Acute pijntherapie. Dr. J. De Coster
|
|
- Marina Cecilia Lenaerts
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Dr. J. De Coster Acute pijntherapie Fysiologie van de nociceptie Tactiele, proprioceptieve, thermische en pijnsensaties worden door een specifieke receptor en een specifieke neuro-anatomische pathway verwerkt. Globaal gezien verlopen er 4 verschillende processen tussen de pijnprikkel en de gewaarwording, nl. transductie (receptoraktivatie (externe schadelijke energie wordt omgezet in elektrofysiologische activiteit in het nociceptief primair afferent neuron)), transmissie (proces waarbij deze gecodeerde informatie overgedragen wordt aan die delen van de hersenen, welke verantwoordelijk voor de pijn), modulatie (interferentie in het systeem) en perceptie (de gewaarwording van de onaangename ervaring). 1. Perifere aspecten van de pijn a. De informatie-overdracht vanuit de perifere weefsels, waar de receptoren gestimuleerd worden, wordt via 3 verschillende neuronen naar het centraal zenuwstelsel geleid. b. Er zijn twee type afferente vezels betrokken in de nociceptie, nl. de A (welke geprikkeld worden door thermische en mechanische stimuli en zorgen voor scherpe, prikkende pijn) en de C-vezels (welke gestimuleerd worden door mechanische stimuli, door hitte en chemische agentie en zorgen voor trage knagende brandende pijn). Ze vangen de informatie op en geleiden deze naar het CZS. Het cellichaam van dit neuron ligt in de dorsale hoorn van het ruggemerg. 2. Het ruggemerg a. Het cellichaam van het primair neuron komt terecht in dorsale hoorn en eindigt in het ventrolaterale deel van de dorsale hoorn van het RM, meestal op hetzelfde niveau of enkele niveau s lager of hoger in de tractus van Lissauer. b. In de dorsale hoorn heeft men 3 types neuronen: de inhiberende, de excitatorische neuronen (welke de nociceptieve informatieflow regelen) en de projecterende neuronen welke zorgen voor transport naar het central zenuwstelsel: men onderscheidt hierbij 3 types: de nociceptieve specifieke cellen (reageren enkel op schadelijke stimuli), de Lowtreshold neuronen (reageren enkel op niet-schadelijke stimuli) en de Wide dynamic range neuronen (reageren op een brede range van sensorische stimuli). 3. Van ruggemerg naar hersenen: a. Transmissie gebeurt via ascenderende banen, de 2de orde neuronen kruisen bovendien naar contralateraal. i. In de Spinothalamische tractus migreren de nociceptie-specifieke neuronen en de wide dynamic range neuronen vanuit lamina I, V, VI, VII. Men maakt een onderscheid tussen de laterale spino- (of neospino) thalamische baan welke verantwoordelijk is voor de lokalisatie, intensiteit en duur van de pijn en de mediale spino- (of paleospino) thalamische baan welke zorgt voor de autonome en onaangename gewaarwording van pijn. Bovendien zijn er verbindingen met de periaquaductale grijze stof (link met descenderende banen), met het reticulair activerend systeem en met de hypothalamus. ii. Daarnaast is er ook de spinoreticulaire tractus waar neuronen van lamina VII, VIII in lopen welke eindigen in het reticulair systeem van de medulla en de pons. Verdere transmissie gebeurt vervolgens naar thalamus en diencephalon. iii. Dan gebeurt ook transmissie via de spino-mesencephale tractus, waarbij neuronen van lamina I en V getransporteerd worden. Ze eindigen in het dak van de Acute pijntherapie Lesreeks co-assistenten Johan De Coster, M.D. 1
2 middenhersenen en in de mesencephale grijze stof. Deze zijn niet vitaal voor de perceptie van pijn, maar wel belangrijk voor de modulatie van de pijn. 4. Verschillende delen van de cortex zijn betrokken in de pijn. De informatie die ondertussen is aangekomen in de laterale en mediale thalamus gaat naar de cortex via het 3 de orde-neuron. 5. Pijnperceptie is niet altijd het gevolg van weefselschade en nociceptie. Er is dus een zekere vorm van regulatie van passage van nociceptieve informatie en er zijn verschillende lokaties van modulatie (meest bekend hierin is de modulatie thv dorsale hoorn). Op spinaal niveau heeft men het endogeen opioid systeem, segmentale inhibitie, een balans tussen nociceptieve en andere afferente input en descenderende controlerende banen Weefselinflammatie Zenuwtransmissie van de pijngewaarwording verklaart meestal het optreden van acute postoperatieve pijn. Maar er is meer, bij weefselschade treedt er immers ook een inflammatie op. Inflammatie zal de gevoeligheid van de neuronen, zowel in de periferie en t.h.v. het ruggemerg, verhogen. Hierdoor worden ze sneller gestimuleerd, dit noemt sensitisatie. Eén van de nadelige gevolgen hiervan is het ontstaan van een abnormale pijnbeleving. De Stressrespons Deze respons, ook de flight and fright reactie genoemd, werd voor het eerst in 1915 door Walter Cannon beschreven en maakt het lichaam klaar om zich te beschermen tegen elke vorm van agressie. Elk chirurgisch weefseltrauma veroorzaakt inflammatie, endocriene, metabole en hemodynamische veranderingen en is evenredig met de uitgebreidheid van de weefselschade. De ontstekingsreactie ter hoogte van de wonde zet lokaal prostaglandines, leucotriënen en cytokines vrij. De stollings- en complementcascade worden geactiveerd en de fibrinolyse wordt geinhibeerd. Dit noemt men het humorale deel van de stressrepons. Parallel loopt het neurogene deel met de afferente aδ-, C-vezels en de sympatische vezels alsook het efferente deel naar de verschillende organen. De sympatische tonus verhoogt en de hypothalamo-hypofysaire as wordt geactiveerd met release van stresshormonen. Hypotensie en hypoxie kunnen ook een stressrespons uitlokken via baro- en chemoreceptor-geinitieerde signalen. Het eindresultaat is vasoconstrictie, hypercoagulabiliteit, catabolisme en immunosupressie. Bij weefseltrauma wordt uit de beschadigde cellen een aantal stoffen en mediatoren vrijgezet, zoals K+ en H+. Bovendien is er extravasatie van bradykinine uit het plasma al dan niet via beschadigde bloedvaten. Door ontsteking worden immuuncompetente cellen geactiveerd en aangetrokken. Ze zetten PG (leucocyten), histamine (mastcellen) en serotonine (plaatjes) vrij. Tenslotte zetten de geactiveerde C-vezels substance P vrij. Een deel van de substanties is duidelijk pijnuitlokkend of algogeen. Ze stimuleren de zenuwuiteinden en veroorzaken pijn; deze stoffen onderhouden bovendien de ontstekingsreactie en versterken deze zelfs; dit verklaart het eventueel sensitiseren van de perifere zenuwen met het ontstaan van evt. chronische pijn. De activering van de perifere A-δ en C-vezels veroorzaakt niet alleen pijn (afferent signaal) maar er ontstaan op verschillende plaatsen in het CZS ook autonome reacties, welke o.a. via de spinale reflexboog gemedieerd worden met transmissie naar verschillende organen. De aktivatie van de hypothalamo-hypofysaire-bijnier-as geeft aanleiding tot de secretie van een aantal hormonen. De hypofyse zal oa. corticotropine, vasopressine, prolactine, groeihormoon en β endorfine produceren. Het antiduretisch hormoon zorgt voor een verminderde Acute pijntherapie Lesreeks co-assistenten Johan De Coster, M.D. 2
3 urineproductie en een verhoogde waterabsorptie. Het ACTH stimuleert de bijnier met productie van cortisol en aldosterone. Cortisol geeft aanleiding tot een verhoogde productie van glucose, een afbraak van proteïnen en een toegenomen vetafbraak. Aldosterone op zijn beurt veroorzaakt Na-retentie, K-verlies, een verminderde urineproductie en een verhoogde waterabsorptie. Bijnier en sympaticus zorgen voor een verhoogde release van catecholamines wat cardiovasculaire implicaties heeft, een verhoogde mentale activiteit en een verhoogde vrijzetting van glucose. Tijdens een stressrepons treedt er een hyperglycemie op; glucagon, cortisol en adrenaline werken synergistisch voor een verhoogde glucoseproductie. Eén van de belangrijkste mechanismen bij de negatieve effecten van pijn op de vitale weefselsystemen is de spinale reflexboog. Informatie over het nociceptief proces (vb. weefseltrauma) komt via een perifere sensorische zenuwvezel binnen in de dorsale hoorn van het ruggemerg. In de dorsale hoorn liggen niet alleen sensorische zenuwcellen, doch ook sympatische en motorische efferente vezels. Onder invloed van de instromende pijninformatie worden deze vezels ook geactiveerd en veroorzaakt de sympatische vezel oa spierspasme van de gladde spiercellen van de darm, vasoconstrictie van de bloedvaten en wordt noradrenaline gesecreteerd. Dit alles vertaalt zich in de praktijk in ileus, hypertensie en tachycardie. De activering van de motorische vezels op zijn beurt veroorzaakt een spierspasme in de buurt van de weefselsbeschadiging. Agressie op het lichaam veroorzaakt bijna altijd een pijnsensatie. Het individu zal hierop reageren met een (on)bewuste afweerreactie (vb. wegtrekken van een lidmaat). Tegelijk zal de nociceptieve stimulus ook een reflectoire autonome reactie in gang zetten, die éénmaal geinduceerd, voor het grootste deel autonoom zal verlopen. De spinale reflexboog speelt hierin een belangrijke rol. Bij pijn, b.v.b. door een incisie thv de hand, wordt de informatie doorgezonden naar het centraal zenuwstelsel via Aδ en C-vezels. Cardiale effecten: Hierdoor ontstaat een spinale reflex, activering van de orthosympaticus en van de bijnier. De patiënt wordt dan hypertens, tachycard en er is een betere contractiliteit van het hart; Dit heeft als nadeel dat het myocardiale zuurstofverbruik toeneemt. Secretie van stresshormonen door de bijnier veroorzaakt ook tachycardie, hypertensie en vasoconstrictie, o.a. ook van de kransslagaders. Dit kan aanleiding geven tot een verstoorde myocardiale zuurstofbalans met ischemie of zelfs een infarct tot gevolg. Stollingsstoornissen: Waarschijnlijk igv een verhoogde sympatische tonus wordt de patiënt hypercoagulabel. Dit op basis van een storing van het evenwicht tussen stolling- en antistollings. Dit vertaalt zich in een verhoogde incidentie van arteriële, maar vooral van diepe veneuze thromboses. In het slechtste geval geeft dit aanleiding tot ischemie of infarct van een ander orgaan (darm, hart) en/of een longembool. Immuunsysteem: Er is meer en meer evidentie dat de stress-reactie en algemene anesthesie aanleiding geven tot immuunsuppressie met wondinfecties, vertraagde wondheling en zelfs uitzaaiing van tumorcellen tot gevolg. Pulmonale effecten: Heelkunde thv de bovenbuik of de thorax geven onmiddellijk postoperatief een minder efficiënte ademhaling. De mechanismen hiervoor hebben niet alleen te maken met het pijngevoel bij ademen of hoesten, maar vnl. met de spinale reflexboog en het sympatisch zenuwstelsel. Het eindresultaat van slecht ademen en niet hoesten is een verhoogd risico op atelectasen, penumonie, hypoxie en dood. Acute pijntherapie Lesreeks co-assistenten Johan De Coster, M.D. 3
4 GI-effecten: Elke vorm van stress (dus niet alleen chirurgie of trauma, of de ermee geassocieerde pijn) heeft een remmend effect op de maag-darm-transit. Via de spinale reflexboog en een orthosympatische stimulatie treedt er een spasme van de gladde spieren van de darmwand op. Bovendien treedt er ook een vasoconstrictie op met een minder goede doorbloeding van de darm. Beïnvloeding van de stressrespons: De stressrespons wordt het meest efficiënt gereduceerd met behulp van een epidurale of spinale anesthesie. Aan de hand van studies is er duidelijk bewezen dat er geen belangrijke toename van de stresshormonen optreedt bij dergelijk type anesthesie. Opioiden, NMDAreceptor-antagonisten, cannabinoiden... hebben ook hun effect op de pijntransmissie, maar kunnen het optreden van de stressrespons onvoldoende blokkeren. NSAID s zullen de inflammatoire respons op chirurgisch of ander trauma ook reduceren, met een minder uitgesproken humorale reactie op pijn of stress. Wanneer je hypoxie, hypotensie en hypothermie, wat op zich al een stressrespons uitlokt, kan vermijden, is de uitgebreidheid van de stressrespons minder. De acute pijntherapie: het Leuvense model: het klassieke pijnschema: Het klassieke pijnschema, wat de basis vormt voor 95% van alle patiënten, bestaat uit de 3 klassieke producten (Paracetamol-NSAID-Opioiden) welke een additief effect geven. Denk eraan om parenterale medicatie zo snel als mogelijk te converteren naar perorale vorm. PARACETAMOL wordt peroperatief opgeladen met 2 g of 30 mg/kg, gevolgd door een onderhoudsdosis van 1 g of 15 mg/kg om de 6 uur. In geval van leverresectie, leverfalen of nierfalen wordt de dosis best gereduceerd, evenals bij een laag lichaamsgewicht van de patiënt. NSAID: Taradyl 30 mg IV wordt om de 8u toegediend met een maximum van 5 dagen. Er bestaat wat twijfel ivm de combinatie NSAID met de ingroei van botgreffen, ingroei van protheses of chirurgie waar inflammatie gewenst is (pulmonale talcage). NSAID worden liefst niet toegediend bij patiënten met maagulcera, nierinsufficiëntie of bij bejaarde patiënten. Opioiden Zwakke opioiden: Tramadol is een zwakke agonist voor alle opioïdreceptoren met een voorkeur voor μ-receptoren. Het remt re-uptake van noradrenaline en serotonine. Tramadol heeft een ceiling effect en is ideaal voor oudere patiënten, kinderen en bij minder ingrepen. Let op voor de combinatie met MAO-inhibitoren, epilepsie-patiënten en SSRI s. Met moet nog steeds opletten voor ademhalingsdepressie en een belangrijk risico op PONV. De combinatie tramadol en tegretol veroorzaakt ook voor een verminderd analgetisch effect. Sterke opioiden: Piritramide en morfine zijn de twee opioiden welke actueel in de acute pijntherapie in de UZ Leuven gebruikt worden. Ze worden toegediend volgens een vast schema, waarbij toediening van intermitente dosissen mogelijk is. Zoals voor elk opioid is ademhalingsdepressie een belangrijke nevenwerking. PONV is ook niet ondenkbaar en morfine kan gepaard gaan met histamine-release Additieven: bij onvoldoende analgesie na toediening van de verschillende medicamenten van het pijnschema, kan men eventueel nog gebruik maken van: Clonidine: is ideaal bij onrustige, nerveuze en angstige patiënten en veroorzaakt sedatie, reduceert de opiaten-nood, doch heeft als nadeel dat het ook hypotensie veroorzaakt. Acute pijntherapie Lesreeks co-assistenten Johan De Coster, M.D. 4
5 Ketamine: wordt opgeladen in de PAZA en verder in drip toegediend. Het is een anestheticum dat bij lage dosis de opiatennood reduceert. Het wordt bij voorkeur toegediend bij patiënten welke een thoracotomie ondergaan hebben. De acute pijntherapie: het Leuvense model: Patiënt controlled analgesie: Tussen vraag en toediening van een analgeticum verloopt meestal heel wat tijd. Dit kan men reduceren met patiënt gecontroleerde systemen. Intermittente toediening van analgetica veroorzaakt hogere plasmaconcentraties (hoger dan de therapeutische dosis, met nevenwerkingen zoals ademhalingdepressie tot gevolg; maar ook te lage plasmaconcentraties met pijn tot gevolg, de zogenaamde analgetische gaps). Epidurale PCA: Voor indicaties, contra-indicaties, antistollingsrichtlijnen, hoogte van prikken, richtlijnen om te prikken en te fixeren, opladen epidurale, verblijfsduur op de PAZA, behandelingsduur en de flow-charts voor de therapie van problemen/complicaties verwijs ik naar de pijntherapie-boek editie augustus Intraveneuze PCA: Voor indicaties, contra-indicaties, richtlijnen om te connecteren, opladen, verblijfsduur op de PAZA, behandelingsduur en de flow-charts voor de therapie van problemen/complicaties verwijs ik naar de pijntherapie-boek editie augustus Toxiciteit lokaal anesthetica: Aangezien bij het opladen van een centraal of een perifeer zenuwblock hoge dosissen lokaal anesthetica toegediend worden is een accitentele intraveneuze injectie niet ondenkbeeldig. Een grondige kennis van de symptomen van toxiciteit en de behandeling van deze toxiciteit, o.a. de toediening van intralipid. Dit wordt besproken in het pijntherapie-boek editie augustus De thoracale epidurale De thoracale epidurale wordt frequent geplaatst in het kader van de perioperatieve analgesie. De techniek en de manier van werken voor het prikken van deze epidurale wordt uitvoerig besproken in het pijntherapie-boek editie augustus Anatomie Oppervlakte-anatomie is belangrijk voor het bepalen van de diepere structuren en de juiste plaats /hoogte waar er moet geprikt worden. C7 noemt men de prominente wervel en kan gemakkelijk opgespoord worden, T7 loopt samen met de ondderrand van de scapula, de verbinding tussen de cristae iliacae loopt door L4. De opening tussen 2 processi spinosi is de ruimte waar men tussen prikt voor een epiduraal block, achtereenvolgens heeft men huid, vet, lig. supraspinosum, lig. intraspinosum en lig. flavum. Daarachter ligt de epiduraal ruimte, de dura mater, het CSF met ruggemerg. De angulatie van de naald op verschillende niveaus is omwille van het uitzicht van de wervels en de 2 natuurlijke curvaturen in de wervelzuil. Acute pijntherapie Lesreeks co-assistenten Johan De Coster, M.D. 5
Postoperatieve analgesie. Dr. Johan De Coster Dienst Anesthesiologie UZ Gasthuisberg
Postoperatieve analgesie Dr. Johan De Coster Dienst Anesthesiologie UZ Gasthuisberg Definities van pijn Meten van pijn Fysiologie van de pijn Toegepaste fysiologie van inflammatoire pijn De stressrespons
Nadere informatieFARMACOLOGIE VAN CHRONISCHE PIJN
NEUROBIOLOGIE EN FARMACOLOGIE VAN CHRONISCHE PIJN BART MORLION DOELSTELLING Inzicht verwerven in de processen van perifere/centrale sensitisatie en descenderende modulatie als basismechanismen voor het
Nadere informatiePijn. Matthieu Berenbroek. Pijn 2 - Matthieu Berenbroek 1998-2008 PIJN. Wat is Pijn?
Pijn Matthieu Berenbroek PIJN Wat is Pijn? 1 PIJN Pijn is een onaangename, sensorische en emotionele ervaring die gepaard gaat met feitelijke of mogelijke weefselschade of die wordt beschreven in termen
Nadere informatiePerioperatieve hypothermie. H. Abasbassi Dr. E. Van Gerven
Perioperatieve hypothermie H. Abasbassi Dr. E. Van Gerven Inleiding Normaal thermoregulatiesysteem Thermoregulatie onder AA Thermoregulatie onder LRA Voordelen/Nadelen van peri-operatieve hypothermie TEMMP
Nadere informatieKlassieke Pijnschema. Start Narcose. Paracetamol PAZA. Uitleiden Narcose. Ingreep. Inductie. Sequens. Opiaat extra. Verdere pijntherapie
Opiaat extra NSAID Paracetamol Sequens Verdere pijntherapie PAZA & afdeling Start Narcose Ingreep Uitleiden Narcose PAZA Inductie 1 Paracetamol = Perfusalgan = Dafalgan PARACETAMOL eerste dosis: 2 g IV
Nadere informatieAcute Pijn. Dr. Thibaut Vanneste, Anesthesie
Acute Pijn Dr. Thibaut Vanneste, Anesthesie Postoperatieve pijn = Acute pijn Pijn die recent is ontstaan en waarschijnlijk een beperkte duur heeft, meestal is er een aanwijsbaar tijdstip van aanvang en
Nadere informatieAcute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Nadere informatieINFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN
INFORMATIEFOLDER FYSIOTHERAPIE EN CHRONISCHE PIJN KLACHTEN WAT IS PIJN? PIJN HOE EN WAT Pijn is een ontzettend complex en belangrijk mechanisme in ons lichaam. De definitie van pijn is: Een onplezierige
Nadere informatiepostoperatieve pijnstilling bijscholingsdag heelkunde 16 oktober 2014 drg. De Clerck anesthesie pijncentrum
postoperatieve pijnstilling bijscholingsdag heelkunde 16 oktober 2014 drg. De Clerck anesthesie pijncentrum inhoud 1. pijnmeting- en registratie 2. postoperatiefpijnprotocol 3. postoperatievepijnmedicatie
Nadere informatiePijn na tonsillectomie
Pijn na tonsillectomie Retrospectieve studie Dr. An Teunkens Katrien Cootjans Overzicht 1. Tonsillectomie 2. Tramadol 3. Opzet studie 4. Resultaten Tonsillectomie met/zonder adenotomie Dagziekenhuis Zeer
Nadere informatie1/05/2011. Inleiding. LLL Symposium Stress en substraatmetabolisme
Stress en substraatmetabolisme Jan J. De Waele MD PhD SICU Universitair Ziekenhuis Gent Inleiding Voeding is belangrijk bij de gehospitaliseerde patient IZ patienten verschillen fundamenteel Insult dat
Nadere informatieACUTE PIJN NOG STEEDS ONDERBEHANDELD. dr. Jo Duchateau, Anesthesist, ZNA Middelheim
ACUTE PIJN NOG STEEDS ONDERBEHANDELD dr. Jo Duchateau, Anesthesist, ZNA Middelheim WAT? Dreigende of actuele WEEFSELSCHADE SENSORISCHE ervaring : objectief Fysiologisch proces EMOTIONELE ervaring : subjectief
Nadere informatieAcute pijn bij volwassenen. Dr. Markus Klimek, D.E.A.A., E.D.I.C. Plaatsverv. Afdelingshoofd / Plaatsverv. Opleider
Acute pijn bij volwassenen Dr. Markus Klimek, D.E.A.A., E.D.I.C. Plaatsverv. Afdelingshoofd / Plaatsverv. Opleider Acute pijn - geen probleem? De zorgvragen bij acute pijn: Waarom heb ik die pijn? Hoe
Nadere informatieINHOUD Anesthesie. Farmacologie in de Anesthesie : OPIOÏDEN. Geschiedenis terminologie. Geschiedenis terminologie. Papaver somniferum
INHOUD Geschiedenis terminologie Farmacologie in de Anesthesie : OPIOÏDEN Classificatie Werkingsmechanisme Opioïd-receptoren Dr. D. Van Beersel Lessenreeks verdiepende stagiairs 2019 Farmacokinetiek Geschiedenis
Nadere informatie1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn
1 De neurofysiologie van acute en chronische pijn Jo Nijs en C. Paul van Wilgen Om educatie over pijnfysiologie toe te passen bij patiënten met chronische pijn is een gedegen kennis van pijnfysiologie
Nadere informatieMag het ietsjes warmer? Onderkoeling en pijn. dr. Jan H Vranken, anesthesioloog pijngeneeskundige
Mag het ietsjes warmer? Onderkoeling en pijn dr. Jan H Vranken, anesthesioloog pijngeneeskundige Medisch Centrum Alkmaar Rode Kruis Ziekenhuis Slotervaartziekenhuis Beverwijk Amsterdam Mag het iets warmer?
Nadere informatiePostoperatieve analgesie Dr. Johan De Coster Dienst Anesthesiologie UZ Gasthuisberg
Postoperatieve analgesie Dr. Johan De Coster Dienst Anesthesiologie UZ Gasthuisberg Definities van pijn Meten van pijn Fysiologie van de pijn Toegepaste fysiologie van inflammatoire pijn De stressrespons
Nadere informatieNathalie Bracke, Kinesiste Dr. Ingrid Dekelver, Revalidatie arts
Nathalie Bracke, Kinesiste Dr. Ingrid Dekelver, Revalidatie arts Wat is TENS? TENS = Transcutane = door de huid Elektrische = met elektrische impulsen Neuro Stimulatie = stimuleren van de zenuwen / zenuwuiteinden
Nadere informatie2. Van welke van de onderstaande factoren is de hartslagfrequentie NIET afhankelijk? a. de wil b. lichamelijke activiteiten c.
Take-home toets Thema 4.6 Anatomie en fysiologie van het centrale en perifere zenuwstelsel 1. Door activiteiten van de nervus vagus wordt a. de hartslagfrequentie verhoogd b. de hartslagfrequentie verlaagd
Nadere informatieANESTHESIE TIJDENS LACTATIE
ANESTHESIE TIJDENS LACTATIE Inleiding Borstvoeding is momenteel gouden standaard WHO en AAP bevelen borstvoeding gedurende 6 maanden aan meer en meer moeders die operatie (vb. Sterilisatie-curretage) ondergaan
Nadere informatieSamenvatting Biologie Thema 6
Samenvatting Biologie Thema 6 Samenvatting door Saar 879 woorden 10 april 2018 0 keer beoordeeld Vak Biologie Aantekeningen Biologie P3: Homeostase en regelkringen: Bij meercellige organismen: de cellen
Nadere informatieDexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten. Vrijdagochtendkrans 10/04/2015
Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten Vrijdagochtendkrans 10/04/2015 Inhoud Indicaties: 1) Postoperative nausea & vomiting (PONV) preventie 2) Verlengen perifeer zenuwblock 3) Multimodale
Nadere informatiePROGRAMMA PIJN EN AMPUTATIE PIJN EN AMPUTATIE BIJ HEMODIALYSE PATIËNTEN. o THEORETISCHE ACHTERGROND EN STUDIE UZ LEUVEN o B.
PROGRAMMA PIJN EN AMPUTATIE o THEORETISCHE ACHTERGROND EN STUDIE UZ LEUVEN o B. MERTENS PIJN EN AMPUTATIE BIJ HEMODIALYSE PATIËNTEN o PROJECT AZ DELTA o K. VERMEULEN PIJN EN AMPUTATIE Een onafscheidelijk
Nadere informatiePostoperatieve complicaties. Dr.Dewinter UZ Leuven
Postoperatieve complicaties Dr.Dewinter UZ Leuven Overzicht 1. Postoperatieve pijn 2. Cardiovaculaire complicaties 3. Respiratoire complicaties 4. Renale complicaties 5. Metabole complicacties 6. andere
Nadere informatieH5 Begrippenlijst Zenuwstelsel
H5 Begrippenlijst Zenuwstelsel acetylcholine Vaak voorkomende neurotransmitter, bindt aan receptoren en verandert de permeabiliteit van het postsynaptische membraan voor specifieke ionen. animatie synaps
Nadere informatieBasisbegrippen in de anesthesie tijdens verdiepende stage (groep 2 - startend 8 april 2019):
Basisbegrippen in de anesthesie tijdens verdiepende stage (groep 2 - startend 8 april 2019): Aanpassingen op 19/03/2019 in t groen Aanpassingen op 25/03/2019 in t rood Maandag 8 april leslokaal 1 (1400-1830)
Nadere informatieDoor: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io
Door: Charlotte Simons Arts, yogadocent yin en yang en acupuncturist io Kracht van herhaling! Homeostase: een proces binnen het interne milieu van meercellige organismen dat voor een stabiel evenwicht
Nadere informatieDe psychologische aspecten van pijn. Au! Marian Rikkert, GZ-psycholoog, Afdeling Medische Psychologie, Ziekenhuis Rivierenland Tiel
De psychologische aspecten van pijn Au! Marian Rikkert, GZ-psycholoog, Afdeling Medische Psychologie, Ziekenhuis Rivierenland Tiel Wat is pijn? Definitie: pijnis eenonplezierige, zintuiglijkeen emotioneleervaring
Nadere informatieAantal procedures Verbetering technieken Economische aspecten. Dr. An Teunkens Dienst Anesthesie
Aantal procedures Verbetering technieken Economische aspecten Dr. An Teunkens Dienst Anesthesie PROCEDURES: Duur Postoperatieve zorgen Risico op complicaties PATIËNTEN: Leeftijd ASA score Obesitas- OSAS
Nadere informatieSamenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart keer beoordeeld. Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel Centraal zenuwstelsel
Samenvatting door Hidde 506 woorden 31 maart 2017 0 keer beoordeeld Vak Biologie Biologie Hoofdstuk 14: Zenuwstelsel 14.1 Centraal zenuwstelsel Zenuwstelsel bestaat uit 2 delen: - centraal zenuwstelsel
Nadere informatiePostoperatieve Pijn. Dr. Dimitri Dylst, Anesthesie
Postoperatieve Pijn Dr. Dimitri Dylst, Anesthesie Postoperatieve pijn = Acute pijn Pijn die recent is ontstaan en waarschijnlijk een beperkte duur heeft, meestal is er een aanwijsbaar tijdstip van aanvang
Nadere informatieDr. Annemie Galimont-Huidopleiding
Qwertyuiopasdfghjklzxcvbnmqwerty uiopasdfghjklzxcvbnmqwertyuiopasd fghjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzx cvbnmqwertyuiopasdfghjklzxcvbnmq De huid van de voeten Dr. Annemie Galimont-Huidopleiding hjklzxcvbnmqwertyuiopasdfghjklzxc
Nadere informatiebiologie vwo 2019-I Mambagif als pijnstiller
Mambagif als pijnstiller De zwarte mamba (Dendroaspis polylepis, afbeelding 1) is de giftigste slang van Afrika. Met een snelle beet injecteert zij een gifcocktail die een mens binnen 20 minuten kan doden.
Nadere informatieAscending projections from spinal cord and brainstem to periaqueductal gray and thalamus Klop, Esther
University of Groningen Ascending projections from spinal cord and brainstem to periaqueductal gray and thalamus Klop, Esther IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieV5 Begrippenlijst Hormonen
V5 Begrippenlijst Hormonen ADH Hormoon dat de terugresorptie van water in de nierkanaaltjes stimuleert. adrenaline Hormoon dat door het bijniermerg wordt afgescheiden. Adrenaline wordt ook door zenuwvezels
Nadere informatieAnatomie / fysiologie. Centraal/perifeer zenuwstelsel AFI1. Autonoom zenuwstelsel algemeen. Zenuwstelsel 5. Staat niet onder invloed van de wil
Anatomie / fysiologie Zenuwstelsel 5 FHV2009 / Cxx56 9+10 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 5 1 Centraal/perifeer centraal perifeer medulla spinalis autonoom somatisch sympatisch parasympatisch FHV2009
Nadere informatiePCEA BIJ HET KIND INDICATIES VOOR EPIDURALE/PCEA ANATOMISCHE AANDACHTSPUNTEN ANATOMISCHE AANDACHTSPUNTEN KIND VS VOLWASSEN
INDICATIES VOOR EPIDURALE/PCEA PCEA BIJ HET KIND JORIS VUNDELINCKX 20-06-2014 Deel van de multimodale anesthesie Management van de postoperatieve pijn Heelkundige procedures : Orthopedie van het onderste
Nadere informatiePijnmedicatie. dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie
Pijnmedicatie dr. Bart G.J. Dekkers, AIOS ziekenhuisfarmacie (b.g.j.dekkers@umcg.nl) Soorten pijn Nociceptieve pijn (wondpijn) Pijn waarschuwt dat er iets mis is in het lichaam (bijv. verzwikte enkel)
Nadere informatieWat gaan we doen. Van LPA 7 naar LPA 8 Verschillen Overeenkomsten. Medicamenten Voor- en nadelen. Pijnstilling in de LPA 8
Wat gaan we doen Pijnstilling in de LPA 8 17 september 2014 Fabian Kooij Anesthesioloog, AMC MMT arts, Lifeliner 1 Van LPA 7 naar LPA 8 Verschillen Overeenkomsten Medicamenten Voor- en nadelen Wat gaat
Nadere informatieSamenvatting. Psoas compartiment nervus ischiadicus blokkade voor. prothetische heup chirurgie. Klinische effectiviteit versus ongewenste bijwerkingen
Psoas compartiment nervus ischiadicus blokkade voor prothetische heup chirurgie Klinische effectiviteit versus ongewenste bijwerkingen In dit proefschrift presenteren wij een risk / benefit analyse van
Nadere informatiePijn en pijnbehandeling. Vincent Baartmans 5 e jaars AIOS Anesthesiologie / Fellow IC LUMC LEIDEN
Pijn en pijnbehandeling Vincent Baartmans 5 e jaars AIOS Anesthesiologie / Fellow IC LUMC LEIDEN Inhoud - Casus - Wat is pijn? - Classificatie - Waarom pijn? - Hoe ontstaat het? - Waarom behandelen? -
Nadere informatieINTRODUCTIE STRESSHORMONEN
8 Samenvatting INTRODUCTIE Cocaïne behoort tot de stimulerende middelen; stoffen die energie en alertheid verhogen en een kortstondig goed gevoel of zelfs euforie geven. Herhaaldelijk gebruik van cocaïne
Nadere informatieH2 Bouw en functie. Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam.
Soorten zenuw cellen Neuronen H2 Bouw en functie Alle neuronen hebben net als gewone cellen een gewone cellichaam. De informatie stroom kan maar in een richting vloeien, van dendriet naar het axon. Dendrieten
Nadere informatiePerioperatieve hypothermie: mechanismen, gevaren en preventie. Prof dr Carlo Missant Dienst Anesthesiologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven
Perioperatieve hypothermie: mechanismen, gevaren en preventie Prof dr Carlo Missant Dienst Anesthesiologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Inleiding Definitie: Centrale lichaamstemperatuur T < 36 C Milde
Nadere informatieAnatomie / fysiologie
Anatomie / fysiologie Regulatie Hormoonstelsel 1 FHV2009 / Cxx55 9+10 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 1 1 FHV2009 / Cxx55 9+10 / Anatomie & Fysiologie - Hormoonstelsel 1 2 Hormonen Homaein (Gr)
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLNDSE SMENVTTING Het doel van het onderzoek dat beschreven staat in dit proefschrift, was het verkrijgen van meer inzicht in de veranderingen die optreden in de doorbloeding van de hartspier tijdens
Nadere informatieSamenvattingen. Samenvatting Thema 6: Regeling. Basisstof 1. Zenuwstelsel regelt processen:
Samenvatting Thema 6: Regeling Basisstof 1 Zenuwstelsel regelt processen: - regelen werking spieren en klieren - verwerking van impulsen van zintuigen Zintuigcellen: - staan onder invloed van prikkels
Nadere informatieChronische pijn. Theo Meert 15/01/2011
Chronische pijn. Theo Meert 15/01/2011 Volgende onderwerpen kwamen aan bod: 1) wat is chronische pijn en wat zijn de gevolgen 2) waarnemen van pijn 3) hoe meet men pijn 4) behandeling 5) ontwikkelen van
Nadere informatieOoit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband?
Ooit nagedacht over wat er gebeurt onder een halsband? Bij mensen kan slechts 1 w h i p l a s h a c c i d e n t langdurige pijn en lijden veroorzaken. De anatomie van de hond is fundamenteel gelijk aan
Nadere informatieDr. An Teunkens Dienst Anesthesie
Dr. An Teunkens Dienst Anesthesie Aantal procedures Verbetering technieken Economische aspecten PROCEDURES: Duur Postoperatieve zorgen Risico op complicaties PATIËNTEN: Leeftijd ASA score Obesitas- OSAS
Nadere informatieNederlandse Samenva ing
Nederlandse Samenva ing Nederlandse Samenva ing De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen van chronische ontstekingen van het maag-darm-kanaal. In het engels wordt deze groep
Nadere informatieRegeling. Regeling is het regelen van allerlei processen in het lichaam. Regeling vindt plaats via twee orgaanstelsels: Zenuwstelsel.
Regeling Regeling is het regelen van allerlei processen in het lichaam. Regeling vindt plaats via twee orgaanstelsels: (1) Zenuwstelsel (2) Hormoonstelsel Verschillen in bouw en functie: bestaat uit functie
Nadere informatiePijnbehandelingen dagverpleging 2 juli 2015
Pijnbehandelingen dagverpleging 2 juli 2015 Inhoud 1. Algemene voorbereiding / bijwerkingen. 2. Epiduraal / Sleeve. 3. PRF gepulseerde radiofrequente behandeling. 4. RF Radiofrequente behandeling. 5. RACZ.
Nadere informatieAnatomie / fysiologie. Zenuwstelsel overzicht. Perifeer zenuwstelsel AFI1. Zenuwstelsel 1
Anatomie / fysiologie Zenuwstelsel 1 FHV2009 / Cxx56 1+2 / Anatomie & Fysiologie - Zenuwstelsel 1 1 Zenuwstelsel overzicht Encephalon = hersenen Spinalis = wervelkolom Medulla = merg perifeer centraal
Nadere informatieSamenvatting. Chapter 8
Samenvatting Chapter 8 154 Het dopaminerge systeem is betrokken bij de controle over een heel scala aan fysiologische functies, variërend van motorische activiteit tot de productie van hormonen en het
Nadere informatieSamenvatting Biologie Regeling
Samenvatting Biologie Regeling Samenvatting door P. 1319 woorden 20 maart 2016 10 1 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Biologie samenvatting Regeling SE2 Het zenuwstelsel Het zenuwstelsel
Nadere informatieVan acute naar chronische pijn. Van Kerckhoven Hilde, MD Multidisciplinair Pijncentrum Sint-Jozefkliniek Bornem-Willebroek
Van acute naar chronische pijn Van Kerckhoven Hilde, MD Multidisciplinair Pijncentrum Sint-Jozefkliniek Bornem-Willebroek 1. Wat is pijn? 2. Wat is het belang van pijn? 3. Hoe ontstaat pijn? 4. Wat is
Nadere informatieFysiologie / zenuwstelsel
Fysiologie / zenuwstelsel Zenuwcel/neuron. 5 1. Korte uitlopers dendrieten 2. Lange uitloper neuriet of axon 3. Myelineschede/schede van Schwann 4. Motorische eindplaat of synaps 5. Kern of nucleus Zenuwcel/neuron.
Nadere informatieEerst wil ik heb even hebben over de veranderende wereld van de gastro-intestinale endoscopie. Daarna geef ik een woordje uitleg over de
1 Eerst wil ik heb even hebben over de veranderende wereld van de gastro-intestinale endoscopie. Daarna geef ik een woordje uitleg over de verschillende sedativa die gebruikt worden. 2 Vroeger was het
Nadere informatieOpioïd geïnduceerde Hyperalgesie Opioïd Induced Hyperalgesia (OIH)
Opioïd geïnduceerde Hyperalgesie Opioïd Induced Hyperalgesia (OIH) Meneer Peereboom 59 jaar slecht gedifferentieerd niet-kleincellig longcarcinoom. Lokale doorgroei in mediastinum. Geen metastasenl Radiotherapie,
Nadere informatieZenuwblock bij kniechirurgie
Zenuwblock bij kniechirurgie INFORMATIEFOLDER VOOR PATIËNTEN WELKOM OP DE DIENST ANESTHESIE Bepaalde ingrepen aan de knie zoals het plaatsen van een knieprothese, worden door de patiënten als erg pijnlijk
Nadere informatieDe mogelijkheden van invasieve technieken in de palliatieve pijnbestrijding. Erich Ohlsen, anesthesioloog-pijnbehandelaar
De mogelijkheden van invasieve technieken in de palliatieve pijnbestrijding Erich Ohlsen, anesthesioloog-pijnbehandelaar TEAM Behandelingen zoals: Plexus coeliacusblokkade Plexus hypogastricusblokkade
Nadere informatieBijlage III. Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter
Bijlage III Wijzigingen die moeten worden aangebracht in de desbetreffende rubrieken van de Samenvatting van de Productkenmerken en de Bijsluiter NB: Deze Samenvatting van de productkenmerken, Etikettering
Nadere informatieAntiinflammatoire effecten van Glucocorticoiden Rhen et al. N Engl J Med 2005;353:
Antiinflammatoire effecten van Glucocorticoiden Rhen et al. N Engl J Med 2005;353:1711-23 Pleiotrope werking van glucocorticoïden Gc-R heeft een effect op verschillende pathways Gc hebben op alle systemen
Nadere informatieOnwillekurig of Autonoom Ingedeeld in parasympatisch en orthosympatisch
Paragraaf 8.1 en 8.2 perifere zenuwstelsel Uitlopers van zenuwcellen buiten de hersenen en het ruggenmerg centrale zenuwstelsel Zenuwcellen en uitlopers in hersenen en ruggenmerg autonome zenuwstelsel
Nadere informatieOnderdeel Hypothalamus-Hypofyse (Bern/Levy, Hoofdstuk 44)
Zelfstudievragen Deze vragen zijn bedoeld om je behulpzaam te zijn bij het bestuderen van de stof (college en microscoop practica). Ze hebben de bedoeling je te wijzen op de belangrijkste delen van de
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 14 Zenuwstelsel
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 14 Zenuwstelsel Samenvatting door Elin 1218 woorden 9 april 2018 7,9 8 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie Hoofdstuk 14 14.1 * Het zenuwstelsel bestaat
Nadere informatieHereditair angio-oedeem (HAE) en Anesthesie. Nina D hondt Prof. Dr. E. Vandermeulen
Hereditair angio-oedeem (HAE) en Anesthesie Nina D hondt Prof. Dr. E. Vandermeulen HAE Zeldzame aandoening +/- 1 op 50 000 individuen Mutatie in het C1-esterase inhibitor gen 150 verschillende mutaties
Nadere informatieBeide helften van de hersenen zijn met elkaar verbonden door de hersenbalk. De hersenstam en de kleine hersenen omvatten de rest.
Biologie SE4 Hoofdstuk 14 Paragraaf 1 Het zenuwstelsel kent twee delen: 1. Het centraal zenuwstelsel bevindt zich in het centrum van het lichaam en bestaat uit de neuronen van de hersenen en het ruggenmerg
Nadere informatiePijn bij de oncologische patiënt
Pijn bij de oncologische patiënt Cursus 'Basics of Digestive Oncology Tongeren-5 december 2015 Martine De Laat Palliatieve zorg UZ Gent Pain is experienced by people and not by nerve endings! 2 Programma
Nadere informatieA) Belang van een optimale antalgische behandeling bij patiënten met brandwonden
Pijnbestrijding Olivier Cuignet, MD Gregory Minguet, MD Jan Muller, MD Kirsten Colpaert, MD I) Definities en begrippen A) Belang van een optimale antalgische behandeling bij patiënten met brandwonden Naast
Nadere informatieSEDATIE Dr. Frederik De Buck Dienst Anesthesie UZ Leuven. Procedural sedation and analgesia (PSA) Verschillende soorten sedatie. Dieptes van sedatie
Verschillende soorten sedatie SEDATIE Dr. Frederik De Buck Dienst Anesthesie UZ Leuven Sedatie als onderdeel van algemene anestesie Sedatie van beademde patiënten Sedatie tijdens onaangename en/of pijnlijke
Nadere informatieIndeling. Lokale anesthetica. Casus ter bespreking. Miller Hoofdstuk 36 : 21/02/2018
Indeling Lokale anesthetica Dr S Coppens Adjunkt Kliniekhoofd Anesthesie Locoregionale anesthesie UZ Leuven Leerstof: Casus en Miller Inleiding Anatomie en Fysiologie zenuwvezels Extra eigenschappen LAST
Nadere informatieSpinal efferents and afferents of the periaqueductal gray Mouton, Leonora
Spinal efferents and afferents of the periaqueductal gray Mouton, Leonora IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieMANUELE THERAPIE. Onderzoek Patiënt
MANUELE THERAPIE Onderzoek Patiënt Naam Datum : I. Patiëntengegevens Geslacht: M / V Leeftijd:... Lengte:... cm Gewicht:... kg Beroep:...Werkvoorwaarden:... Sport:... II. Anamnese : Inventaris van het
Nadere informatieDOCENT: A. SEWSAHAI Havo HENRY N. HASSANKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Thema: Regeling
DOCENT: A. SEWSAHAI Havo HENRY N. HASSANKHAN SCHOLENGEMEENSCHAP LELYDORP [HHS-SGL] Thema: Regeling Doelstellingen: De student moet: de bouw en functies van het zenuwstelsel kunnen beschrijven de functies
Nadere informatieLes 18 Zenuwstelsel 1
Les 18 Zenuwstelsel 1 Zenuwweefsel, neuron, depolarisatie, neurotransmitters, CZS, vegatatief, sensorisch, motorisch ANZN 1e leerjaar - Les 18 - Matthieu Berenbroek, 2000-2011 1 Zenuwweefsel Cellen met
Nadere informatieGenezen kan nog niet, maar beter worden gelukkig wél!
Genezen kan nog niet, maar beter worden gelukkig wél! Het autonome zenuwstelsel Samenwerking tussen (ortho)sympaticus en parasympaticus Alert = geactiveerde sympaticus = Bronnen van activiteit & ontregeld
Nadere informatieOnverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc
Onverklaarde klachten: een houdbaar concept? Guus Eeckhout Polikliniek Onverklaarde Klachten Afdeling Ziekenhuispsychiatrie VUmc Netwerk OLK (NOLK) Conceptrichtlijn 2009: Somatisch Onvoldoende verklaarde
Nadere informatieDe hersenen, het ruggenmerg en hun bloedvaten worden beschermd door drie vliezen.
Samenvatting door R. 1795 woorden 30 maart 2016 6,7 11 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Biologie samenvatting hoofdstuk 14 zenuwstelsel 14.1 centraal zenuwstelsel het zenuwstelsel bestaat uit
Nadere informatieMETHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG
METHADON ALS PIJNSTILLER IN DE PALLIATIEVE ZORG RUBEN VAN COEVORDEN HUISARTS HOSPICE ARTS JHI CONSULENT PALLIATIEVE ZORG WAT KOMT AAN BOD? Indicaties Beschikbare preparaten Farmacokinetiek Farmacodynamiek
Nadere informatieBehandeling van pijn bij kanker. Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017
Behandeling van pijn bij kanker Dr. S. De Wulf Anesthesioloog/pijnbestrijder 21/02/2017 Oorzaken en karakteristieken van kanker pijn Somatische ( nociceptieve ) pijn Opioiden, NSAID, blokkades Viscerale
Nadere informatieLOCOREGIONALE ANESTHESIE / PERIFERE BLOCKS
LOCOREGIONALE ANESTHESIE / PERIFERE BLOCKS Regionale anesthesie is gebaseerd op het concept dat pijn is overgebracht door zenuwvezels, die geblokkeerd kunnen worden op elke plaats van hun verloop. Zenuwblokkade
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Stress en depressie, heb jij daar ook last van? langdurige stress en depressieve gevoelens zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Men dacht tot voor kort dat depressie veroorzaakt werd door een tekort
Nadere informatieSAMENVATTING 1141 SAMENVATTING
SAMENVATTING 1141 SAMENVATTING Ondanks dat in de laatste decennia de perinatale zorg voor de ongeboren foetus en de pasgeborene sterk is verbeterd. ontstaat nog altijd blj 1 op de 1000 levend geboren kinderen
Nadere informatieMedicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie
Medicatie voor bijnierpatiënten: een verhaal van substitutie 23/02/2019 Apr. Stéphanie Wuyts Ziekenhuisapotheek UZ Brussel Met dank aan: Bijniervereniging NVACP BijnierNET 2 14-12-18 Bijnierschorshormonen
Nadere informatie1. Anatomie en fysiologie van de huid
1. Anatomie en fysiologie van de huid Huid - Epidermis =opperhuid met hoornlaag, epidermiscellen en pigmentcellen. Continue vernieuwing. - Dermis= lederhuid met haarzakjes, talgklieren, zweetklieren, zenuwuiteinden,
Nadere informatieH.6 regeling. Samenvatting
H.6 regeling Samenvatting Zenuwstelsel Het zenuwstelsel bestaat uit: Centrale zenuwstelsel ( bestaat uit: grote hersenen, kleine hersenen, hersenstam en ruggenmerg Zenuwen Functies van zenuwstelsel: Verwerken
Nadere informatieWetenschappelijke bijsluiter. Benaming Dipidolor. Registratiehouder Janssen-Cilag N.V. Antwerpseweg 15-17 B-2340 Beerse. Fabrikant
Wetenschappelijke bijsluiter Benaming Dipidolor Registratiehouder Janssen-Cilag N.V. Antwerpseweg 15-17 B-2340 Beerse Fabrikant GlaxoSmithKline Manufacturing S.p.A. Strada Provinciale Asolana N. 90 (loc
Nadere informatieOpiaatonttrekking. Paul Mosselveld
Opiaatonttrekking Paul Mosselveld Opiaten vs opioïden Natuurlijk (alkaloïden) Semisynthetisch (derivaten van alkaloïden) Synthetisch T-max T1/2 Vd (L/Kg) Metabolisering Morfine 20 min 2-3 uur 2 via CYP3A4
Nadere informatieBIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1/5
BIJLAGE I SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1/5 1 NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL PLACIVET 2 KWALITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Werkzaam bestanddeel: Acepromazine maleaat: 20 mg/ml. Hulpstoffen:
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieACUTE PIJN BIJ KINDEREN
2009 Peter F Soethoudt Referentieverpleegkundige ACUTE PIJN BIJ KINDEREN Volledige erkenning van de waardigheid en de persoonlijkheid van het kind is de ultieme eerste stap naar de efficiënte behandeling
Nadere informatieB ijsluiter NL versie P rocaine hydrochloride 4% - VMD B. BIJSLUITER - 1 -
B. BIJSLUITER - 1 - 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN VERSCHILLEND V.M.D. n.v. Hoge Mauw 900 B-2370
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat verandert er in het zenuwstelsel als een dier iets leert? Hoe worden herinneringen opgeslagen in de hersenen? Hieraan ten grondslag ligt het vermogen van het zenuwstelsel om
Nadere informatieInfobrochure. Pijn bij volwassenen
Infobrochure Pijn bij volwassenen INHOUD Inleiding. 4 1. Wat is pijn. 4 2. Complicaties door pijn. 5 3. Pijn meten. 5 4. Pijn behandelen. 6 4.1 Pijn behandelen met geneesmiddelen. 6 4.2 Locoregionale
Nadere informatieSectie 1 Sectie 2 Hoofdstuk 2.1
Samenvatting Migraine is een aandoening waaraan ongeveer 6% van de mannen en 16% van de vrouwen lijdt. Een migraine aanval wordt over het algemeen gekarakteriseerd door een unilaterale, kloppende hoofdpijn,
Nadere informatieValorisatie addendum
133 Valorisatie addendum Littekens ontstaan na beschadiging van de huid nadat er een trauma, brandwond of chirurgische ingreep heeft plaatsgevonden. Oppervlakkige wonden waarbij louter de epidermis (opperhuid)
Nadere informatie