielzoekerskinderen: een inleiding Cultuursensitief werken met asielzoekerskinderen: een inleiding Cor Hoffer cultureel antropoloog en socioloog Info: www.corhoffer.nl 1 Onderwerpen: cultuursensitief werken en zorg: verklaringsmodellen

Nadere informatie

Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland

Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Allochtone Nederlandse ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog c.hoffer@parnassiabavogroep.nl 1 Onderwerpen: gezondheidszorg en cultuur demografische

Nadere informatie

Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur?

Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur? Bespiegelingen over het begrip cultuur in de zorg: maakt cultuur ons of maken wij cultuur? Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog GGZ-organisatie Parnassia Bavo Groep 1 2 Onderwerpen: cultuur en

Nadere informatie

Onderwerpen: Cultuursensitief werken met migrantenouderen in de mondzorg: over miscommunicatie, behandelrelatie en therapietrouw.

Onderwerpen: Cultuursensitief werken met migrantenouderen in de mondzorg: over miscommunicatie, behandelrelatie en therapietrouw. Cultuursensitief werken met migrantenouderen in de mondzorg: over miscommunicatie, behandelrelatie en therapietrouw Cor Hoffer cultureel antropoloog / socioloog Info: www.corhoffer.nl 1 Onderwerpen: mondzorg

Nadere informatie

Cultuursensitief werken in zorg en welzijn: een kwestie van kennis én houding

Cultuursensitief werken in zorg en welzijn: een kwestie van kennis én houding volksgezondheid Cultuursensitief werken in zorg en welzijn: een kwestie van kennis én houding Professionals in de gezondheidszorg en het welzijnswerk krijgen te maken met de invloed van diverse culturen

Nadere informatie

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen

Zorg op Tijd. EIF Conferentie Nijmegen Zorg op Tijd EIF Conferentie Nijmegen 19-11-2015 Projectpartners Project in Gouda Scholen in Gouda Onderdelen Training van professionals Overleg over de screening Bijeenkomsten met ouders Individuele

Nadere informatie

Culturele interview. Introductie

Culturele interview. Introductie Culturele interview De volgende thema s worden besproken tijdens het culturele interview: 1. Biografie (persoonlijke en sociale gegevens) 2. Geschiedenis van de huidige klachten 3. Eerdere trajecten 4.

Nadere informatie

Een dynamische benadering van cultuur en religie. Cor Hoffer Levensbeschouwing, religie en cultuur: begripsbepaling

Een dynamische benadering van cultuur en religie. Cor Hoffer Levensbeschouwing, religie en cultuur: begripsbepaling Een dynamische benadering van cultuur en religie. Cor Hoffer (Gepubliceerd in: Interculturele Jeugd- en Opvoedhulp. Een cultureel venster op de hulpverlening aan migrantenjongeren en hun gezinnen. Redactie:

Nadere informatie

Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context.

Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context. Kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen Anders opvoeden. Opvoeden evolueert. Opvoeden in een multiculturele context. Naïma Lafrarchi EXPOO Brussel 10 december 2015 1 OVERZICHT - Inleiding

Nadere informatie

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus

Workshop 3 e nationaal congres Opvoedingsondersteuning. Opvoedingsondersteuning. Kenniswerkplaats Tienplus Kenniswerkplaats Tienplus Laagdrempelige ondersteuning aan ouders met tieners in Amsterdam Pauline Naber, Hogeschool INHolland Marjan de Gruijter, Verwey-Jonker Instituut http://www.kenniswerkplaats-tienplus.nl/

Nadere informatie

'De zorg voor de Marokkaanse psychische patient in Mechelen, de huidige stand van zaken.'

'De zorg voor de Marokkaanse psychische patient in Mechelen, de huidige stand van zaken.' 'De zorg voor de Marokkaanse psychische patient in Mechelen, de huidige stand van zaken.' Dr Abdellatif Riffi huisarts; Secretaris Vamos, ondervoorzitter SHARAF Lezinghouder Vub Geschiedenis vd migratie

Nadere informatie

Opvoeden in andere culturen

Opvoeden in andere culturen Opvoeden in andere culturen Bevorderen en versterken: competenties vergroten Een betere leven DVD 1 Bevolkingsgroepen aantal Allochtoon3.287.706 Autochtoon13.198.081 Europese Unie (exclusief autochtoon)877.552

Nadere informatie

Interculturele jeugd en opvoedhulp

Interculturele jeugd en opvoedhulp Interculturele jeugd en opvoedhulp Op zoek naar vertrouwen en doeltreffendheid Presentatie TriviumLindenhof 9/2012 1 Ary Scheffer. Mignon verlangend naar haar vaderland 1836 2 Cijfertjes Bij TriviumLindenhof

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Het aantal eerste en tweede generatie immigranten in Nederland is hoger dan ooit tevoren. Momenteel wonen er 3,2 miljoen immigranten in Nederland, dat is 19.7% van de totale

Nadere informatie

kinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen)

kinderen toch blijven ondersteunen. Het maakt niet uit wat (Surinaamse vader, 3 kinderen) In opdracht van de Gemeente Amsterdam (Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) Als ik mijn vader had gehad vanaf mijn jeugd, dan zou ik misschien anders zijn in het leven. (...) Wat ik allemaal wel niet

Nadere informatie

Identificatie: een dynamische benadering van identiteitsvorming Cor Hoffer

Identificatie: een dynamische benadering van identiteitsvorming Cor Hoffer Identificatie: een dynamische benadering van identiteitsvorming Cor Hoffer (Gepubliceerd in: Interculturele Jeugd- en Opvoedhulp. Een cultureel venster op de hulpverlening aan migrantenjongeren en hun

Nadere informatie

(Inter-)culturele Communicatie & Orgaandonatie. Bewustwording. Wie zijn er in Nederland? Culturele kaart Recente geschiedenis immigratie:

(Inter-)culturele Communicatie & Orgaandonatie. Bewustwording. Wie zijn er in Nederland? Culturele kaart Recente geschiedenis immigratie: 06-04-17 Disclosure belangen spreker (Inter-)culturele Communicatie & Orgaandonatie (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Bedrijfsnamen Sponsoring

Nadere informatie

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten)

Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) Tabel B2.1 Religieuze toewijzing, autochtone Nederlanders, 2015 (in procenten) autochtoon moslim 0,2 niet-gelovig 64,0 rooms-katholiek 16,9 protestants 18,0 ander geloof 0,9 Tabel B2.2 Aandeel dat zichzelf

Nadere informatie

Ziektebeleving en dementie bij migranten

Ziektebeleving en dementie bij migranten Ziektebeleving en dementie bij migranten Gözde Duran coördinator ProMemo, Expertisecentrum Dementie voor Professionals Agenda 1. Kennismaking 2. Waar lopen we tegenaan in de praktijk? 3. Uitleg dementie

Nadere informatie

Cultuursensitieve diagnostiek en therapie

Cultuursensitieve diagnostiek en therapie Cultuursensitieve diagnostiek en therapie Mei 2009 Dr. Victor Kouratovsky Klinisch psycholoog Kinder- en Jeugdpsycholoog Specialist NIP Wat is Cultuursensitieve diagnostiek en therapie? DSM-IV Culture-Bound

Nadere informatie

FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015

FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015 FACT & Islam JAMAL MEKDADI, FATIMA BENDIBOUNE & FOUAD KOUNTICH, GGZ INGEEST F-ACT CONGRES, 17 SEPTEMBER 2015 inhoud Korte voorstelronde Vooraf: er is gelegenheid later iets op papier of via mail vragen

Nadere informatie

DE GGZ EN BELEVING VAN PSYCHISCHE

DE GGZ EN BELEVING VAN PSYCHISCHE DE GGZ EN BELEVING VAN PSYCHISCHE ZIEKTEN ONDER ALLOCHTONE NEDERLANDERS suggesties voor de praktijk Cor Hoffer is cultureel antropoloog en socioloog. Hij werkt als sociaal wetenschappelijk onderzoeker

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Cannabisgebruik en stoornissen in het gebruik van cannabis in de adolescentie en jongvolwassenheid. Cannabis is wereldwijd een veel gebruikte drug. Het gebruik van cannabis is echter niet zonder consequenties:

Nadere informatie

CULTUURSENSITIVITEIT IN DE KANKERZORG. Door Naziha Maher, projectcoördinator diversiteit

CULTUURSENSITIVITEIT IN DE KANKERZORG. Door Naziha Maher, projectcoördinator diversiteit CULTUURSENSITIVITEIT IN DE KANKERZORG Door Naziha Maher, projectcoördinator diversiteit 27 mei 2016 MIJN CULTUUR IS DE JOUWE NIET, MAAR DAAROM NIET MINDER WAARD!! ZORGVERLENING IS CULTUREEL GEKLEURD Model

Nadere informatie

Dit is een anonieme vragenlijst. Wees alstublieft heel eerlijk bij het beantwoorden. Dank U.

Dit is een anonieme vragenlijst. Wees alstublieft heel eerlijk bij het beantwoorden. Dank U. Nederlandse vertaling van de M-GRISMS-M Scale Dit is een anonieme vragenlijst. Wees alstublieft heel eerlijk bij het beantwoorden. Dank U. Plaats een vinkje links van het gekozen antwoord, tenzij de instructie

Nadere informatie

Seksuele normen, waarden en praktijken bij jongeren uit etnische minderheden

Seksuele normen, waarden en praktijken bij jongeren uit etnische minderheden Seksuele normen, waarden en praktijken bij jongeren uit etnische minderheden Sophie Withaeckx & Shaireen Aftab RHEA Onderzoekscentrum Gender & Diversiteit (VUB) Ella vzw Kenniscentrum Gender & Etniciteit

Nadere informatie

Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld

Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld Niet culturen maar mensen ontmoeten elkaar: Culturele diversiteit in het justitiële werkveld 1 Stichting Pharos Expertisecentrum gezondheidsverschillen Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen Kaveh

Nadere informatie

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg

Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Cultuur-sensitieve aspecten in de zorg Toegespitst op kankerzorg dr. Mohamed Boulaksil Cardioloog i.o. Pharos Utrecht, 18 juni 2013 Indeling Definitie van begrippen Epidemiologische verschillen migrant

Nadere informatie

Interculturele consultaties

Interculturele consultaties Interculturele consultaties Mede door de immigratie in de afgelopen decennia kent de Nederlandse bevolking een grote diversiteit aan sociaaleconomische, culturele en religieuze achtergronden. De veranderde

Nadere informatie

Vraag 1 http://vms.thiememeulenhoff.nl/view/html/?p=basic_480_360&c=1119055 Voor een correct antwoord is meer dan één keuze mogelijk. 'Uithuwelijken' kunnen we beschouwen als een: a. Cultureel gebruik

Nadere informatie

Verbinden vanuit diversiteit

Verbinden vanuit diversiteit Verbinden vanuit diversiteit Krachtgericht sociaal werk in een context van armoede en culturele diversiteit Studievoormiddag 6 juni 2014 Het verhaal van Ahmed Een zoektocht met vele partners Partners De

Nadere informatie

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)

Nadere informatie

Cultuursensitiviteit Partners in de geboortezorg 13 mei 2014

Cultuursensitiviteit Partners in de geboortezorg 13 mei 2014 Cultuursensitiviteit Partners in de geboortezorg 13 mei 2014 Helena Kosec Pharos h.kosec@pharos.nl 1 Inhoud Migranten definities Gezondheid epidemiologische verschillen Gezondheid verschillen in zorggebruik

Nadere informatie

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking

De effectiviteit van preventieve. voorlichting aan migrantenouders in. Rotterdam over ggz problematiek en. licht verstandelijke beperking Nuray Dogan Nadia el Gharnati Erasmus Universiteit 19-11-2015 De effectiviteit van preventieve voorlichting aan migrantenouders in Rotterdam over ggz problematiek en licht verstandelijke beperking De Rotterdamse

Nadere informatie

Stichting Marokkaanse Moslims in Breda. Antiloopstraat LB Breda. Tel/Fax Kvk nr:

Stichting Marokkaanse Moslims in Breda. Antiloopstraat LB Breda. Tel/Fax Kvk nr: Stichting Marokkaanse Moslims in Breda Antiloopstraat 51 4817 LB Breda Tel/Fax +3176 514 74 96 E-mail: sij.breda@hotmail.com Kvk nr: 41105317 BELEIDSPLAN (Meerjarenplan) Stichting Marokkaanse Moslims in

Nadere informatie

3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen

3.6 Diversiteit is meer dan verschil in cultuur 91 3.7 Antwoorden uit de gezondheidswetenschappen Inhoud Inleiding 7 1 Diversiteit in jouw leven 13 1.1 Identiteit 13 1.2 Sociale identiteit 15 1.3 Sociale deelidentiteiten 17 1.4 Multiculturele persoonlijkheden 20 1.5 Aspecten van persoonlijkheden 24

Nadere informatie

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtonen 1) Integratiecampagne

Nadere informatie

Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof

Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof Samenleven in Diversiteit in cijfers: Diversiteit, gender, holebiseksualiteit en geloof verzicht Achtergrondvariabelen Houdingen t.o.v. diversiteit Houdingen t.o.v. gendergelijkheid Houdingen t.o.v. holebiseksualiteit

Nadere informatie

Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels

Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels Huiselijk geweld: achtergronden Verschuivende machtsrelaties in allochtone gezinnen Trees Pels 29 mei 2008 Congres Huiselijk Geweld: Families onder Druk Amsterdam, De Meervaart Meeste plegers zijn mannen,

Nadere informatie

Opvoedthema s in migrantengezinnen met tieners

Opvoedthema s in migrantengezinnen met tieners Opvoedthema s in migrantengezinnen met tieners Trees Pels en Marjolijn Distelbrink 2014 Inleiding Welke zijn de meest gestelde opvoedvragen door ouders van tieners uit migrantengezinnen? Deze vraag wordt

Nadere informatie

Cultuursensitieve Hulpverlening. Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013

Cultuursensitieve Hulpverlening. Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013 Cultuursensitieve Hulpverlening Marjan Mensinga Trainer/advieseur, Cultureel Antropoloog, SPV Pharos 17 januari 2013 Wat gaan we doen Kennismaken Gezondheidsvaardigheden, Gezondheid bij allochtonen lage

Nadere informatie

Welkom / Swagatam. Stichting Vrouwen organisatie Sarita

Welkom / Swagatam. Stichting Vrouwen organisatie Sarita Welkom / Swagatam Stichting Vrouwen organisatie Sarita Stichting Sarita Vrouwenorganisatie Sarita opgericht 4 juni 1994 Nieuwe logo Betekenis De naam Sarita betekent letterlijk: een snel stromende rivier.

Nadere informatie

Naar een diversiteitscompetente GGZ

Naar een diversiteitscompetente GGZ Naar een diversiteitscompetente GGZ Marrie H. J. Bekker, Tilburg University Welkom! Marrie H. J. Bekker, Tilburg University Diversiteit is leuk! Diversiteit is een rijke potentiële bron van kennis Voorbeeld:

Nadere informatie

Voorstelling leerplan godsdienst kleuter- lager en buitengewoononderwijs. enkele klemtonen. Elementen van visie

Voorstelling leerplan godsdienst kleuter- lager en buitengewoononderwijs. enkele klemtonen. Elementen van visie Voorstelling leerplan godsdienst kleuter- lager en buitengewoononderwijs enkele klemtonen Elementen van visie In juli 1996 als basis voor leerplannen door de bisschoppen aanvaard De context: een geseculariseerde

Nadere informatie

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar

Universiteit Opleiding Cursus Beschrijving Link. Vaardigheidsonderwijs 2e jaar Overzicht bachelorcursussen Dit overzicht geeft een groot aantal bachelorcursussen weer die aandacht besteden cultuur en/of gender op het gebied van gezondheidszorg. Het overzicht betreft cursussen uit

Nadere informatie

BIJLAGEN. Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland. Willem Huijnk Jaco Dagevos

BIJLAGEN. Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland. Willem Huijnk Jaco Dagevos Dichter bij elkaar? De sociaal-culturele positie van niet-westerse migranten in Nederland Willem Huijnk Jaco Dagevos BIJLAGEN Bijlagen hoofdstuk 2... 2 Bijlagen hoofdstuk 3... 3 Bijlagen hoofdstuk 4...

Nadere informatie

Vormingsmodules Cultuursensitieve Zorg

Vormingsmodules Cultuursensitieve Zorg Vormingsmodules Cultuursensitieve Zorg MODULE INLEIDING Vaak gebruikte begrippen zoals cultuur, etniciteit, nationaliteit, ras worden gedefinieerd Impact van cultuur op mentaal lijden wordt besproken Migratiedynamieken

Nadere informatie

Welkom / Swagatam. Stichting Vrouwen organisatie Sarita

Welkom / Swagatam. Stichting Vrouwen organisatie Sarita Welkom / Swagatam Stichting Vrouwen organisatie Sarita Stichting Sarita Vrouwenorganisatie Sarita opgericht 4 juni 1994 Nieuwe logo Betekenis De naam Sarita betekent letterlijk: een snel stromende rivier.

Nadere informatie

BIJLAGE CULTUURDIMENSIES

BIJLAGE CULTUURDIMENSIES 0 BIJLAGE CULTUURDIMENSIES Aan de hand van de data uit het werk van Hofstede, Hofstede, & Minkov (2016 (1991)) / Hofstede Insights zijn landenscores te bepalen op zes cultuurdimensies. Gezien de diversiteit

Nadere informatie

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen.

N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. ADHD Wachtkamerspecial Onderbehandeling van ADHD bij allochtonen: kinderen en volwassenen N. Buitelaar, psychiater en V. Yildirim, psycholoog. Beiden werkzaam bij Altrecht Centrum ADHD Volwassenen. Inleiding

Nadere informatie

Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen

Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening Levensbeschouwing Hoofdstuk 2: Waarden en normen Aantekening door C. 814 woorden 16 januari 2014 5,6 52 keer beoordeeld Vak Methode Levensbeschouwing Standpunt Waarden, normen en moraal Waarde:

Nadere informatie

WERKPLAN EN ACTIVITEITENOVERZICHT

WERKPLAN EN ACTIVITEITENOVERZICHT WERKPLAN EN ACTIVITEITENOVERZICHT 2015 Stichting Gezondheid Allochtonen Nederland (SGAN), Adres: postbus 56666, 1040 AR Amsterdam, e-mail: info@sgan.nl tel: 0880036501 www.sgan.nl IBAN: NL57 INGB 0005961390

Nadere informatie

Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012

Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012 Huwelijk en echtscheiding in een migratiecontext Birsen Taspinar 24 april 2012 Maatschappelijke Context Toenemende individualisering Economische crisis Migratie en Huwelijksmigratie Globalisering en diversiteit

Nadere informatie

TOENAME SPANNINGEN TUSSEN BEVOLKINGSGROEPEN IN AMSTERDAMSE BUURTEN

TOENAME SPANNINGEN TUSSEN BEVOLKINGSGROEPEN IN AMSTERDAMSE BUURTEN TOENAME SPANNINGEN TUSSEN BEVOLKINGSGROEPEN IN AMSTERDAMSE BUURTEN 22 oktober Sinds 2011 meet Bureau O+S met een signaleringsinstrument de spanningen tussen bevolkingsgroepen in Amsterdamse buurten. De

Nadere informatie

Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem

Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem Slotcongres Vlaggensysteem RJ Workshop Cultureel sensitief werken met het Vlaggensysteem 6 april 2017 Aanleiding Buiten de lijnen Buiten de Lijnen: Verdieping, onderbouwing en aanvulling van het Vlaggensysteem

Nadere informatie

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder autochtone Nederlanders

Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder autochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder autochtone Nederlanders Samenvatting 3-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder autochtonen 1) Integratiecampagne

Nadere informatie

Bijlagen bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele integratie Sandra Beekhoven (SCP) en Jaco Dagevos (SCP)

Bijlagen bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele integratie Sandra Beekhoven (SCP) en Jaco Dagevos (SCP) Jaarrapport Integratie Sociaal en Cultureel Planbureau / Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum / Centraal Bureau voor de Statistiek september, 2005 Bijlagen bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele

Nadere informatie

Hoofdstuk 8 Samenvatting en conclusies

Hoofdstuk 8 Samenvatting en conclusies Hoofdstuk 8 Samenvatting en conclusies 8.1 Het onderzoek Dit rapport beschrijft het onderzoek naar behoefte en aanbod betreffende geestelijke verzorging in detentie vanuit het perspectief van de gedetineerden.

Nadere informatie

Deelsessie Training van wijkteams en wijknetwerken in vroegsignalering lvb- en ggz-problematiek en cultuursensitief werken met migrantenouders.

Deelsessie Training van wijkteams en wijknetwerken in vroegsignalering lvb- en ggz-problematiek en cultuursensitief werken met migrantenouders. Deelsessie Training van wijkteams en wijknetwerken in vroegsignalering lvb- en ggz-problematiek en cultuursensitief werken met migrantenouders. Wie doet er mee? Ernie van der Weg Gemeente Rotterdam Marijke

Nadere informatie

Oudere migranten: psychologische bijdragen

Oudere migranten: psychologische bijdragen Oudere migranten: psychologische bijdragen Carolien Smits,, Congres Ouderenpsychologie, 2 februari 2017, Amsterdam Wat gaan we doen? 1. Presentatie over oudere migranten en psychologen 2. Uitproberen van

Nadere informatie

Ouderen migranten en (psycho)psychiatrie. Meten is weten?

Ouderen migranten en (psycho)psychiatrie. Meten is weten? Ouderen migranten en (psycho)psychiatrie Meten is weten? Dag van de inhoud dr. J. Witlox, specialismegroep neurocognitieve stoornissen drs. Nour Alkaduhimi, specialismegroep ouderen Ouderen migranten in

Nadere informatie

Psychose of djinn : verklaringsmodellen en interculturele communicatie in de GGZ

Psychose of djinn : verklaringsmodellen en interculturele communicatie in de GGZ TRANSCULTURELE GENEESKUNDE Psychose of djinn : verklaringsmodellen en interculturele communicatie in de GGZ Dr. C.B.M. Hoffer Cultureel antropoloog/socioloog Beleidsmedewerker Interculturalisatie GGZ Groep

Nadere informatie

Interculturele communicatie bij de hulpverlening rond eergerelateerd geweld en kindermishandeling

Interculturele communicatie bij de hulpverlening rond eergerelateerd geweld en kindermishandeling Factsheet Interculturele communicatie bij de hulpverlening rond eergerelateerd geweld en kindermishandeling Inleiding Culturele diversiteit in de zorg- en hulpverlening kan voor misverstanden en conflicten

Nadere informatie

5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer

5,9. Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari keer beoordeeld. Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Samenvatting door een scholier 1448 woorden 6 februari 2011 5,9 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Pluriforme samenleving In Nederland wonen ruim zestien miljoen mensen.

Nadere informatie

Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie

Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie Interculturele Communicatie & Interculturele Competentie Kaveh Bouteh Senior trainer en adviseur bij PHAROS Adviseur interculturalisatie en diversiteitmanagement K.bouteh@pharos.nl Doelstelling: Hoe bereiken

Nadere informatie

Bijlage 6 De kennisquiz: weet- en gewetensvragen over transculturaliteit Test uw kennis over de achtergrond van de migrantengroeperingen in Nederland.

Bijlage 6 De kennisquiz: weet- en gewetensvragen over transculturaliteit Test uw kennis over de achtergrond van de migrantengroeperingen in Nederland. Bijlage 6 De kennisquiz: weet- en gewetensvragen over transculturaliteit Test uw kennis over de achtergrond van de migrantengroeperingen in Nederland. 1 = waar; 2 = ik weet het niet; 3 = niet waar Zelfscreeningsvragen

Nadere informatie

Triple P Divers: nog beter aansluiten bij migrantenouders

Triple P Divers: nog beter aansluiten bij migrantenouders Triple P Divers: nog beter aansluiten bij migrantenouders Voor wie? Deze brochure is bedoeld voor alle beroepskrachten die met Triple P werken of daar in de toekomst mee aan de slag willen gaan. Triple

Nadere informatie

Etnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen

Etnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen Etnische en generatieverschillen in lekenopvattingen over internaliserende problemen Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Wilma Vollebergh, Trees

Nadere informatie

WERELDBEELDEN EN WEERBAARHEID VAN TURKS-NEDERLANDSE JONGEREN. F. Geelhoed (VU) en R. Staring (EUR)

WERELDBEELDEN EN WEERBAARHEID VAN TURKS-NEDERLANDSE JONGEREN. F. Geelhoed (VU) en R. Staring (EUR) 18 2 2016 WERELDBEELDEN EN WEERBAARHEID VAN TURKS-NEDERLANDSE JONGEREN F. Geelhoed (VU) en R. Staring (EUR) 2014 2015 1 Asscher (Nu.nl) "Het is nieuw dat er zo veel steun is onder Turkse jongeren voor

Nadere informatie

Families onder druk. Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen. Drs. Ibrahim Yerden. Probleemstelling

Families onder druk. Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen. Drs. Ibrahim Yerden. Probleemstelling Families onder druk Huiselijk geweld binnen Marokkaanse en Turkse gezinnen Drs. Ibrahim Yerden Probleemstelling Hoe gaan Marokkaanse en Turkse gezinsleden, zowel slachtoffers als plegers om met huiselijk

Nadere informatie

Maatwerk DE TOEKOMST VAN HET MAATSCHAPPELIJK WERK PROFILEREN EN POSITIONEREN GESPREKSVOERING: HET HANDWERK VAN HET VAK

Maatwerk DE TOEKOMST VAN HET MAATSCHAPPELIJK WERK PROFILEREN EN POSITIONEREN GESPREKSVOERING: HET HANDWERK VAN HET VAK NUMMER 2 APRIL 2014 VAKBLAD VOOR MAATSCHAPPELIJK WERK Maatwerk DE TOEKOMST VAN HET MAATSCHAPPELIJK WERK PROFILEREN EN POSITIONEREN GESPREKSVOERING: HET HANDWERK VAN HET VAK MOEDERS EN GROOTFAMILIES VAN

Nadere informatie

Diverse school, diverse kansen

Diverse school, diverse kansen Diverse school, diverse kansen Stel je buur de volgende 3 vragen: 1. Hoe kom jij in aanraking met diversiteit in onderwijs? 2. Wat is het eerste gevoel dat jij hebt wanneer je denkt aan diversiteit? 3.

Nadere informatie

Dementie & culturele diversiteit

Dementie & culturele diversiteit Dementie & culturele diversiteit Signalering en toeleiden naar hulp Mw. F. Ettaher Huisarts Dhr. A. Lahdidioui Internist ouderengeneeskunde (in opleiding) Disclosure belangen sprekers Potentiële belangenverstrengeling

Nadere informatie

Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich

Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Het culturele interview Nederlandse versie Hans Rohlof, Noa Loevy, Lineke Sassen & Stephanie Helmich Samenvatting anamnese en ziekte geschiedenis Wordt uit het dossier ingevuld voorafgaand aan het gesprek.

Nadere informatie

De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext

De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext De ondervertegenwoordiging van migrantenjeugd in de jeugdhulpverlening: de rol van de schoolcontext Esmée E. Verhulp Ontwikkelingspsychologie - Universiteit Utrecht Met dank aan: Gonneke Stevens, Jochem

Nadere informatie

Integratie van minderheden: een pleidooi voor conceptuele zuiverheid

Integratie van minderheden: een pleidooi voor conceptuele zuiverheid Integratie van minderheden: een pleidooi voor conceptuele zuiverheid Norbert Vanbeselaere, Joke Meeus & Filip Boen Labo voor Exp. Soc. Psychol., K.U.Leuven maart 2007 Belgische samenleving = etnisch-cultureel

Nadere informatie

1.1 Transculturele pedagogiek om cultuurverschillen te overbruggen:

1.1 Transculturele pedagogiek om cultuurverschillen te overbruggen: 1 Transculturele pedagogiek Inhoudsopgave: 1 TRANSCULTUREEL DENKEN EN HANDELEN...1 1.1 Transculturele pedagogiek om cultuurverschillen te overbruggen:...1 1.2 Modellen en een metafoor:...2 1.3 Videotrainingsband:

Nadere informatie

Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken

Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken Noot 12 Voorbeeldselectie van thema s en vragen voor zeven groepsgesprekken Bijeenkomst 1: Kennismaking 1 Bijeenkomst 2: Familie en vrienden Gesprek over subthema 1: Ouders en Grootouders : Wie was uw

Nadere informatie

PERSBERICHT. Veel jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf voelen zich geen onderdeel van Nederlandse samenleving. Den Haag, 16 december 2015

PERSBERICHT. Veel jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf voelen zich geen onderdeel van Nederlandse samenleving. Den Haag, 16 december 2015 Bezoekadres PERSBERICHT Veel jongeren van Turkse en Marokkaanse komaf voelen zich geen onderdeel van Nederlandse samenleving Rijnstraat 50 2515 XP Den Haag Postbus 16164 2500 BD Den Haag T 070 340 70 00

Nadere informatie

Zwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders

Zwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders Zwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders Aya Crébas Programma - Voorstellen, ZBK gezamenlijk project - Optimale preventie begint voor de geboorte - Geboortecultuur en nieuwe Nederlanders

Nadere informatie

Bijlage bij hoofdstuk 4 Opleiding en taal

Bijlage bij hoofdstuk 4 Opleiding en taal Jaarrapport integratie 7 Jaco Dagevos en Mérove Gijsberts Sociaal en Cultureel Planbureau, november 7 Bijlage bij hoofdstuk 4 Opleiding en taal Monique Turkenburg en Mérove Gijsberts B4.1 Een vergelijking

Nadere informatie

Opgave 2 Religie en integratie

Opgave 2 Religie en integratie Opgave 2 Religie en integratie Bij deze opgave horen tekst 3 en figuur 1 en 2 uit het bronnenboekje. Inleiding Zijn Islamieten die geïntegreerd zijn minder religieus? Is integreren moeilijker als iemand

Nadere informatie

Bijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming

Bijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming Jaarrapport integratie 27 Jaco Dagevos en Mérove Gijsberts Sociaal en Cultureel Planbureau, november 27 Bijlage bij hoofdstuk 11 Wederzijdse beeldvorming Mérove Gijsberts en Miranda Vervoort B11.1 Aandeel

Nadere informatie

Samenvatting 2-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders

Samenvatting 2-meting effectonderzoek integratiecampagne. Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 2-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtone Nederlanders Samenvatting 2-meting effectonderzoek integratiecampagne Onderzoek onder allochtonen 1) Integratiecampagne

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer nederland, een multiculturele samenleving

Samenvatting Maatschappijleer nederland, een multiculturele samenleving Samenvatting Maatschappijleer nederland, een multiculturele samenleving Samenvatting door een scholier 1458 woorden 27 juni 2007 5,5 39 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Hoofdstuk 5: Nederland, een

Nadere informatie

Seksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties

Seksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties Seksuele gezondheid Uitdagingen voor migranten organisaties Bijeenkomst bevordering seksuele gezondheid Noord Nederland en de rol van de zelforganisaties Drachten 15-3-2010 Bram Tuk Pharos, kennis en adviescentrum

Nadere informatie

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE

2513AA22XA. De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE . > Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat

Nadere informatie

Migratie, Acculturatie en GGZ. Hans Rohlof, psychiater

Migratie, Acculturatie en GGZ. Hans Rohlof, psychiater Migratie, Acculturatie en GGZ Hans Rohlof, psychiater Hans Rohlof. Migratie, Acculturatie en GGZ 2 Casus: 24-jarige Marokkaanse vrouw Op jonge leeftijd naar Nederland gekomen Ik ben volledig Nederlands

Nadere informatie

Nationale Monitor Polarisatie en Beeldvorming Vluchtelingen

Nationale Monitor Polarisatie en Beeldvorming Vluchtelingen PRESENTATIE Nationale Monitor Polarisatie en Beeldvorming Vluchtelingen Een onderzoek ten behoeve van een effectievere, depolariserende strategie over vluchtelingen Datum: 24 maart 2018 1 Hoe wordt er

Nadere informatie

Bijlage bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele integratie en religie

Bijlage bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele integratie en religie Jaarrapport integratie 2007 Jaco Dagevos en Mérove Gijsberts Sociaal en Cultureel Planbureau, november 2007 Bijlage bij hoofdstuk 7 Sociaal-culturele integratie en religie Jaco Dagevos, Roelof Schellingerhout

Nadere informatie

Kwaliteitskader intercultureel vakmanschap in het hsao

Kwaliteitskader intercultureel vakmanschap in het hsao Handreiking Kwaliteitskader intercultureel vakmanschap in het hsao handreiking voor (opleidings)managers en docenten HBO-raad, oktober 2012 Project intercultureel vakmanschap in het hsao Deelproject van

Nadere informatie

Emmaüs Culturele diversiteit in de zorg

Emmaüs Culturele diversiteit in de zorg Emmaüs Culturele diversiteit in de zorg Mechelen 26 mei 2011 Hamida Chikhi 1 Italiaanse Turkse Marokkaanse Dienst gestart in 1992 2 1 Doelstellingen van de dienst Gelijke toegang tot de gezondheid Kwaliteit

Nadere informatie

Interculturele Competenties:

Interculturele Competenties: Interculturele Competenties: Een vak apart W. Shadid Leiden, mei 2010 Interculturele Competenties 2 Inleiding Vooral in multiculturele samenlevingen wordt de laatste tijd veel nadruk gelegd op interculturele

Nadere informatie

Allochtone ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland

Allochtone ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Allochtone ouderen: de onverwachte oude dag in Nederland Cor Hoffer Gepubliceerd in: Onzichtbaar onmisbaar: ouderen in Rotterdam Essays, Cahier 04, pagina s 7-30. Rotterdam: Stedelijke Adviescommissie

Nadere informatie

Bedir, voor kwaliteit en identiteit. Basisschool. Onderwijs. Educatie. Adres: Klarinetstraat 4, 5402 ZC Uden

Bedir, voor kwaliteit en identiteit. Basisschool. Onderwijs. Educatie. Adres: Klarinetstraat 4, 5402 ZC Uden Bedir, voor kwaliteit en identiteit Basisschool Onderwijs Educatie Adres: Klarinetstraat 4, 5402 ZC Uden Basisschool Bedir: Thuis voelen en jezelf zijn. Op basisschool Bedir bepaalt de islamitische levensbeschouwelijke

Nadere informatie

Inhoud. 0 Etnische diversiteit in de medische praktijk: een introductie. Casuïstiek. herkomst voor zorgverlening door artsen... 8

Inhoud. 0 Etnische diversiteit in de medische praktijk: een introductie. Casuïstiek. herkomst voor zorgverlening door artsen... 8 XI 0 Etnische diversiteit in de medische praktijk: een introductie 0.1 Inleiding............................................................................. 2 0.2 Mensen van allochtone herkomst in Nederland......................................

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Multiculturele samenleving

Samenvatting Maatschappijleer Multiculturele samenleving Samenvatting Maatschappijleer Multiculturele samenleving Samenvatting door M. 1352 woorden 8 december 2016 6,3 3 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Multiculturele samenleving begrippen Hoofdstuk 1 Multiculturele

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl 2005 - II

Eindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl 2005 - II Meerkeuzevragen Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op. DE MULTICULTURELE SAMENLEVING tekst 1 Het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) werd opgeheven op 26 juli 1950. In maart en

Nadere informatie

Vorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013

Vorm en inhoud geven aan burgerschap. MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Vorm en inhoud geven aan burgerschap MaatschapJIJ, passie voor vorming CNV Onderwijs, 30 januari 2013 Inhoud Inleiding Bespiegelingen burgerschap Praktische middelen: - Kijk in mijn wijk - Geen grapjes

Nadere informatie

VORMINGSREEKS CULTUURSENSITIEVE ZORG MODULE: INLEIDING

VORMINGSREEKS CULTUURSENSITIEVE ZORG MODULE: INLEIDING VORMINGSREEKS CULTUURSENSITIEVE ZORG MODULE: INLEIDING Steunpunt Cultuursensitieve Zorg Vormingen Intervisies & Supervisies Transculturele Ontmoetingen Consults Bibliotheek Blog Programma van vandaag Voormiddag:

Nadere informatie