CAO S IN DE PRAKTIJK. Het toenemend belang van cao s (en afwijkingen van ¾ dwingend recht.

Transcriptie

1 CAO S IN DE PRAKTIJK Het toenemend belang van cao s (en afwijkingen van ¾ dwingend recht. Mr. dr. Esther Koot-van der Putte 23 juni 2015

2 Cao s in de media

3 Cao s in de media

4 Cao s in de media

5 Veel in het nieuws Cao s niet vernieuwd Cao s toe aan modernisering Lage organisatiegraad Moeten zzp ers onder de cao vallen? Het tegengaan van schijnconstructies waarbij de cao wordt omzeild

6 Opvallend in positieve zin Cao s blijven leidend Maatschappelijk draagvlak cao s nog steeds groot (SER advies) Werkgevers zijn massaal georganiseerd Nieuwe Bouw-Cao Als gevolg van het Sociaal Akkoord zijn er in de WWZ nieuwe vormen van ¾ dwingend recht geïntroduceerd

7 Mijn visie Cao s dragen bij aan welvaart Cao s dragen bij aan welzijn Cao s kunnen verbinden Cao s kunnen grote tegenstellingen overbruggen Cao s kunnen tegengestelde belangen verzoenen Cao s zijn een uiting van beschaving

8 Kanttekening Zeker zijn cao s in sommige branches toe aan modernisering Zeker in branches met grote verschillen tussen de grote werkgevers en de kleine werkgevers Alles hangt echter af van de bereidheid van caopartijen om elkaar te blijven vinden Modern onderhandelen, of puzzelend onderhandelen Nieuwe vormen zoals de icao

9 Wat cijfers 701 cao s 4,9 miljoen werknemers rechtstreeks gebonden (en 0,8 miljoen door avv) 182 bedrijfstak-cao s 5,3 miljoen werknemers 519 ondernemings-cao s 0,5 miljoen werknemers Dekkingsgraad: 84% Organisatiegraad:24%

10 Gebondenheid aan de cao kan op verschillende manieren ontstaan Oorspronkelijke grondslag: lidmaatschap werkgeversvereniging en lidmaatschap werknemersvereniging. Als de georganiseerde werknemer en werkgever onder de werkingssfeer van de cao vallen, dan ontstaat cao-binding (art. 9 en 12 Wet CAO) De georganiseerde werkgever moet de cao ook toepassen op de ongeorganiseerde werknemer (art. 14 Wet CAO) De niet georganiseerde werkgever en werknemer worden aan de cao gebonden door het besluit van de minister van SZW om de cao algemeen verbindend te verklaren (Wet AVV)

11 Incorporatie Het incorporatiebeding wordt in de praktijk ook veel gebruikt Vaak wegens de verplichting van art. 14 Wet CAO (dat wil zeggen de plicht van de gebonden werkgever om de cao ook toe te passen op de niet georganiseerde werknemer) Incorporatie is geen cao-recht Puur individueel verbintenissenrecht Incorporatie is wel zeer ondersteunend aan het cao-recht

12 Introductie Wet Werk en Zekerheid Per 1 juli 2015 : introductie nieuw ontslagrecht Tevens nieuwe bepalingen van driekwart dwingend recht Dat wil zeggen wettelijke bepalingen Waarvan mag worden afgeweken bij collectieve arbeidsovereenkomst

13 Waarom driekwart dwingend recht? Wetgever geeft mogelijkheid tot zelfregulering Dat wil zeggen: Cao-partijen mogen op punten van de wet afwijken Doel: maatwerk te maken op ondernemings- of bedrijfstakniveau Cao is het middel Door de betrokkenheid van vakbonden vertrouwt de overheid erop dat de werknemersbelangen voldoende gewaarborgd zijn

14 Artikel 7:669 lid 6 BW Mogelijkheid bij Cao af te wijken van de ministeriële regels over de ontslagvolgorde (het afspiegelingsbeginsel) Door onafhankelijke/onpartijdige commissie Ingesteld door cao-partijen Deze neemt preventieve ontslagtoets (bij economische ontslagen) over van UWV MvT: Cao-pp hebben behoorlijk wat vrijheid

15 Art. 7:671a lid 2 BW: Ontslagcommissie Bedrijfseconomisch ontslag Cao-partijen mogen eigen ontslagroute afspreken Werkgever vraagt geen toestemming UWV Maar aan een door cao-partijen ingestelde onafhankelijke ontslagcommissie Procedurele regels aan ontslagcommissie

16 Procedurele eisen a. hoor en wederhoor; b. de vertrouwelijke behandeling van overgelegde gegevens; c. redelijke termijnen voor reacties van werkgever en werknemer; en d. een redelijke beslistermijn. hier valt nog over na te denken (VvA/CC)

17 7:673b BW: afwijken van transitievergoeding Cao-partijen mogen bij cao afwijken van de zogeheten transitievergoeding. Minimaal gelijkwaardige voorziening Is: een voorziening in geld of in natura (of een combinatie daarvan) welke het equivalent vormt van hetgeen waarop een werknemer aanspraak kan maken op grond van de wettelijke regeling inzake de transitievergoeding.

18 Eisen aan de ontslag-cao Afgesloten met een of meer vakbonden die in de onderneming of bedrijfstak werkzame personen onder haar leden kent. Bonden ten minste twee jaar volledige rechtsbevoegd. Statutaire doelstelling: belangenbehartiging leden die als zodanig werkzaam zijn in bedrijfstak of onderneming.

19 Mogelijke risico s Cao binding is niet altijd even helder Er zijn verschillende vormen van gebondenheid Die kunnen deels ook naast elkaar bestaan Het risico bestaat dat een ongebonden werknemer zich tegen de afwijkingen van driekwart dwingend recht verzet Gevolg: bij een lopende reorganisatie kan plots de volgende kandidaat aan de beurt zijn.

20 20

21 Het trappetje 1. AVV (art. 3) 2. Cao (art ) 3. Art. 14 (enkel toepassen) 4. Incorporatie wegens art Onverplichte incorporatie ( volgen ) 21

22 Incorporatie als oplossing? Minister wijst op de gebondenheid van de werkgever als vertrekpunt (Kamerstukken II 2013/14, 33818, nr.7, p ) Redactie incorporatiebeding van groot belang! Arrest Hoge Raad TPG/Bollemeijer 20 december 2002, JAR

23 Wie was Bollemeijer? TPG/Bollemeijer (HR , JAR 2003/19) Afwijken van driekwart dwingend recht bij CAO die niet rechtstreeks van toepassing is Bescherming werknemer voldoende gewaarborgd door betrokkenheid vakorganisaties Vraagtekens: kunnen de Bollemeijers ook gebonden worden aan de WWZ-noviteiten? Ontslagrecht wel speciale materie

24 Afsluitend Hoewel er dus nog wel technische vragen zijn voor de liefhebber, is de overheid duidelijk in de keuze die is gemaakt om meer mogelijkheden te creëren voor driekwart dwingend recht Daarmee wordt veel vertrouwen gegeven aan cao-partijen om samen maatwerk te creëren in cao s Het is dus van belang om iedere (nieuwe) cao-tekst daar goed op te controleren En te bezien in hoeverre de binding van de cao relevant is in de gegeven situatie Conclusie: Cao s en de rol van cao-partijen nemen toe in belang

25 Tot slot: verhoudingen tussen cao-partijen De overheid geeft vertrouwen aan cao-partijen De cao-partijen onderling dienen ook te werken aan hun onderling vertrouwen Hier zijn goede voorbeelden van te vinden in bijvoorbeeld de Cao Openbare Bibliotheken: daar is zelfs een vierjarige cao afgesloten! Conclusie: vertrouwen, vertrouwen, vertrouwen én creativiteit!