R.L.H. de Haas 3794

Transcriptie

1 Agendapunt commissie: 5.1 steller telefoonnummer R.L.H. de Haas 3794 agendapunt kenmerk datum raadsvergadering / portefeuillehouder wethouder Buiter onderwerp Wijziging Winkeltijdenverordening aan de gemeenteraad A. Samenvatting Sinds 2013 hebben gemeenten de verantwoordelijkheid om zelf te beoordelen of het wenselijk is dat winkels op zon- en feestdagen open mogen. Met de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2013 is daarop besloten om de zondagsopenstelling te beperken tot 14 zondagen per jaar en bepaalde branches daarop uit te zonderen. Nu hier enkele jaren ervaring mee is opgedaan en een verzoek tot vrijgave van de zondagsopenstelling is ingediend, is er aanleiding om dit standpunt te heroverwegen. Met de nieuwe Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 wordt voorgesteld om de zon- en feestdagenopenstelling voor winkels vrij te geven. B. Voorgesteld besluit 1. De Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2013 in te trekken; 2. De Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 vast te stellen. C. Inleiding Winkeltijdenwet In 2013 heeft de Eerste Kamer besloten om de Winkeltijdenwet te wijzigen en daarmee in feite te versoepelen. Het gevolg van de wijziging was dat de gemeenten zelf de verantwoordelijkheid kregen om te besluiten over de winkelopenstelling op zon- en feestdagen. De gemeenten kregen hiermee de mogelijkheid om zelf te beoordelen of openstelling wenselijk is en om desgewenst nadere regels te treffen. Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2013 De wijziging van de Winkeltijdenwet was voor de gemeente Valkenswaard aanleiding om de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2013 (zij bijlage 1) in te stellen. Kern van deze Winkeltijdenverordening is dat de zondagsopenstelling voor winkels beperkt blijft tot de branches supermarkten, tuincentra en autoverkoopbedrijven. Tevens is besloten dat alle winkels op Eerste Kerstdag gesloten moeten zijn. Daarnaast kan het College jaarlijks maximaal 14 zon- en feestdagen per deelgebied aanwijzen waarop winkels uit alle branches open mogen. Aan dit raadsbesluit lag een amendement ten grondslag waarin de volgende overwegingen zijn benoemd: - Het van groot belang is de belangen van alle winkeliers zorgvuldig af te wegen; - Gewaakt dient te worden voor het ontstaan van mogelijk oneerlijke concurrentie; - De Verenigde winkeliers Valkenswaard positief hebben gereageerd op het voorliggende besluit in de vorm van een amendement; 1

2 - Dit amendement in belangrijke mate tegemoet komt aan de bekommernissen zoals eerder geuit door de groep van 37 winkeliers die zich in het verleden hebben verzet tegen openstelling van de Albert Heijn. Heroverweging 2017 In juni 2017 heeft de Stichting Centrummanagement Valkenswaard per brief (zie bijlage 3) verzocht om de zondagsopenstelling van winkels vrij te geven en zij draagt daar diverse argumenten voor aan. Stichting Centrummanagement Valkenswaard vertegenwoordigt de centrumondernemers, waaronder dus veel winkeliers. Bovendien is zij een belangrijke partner van de gemeente. Kortom, als zij een dergelijk verzoek indient, dient daar zorgvuldig naar te worden gekeken. Daarnaast zijn er diverse aanvullende overwegingen om het gemeentelijke standpunt ten aanzien van openstelling van winkels op zon- en feestdagen te heroverwegen. Er is in Valkenswaard en elders in den lande inmiddels vier jaar ervaring opgedaan met de Winkeltijdenwet van 2013 en ook hebben de ontwikkelingen in de detailhandel sindsdien niet stilgestaan. Coalitieprogramma In het Coalitieprogramma wordt ingezet op het optimaliseren van koopzondagen. Geconstateerd wordt er niet zo lang geleden regels zijn vastgesteld en dat binnen deze mogelijkheden niet alle bedrijven gelijktijdig open zijn. Dit verstoort enigszins de beleving en uitstraling van het winkelcentrum. Ook is er onduidelijkheid onder het bezoekende winkelpubliek. Valkenswaard zet in op het aantrekken van toeristen. Winkelen is hierbij een belangrijk onderdeel. Hier ligt een taak voor het centrummanagement. Ook wil het Centrummanagement de opdracht geven om de samenwerking te verbeteren van de aanwezige ondernemers. Verder spreekt het coalitieprogramma zicht uit voor deregulering. Zo wordt ondermeer gesteld dat Nederland wordt overspoeld met regelgeving. Vaak ontstaan uit het verleden voor toen geldende situaties en omstandigheden. De tijd verandert maar de regels blijven bestaan. Het legt grote druk op bedrijven, burgers en niet in de laatste plaats bij de ambtelijke organisatie. Vanuit de gemeentelijke organisatie moet men zichzelf de vraag stellen of een regel iets toevoegt aan de maatschappij, levert het iets op? Toekomstvisie De gemeente Valkenswaard streeft in haar Toekomstvisie naar een bruisend centrum. Het realiseert zich dat om het winkelaanbod in stand te houden, dat alleen mogelijk is als het afzetgebied zich uitstrekt tot ver buiten Valkenswaard. Economisch beleid Geconstateerd wordt dat als gevolg van diverse trends het kernwinkelgebied van Valkenswaard onder druk staat. Ontwikkelingen in de detailhandel gaan snel en de consument wordt steeds veeleisender. Winkeliers moeten hier op in kunnen spelen en de gemeente faciliteert waar dat mogelijk is. Het centrummanagement is daarin een belangrijke overkoepelende partij. Denk daarbij aan vraagstukken als het wijzigen van de winkelsluitingstijden. D. Wat willen we bereiken? Met de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 (zie bijlage 2) wordt maximaal gebruik gemaakt van de wettelijke ruimte voor wat betreft de openstelling van winkels op zon- en feestdagen. Daarmee speelt Valkenswaard in op ontwikkelingen in de detailhandel, wordt onnodige regelgeving beperkt, oneerlijke concurrentie tegengegaan en het vestigingsklimaat voor detailhandel in Valkenswaard verbeterd. Winkeliers wordt door de gemeente niet meer verboden en overigens evenmin verplicht om iedere zon- en feestdag open te gaan. Het geeft 2

3 de vrijheid aan de winkeliers om daar zelf, of in overleg met elkaar, keuzes in te maken. De gemeente heeft daar geen rol meer in. E. Wat gaan we er voor doen? Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 De concept Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 (zij bijlage 2) maakt maximaal gebruik van de ruimte die de Winkeltijdenwet biedt. Alleen voor openstelling tijdens de nachtelijke uren (tussen en 6.00 uur) blijft ontheffing nodig. Dit omwille van de nachtrust. Het stellen van beperkingen in openingsuren of voor feestdagen is wettelijk niet nodig en in beginsel arbitrair. Er zijn geen zwaarwegende gronden waarom het aan de gemeente is om te bepalen of een openstelling vanaf een bepaald tijdstip wenselijker is dan vanaf een ander uur. Of om af te wegen waarom winkels bijvoorbeeld wel open mogen op Nieuwjaarsdag en niet op Eerste Kerstdag. Argumentatie De volgende argumenten liggen ten grondslag aan het advies. 1. Consumentengedrag Uit diverse onderzoeken en ervaringen elders blijkt dat er consumenten zijn die de behoefte hebben om op zondag te winkelen. Dit is een brede maatschappelijke trend waar de gemeente geen invloed op heeft. Met de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 wordt winkeliers de mogelijkheid geboden om op deze ontwikkeling in te spelen. 2. Werken op zondag Ook met de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 worden winkeliers niet verplicht om hun winkel op zondagen open te stellen. Daar gaat de gemeente Valkenswaard dan niet over. Daar gaan winkeliers dan zelf over. Zelfstandigen Zelfstandigen kunnen zelf bepalen op welke dagen zij hun winkel open stellen. En dus ook in hoeverre zij het van meerwaarde vinden om in te spelen op het veranderende consumentengedrag dat ertoe heeft geleid dat consumenten op zondag willen winkelen. Het is bekend dat er winkeliers zijn die dit omwille van de eigen zondagsrust geen prettige ontwikkeling vinden. Het is echter niet aan de gemeente Valkenswaard om winkeliers die wel willen inspelen op het veranderde consumentengedrag en ook op zondagen willen concurreren met winkels elders, daarom te beperken in hun ondernemersvrijheid. Winkelpersoneel Winkeliers kunnen aan winkelpersoneel vragen om (vaker) op zondagen te werken. In aanvulling op de Arbeidstijdenwet maken werkgevers en werknemers afspraken over werktijden en arbeidsduur in de cao s en arbeidsovereenkomsten. Dit is geen gemeentelijke aangelegenheid. Er zijn cao s in de detailhandel waarbij winkelpersoneel een forse toeslag ontvangt voor het werken op zon- en feestdagen. Dit is voor sommige medewerkers juist een reden om op zondagen te willen werken. Afhankelijk van de mate waarin de detailhandel gebruik gaat maken van de mogelijkheden om vaker en langer op zon- en feestdagen open te gaan, zal dit een positief effect hebben op de werkgelegenheid in Valkenswaard. Dat is sociaaleconomisch gezien een wenselijke ontwikkeling. 3

4 3. Oneerlijke concurrentie Het is wenselijk dat de gemeente bevordert dat sprake is van gelijke kansen voor de Valkenswaardse detailhandel om te kunnen concurreren met haar concurrenten binnen en buiten Valkenswaard. Lokaal eerlijk speelveld Met de vigerende winkeltijdenverordening mogen supermarkten, tuincentra en autoverkoopbedrijven veel vaker op zon- en feestdagen open dan de overige winkeliers. Tuincentra en zeker supermarkten hebben een assortiment dat concurreert met het assortiment van andere winkeliers. Hierdoor is de onwenselijke situatie ontstaan dat bijvoorbeeld bakkers lijdzaam moeten toezien hoe consumenten op zondag broodjes kopen bij een supermarkt, terwijl zij hun winkel gesloten moeten houden. Door geen onderscheid meer te maken tussen branches in de winkeltijdenverordening, wordt lokaal een eerlijk speelveld gecreëerd. Concurrentie uit de regio De consument is voor haar bestedingen niet aan gemeentegrenzen gebonden. Sterker nog, de consument is steeds mobieler geworden. Daarom is het raadzaam om rekening te houden wat er in de gemeenten om ons heen gebeurt. Dat geeft op basis van de vigerende winkeltijdenverordeningen het volgende beeld: gemeente wel/geen vrijstelling Bergeijk vrijstelling Cranendonck vrijstelling Eersel vrijstelling Eindhoven geen vrijstelling* Geldrop-Mierlo vrijstelling Heeze-Leende vrijstelling Valkenswaard geen vrijstelling Veldhoven vrijstelling Waalre vrijstelling Toelichting Met vrijstelling wordt bedoeld dat alle winkels iedere zondag open mogen. De gehanteerde openings- en sluitingstijden variëren tussen gemeenten. Er zijn zelfs gemeenten die daarin verschil maken tussen branches. Daarnaast variëren de keuzes in de openstelling op feestdagen. * De gemeente Eindhoven heeft een Winkeltijdenverordening waarin de vrijstelling is beperkt tot 12 zon- of feestdagen en voor een substantieel aantal deelgebieden. Echter, in de Eindhovense Winkeltijdenverordening is tevens de bevoegdheid voor Burgemeester en Wethouders opgenomen om jaarlijks voor meer zon- en feestdagen, met een maximum van alle, vrijstelling te verlenen. In de praktijk wordt inmiddels jaarlijks van deze bevoegdheid gebruik gemaakt, waardoor in de praktijk wel sprake is van een volledige vrijstelling. België In België zijn winkels wettelijk verplicht om wekelijks één dag gesloten te zijn, al hoeft dat niet de zondag te zijn. Iedere gemeente mag daar jaarlijks 15 keer van afwijken. Voor steden die erkend zijn als toeristisch centrum, waaronder Lommel, geldt dat de winkels er zijn vrijgesteld van de verplichting om wekelijks één dag gesloten te zijn. 4

5 Internet Daarnaast heeft de consument natuurlijk 24/7 de mogelijkheid om bestedingen te doen op het internet. De afgelopen jaren is internetverkoop uitgegroeid tot een steeds sterker alternatief en daarmee grotere concurrent voor het fysieke winkelen. Conclusie In vergelijking met de hiervoor genoemde gemeenten worden alleen in Valkenswaard winkeliers door hun gemeente sterk beperkt in de openstelling op zon- en feestdagen. Dit beperkt hun mogelijkheden om te concurreren met winkels die gevestigd zijn in de omliggende gemeenten. Het laat zich lastig kwantificeren, maar er zijn ongetwijfeld Valkenswaardse winkeliers die hierdoor potentiële bestedingen van inwoners van Valkenswaard of daarbuiten mislopen. Vanuit het streven naar een goed ondernemersklimaat streeft de gemeente Valkenswaard daarmee haar doel voorbij. Met de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 worden Valkenswaardse winkeliers niet meer in hun openingstijden beperkt ten opzichte van hun concurrenten. 4. Deregulering Door in te stemmen met de Winkeltijdenverordening 2017 wordt gemeentelijke regelgeving tot het minimale beperkt. Daarmee komt er een einde aan de situatie dat de gemeente Valkenswaard meer beperkingen oplegt dan volgens de Winkeltijdenwet noodzakelijk is. Regelgeving die bovendien ongewenste neveneffecten blijkt te hebben zoals oneerlijke concurrentie. De Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 is daarom zeer concreet voorbeeld om invulling te geven aan de ambities ten aanzien van deregulering uit het coalitieprogramma. 5. Veiligheid Met de politie heeft afstemming plaatsgevonden en door hen wordt aangegeven dat er vanuit openbare orde en veiligheid geen bezwaren zijn. Er is thans sprake van een lage aangifte van zakkenrollerij en die is vooral gekoppeld aan de supermarkten en weekmarkt. De huidige koopzondagen geven al geen problemen. 6. Handhaving Er wordt om prioritaire redenen tot dusver niet actief gecontroleerd op de naleving van de vigerende Winkeltijdenverordening. Slechts één keer is een waarschuwing gegeven aan één winkelier n.a.v. een klacht over deze winkelier. Overigens wordt ingeschat dat er wel degelijk sprake is van winkeliers die de vigerende Winkeltijdenverordening overtreden. Indien er afwijkend op het advies voor wordt gekozen om beperkingen te blijven stellen, dan wordt geadviseerd om ook actief te gaan handhaven. Immers anders blijft de Winkeltijdenverordening een papieren tijger en doet het in dat geval geen recht aan wens van de raad. Als de raad zelfs bij herhaling besluit dat buiten de koopzondagen de winkels dicht moeten, dan moet ervoor worden gezorgd dat dit ook daadwerkelijk het geval is. De inzet van BOA s op zondagen is duurder dan op andere dagen. De Winkeltijdenverordening is echter wel goed handhaafbaar. Het is immers eenvoudig om te constateren of een winkel daadwerkelijk open of gesloten is. 7. Gebrek aan uniformiteit Waarschijnlijk zullen niet alle winkeliers altijd gebruik maken van de mogelijkheid om op zonen feestdagen open te gaan. Het nadeel daarvan is dat dit voor verwarring zorgt bij de consument. De ervaring van de afgelopen jaren met een beperkt aantal koopzondagen leert dat dit er evenmin voor heeft gezorgd dat dan alle winkels open gaan. Daarvoor bleek de verdeeldheid onder de winkeliers te groot. De Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 geeft aan de winkeliers bovendien de vrijheid om samen afspraken te maken over het openstellen van winkels op zon- en feestdagen. Overigens kunnen winkeliers er ook voor kiezen om (samen) bijvoorbeeld op maandag niet 5

6 open te gaan. De gemeente stelt hierin dan geen beperkingen meer, hetgeen de ruimte voor winkeliers om (gezamenlijk) in te spelen op ontwikkelingen vergroot. Overigens heeft de Stichting Centrummanagement Valkenswaard aangegeven maximaal 5 zondagen per jaar aan te zullen wijzen, waar dan in het centrum ook echt iets te doen zal zijn. Dit in de hoop om de winkeliers te stimuleren op die dagen dan wel gezamenlijk open te gaan. 8. Vestigingsklimaat De hoge winkelleegstand laat zien dat het niet goed gaat met het vestigingsklimaat voor detailhandel in Valkenswaard. Het kan een pré of noodzaak zijn voor winkeliers/winkelketens om op zon- en feestdagen open te mogen. Aangezien winkels in omliggende gemeenten dan wel open mogen gaan, kan dit een reden zijn waarom zij voor vestiging niet voor Valkenswaard kiezen. Door de zon- feestdagenopenstelling vrij te geven, kan het vestigingsklimaat worden verbeterd. 9. Zondagsrust Het vanuit sociaal en/of religieus oogpunt wenselijke behoud van de zondagsrust, is een argument dat vaak wordt aangevoerd voor het beperken van de openstelling van winkels. Valkenswaard heeft echter al een traditie met koopzondagen, maar ook bijvoorbeeld evenementen op zondagen. Ook gelet op de ervaringen elders, is Valkenswaard onderdeel van een regio waar de bevolking aan het aspect zondagsrust relatief weinig belang lijkt te hechten. F. Betrokken partijen Stichting Centrummanagement Valkenswaard De directe aanleiding voor het voorstel voor een nieuwe Winkeltijdenverordening is een verzoek (zie bijlage 3) daartoe van de Stichting Centrummanagement Valkenswaard. Zij zijn de officiële vertegenwoordiger van alle centrumondernemers. Met hen vindt intensieve afstemming plaats. Zo ook over het verzoek tot vrijgave van de zondagsopenstelling. Winkeliersvereniging Winkelcentrum de Belleman Er heeft afstemming plaatsgevonden met Winkeliersvereniging de Belleman. Hoewel een aantal winkeliers er wellicht weinig gebruik van zal maken, is de wens een zo maximaal mogelijke openstelling. Dit is ingegeven vanuit de behoefte aan vrijheid om iedereen zelf te laten bepalen wanneer men open wil. Reacties op gemeentelijke publicatie Er heeft afstemming plaatsgevonden met de Stichting Centrummanagement Valkenswaard en de Winkeliersvereniging Winkelcentrum de Belleman. Het vrijgeven van de zon- en feestdagopenstelling zal van beperkte invloed zijn op de branches die dan nu al open mogen. Desalniettemin is formeel gepubliceerd dat de gemeente een verzoek om het aantal koopzondagen niet meer te beperken en daarmee vrij te geven, serieus in overweging neemt. Alle belanghebbenden is de mogelijkheid geboden om daar op te reageren. Dit heeft twee reacties opgeleverd: - Een bakker geeft aan grote concurrentie te ervaren van supermarkten die nu al wel op zondagen open mogen zijn. Deze ondernemer geeft aan zelf op zondagen van 9.00 tot uur open te willen gaan; - Een buiten het werkingsgebied van centrummanagement gevestigde winkelier stelt voor om de winkels iedere laatste zondag van de maand open te laten zijn met daarbij nog twee vrij in te vullen zondagen. De ondernemer stelt dat dit duidelijk en overzichtelijk is voor consumenten en dat dit tevreden consumenten oplevert die vaker aankopen doen in Valkenswaard. Deze ondernemer is dan ook tegen het voorstel van centrummanagement. 6

7 G. Beheer en onderhoud n.v.t. H. Financiën n.v.t. I. Vervolgstappen De nieuwe winkeltijdenverordening treedt één dag na de publicatie van het raadsbesluit in werking. J. Communicatie Het is belangrijk dat de winkeliers worden geïnformeerd over een nieuwe Winkeltijdenverordening. Dit zal enerzijds gebeuren met een persbericht, formele publicatie in de Kempener Koerier en met de gemeentelijke website. In aanvulling daarop zullen winkeliersverenigingen worden geïnformeerd en worden opgeroepen om de achterban actief te informeren. K. Bijlage(n) 1. (concept) Winkeltijdenverordening Valkenswaard L. Ter inzage liggende stukken 1. Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2013; 2. Verzoek Stichting Centrummanagement Valkenswaard. Burgemeester en wethouders van Valkenswaard 7

8 Raadsbesluit De raad van de gemeente Valkenswaard; Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders d.d. 10 oktober 2017, nummer /301142; Gelet op de behandeling in de vergadering van de raadscommissie d.d. 16 november 2017; BESLUIT 1. de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2013 in te trekken; 2. de Winkeltijdenverordening Valkenswaard 2017 vast te stellen. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van de gemeenteraad d.d. 30 november Kenmerk: / de griffier, de voorzitter, drs. C. Miedema drs. A.B.A.M. Ederveen. 8