Verbeterplan Begrijpend luisteren en Begrijpend lezen

Transcriptie

1 Verbeterplan Begrijpend luisteren en Begrijpend lezen Schlplan: bieden van kwalitatief ged nderwijs Als we de nze resultaten ged analyseren zien we dat begrijpend lezen nvldende scrt ten pzichte van andere vakgebieden. Vral zien we jaarlijks in grep 6 terug dat begrijpend lezen nvldende scrt. Algemeen Een vrwaarde vr een gede basis vr begrijpend lezen is begrijpend luisteren in de grepen 1-4. Dr te luisteren naar teksten leren leerlingen betekenis te verlenen aan tekst; ze verbinden aanwezige kennis aan de nieuwe infrmatie en z breiden ze hun kennis verder uit. Vr het ged kunnen lezen met begrip is het vlgende van grt belang: Technische leesvaardigheid p vldende niveau, zie beleidsplan technisch lezen. Wrdenschat en algemene kennis. Hiervr is een aparte kwaliteitskaart gemaakt. Metacgnitie; het denken ver de eigen cgnitieve prcessen. Mdeling van de 7 meest effectieve lees- en leerstrategieën dr de leerkracht. Om infrmatieve teksten te kunnen begrijpen, is het belangrijk dat de leerling zich een leesdel stelt. Waarm ga ik deze tekst lezen en wat wil ik te weten kmen ver het nderwerp? He duidelijker de leerling dit vr gen heeft, he gerichter hij de tekst zal lezen en he eerder de essentie van de tekst gevnden wrdt. Vrdat je gaat zeken, met je weten wát je zekt dr je vrkennis te gebruiken, vragen te stellen, vragen te beantwrden, de tekst te visualiseren f bijvrbeeld een samenvatting te maken. Delgericht lezen draagt bij aan een beter tekstbegrip. Het kunnen mnitren van het begrijpend lees prces is een heel belangrijke strategie bij het drzien van infrmatieve teksten. Als je weet welke stappen je kunt zetten als je een tekst niet meer begrijpt en welke strategieën je kunt aangrijpen, heb je je eigen leesprces nder cntrle. Dit maakt je tt een zelfstandige lezer die weet wat te den als een tekst niet begrepen wrdt. Del Effectief begrijpend leesnderwijs met hge ambities vr wat betreft de pbrengsten. Drgaande lijn in de pbuw vr grep 1-8. Afspraken Plan Iedere leerkracht is zich bewust van het belang van begrijpend lezen. De leerlijnen p het gebied van begrijpend lezen zijn bekend. De leerkracht is zich bewust van de 7 strategieën. In de grepen 1-4 is specifieke aandacht vr begrijpend luisteren. Er is vldende tijd ingepland vr wrdenschat (vanuit de methde), technisch lezen en begrijpend lezen in grep 5-8. In de grepen 5 t/m 8 wrdt gewerkt met de methde Tekstverwerken. We geven Nieuwsbegrip mee als huiswerk.

2 D In grep 7 en 8 wrdt vr de studievaardigheden gewerkt met de methde Blits. Mdeling wrdt ingezet als instructiemdel vr begrijpend lezen ingebed in het GRRIM mdel: ik-wij-jullie - de leerkracht det het vr; - de leerkracht det het samen met de leerlingen; - de leerlingen den het in du s f in grepjes van vier; - de leerling det het alleen. Mdeling wrdt k ingezet tijdens instructie van geschiedenis. Er wrdt een maximaal aantal strategieën aangeleerd, deze kmen in de grepen 5-8 aan de rde. Deze strategieën passen k bij geschiedenis. De aangebden strategieën zijn zichtbaar in alle klassen, zdat ernaar verwezen kan wrden en de kinderen visueel ndersteund wrden. Daarnaast gebruiken we de verzichtskaart van Nieuwsbegrip vr de signaalwrden. Directe feedback aan de leerling p een gecncentreerde huding is van belang vr een ged begrip van de tekst. De leerlingen wrden vertruwd gemaakt met de specifieke vaardigheden die de CITO tetsen begrijpend lezen vragen dr.a. gebruik te maken Junir Einstein beken. De leerkracht hanteert het principe van mdelen vlgens GRIMM mdel: ik-wij-jullie. In grep 1-4 wrdt gewerkt met het aanbieden van een aantal strategieën, zals hardp(interactief)vrlezen. Tijdens het hardp denkend vrlezen nderbreekt de leerkracht het lezen af en te dr hardp denkend te demnstreren (mdeling) welke strategie zij gebruikt m de tekst te begrijpen en he zij betekenis verleent aan een tekst (ik de het vr). Bij interactief vrlezen geven leerkracht en leerlingen samen betekenis aan de tekst (wij den het samen). Interactie is uiteraard cruciaal; tekstbegrip ntwikkelt zich niet dr alleen te luisteren, maar juist dr er bijvrbeeld met anderen ver de tekst te praten, dr erver te spelen f te tekenen. Dr in grep 1-4 p de manier bewust bezig te zijn met het begrip van tekst wrdt de drgaande lijn van begrijpend luisteren naar begrijpend lezen vrmgegeven. Kinderen leren betekenis geven aan een tekst en reeds verwrven kennis te kppelen aan nieuwe. Verschillende srten teksten en beken zijn hiervr van belang; dus niet alleen prentenbeken, maar juist k infrmatieve beken (vr)lezen en bespreken. Infrmatieve teksten dragen namelijk juist bij aan het vergrten van de achtergrndkennis en de wrdenschat van kinderen. In grep 5-8 wrdt gebruik gemaakt van nderstaande strategieën: De 7 meest effectieve leesstrategieën: Vr het lezen Tijdens het lezen Na het lezen De tekst verkennen p basis van tekstkenmerken Vrspellen wat er in de tekst staat Kunnen mgaan met vrkennis Vragen bedenken en beantwrden ver de tekst De tekst visualiseren Mnitren van het begrijpend leesprces De tekst samenvatten Check In grep 3 en 4 wrdt de Cit-tets Begrijpend Luisteren afgenmen. Eind grep 4 wrdt de tets Begrijpend Lezen aan het eind van het schljaar afgenmen.

3 Deze is bedeld als 0-meting m in grep 5, middels het grepsplan, effectief te kunnen handelen. In grep 5,6 en 7 wrdt de Cit-tets Begrijpend Lezen structureel 2x per jaar afgenmen in januari/februari en juni met de nieuwe 3.0 CITO tetsen. In grep 8 kmt de CITO tets begrijpend lezen eenmaal aan bd in januari. De leerkracht maakt een grepsplan vr begrijpend lezen. Deze infrmatie wrdt pgenmen in het algemene grepsplan. De leerkracht en IB zmen in p de nderwijsbehefte van de individuele kinderen indien ndig. Observaties: week 48 & 49 (jaarkalender plaatsen) Act We veren team- en pbrengstbesprekingen. Tijdens deze besprekingen reflecteren we naar aanleiding van de analyse van de leerling resultaten en de uitvering van effectief nderwijs. We stellen nze delen en afspraken ver leerling resultaten en de uitvering van effectief nderwijs bij. Vragen die hierbij aan de rde kunnen kmen: Welke interventies en acties zijn ndig m leerlingen de delen te laten behalen? Zijn de delen (vr alle leerlingen) scherp geneg gefrmuleerd f kunnen we de lat hger leggen? Is de tijd die we ingepland hebben vr de basisvaardigheden vldende? Wrdt de tijd daadwerkelijk en effectief besteed? Is er structureel en frequent extra tijd ingepland vr de risicleerlingen? Vraagt de drgaande lijn vr grep 1 tt en met 8 aanscherping? Is er in elke grep sprake van een beredeneerd aanbd? Beschikken we ver geschikte methden en materialen? Wrden de methden en materialen ged gebruikt? Wrdt het directe instructiemdel in cmbinatie met mdeling en het GRRIM mdel ged uitgeverd? Is er sprake van verlengde instructie? Is sprake van een uitdagend aanbd vr de leerlingen die meer aankunnen? Evaluatie De pbrengstgesprekken wrden tweemaal per jaar gehuden (februari, juni). Tweemaal per jaar wrden de LVS gegevens in een teamvergadering besprken. Brging Leerkrachtvaardigheden wrden in beeld gebracht tijdens klassenbezeken dr middel van een kijkwijzer. Deze bservaties wrden gedaan dr de teamleider nderwijs. - Eerste bservatie vindt plaats in december (les Tekstverwerken en les interactief vrlezen) - Tweede bservatie vindt plaats in februari (les geschiedenis en interactief vrlezen). Grepsbesprekingen wrden geëvalueerd dr teamleider nderwijs, IB-er en directeur. In nvember en in januari wrdt tijdens de (buw)vergadering de afspraken herhaald en geeft Anuk Brink (werkgrep Taal/Lezen) een les begrijpend lezen aan de teamleden van de Flris Radewijszschl. Bij deze kwaliteitskaart hren een aantal bijlagen: Overzicht aanbd begrijpend lezen Flris Radewijnszschl (bijlage 1) Delen begrijpend lees- en leer strategieën (bijlage 2) Van therie naar praktijk; pbuw begrijpend lezen les (bijlage 3) Stappenplan begrijpend lezen (bijlage 4)

4 Overzichtskaart van Nieuwsbegrip vr de signaalwrden (bijlage 5)

5 Bijlage 1 Overzicht aanbd Begrijpen lezen Flris Radewijnszschl Grep Wat Tijd ½ Interactief vrlezen 3 Interactief vrlezen 4 5 Tekstverwerken 6 Tekstverwerken Nieuwsbegrip A 7 Tekstverwerken Nieuwsbegrip B Blits 8 Tekstverwerken Nieuwsbegrip C Blits D-Kaart 45 minuten 30 minuten (huiswerk) 45 minuten 45 minuten

6 Bijlage 2 Grep 5 Begrijpend lees- en leerstrategieën per grep Grep 6 Grep 7 Grep 8 Leesstrategieën Oriëntatie p de tekst - Leesdel bepalen (genieten/amusement, kennis uitbreiden/infrmeren, vertuigen f activeren) - Tekstinhud/nderwerp vrspellen m.b.v. tekstsignalen (plaatjes, titel, tussenkpjes, schuin/dikgedrukte wrden en begin en eind van de tekst). - Vrkennis activeren (wat weet ik al van het nderwerp). - Tekstsrt bepalen (verhaal, gedicht, infrmatief, krantenartikel ect.) Legenda Tekst interpreteren - Meilijke wrden verklaren m.b.v. de cntext f wrdenbek. - Verwijswrden (zin lezen, wie/wat/he vraag, antwrd zeken in dezelfde zin f de zin ervr. - Signaalwrden, signaalzinnen. - Glbale pbuw van de tekst aangeven. - Kernzin per alinea eruit kunnen halen. - Verbanden in de tekst leggen. - Verschillen en vereenkmsten in de tekst herkennen. - Wie/wat/waar/wanneer/waarm en he-vragen beantwrden. - Hfdzaken en bijzaken nderscheiden. - Verschil feiten en meningen. - Tekst interpreteren: zien wat de bedeling van de schrijver is (infrmeren, activeren, vertuigen) Samenvatten - Je vertelt de tekst krt na - (Invul)samenvatting maken - Samenvatting maken (wie/wat/waar/wanneer/waarm en he-vragen) Tekst berdelen - Mening geven met uitleg. - Uitleggen wat je aan de tekst hebt en waarm. Reflecteren p eigen leesgedrag - Vragen beantwrden ver je eigen leesgedrag. Leerstrategieën - Pijlenschema maken - Leerschema maken - Begrips- en kennisvragen maken - Vragen beantwrden ver je eigen leergedrag. - Nieuwe infrmatie verbinden met wat je al weet. - Cntrleren f je de infrmatief ged beheerst.

7 Bijlage 3 Van therie naar de praktijk; pbuw begrijpend lezen les Opbuw van een les De les wrdt gegeven m.b.v. het directe instructie mdel. Hierin wrdt veel gebruik gemaakt van het GRRIM-mdel. De les begint met een klassikale instructie ver het centrale leerdel. Het leerdel heeft altijd betrekking p één lees- f leerstrategie. Vervlgens wrden de kinderen betrkken bij de les dr bijvrbeeld een krt filmpje, plaatje f vrwerp behrende bij de tekst. Daarna bespreekt de leerkracht een aantal meilijke wrden die van belang zijn m de tekst te begrijpen. Vervlgens wrdt er gekeken naar de tekstsignalen m de inhud van de tekst te vrspellen. Daarna prberen de kinderen hun vrkennis te activeren betreffende het nderwerp. Vrdat we de tekst gaan lezen, bekijken we ten sltte ng met wat vr srt we te maken hebben. Tijdens het lezen blijven we cntinu alert p het begrijpen van de tekst. Dr bewust na elke alinea te stppen en te vertellen waar de alinea verging, wrden de kinderen zich hiervan bewust van. Daarnaast schenken we tijdens het lezen aandacht het centrale lees- f leerstrategie van die les. Na het lezen van de tekst vatten we mndeling de tekst samen, dit kan eventueel ndersteund wrden met een van de leerschema s. Ok geven de kinderen hun menig ver de tekst en leggen ze uit wat ze aan de tekst hadden. Daarna gaan de kinderen zelfstandig aan het werk met vragen uit het werkbek. Aan het eind van de les bespreekt de leerkracht klassikaal de belangrijkste pgaves. Alle stappen p een rij Stap 1: Vr het lezen Del van de les benemen. Vrkennis activeren dr iets ver het nderwerp te vertellen/laten zien. Meilijk wrden bespreken. Bekijken waar de tekst ver gaat m.b.v. tekstsignalen (plaatjes, titel, tussenkpjes, schuin/dikgedrukte wrden en begin en eind van de tekst). Vrkennis activeren (Wat weet ik al ver het nderwerp) Wat vr srt tekst is het? (Infrmatieve/weettekst, verhaal, gedicht, krantenartikel ect.) Leeswijze Stap 2: Tijdens het lezen Lees- f leerstrategie terug laten kmen. Stppen na elke alinea: Snap ik ng wat ik lees? Wat is de kernzin? Stap 3: Na het lezen Samenvatten (wie/wat/waar/wanneer/waarm en he-vragen) Ga in je hfd de tekst ng een keer krt na. Mening geven met uitleg. Vragen werkbek zelfstandig maken Vragen bespreken met de leerkracht

8 Didactiek lees- en leerstrategieën Tekstsignalen Plaatjes, titel, tussenkpjes, schuin/dikgedrukte wrden en begin en eind van de tekst. Verwijswrden Betreffende zin met het verwijswrd lezen. Wie/wat/he-vraag maken. Antwrd p de wie/wat/he-vraag zeken in dezelfde zin f de zin ervr. Signaalwrden/signaalzinnen Overzicht Nieuwsbegrip (zie bijlage 5) Kernzin (belangrijkste zin van de alinea) Altijd de eerste, tweede f laatste zin in de alinea. Verbanden Vrbeeld Opsmming f vlgrde Tegenstelling/verschil Orzaak-gevlg/reden-gevlg Del-middel Wie/wat/waar/wanneer/waarm en he-vragen beantwrden Om de tekst ged te kunnen begrijpen meten de kinderen zich tijdens het lezen bij een verhaal cntinu zelf de wie/wat/waar/wanneer/waarm en he-vragen stellen. De leerkracht met dit tijdens het lezen cntinu stimuleren. Dit kan tijdens het stppen na elke alinea. Hfdzaken en bijzaken nderscheiden Verschil feiten en meningen Feiten zijn te cntrleren. Meningen herken je.a. aan de wrdjes: ik vind en ik denk. Tekst interpreteren Zien wat de bedeling van de schrijver is. Dit kan zijn: Infrmeren (infrmatie geven) Activeren (aanzetten tt een handeling) Overtuigen (mening veranderen) Samenvatten Aan het einde van het lezen van de tekst Terug laten kmen tijdens wereldriëntatie. - Pijlenschema - Leerschema maken - Kennis- en begripsvragen maken Bij kennisvragen kun je het antwrd vinden in de tekst. Bij begripsvragen met je verbanden in de tekst leggen m tt een antwrd te kmen.

9 Bijlage 4 Stappenplan begrijpend lezen Vr het lezen Stap 1: Wat zie je al? Let p: plaatjes, titel, tussenkpjes, pvallende wrden (dik f scheefgedrukt), getallen. Stap 2: Wat vr srt tekst is het? Denk aan: verhaal, infrmatie, nieuws, gedicht, recept, anders. Stap 3: Waar denk je dat het ver gaat? De tekst gaat ver Stap 4: Wat weet je al van het nderwerp? Ik weet Tijdens het lezen Stap 5: Lees de tekst - Stp na elke alinea en bedenk wat je hebt lezen Ik heb gelezen - Stel jezelf de WWW-vragen. (wie, wat, waar, waarm, wanneer, he) - Meilijk wrden: zek ik p met de wrdhulp. Na het lezen Stap 6: Denk na - Klpte je vrspelling? - Ga in je hfd de tekst ng een keer krt na. - Mening geven met uitleg. - Uitleggen wat je aan de tekst hebt en waarm. Stap 7: Vragen maken - Kijk altijd terug in de tekst. - Meerkeuzevragen, ik maak gebruik van het meerkeuze stappenplan. - Ik cntrleer f ik alles heb gemaakt. Stap 8: Vragen nakijken en bespreken - Vragen met de leerkracht nakijken en de belangrijkste vragen bespreken. - Heb je een futje gemaakt, vraag jezelf af waar het mis is gegaan.

10 Wrdhulp Je ziet een wrd dat je niet begrijpt. Je wilt weten wat een wrd betekent. Wat kun je den? Kijk naar het wrd. Sms ken je al een stukje van het wrd. Kijk naar de illustratie bij de tekst. Misschien heeft het plaatje iets met het wrd te maken. Lees een stukje terug f verder: - Daar staat sms een wrd dat ngeveer hetzelfde betekent - Daar staat sms een wrd dat het tegengestelde betekent - Daar wrdt sms uitgelegd wat het wrd betekent Meerkeuzevragen stappenplan 1 Lees de vraag. 2 Zek het antwrd p in de tekst. 3 Lees nu pas de antwrden. Zit juw antwrd ertussen, kruis juw antwrd aan. Klaar! Ben je niet zeker van het antwrd? 4 Streep de antwrden die zeker fut zijn weg. 5 Kies het antwrd dat het meest lijkt p juw zelf bedachte antwrd. 6 Twijfel je ng steeds? Kies dan het antwrd waar je het beste gevel bij hebt. Bij begrijpend lezen: als je tussen 2 keuzen twijfelt, kies dan vr het antwrd dat het dichtst bij de tekst blijft en geen nieuwe dingen erbij haalt. Als de hele tekst niet gaat ver wandelen, maar wel ver fietsen, kies dan bij de vraag waar gaat de tekst ver niet vr de ptie wandelen en fietsen, als fietsen er k bij staat. 7 Weet je het echt niet? Gk maar

11 Bijlage 5 Overzichtskaart Signaalwrden

12