Koffietijd als politiek podium De betekenisgeving van vrouwen aan celebrity politicians

Transcriptie

1 Koffietijdalspolitiekpodium Debetekenisgevingvanvrouwenaancelebritypoliticians Masterthesis RianKoreman juni2012 Begeleider/eerstelezer:dr.ChrisAalberts Tweedelezer:dr.JiskaEngelbert MasterMediastudies(Media&Journalistiek) ErasmusSchoolofHistory,CultureandCommunication ErasmusUniversiteitRotterdam

2 Voorwoord Hetiseenvreemdideedathetalweerzesmaandengeledenisdatdebasisvoordezethesis werdgelegd.ikstarttenetvoorkerstmeteenvaagideeennu,aandevooravondvande zomervakantie,kanikzeggendathijafis.mijnmasterthesis. Allereerstwilikmijnbegeleider,dr.ChrisAalberts,bedankenvoordefijnebegeleiding.In zijnfeedbackwisthijaltijdfeilloosdevingeropdezereplekteleggenenhijstimuleerdeme omhetbesteuitmezelftehalen. Verderwilikmijnoudersbedankenvoorhuneindelozevertrouwen.OokMaartenbenik eeuwigdankbaarvoorhetbrengenvantallozekopjescappuccinoalsikweereensavonden langachterdelaptopzat. Alslaatstewilikallemensenbedankendievoormijopzoekzijngegaannaarrespondenten. Ennatuurlijkdeveertienrespondentenzelf,dieikvoordezethesisaaneenvragenvuur mochtonderwerpen.zonderhenwasdezethesisernooitgeweest. RianKoreman Juni2012

3 Samenvatting Trefwoorden:popularisering personalisering gender talkshows receptie politiek Indezemasterthesiswordtdereceptievangepopulariseerdepolitiekonderzocht.Centraal staatdevraaghoevrouwenbetekenisgevenaandeoptredensvanmannelijkeen vrouwelijkepoliticiindenederlandsetalkshowkoffietijd.politicigebruikenpopulaire cultuurhieralspolitiekpodium.populariseringvandepolitiekgaatvaaksamenmet personalisering,waarbijdenadrukverschuiftvandepartijnaardepersoon.dezecelebrity politicsisonderwerpvanheftigdebat.criticistellendatdepolitiekeinhoudontbreekten politiekhiergereduceerdwordttotpersoonlijkekenmerken,wateenrationeeldebat ondermijnt.voorstandersstellenechterdatgepopulariseerdepolitiekdebetrokkenheidvan burgersbijdepolitiekkanvergroten.daadwerkelijkreceptieonderzoekhiernaarisechter schaars.dezestudieonderzoektdaaromdoormiddelvaninterviewshoevrouwen een relatiefweinigpolitiekgeïnteresseerdegroep betekenisgevenaangepopulariseerde politiek. UitditonderzoekblijktdatderespondentenvindendatpolitiekenKoffietijdnietbij elkaarpassen.koffietijdisgezellig,terwijlpolitiekserieusenbelangrijkis.politiekmoetgaan overdeinhoudenjestemmoetjebaserenoppartijstandpunten.derespondentenvinden defragmentenvankoffietijddanookpolitiekirrelevant,wantdefragmentenmissen politiekeinhoud.zegaanoverhetprivélevenvandepolitici.ditvindenderespondentenwel interessant mitshetherkenbaaris maaralleeninextremegevallenpolitiekrelevant.zij denkenechterdatdefragmentenvooranderenweleenpolitiekerolkunnenspelen. DaarnaastvindenderespondentendatdepoliticiinKoffietijdteweinigruimtekrijgenom zichzelftezijn.datvindenderespondentenjuistbelangrijk:eenpoliticusmoetauthentiek zijnenzichprofessioneelgedragen.mannelijkeenvrouwelijkepoliticiwordenbeoordeeld methetoogophunpolitiekefunctie:gepopulariseerdepolitiekkandusookeenpolitiek inhoudelijkerolvervullen.tegelijkligtdenadrukopdepersoonlijkekenmerkenvande politiciennietophunstandpunten,watdepessimistischevisieopgepopulariseerdepolitiek ondersteunt.

4 Inhoudsopgave Hoofdstuk bladzijde 1. Inleiding Onderzoeksvraag Wetenschappelijkerelevantie Maatschappelijkerelevantie 8 2. Theorie Politiek&populairecultuur Politiekeparticipatiedoorgepopulariseerdepolitiek? Depubliekesfeer Hetdebatoverdepopulariseringvandepolitiek Detalkshowalspolitiekpodium Hetgenretalkshow Publiekeenprivatepersona s Dereceptievangepopulariseerdepolitiek Debeoordelingvanmannelijkeenvrouwelijkepolitici Derolvansoftnews Kwalitatiefonderzoeknaargepopulariseerdepolitiek Conclusie Methode Respondenten Thema s Fragmenten FragmentA:JolandeSap(GroenLinks) FragmentB:EmileRoemer(SP) FragmentC:SabineUitslag(CDA) FragmentD:JobCohen(PvdA) Analyse Resultaten PolitiekenKoffietijdpassennietbijelkaar Politiekisbelangrijkenserieus Koffietijdisleukengezellig Conclusie PolitiekinKoffietijdispolitiekirrelevant PolitiekinKoffietijdmistpolitiekeinhoud Hetprivélevenvaneenpoliticusisinteressant, 50 maarnietpolitiekrelevant Hetprivélevenvaneenpoliticusisinteressant, 51 mitshetherkenbaaris Hetprivélevenvaneenpoliticusisnietpolitiek 55 relevant

5 Hoofdstuk bladzijde VooranderenkanpolitiekinKoffietijdweleenrolspelen Conclusie EenauthentiekeenprofessionelepoliticusdoethetgoedinKoffietijd Eenpoliticusmoetechtzijn Eenpoliticusmoetzichbewustzijnvanzijnpolitiekefunctie Mannelijkeenvrouwelijkepoliticiwordenlangsdezelfde 65 maatstafgelegd Conclusie Conclusie&discussie Onderzoeksvraag Conclusie Discussie Beperkingenenaanbevelingenvoorvervolgonderzoek Literatuurlijst 75 Bijlagen A Transcripteninterviews Detranscriptenzijnverzameldineenapartebijlage vanwegedeomvangvandetranscripten

6 1. Inleiding JobCohendiedepolonaiseloopt,GeertWilderstegastbijRTLBoulevard,Marlies VeldhuijzenvanZantendieZweedsekoekjesbakt:deoptredensvanpoliticiinpopulaire televisieprogramma szijntegenwoordignietmeeroptweehandentetellen.vooralinde wekenvoordeverkiezingenduikenpoliticiveelvuldigopintelevisieprogramma sineen pogingstemmentewinnen(vanzoonen,1998).maarwelkerolspelendezeprogramma s daadwerkelijk? Zowelinhetacademischealshetmaatschappelijkeveldisdezepopulariseringvande politiekaljarenonderwerpvanheftigdebat.naasthetfeitdatpolitiekenpopulairecultuur metelkaarvermengdraken(bijvoorbeeldwanneerpoliticiinamusementsmediaoptreden), verschuiftdeaandachtvandepartijnaardepersoon:depoliticus.erisindemediasteeds meeraandachtvoorhetprivélevenendepersoonlijkheidvandepoliticus(langer,2007). Dezepersonaliseringwordtsamenmetdegrotereontwikkelingvanpopulariseringookwel celebritypoliticsgenoemd(vanzoonen,2005).naastdaterveeldiscussieisoverwatdeze celebritypoliticsmetdeinhoudvanhetpolitiekedebatdoet,iserookaandachtvoorde gevolgenvandezeontwikkelingvoordepolitiekebetrokkenheidvandeburgers(van Zoonen,2005).Hetideeisdatdepopulariseringvandepolitiekdebetrokkenheidvan burgerskanvergrotenenzoeenmanierzoukunnenzijnomgroepenindesamenleving,die naarverhoudingweiniggeïnteresseerdzijninpolitiek,bijdepolitiektebetrekken.eenvan dezegroepenisvrouwen.noggeendriekwartvandevrouwenispolitiekgeïnteresseerd, tegenover84%vandemannen.enminderdandehelftvandevrouwenvolgtdagelijkshet nieuwsoverdenederlandsepolitiek,tegenoverzestigprocentvandemannen(centraal BureauvoordeStatistiek,2011). MetnameAmerikaanseonderzoeken(Baum,2005;Baum&Jamison,2006)wijzen uitdatpopulariseringvandepolitiekinvloedheeftopburgers,maarkwalitatiefonderzoek naarspecifiekegroepen waarondervrouwen ontbreektgrotendeels.vanzoonen(2006b) wijsteropdaterbinnendezecelebritypoliticsweinigaandachtisvoorgenderissues. Talkshowsbiedeneenuitgelezenmogelijkheidomditteonderzoeken:zerichtenzichopeen vrouwelijkedoelgroepenhetgrootstegedeeltevanhetkijkerspubliekbestaatook inderdaaduitvrouwen(livingstone,wober&lunt,1994).hetgenreleentzichvoor persoonlijkeverhalen,waardoordepoliticusdemensachterdepoliticuskanlatenzien, 6

7 maardaarnaastookzijn/haarpolitiekeboodschapvoorhetvoetlichtkanbrengen(van Zoonen&Holtz Bacha,2000).Devraagisechterhoevrouwenhiertegenaankijken.Hoe kijkenvrouwentegenpolitiekaanenmeerspecifiek:hoekijkenzijnaarpolitiekindeze talkshows?watvindenzebelangrijk?hoezienzijmannelijkeenvrouwelijkepoliticidiein dezeprogramma soptreden? DitwordtinditonderzoekonderzochtaandehandvandeNederlandsetalkshow Koffietijd.ErzijnvierfragmentengeselecteerddieuitgezondenzijnvoordeProvinciale Statenverkiezingenin2011.Hierinwarenvierpoliticitegast:tweemannelijkeentwee vrouwelijkepolitici.dezetalkshowrichtzichopeenvrouwelijkedoelgroep.veertien vrouwenvanverschillendeleeftijdenmetverschillendeopleidingsniveauskregendeze fragmententezienenwerdenhierovergeïnterviewd.uiteindelijkwordtzoinzichtverkregen indewijzewaaropvrouwenbetekenisgevenaantalkshowsenpolitiekenhoezijnaar mannelijkeenvrouwelijkepoliticiintalkshowskijken. 1.1 Onderzoeksvraag Inditonderzoekstaatdevolgendeonderzoeksvraagcentraal: HoegevenNederlandsevrouwenbetekenisaandeoptredensvanmannelijke& vrouwelijkepoliticiindenederlandsetalkshowkoffietijd? 1.2 Wetenschappelijkerelevantie Onderzoeknaarderepresentatievanmannelijkeenvrouwelijkepoliticiinpopulairecultuur laatziendatvrouwenopeenanderewijzegerepresenteerdwordenindemediaendatde politiekepersonavanvrouwenopeenanderemaniergeconstrueerdwordtdandievan mannen(vanzoonen,1998;brown&gardetto,2000).maargezienhetfeitdat mediatekstenpolysemischzijn(fiske,1986)enhetpublieknietaltijddezelfdelezingheeft enbetekenistoekentaandeteksten,ishetrelevantomteonderzoekenwelkebetekenishet publiekaandezetekstentoekent.daarnaastsuggereertvanzoonen(2005)datde vermengingvanpopulairecultuurenpolitiekzorgtvooreenhogerebetrokkenheidvan burgersbijdepolitiek.dezecasebiedteenuitgelezenmogelijkheiddezetheoriete onderzoeken.ditonderzoekiseenvandeeersteonderzoekennaardereceptievan 7

8 gepopulariseerdepolitiek:najongeren(aalberts,2006)onderzoektdezestudiede betekenisgevingvaneenanderegroep:vrouwen. 1.3 Maatschappelijkerelevantie Omeendemocratieoptimaaltelatenfunctionerenishetnodigdatalleburgersbetrokken zijnbijdepolitiek.indepraktijkblijktechterdatmetnamejongeren,allochtonenen vrouwenachterblijveninparticipatieenbetrokkenheid.vanzoonen(2005)steltdathet optredenvanpoliticiinpopulairecultuur,inditgevaloptelevisie,debetrokkenheidvan burgerskanvergroten.talkshowsrichtenzichopeenvrouwelijkedoelgroepenzoudenzo defunctiekunnenvervullenomvrouwenmeerbijdepolitiektebetrekken.indezestudie wordtonderzochtwelkeroltalkshowsspelenbijdewijzewaaropvrouwennaarpolitiek kijkenenhoeditzichverhoudttothunpolitiekebetrokkenheid.daarnaastwordt onderzochthoezijnaarmannelijkeenvrouwelijkepoliticikijkendieinditgenreoptreden. 8

9 2. Theorie Indittheoretischkaderwordtallereerstingegaanopdebegrippenpopulariseringen personalisering.hiernawordtingegaanopdevraaghoeenofgepopulariseerdepolitiekde betrokkenheidvanburgerskanvergroten.demeningenoverdewenselijkheidvandeze gepopulariseerdepolitieklopenuiteen. Hiernawordtdieperingegaanoptalkshows waarkoffietijdeennederlands voorbeeldvanis endemanierwaaropditgenrevoorpoliticikandienenalspolitiek podium.hierinisspecialeaandachtvoordewijzewaaroppoliticizichkunnenpresenteren. Ditwordtverderuitgelegdindevolgendeparagraaf,waariningegaanwordtophetverschil tussenhetpubliekeenhetprivatedomein.hetblijktdatditvoorvrouweningewikkelderligt danvoormannen. Vervolgenswordtaandachtbesteedaandereceptievangepopulariseerdepolitiek. Allereerstwordthieringegaanopmetnamekwantitatiefonderzoeknaardereceptievan softnewsendewijzewaaropmannelijkeenvrouwelijkepoliticialdannietverschillend beoordeeldworden.alslaatstewordteenoverzichtgeschetstvankwalitatiefonderzoek naardereceptievangepopulariseerdepolitiek waarditonderzoekooktoebehoort om eenindruktegevenvandeinzichtendiehetonderzoeksveldtotdusverheeftopgeleverd. 2.1 Politiek&populairecultuur Hetlijkentweegebiedendieonverenigbaarzijn:politiekenpopulairecultuur.Waarhetene eenrationelestijlvereist,lijkthetandergebaseerdopentertainment,emotieensensatie (VanZoonen,1998,2006b).Tochispolitiekallangerinpopulairecultuurtevinden. Populairecultuurisvanoudshereenmaniergeweestomkritischnaarhethuidigepolitieke klimaattekijkenennieuweideeëntotuitingtebrengen.ditvarieertvanhetletterlijkopde haknemenvanpoliticiendeoverheidtotkritiekopdesamenlevingenhethuidigepolitieke klimaatinhetalgemeen.zois(pop)muziekmetnamevoorjongereneenmaniergeweest omhunonvredeteuitenenbiedentvenradiotalkshows,hoewelvanoriginenietpolitiek bedoeld,metnamevoorvrouweneenmanieromhunzorgentebesprekenenonderwerpen teberdetebrengendienietsnelopdepubliekeagendastaan(vanzoonen,1998).opdeze wijzekanpopulairecultuurfunctionerenalseenmanieromdeleidersenhetpolitieke klimaattebekritiserenenanderedenkwijzennaarvorentebrengen(vanzoonen,1998). 9

10 Maardaartegenoverstaatdatpopulairecultuur,netzoalsallemediaen cultuurvormen,eenmanierkanzijnomdestatusquotehandhavenendehegemonische ideologieuittedragen,bijvoorbeelddoorhetuitsluitenvaniedereendienietinde mainstreampastentraditionelesekserollenenstereotypestebenadrukken(vanzoonen, 1998).Ditisookzekerhetgevalindewijzewaaropvrouwenenmannentraditioneelworden afgebeeld,zoalslaterzalblijken.inpopulairecultuurkunnendezestromingennaastelkaar bestaanengeziendepolysemievanmediatekstenkunnendezetweeuitingenzelfsineen tekstnaastelkaarbestaan(fiske,1986;vanzoonen,1998). Naardezevermengingvanpolitiekenpopulairecultuurwordtookwelverwezenmet determpopulariseringvandepolitiek.vanzoonen(2000)onderscheidtdriegebieden waaroppopulairecultuurenpolitiekzichmetelkaarvermengen.alseersteiserpopulaire cultuuralspolitiekefictie,infilmsentelevisieseriesoverpolitiek.daarnaastkanpopulaire cultuuralseenpolitiekpodiumfungerenwanneerpoliticitegastzijninbijvoorbeeld talkshowsofinfotainmentprogramma s.alslaatstekanpopulairecultuurzelfdevorm aannemenvanpolitiek,zoalshierbovenhetgevalwasbijpopmuziek.hetishettweede gebiedvangepopulariseerdepolitiekdatinditonderzoekcentraalstaat.hiergaatheter metnameomhoebijvoorbeeldroddelbladen,soapsentalkshowsiederophuneigenwijze zo npodiumkunnenbiedenvoorpolitiek.indezepopulariseringisersprakevaneen wisselwerkingtussenpoliticienpopulairecultuur:populariseringverwijstzowelnaarhet voorkomenvanpoliticiinpopulairecultuur,alsnaarpoliticidiedeconventiesvanpopulaire cultuurgebruikenommeerkiezerstebereiken(vanzoonen,2000). Populariseringwordtvaaksamengenoemdmethetbegrippersonalisering. Personaliseringvandepolitiekverwijstnaarhetfeitdatdefocusverschuiftvandepartij naardepoliticus,vaakdepartijleider.somswordtpersonaliseringgedefinieerdalshetvaker voorkomenvanpoliticiindemediatenkostevanhunpartij(rahat&sheafer,2007).maar ditiseenbeperktedefinitie,vaakwordtpersonaliseringgezienalsmeerdandit,als notonly asubstantialincreaseandprogressiveincreaseintheextenttowhichleadersarereferredto inthemedia,butalsoanevenstrongerfocusontheirpersonalitytraitsand,especially,on theirpersonallivesand privatequalities (Langer,2007:373).Hierbijiserduidelijkaandacht voorhethuman interestelementinpersonalisering.deoorzakenvandezeverandering wordenvaakgezochtindeintroductievandetelevisieindejarenvijftig,hetverzwakkenvan debandvanburgersmetpolitiekepartijeneneentoenamevanhetaantalzwevendekiezers 10

11 (VanZoonen&Holtz Bacha,2000;Aalberg&Jensen,2007).Ditgebeurtinallemedia,maar ismetnamehetgevalopdetelevisie,omdatoptvdefocusvannaturemeerligtop individuendanopinstituties(langer,2007).doordegenreconventiesvanpopulairecultuur, metnamevantalkshows,gaanpersonaliseringenpopulariseringvaaksamenenwordt personaliseringeenprominentonderdeelvanpoliticiinpopulairecultuur. Vanpopulariseringisdussprakewanneerpopulairecultuurenpolitiekmetelkaar vermengdraken,indezecontextmetnamewanneerpoliticiinamusementsmediaals talkshowsverschijnen.personaliseringverwijstnaarhetfeitdatdefocusvandepartijnaar depoliticusverschuift.ditpastgoedinpopulairecultuur,waardenadrukvanwegehet genrevaakalligtophuman interestenpersoonlijkeverhalen.daarwaarpersonaliseringen populariseringhandinhandgaan,isersprakevancelebritypolitics(vanzoonen,2006b). 2.2 Politiekeparticipatiedoorgepopulariseerdepolitiek? PopulariseringvandepolitiekkanvolgensVanZoonen(2005)eenvruchtbaremanierzijn omongeïnteresseerdeburgersbijdepolitiektebetrekken.innederlandzijnmetname vrouwen,allochtonenenjongerenondervertegenwoordigdinhetpolitiekedebat.een democratiefunctioneerthetbestewanneeralleburgersbetrokkenzijnbijdepolitiek.de mediakunnenhiereencrucialerolinspelen.indezecontextwordtvaakhetbegrippublieke sfeergebruikt Depubliekesfeer DepubliekesfeeriseennormatiefconceptdatbedachtwerddoorHabermas(1974,1989). Indepubliekesfeerkunnenburgersopbasisvanrationeleargumentenmetelkaar discussiërenenzototietskomenwatookwelpubliekeopiniegenoemdkanworden. Habermas (1974)publiekesfeerwordtgekenmerktdoorhetfeitdatburgersbijeenkomen vooreenrationeeldebat,waarbijhetalgemeenbelang integenstellingtotprivate belangen centraalstaat(habermas,1974).dezepubliekesfeerisandersdandeprivate sfeer(dehuiselijkesfeer)enookandersdandesfeervandestaat.inprincipekande publiekesfeernamelijkookkritischzijnopdestaat(fraser,1990).depubliekesfeervormt zoeenruimtewaarpolitiekeparticipatieplaatsvindtdoormiddelvandebatopbasisvan rationeleargumenten(fraser,1990). 11

12 HetliberaleideevandepubliekesfeerheeftvolgensHabermas(1974)veel voordelen:desamenlevingwashierineenprivaatgebiedwaarindeinvloedvandestaat beperktwas.burgersdiscussieerdenmetelkaarenlietenzodestaatwetenhoezijover bepaaldezakendachten.ditgebeurdena1850alsnelinkrantenentijdschriften.kranten brachtennietenkelmeerhetnieuws,maargingendaarnaastookeenrolspeleninhet uitdragenvandepubliekeopinie(habermas,1974).habermas(1974)signaleertechterdat hetconceptvandepubliekesfeerindedemocratischeverzorgingsstaateenandererolis gaanvervullen.eerderwasdepubliekesfeeralleentoegankelijkvoordebourgeoisie,maar datveranderdeindeloopvandetijd.datbetekendevolgenshabermas(1974)ookdatde cohesiebinnendepubliekesfeerenhetrelatiefhogeopleidingsniveauookafnamen.de privatesfeerendepubliekesfeervermengenzichmetelkaar.volgenshabermas(1974) spelenhierdoorprivateinteresseseensteedsgrotererol:zozoekengroteorganisatiesdirect desamenwerkingmetdestaatenslaanzedepubliekesfeerhierbijover.ditgaatmetname tenkostevandekritischefunctievandepubliekesfeer.indirectheefthabermas(1974)hier ookkritiekopdemedia:eerdermoestenallebeslissingengeopenbaardwordenzodat mensenhieroverkondendiscussiëreneneventueelbezwaaraankondentekenen.dithad positieveconsequentiesvoordepubliekesfeer.tegenwoordig metdeopkomstvanpr stelthijdathetopenbaarmakenvanbeslissingenenkeldientomdesympathievanhet publiektewinnen(habermas,1974). DevermengingvanstaatenmarktineenverzorgingsstaatheeftvolgensHabermas (1974)zorgelijkeconsequentiesvoordepubliekesfeer.Depubliekesfeerkanvolgenshem alleenoptimaalfunctionerenwanneerereenstriktescheidingtussenstaatenmarktis:zo kanhetnastrevenvanprivatebelangenindepubliekesfeervoorkomenworden(fraser, 1990).HetnormatieveconceptvandepubliekesfeerisvolgensHabermas(1974)inde hedendaagsedemocratiedanooknietmeerhaalbaarendezemoetvolledigvernieuwd worden(habermas,1974).opvallendisweldathijhierinovereengemeenschappelijke publiekesfeerblijftspreken.devraagisechterofdezeuniformepubliekesfeerdeenigeen bestewijzeisompolitiekeparticipatietebewerkstelligen. HetnormatieveconceptvanHabermas(1989)heeftindeloopvandejarenopveel kritiekkunnenrekenen.habermas(1989)spreektvaneenideaalbeeldvaneenpublieke sfeerwaartoealleburgerstoeganghebben.inwerkelijkheidsluithabermas(1989)grote groepenuitvandepubliekesfeer,metnamevrouwen(fraser,1990).hiermeewordthet 12

13 onderscheidtussendeprivatesfeer(dievandehuiselijkeomgeving,waardevrouwen thuishoren)endepubliekesfeerbenadrukt(fraser,1990).vrouwenlietenzichechterniet altijduitsluitenenzochtennaareigenmanierenomdeeltenemenaandemaatschappij: rijkevrouwendedenditdoorfilantropischeorganisatiesopterichtenenvrouwenuitde arbeidersklassehielpenmeeindedemonstratiesvanmannen(ryan,1990infraser,1990). VolgensFraser(1990)laatditziendaternooitmaaréénpubliekwas(debourgeoisie),maar meerderepubliekendieelkeeneigenpubliekesfeerconstitueerden. Fraser(1990)steltdatditgeenverzwakkingvandepolitiekeparticipatiebetekent. Habermas(1989)steltimmersinzijnideaalbeelddatereenoverkoepelendepubliekesfeer moetzijn.hetisjuisteenversterking,gezienhetfeitdatdehuidigesamenlevingnietuit enkelgelijkwaardigeindividuenbestaatmetgelijkekansen.zolangersocialeongelijkheid bestaat,betoogtfraser(1990),zaldepubliekesfeeraltijddebelangenvandedominante (ofwelderijke,hoogopgeleide)groepvertegenwoordigen.hierdoorishetideaalbeeldvan Habermas(1989),waarindedeelnemersaandepubliekesfeerinhetalgemeenbelang handelen,niethaalbaar.ditisbeterhaalbaaralserverschillendepubliekesferenzijn(fraser, 1990).TalkshowsalsKoffietijdconstituerenhuneigenpubliekesfeervooreenbepaalde groep(metnamelaagopgeleidevrouwen),waarinzijhunzorgenengedachtenoverhet voetlichtkunnenbrengen(vanzoonen,2000) Hetdebatoverdepopulariseringvandepolitiek Nietiedereenisechtertesprekenoverdezevermengingvanpolitiekenpopulairecultuur. Criticiwijzeneropdatpolitiekenpopulairecultuurnietmetelkaarvermengdkunnen wordenvanwegehetanderekarakterendeverschillendeoorsprongvanbeiden:populaire cultuurheefthaarwortelsineenfolklorischetraditiewaarintoeval,emotieensensatieeen groterolspelen,terwijlpolitiekeenrationeelkarakterheeft(vanzoonen,1998,2000). Populairecultuurzouhetpolitiekedebatindiezinondermijnenenverzwakken.Critici wijzenophetontbrekenvanrationeeldebat:hetgaatmaaraltevaakoveremotieenhet gezinsleven,inplaatsvanpolitiekestandpunten:denadrukligtophetuiterlijkinplaatsvan opdeinhoud.ditzouleidentotoppervlakkigeengevoelsmatigeoordelen(vanzoonen, 2000,2005).NeilPostman(1985)lietzijnmeningruim25jaargeledenalduidelijk doorschemerenindetitelvanzijnboek: Amusingourselvestodeath. Hijisniettespreken overdeintredevanentertainmentindepolitiekenbetoogtdatdithetrationeledebatzal 13

14 ondermijnen.sparks(1992)betoogtdaarnaastdathetpersoonlijkekaraktervantelevisie geengoedemanierisomteberichtenoversocialeproblemen,omdatdeervaringvanéén persoongeengoedreferentiekaderbiedtvoorhetbegripvangroteresocialeproblemen (Sparks,1992inVanZoonen,1998). Maarvoorstandersvandezetheoriewijzenhetideedatpolitiekenpopulairecultuur nietmetelkaardoorééndeurkunnenaf.zosteltvanzoonen(2000)datdetweevelden elkaarkunnenaanvullen,ietswatondersteundwordtdoordewijzewaaroppolitici tegenwoordigookzelfdemiddelenvanpopulairecultuuraanwendenomkiezerste bereiken.depopulariseringvandepolitiekzoueenmanierkunnenzijnomburgerstoegang tebiedentotpolitiekeinformatie,omzezooptimaaleenmeningtelatenvormen.vanuitde mediarijkheidstheorievalttebeargumenterendatwanneer communicatiemiddelenmeer lijkenopface to facecommunicatie,zijeffectieverzullenzijninhetoverbrengenvan taakgerichteinformatieofinhetveranderenvanopvattingen (VanZoonen,2006a:34). Vanuitditideeishetbegrijpelijkdatpoliticiintoenemendematepopulairecultuurals politiekpodiumgebruiken.vanzoonen(2006a)noemtrealitytvendocumentairesals voorbeelden,maarooktalkshowskunnenkijkershetgevoelgevenineenintiemgesprek metdepoliticusverwikkeldzijn,zekerwanneerdeinterviewernietaltekritischis(van Zoonen,2006a).Koffietijdishiereenvoorbeeldvan.Hetbiedtmogelijkhedenomalle burgersbijdepolitiektebetrekken,ookdegroependieineersteinstantienietzobetrokken waren(leurdijk,2000).hierbijkan,inhetgevalvankoffietijd,bijvoorbeeldgedachtworden aanvrouwen,dieondervertegenwoordigdzijninpolitiekeparticipatie. 2.3 Detalkshowalspolitiekpodium Talkshowsbiedenmetnamevoorvrouwen,naastallochtonenenlageropgeleiden,een platformwaarhunzorgenmakkelijkeruitgedruktenbesprokenwordendaninde traditionelemedia(vanzoonen,2000) Hetgenretalkshow Veelonderzoekershebbenzichgerichtophettypischvrouwelijkekaraktervantalkshows: talkshowswordenvaakgepresenteerddoorvrouwenenrichtenzichopeenvrouwelijk publiek.livingstone,wober&lunt(1994)wijzeneropdathetpubliekvoortalkshowsinde ochtend(zoalskoffietijd)vaakwordtgezienals gewonehuisvrouwen.uitonderzoek 14

15 (Livingstone,Wober&Lunt,1994)blijktechterdatzowelmannenalsvrouwen(vrouwenzijn welindemeerderheid)dezeprogramma skijkeneneenaanzienlijkgedeeltevanhenook werkt.hoeouderenhoelageropgeleidmenis,hoemeeriemandgeneigdzalzijnomdit soorttalkshowstekijken(livingstone,wober&lunt,1994). Deonderwerpendiebehandeldwordenzijnvoornamelijk vrouwelijke onderwerpen diethuishorenindeprivatesfeer,zoalshetgezinsleven,relatiesengezondheid.wanneer politiekeofsocialeproblemenaandeordekomen,wordthierbijmetnameaandacht besteedaandegevoelensenervaringenvandegeïnterviewdeenwordtereenpersoonlijke invalshoekgekozen.zozoudentalkshowsonderwerpenbepreken,endustoegankelijk makenindepubliekesfeer,dienormaalgesprokentothetprivatedomeinbehoren (Leurdijk,2000).IntalkshowswordenvolgensLivingstone,Wober&Lunt(1994)sociale, moreleenpolitiekeonderwerpenbesprokendoorzowelgastenalshet gewone publiek. Eentalkshowisopverschillendegebiedenandersdananderetelevisieprogramma s. VolgensLivingstone&Lunt(1992)zijndemassamediaeeninformeel,maarbelangrijk podiumvoorpubliekdebat.hetpubliekkanzohaarmeningvergelijkenmetdievandegast, wateruiteindelijktoezalleidendathetpubliekzichzelfexpertzalvoelenophetgebiedvan dagelijkseervaring,ietswatineentalkshowookaandachtkrijgt(livingstone,wober&lunt, 1994).Intalkshowswordteenintiemesfeergecreëerd,metnameindetalkshowsmet vrouwelijkeinterviewers,waarinzowelhetpubliekalsdegastenuitgenodigdwordenineen huiselijkeomgeving(haag,1993).daaraantoevoegendstellenlivingstone,wober&lunt (1994)dattalkshowseengemeenschapcreërenwaariniedereenzichthuisvoelteneen eigenplekjeheeft.munson(1993)benadruktdeveleklovendietalkshowsoverbruggen.zo zijnhetintiemegesprekkendiegevoerdwordenbinneneenmassamedium:talkshows combinereninformatieenentertainment,publiekeenprivatedomeinen,professionele informatieenervaringen(munson,1993inleurdijk,2000). DeNederlandsetalkshowKoffietijdwijktopéénpuntafvandetalkshowsdieinhet bovenstaandestukbesprokenworden.inkoffietijdishetpublieknietactiefaanweziginde studioengaanzijooknietingesprekmetdegasten.devraagisofditverschilmaakt.zo dedenlivingstone,wober&lunt(1994)onderzoeknaarhetpubliekdatthuisopdebank naardetalkshowkeek.zijidentificeerdenzichzelfmethetpubliekindestudioofvoelden zichzelfopgenomenindezelfdegemeenschapalshetpubliekindestudioendedenactief 15

16 meemethetdebatinhetprogramma,alwarenzenietfysiekindestudioaanwezig (Livingstone,Wober&Lunt,1994). Wanneerpoliticiintalkshowsoptredenontstaatereenapartecontradictie.De genreconventiesvantalkshowsschrijvenvoordatermetnameaandachtisvoor gewone mensen enhetdagelijksleven.politicidieintalkshowsoptredenzullenzichdaarommoeten aanpassenenmeeropenmoetenstaanvoorvragenoverhunprivélevenenemoties(van Zoonen&Holtz Bacha,2000).Hierdoortreedteenpoliticusintalkshowsvaakopals gewoneburger enwordthij/zijzoopeenbepaaldemanierlosgekoppeldvanzijn/haarrol alspoliticusofboegbeeldvandepartij(vanzoonen,2000). Indezezinbiedentalkshowspoliticieenmanierompolitiekenprivétecombineren enzoeenaantrekkelijkpersonavoorkiezerstecreëren,betogenvanzoonen&holtz Bacha (2000).Zijonderzochtendrietalkshows,tweeNederlandseneenDuitse,waarinpolitici optradenindeaanloopnaardenederlandseenduitseverkiezingenvan1998.hierin analyseerdenzezoweldepositievanwaaruitdepoliticipraattenalshuntaalgebruik.hierin onderscheiddenzeverschillendediscoursen:variërendvanpolitiekdiscourstotpersoonlijk discours,waarbijdepoliticustijdensheteerstediscoursspreektvanuitzijnofhaarrolals politicus,terwijlhetlaatstediscours alloutpersonalisation isendepoliticuspraatover bijvoorbeeldzijnfamilieofhobby s(vanzoonen&holtz Bacha,2000:49). Destudiewijstuitdathetwelmogelijkisvoorpoliticiomeenpolitiekdiscourste gebruikenintalkshows.ditgaatintegendegenreconventiesvandetalkshowenlaatzien datpoliticiweldegelijkpolitiektaalgebruikkunnenbezigen,tenminsteinsommige talkshows.hetligterhierbijvooralaaninwelketalkshoweenpoliticusoptreedtenin hoeverredeinterviewerdepoliticusdevrijheidgeefthetgesprekzelfintevullen:bijde DuitseHaraldSchmidtshowendeNederlandsetalkshowdieonderzochtwerdenindit onderzoek(koffietijd,detalkshowdieookindezestudieonderzochtwordt)ishetpolitieke discoursindemeerderheid,terwijlineenanderetalkshowhetpersoonlijkdiscours overheerst.ditbetekentdatpoliticiinstaatmoetenzijnomzichaantepassenaande specifieketalkshowenmoetenkunnenschakelentussenhetprivateenhetpublieke domein.ditisechternietaltijdevenmakkelijk:nietallepoliticipresterenevengoedin talkshows,waardoorzenietaltijdhetdoorhengewenstepersonaoverkunnenbrengen (VanZoonen&Holtz Bacha,2000). Zoalshierbovenalaangestiptwerdverschijnenpoliticiveelvuldiginpopulairemedia. 16

17 Baum(2005)steltdatdoordetoenamevanhetaantaltelevisiekanalensteedsmeermensen eenkortespanningsbooghebbenenwegzappenophetmomentdateenverhaalhenniet interesseert.traditionelekanalendiehardnieuwsuitzendenverliezenkijkersenpolitiek nieuwsissteedsmoeilijkerteverkopen(baum,2005).politicimoetenactiefopzoekgaan naarhunpubliekenhunboodschaphieropafstemmen.intalkshowsbetekentditde boodschapzovormgevendatmensendiemindergeïnteresseerdzijninpolitiekofminder wetenvanpolitieknietwegzappen.ditdoenpoliticidoorminderdenadrukteleggenophet partijpolitiekeaspectenzichmeerterichtenophetpersoonlijke,inlijnmetdehumaninterestbenaderingvanhetgenretalkshow(baum,2005). Veelmensenstemmenopbasisvanpersoonlijkekenmerkeninplaatsvanopbasis vanpartijpolitiekestandpunten,steltbaum(2005).talkshowsblinkenuitinheteerste (Baum,2005). Ookdegastvrouwenvandetalkshowzullendezebenaderingkiezen zij stellenpersoonlijkevragenenvermijdenvragenoverpartijstandpunten omhunpubliek nietvanzichtevervreemden.zoontstaatvolgensbaum(2005)eenvriendelijkeomgeving waarindekandidaatzichvanzijnpositievekantkanlatenzieneneenminimaalrisicoloopt opkritischevragen.doordezenadrukopdeprivatesfeerlijkthetalsnelalsofinditgenrede echte politicustezienis,integenstellingtotde gemaakte politicusinzijn/haarrolals politicus(vanzoonen,2000).maarookinpopulairecultuurconstruerenpoliticiactief persona s(vanzoonen,2000) Publiekeenprivatepersona s Corner(2000)steltdatpoliticipersona sconstruerenopdrieverschillendegebieden.hij onderscheidtdepolitiekesfeer,degemedieerdepopulaire/publiekesfeerendeprivate sfeer.deeerstesfeerbehelstdepolitiekeinstitutiesendepoliticusinzijnambtelijkerol.in detweedesfeertreedtdepoliticusopalspubliekfiguur.dezesfeergeeftdepoliticusde mogelijkheidomstrategischzowelelementenuitzijnpolitiekerolalsuitzijnprivélevennaar vorenteschuiven.hiergaatdeprivatesfeer(hetgezinslevenendeachtergrondvande politicus)nudanookmeerdanooiteenrolspelen(corner,2000). Ditblijktvooralvoorvrouwelijkepoliticieenlastigesituatietezijn.Vanoudsherzijn vrouwenlangetijduitgeslotenvanactiefparticiperenindepubliekesfeer.inmiddelsisdit welveranderd,maarerzijnnogsteedsverschillentussenmannenenvrouwen.zoisde scheidingtussenprivéenpublieknooitvolledigverdwenen.vrouwenwordenvanoudsher 17

18 nogsteedsverbondenmethetgezinslevenenmannenmetpolitiek(brown&gardetto, 2000).Omdathetgezinalseennatuurlijkinstituutgezienwordt,hebbenzelfsvrouwendie actiefparticiperenindepolitieklastvanhetfeitdatzenogsteedsgeassocieerdwordenmet natuur,seksualiteitenfamilie(brown&gardetto,2000).depubliekesfeerblijftzoeen mannelijkdomein,waarinvrouwensprekenvanuiteenmannelijkepositie(brown& Gardetto,2000).Alsgevolghiervanwordenvrouwennogsteedsalsoutsidersgezieninde politiek(vanzoonen,2005). Vanoudsherwordteronderscheidgemaakttussenfameencelebrity.Celebrityiseen productvandeafgelopentweeeeuwenenisbijuitstekeenmediafenomeen,terwijlfameal vanoudsherietsisdatbereiktkanwordendoorbepaaldeprestaties(vanzoonen,2006b). Hierbijkangedachtwordenaansporters,muzikantenenvroegerookpolitici.Worden vrouwenvanoudsher,vanwegehetfeitdatzethuishoordeninhetprivatedomein,al uitgeslotenvanhetbereikenvanfame,ookhetgenererenvancelebrityisnietietswaarde vrouwelijkepoliticusvoordeelvankanhebben(vanzoonen,2005,2006b).celebrityis gebaseerdopdenotievanhet starsystem inhollywood,waarbijdenadrukligtopde vrouwelijkheidenhetuiterlijkvandepoliticus.ditisnietietswaareenvrouwelijkepoliticus haarvoordeelmeekandoen.denotievancelebritypoliticskandusvoorveelobstakels zorgenvoorvrouwelijkepolitici(vanzoonen,1998,2006b).ditdoetvermoedendatde ontwikkelingenvanpersonaliseringenpopulariseringderolenpositievandevrouwelijke politicusgeengoeddoet. Swartzenberg(1977)betoogtdatvrouwenalleenserieusgenomenkunnenwordenin hetpolitiekedebatwanneerzezichalsmannengedragenenhunvrouwelijkheidverbergen (Swartzenberg,1977inVanZoonen,2006b).Hetaannemenvandezelfdeleiderschapsstijlals mannelijkepoliticiisvolgenshemechtergeenoptie,gezienhetfeitdatdezestijlgebaseerd isophetzienvanpolitiekalseenverleidingsspel,ietswatvooreenvrouwteveelseksuele connotatiesheeft(schwartzenberg,1977invanzoonen,2006b).erzijnechterook aanwijzingendatvrouwelijkheideenaanwinstkanzijnvoordevrouwelijkepolitica.deze contradictieiszichtbaarinvanzoonens(2006b)studievandeduitsebondskanselierangela MerkelenTarjaHalonen,dietentijdevanhetonderzoekdepresidentvanFinlandwas.Zo werddepopulairehalonengeroemdvanwegehaarzorgendekwaliteiten:zewerdgezienals demoedervandefinnen. Zijbrachtdat moederimago ookprominentnaarvorenenhad opdezewijzeprofijtvanhetfeitdatzeeenvrouwis(vanzoonen,2006b). 18

19 Halonenwerdechterookgeconfronteerdmetandereaspectengerelateerdaanhaar vrouwelijkheid:haarseksuelevoorkeurenuiterlijkwarentijdenscampagnesonderwerpvan gesprek.merkelkamptemetdezelfdeproblemen:haaruiterlijkwaseenpopulaironderwerp indemedia(vanzoonen,2006b).zowelhalonenalsmerkelhieldenhunfamilieopde achtergrond:hunwebsitesbevattendanookweinigprivé informatie(vanzoonen,2006b). ZoprobeerdenHalonenenMerkeldetegenstellingtussenpubliekenprivé,diede representatievanvrouwelijkepoliticiindemediavaakkenmerkt,teomzeilenendaarnaast, doorzichsobertekleden,detraditionelehollywood notievanvrouwelijkheid,diede nadruklegtophetuiterlijk,tevermijden(vanzoonen,2006b). Hoewelvrouwelijkepoliticiduszelfeenpogingdoenomhunprivélevenzoveel mogelijkuitdepubliciteittehoudenomzotevermijdendatdenadrukgelegdwordtopde scheidingtussenhetpubliekeenprivatedomein,zijnpopulairemediageneigdditthemawel tebenadrukken.vanzoonens(1998)analysevandenederlandseroddelbladenstory,privé enweekendlaatziendatmetnamevrouwenafgebeeldwordenalspoliticimeteenconflict tussenpubliekenprivé.hoewelmannenenvrouwenmetdezelfdeonderwerpeninverband gebrachtworden,liggendenuancesweldegelijkanders.wanneererbijvoorbeeld geschrevenwordtoverdefamilievandepolitici,hetthemadathetvaakstvoorkomtinde roddelbladen,gaathetvaakoverdebalanstusseneenpolitiekecarrièreenhethebbenvan eengezinsleven.mannelijkepoliticimakenlangeuren,enditeistzijntolophungezinsleven. Vrouwenvanpoliticiofferenzichindezezinopwanneerhunmaneenpolitiekecarrière nastreeft.wanneerrialubbersditnietdeed,werdruudlubbersafgeschilderdalseen slachtoffervandezeweigeringvanzijnvrouwomzichteconformerenaandezestandaard: standbyyourman isdenorm(vanzoonen,1998:56). Ookbijvrouwelijkepoliticiligtdefocusopdebalanstussenprivélevenencarrière, maarhierwordtdenadrukgelegdopdeafwezigheidvaneennormaalgezinslevenenhoe partnerenkinderenlijdenonderdepolitiekecarrièrevanhunvrouwenmoeder.bij vrouwelijkepoliticiishunwerkinconflictmethunfamilieleven,terwijlmannelijkepolitici steunontvangenvanhunvrouwen.ditleidtertoedatmannelijkepoliticiafgebeeldworden ineenwereldvanzowelpubliekealsprivateverantwoordelijkheden,terwijlvrouwelijke politiciopdegrensvandezetweewereldenlijkentelevenenookeengespleten persoonlijkheidlijkentehebben:eenhardekantinhetpubliekeleveneneenzachtekantin hunprivéleven(vanzoonen,1998). 19

20 2.4 Dereceptievangepopulariseerdepolitiek Hetveldvandereceptievangepopulariseerdepolitiekisonderteverdeleninstudiesnaar dereceptievandepoliticizelfzoalsnaardeverschillentussendebeoordelingvan mannelijkeenvrouwelijkepolitici,endereceptievanpolitiekeberichtgevingin entertainmentgeoriënteerdemedia,ookwelsoftnewsgenoemd.dewijzewaaroppolitiek enpoliticiintalkshows(inditgevalkoffietijd)wordenbelichtishiereenduidelijkvoorbeeld van Debeoordelingvanmannelijkeenvrouwelijkepolitici Naardebeoordelingvanmannelijkeenvrouwelijkepoliticidoorburgersisaanzienlijkwat onderzoekgedaan,alisditvoornamelijkgesitueerdindeverenigdestaten.miller, WattenbergenMalanchuk(1986)onderzochtenhoeburgersAmerikaansepolitici beoordelenineenlongitudinalestudievan1952tot1984.hieruitbleekdaterinde commentarenvakerverwezenwerdnaar,enaandachtwasvoor,deeigenschappenvan politici,inplaatsvanhunpartijstandpunten.maar,beargumenterendeauteurs,ditbetekent nietdathethieroppervlakkigecommentarenbetreft.deoordelenoverdepoliticiwaren gebaseerdopinhoudelijkecategorieën:competentie,integriteitenbetrouwbaarheid. Charismaenpersoonlijkekenmerkenspeeldeninminderemateeenrol(Miller,Wattenberg &Malanchuk,1986). Wanneerdieperingegaanwordtopdeverschillentussendebeoordelingvan mannelijkeenvrouwelijkepolitici,blijktdatstereotyperingeenrolspeelt.hoegrootdezerol is,enbijwelkekiezersdithetmeestespeelt,wordtnietduidelijk.sommigestudiesstellen datburgersgeneigdzijnomgateninhunpolitiekekennisoptevullenmethetgebruikvan stereotypes,terwijlanderestudieshettegenovergesteldelatenzien:burgersmetveel politiekekenniszijnhetmeestgeneigdomstereotypestegebruiken(aalberg&jensen, 2007).Duidelijkisiniedergevaldatstereotyperingopbasisvangeslachtnietuniekisonder stemmers.aalberg&jensen(2007)lietenrespondententweevideo szien.opdeenevideo laseenvrouwelijkeacteureenpolitiekespeechvoor,opdeanderevideodroegeen mannelijkeacteurdezelfdespeechvoor.respondentenblekendemanbetertebeoordelen dandevrouw,metnameopbetrouwbaarheidenovertuiging(aalberg&jensen,2007). Daarnaaststeltdegenderschematheoriedatdegedachtesdieiemandheeftoversekse samenhangenmetdeeigensekse.ditscheptdeverwachtingdatvrouweneenvoorkeur 20

21 zoudenhebbenvoorvrouwelijkepoliticienmannenvoormannelijkepolitici,dooraalberg& Jensen(2007)degendersolidarityhypothesisgenoemd.Ditblijktbijvrouwenechterniette spelen,maarbijmannenwel.bijmannenisdeinvloedvangenderschemadanookgroter danbijvrouwen(aalberg&jensen,2007). TochbenadrukkenHernson,Lay&Stokes(2003)datvrouwelijkepoliticiookvoordeel kunnenhebbenvanhungeslacht,metnamewanneerzezichprofilerenmetonderwerpen dieburgersassociërenmetvrouwelijkepolitici(genderissueownership)enzichrichtenop vrouwelijkekiezers.stemmershebbenvooroordelenengebruikenstereotypesover vrouwelijkeenmannelijkepolitici.vrouwelijkepoliticikunnenhiervanprofiteren.uit onderzoeken(hernson,lay&stokes,2003;vanzoonen,2005;aalberg&jensen,2007) blijktdatvrouwenhetbeterdoenop vrouwelijke onderwerpen,zoalsonderwijsen kinderopvang.ookhuddy&terkildsen(1993)constateerdenaleerderdatvrouwelijke politicihunvrouwelijkheidkunnen gebruiken inpolitiekecampagnesomzonadelige perceptiesvanvrouwenindepolitiekaftezwakken.burgersdenkendatwarmeen expressievepoliticihetbeterdoenoponderwerpendiecompassieoproepen,wateen voordeelkanzijnvoorvrouwen(huddy&terkildsen,1993). Hetonderzoekwijstdaarnaastweluitdatditeffectbeperktis:vrouwenhebben alleenvoordeelop vrouwelijke onderwerpen.opandereonderwerpenwordenmannelijke eigenschappenmeergewaardeerdenwordenmannencompetentergeacht(huddy& Terkildsen,1993).DitisinlijnmethetstandpuntvanVanZoonen(2006a),diesteltdat kiezersvrouwencompetentervindenopde vrouwelijketerreinen cultuur,onderwijsen zorg,integenstellingtotjustitieendefensie.daarnaaststeltzedatvrouwennaastop competentieenintegriteit,ooktelkensophunuiterlijkbeoordeeldworden(vanzoonen, 2006a).Vrouwelijkepoliticiwordenwelmeerintegergeachtdanmannen(Van Zoonen,2006a).Ditzegtechternogweinigoverhoeburgerspoliticibeoordelenen beschouweninpopulairecultuureninhoeverregepopulariseerdepolitiekeenrolkan spelenbijpolitiekebetrokkenheid Derolvansoftnews Betekenisgevingvanburgersaangepopulariseerdepolitiekiseenrelatiefnieuw onderzoeksgebied.rondhetbeginvandeeenentwintigsteeeuwontstondendeeerste theorieënoverdewijzewaaropdepopulariseringvandepolitiekburgersbijdepolitiekkan 21

22 betrekken(vanzoonen,2005).hoewelveelvanditonderzoekzichrichtopdeeffectenvan demedia endusuitgaatvaneenanderparadigmadanditonderzoek kunnendeze resultatenookinzichtenbiedeninrelatietotdezestudienaarpopulariseringvandepolitiek. ZoonderzochtBaum(2005)deeffectenvandeoptredensvanpoliticiintalkshows tentijdevandeamerikaanseverkiezingenvan2000.hijsteltdatwaarhalverwegede twintigsteeeuwhetverschijnenvanpoliticiinamusementsmedia,zoalstalkshows,nogeen zeldzaamheidis,hetaanhetbeginvandeeenentwintigsteeeuweerderregeldan uitzonderingis(baum,2005).hijsteltdatpoliticigoederedenenhebbenomhunbeste beentjevoortezettenintalkshows:hetpubliekvandezetvprogramma smagdanniet bestaanuitzeerpolitiekgeïnteresseerdeburgers:zestemmenwel(baum,2005).baum& Jamison(2006)stellendathettraditionele hardenieuws onaantrekkelijkisvoordezegroep endathetmeerentertainmentgeoriënteerdenieuwseenbelangrijkedemocratischerol voorhenvervult.softnewsblijkteengrooteffecttehebbenopmetnameophet stemgedragvanmensendieweinigpolitiekgeïnteresseerdzijn(baum&jamison,2006). Uitonderzoek(Baum&Jamison,2006)blijktnamelijkdatongeïnteresseerdekiezers dienaartalkshowskijkenbeterinstaatzijnomtestemmenopdekandidaatdiehetbeste huninteressesenvoorkeurenvertegenwoordigtdanongeïnteresseerdeburgersdieniet kijken(baum&jamison,2006).doorpolitieknieuwsaantrekkelijkteverpakken alszacht nieuws/entertainment zullenongeïnteresseerdekiezersmeergeneigdzijnomditpolitieke nieuwsoptenemen.mensendietelevisiekijkenvoordeentertainmentwaardekiezensnel voorsoftnewsformats(prior,2003).baum&jamison(2006)beargumenterendatvoor ongeïnteresseerdeburgersdevraagnietisofzehardnieuwsofzachtnieuwsconsumeren, maarofzevoorzachtnieuwskiezenofhelemaalgeennieuws,watresulteertindeconclusie datzachtnieuws beter isdanhelemaalgeennieuws(baum&jamison,2006). Baum(2005)steltdatdekansgrootisdatdepositieveportretteringdieineen talkshowdeboventoonvoerthetbeelddatongeïnteresseerdekiezersvanpoliticihebben verbetertenzelfshetkritischebeelddatongeïnteresseerdeburgershebben(vanuitde traditionelemedia)vanpoliticikanweerleggen.erontstaathiereengrootverschilmetwel politiekgeïnteresseerdekiezers,diebeterinstaatzullenzijndepositieveportretteringte herkennenendepunteneruitzullenhalendieeenpartijpolitiekebetekenishebben,zelfsin depersoonlijkeomgevingvaneentalkshow(baum,2005).zijnstudiewijstuitdattalkshows weiniginvloedhebbenoppolitiekgeïnteresseerdekiezers.daartegenoverstaatjuistdat 22

23 traditionelenieuwsmediaveelminderinvloedhebbenopongeïnteresseerdekiezersdan talkshows.politiciintalkshowslijkenopbasisvanzijnonderzoekdanookmetnamede weiniginpolitiekgeïnteresseerdeburgertebereiken(baum,2005). Prior(2003)verlegtdefocusvandeaandachtvanmensenvoorpolitieknaarde leereffectenvansoftnews.hijbeargumenteertdatopdatgebiedzachtnieuwsgeen positieveeffectenheeft.uitzijnstudieblijktdatmensendienaarsoftnewskijkenminder kennishebbenvanpolitiekdanmensendiehardnieuwskijken,zelfsbijonderwerpendie eenhogeentertainmentwaardehebbenendiedusmakkelijkeenplekzoudenkunnen verwerveninsoftnewsprogramma s(prior,2003).hijsteltdat,wanneersoftnewseenrol vanbetekeniswilspeleninhetinformerenvanmensen(eninhetverlengdedusbijte dragenaandepubliekesfeer),mensenookmoetenlerenvanhetnieuws.ditgebeurt volgensprior(2003)dusnietbijsoftnews.hijsluitechternietuitdatmensenopandere gebiedenwelietslerenvansoftnews(prior,2003). ZostellenSniderman,Brody&Tetlock(1991)devraaghoehetkomtdatookmensen dieweinigvanpolitiekwetenopeenbetrekkelijkvoorspelbaremanierhunkeuzekunnen maken.zestellendatdezeburgersnietzozeerophunpolitiekekennisvertrouwen,maar puurkijkennaarwatzijzelfvindenvaneenstandpuntenwatzijvindenvaneenbepaalde politicusofpartij;dussimpelwegofzijdiegenepositiefofnegatiefbeoordelen.dezetwee dingensamenvormenhet likeabilityheuristic,waarmeetevoorspellenvalthoebepaalde minderinpolitiekgeïnteresseerdegroepenoverbepaaldestandpuntendenken(sniderman, Brody&Tetlock,1991:23).Depolitiekerelevantievansoftnews(eninditgevalpoliticiin talkshows)hoeftdusnietteliggeninhetfeitdatkijkersfeitelijkekennisvanpolitiek opnemen(zoalsprior(2003)beargumenteert),maarbijvoorbeeldindewijzewaaropde portretteringvandepoliticiintalkshowsdebeoordelingvankijkersvandezepoliticikan beïnvloeden. OokLodge,Steenbergen&Brau(1995)stellendathoewelonbetwistisdatburgers weinigonthoudenvanfeitelijkepolitiekeinformatie,erookduidelijkeaanwijzingenzijndat ditnietdebelangrijkstefactorisindebeoordelingvanpoliticienpolitiekeonderwerpen.zij beargumenterendatdeboodschapvandepoliticusbelangrijkisbijdebeoordelingvande politicus,watbetekentdatdetelevisiefragmentenweldegelijkeeninvloeduitoefenenopde kijkers,ookalkunnenzezichdefeitennietherinneren.wanneerookdeidentificatiemetde partijmeewordtgenomenindeanalyseiseenduidelijksignificantverbandzichtbaar 23

24 (Lodge,Steenbergen&Brau,1995).Hiermeekomenderesultatenovereenmetde conclusiesvansniderman,brody&tetlock(1991).beideonderzoekenstellen,inlijnmet Baum&Jamison(2006),datpolitiekoptelevisieweldegelijkeeninvloedkanhebbenopde kijkers,metnameoppolitiekongeïnteresseerdekiezers.deonderzoekerszijnhetmet elkaareensdatdezeinvloednietligtophetgebiedvanhetopdoenvanfeitelijkekennis, maareerderophetbepalenvandehoudingtenopzichtevanbepaaldepoliticien standpunten.ditiseencombinatievanpartijvoorkeur,beoordelingvandepoliticusofpartij, demeningvaneenkijkerovereenstandpuntendeboodschapvandepoliticusofpolitieke partijinhetprogramma(lodge,steenbergen&brau,1995;sniderman,brody&tetlock, 1991) Kwalitatiefonderzoeknaargepopulariseerdepolitiek Waarbovenstaandonderzoekeenpassiefpubliekveronderstelt,gaatdezestudieuitvan eenanderparadigma.inditonderzoekwordtuitgegaanvaneenactiefpubliekenhiermee staatbetekenisgevingcentraal.dezewijzevankwalitatiefreceptieonderzoeknaar gepopulariseerdepolitiekheeftdeafgelopenjarenwelplaatsgevonden,maarhetisnogeen vrijnieuwonderzoeksgebied.deonderzoekenhebbenzichopdeverschillendegebiedenvan gepopulariseerdepolitiekgericht. ZoheeftVanZoonen(2007)decommentarenoverTheWestWingenYes,(Prime) Ministergeanalyseerd.Ditonderzoekrichttezichopheteerstegebiedwaaroppolitieken populairecultuurzichvermengen:populairecultuuralspolitiekefictie.uithaaranalyse bleekdathoewelveertigprocentvandeberichtengeenpolitiekeinhoudbevatte,erinde overigecommentarenwelduidelijkverschillenderollenteherkennenwarendieburgers aannemen.hierbijkoneenonderscheidgemaaktwordentussenthesmartself,the ideologicalself,thereasonableselfenthelongingself.bijdeeerstetrektdeschrijvereen vergelijkingtussendefilmendatgenewathij/zijweetvanpolitiek,omzotebeoordelenof defilmrealistischis.theideologicalselfiseenveroordelingvanpolitiekinpopulairecultuur, ofwelvanuithuneigenpolitiekepositie,ofweloverpolitiekgedraginhetalgemeen.alsthe longingselfreageertdeschrijvervanuiteenverlangennaaridealepolitiek.maarhet belangrijkstindecontextvanditonderzoekisthereasonableself.mensendiezichopdeze maniergedragenoordelenniet,maarhebbenbegripvoorhoepolitiekwerktenkrijgendoor defilmsinzichtinpolitiekeprocessenenkeuzes,ookvandepoliticizelf(vanzoonen,2007). 24

25 Ditlijktertoeteleidendatpolitiekinpopulairecultuurhetbegripvoorpolitiekkan vergroten. EenonderzoeknaardeoptredensvanpoliticiindeAmerikaansetalkshowDr.Phil richttezichophettweedegebiedvandevermengingvanpopulairecultuur:populaire cultuuralseenpolitiekpodium.vanzoonenetal.(2007)analyseerdenhoehetpubliekop foranaafloopvandeoptredensvanjohnkerryengeorgebushindr.philbetekenisgaven aandezeuitzendingen.dr.philenzijnvrouwinterviewdenindezeuitzendingendetwee politicienhunvrouwenoverhunprivéleven.uitdepostsblijktdatdemeningenverschillen overderelevantievanditprivélevenvanpolitici(vanzoonenetal.,2007).sommigeposters wezendeinterviewsafomdatzeoverhetprivélevenvandekandidatengingen,inplaatsvan overdepolitiekestandpunten.anderenbecommentarieerdenopeenserieuzewijzede persoonlijkeinterviews,maarwerdendirectterechtgewezendoordeanderen.het algemeneideewasdathetincorrectisomjepolitiekekeuzetestavenmetdezepersoonlijke interviews(vanzoonenetal,2007). HetdichtstindebuurtvanditonderzoekkomtdestudievanAalberts(2006).Hij richttezichopdebetekenisgevingvanjongerenaangepopulariseerdepolitiek.aalberts (2006)onderzochthoejongeren,ookeengedesinteresseerdegroep,betekenisgeeftaanhet gepopulariseerdepolitiek,onderandereaanhetbnnprogrammalijst0.hieruitbleekdat jongerenpolitiekbelangrijkvindenengepopulariseerdepolitiekafkeurenomdatditgeen rechtzoudoenaandezebelangrijkefunctie.maarhoewelpolitiekvolgenshenwel belangrijkis,blijftpolitiekooksaaiendaarverandertdepopulariseringvoorhenzelfniets aan.ditzouvooranderenwelgelden,denkenderespondenten(aalberts,2006).aalberts (2006)identificeertdaarmeehetderdepersoonseffectinzijnonderzoeknaardereceptievan gepopulariseerdepolitiekdoorjongeren.diteffectwerdvoorheteerstgeïdentificeerddoor Davison(1983).Hijvoerdevierexperimentenuitendezewezenuitdatmensenaltijdstellen datanderenaltijdmeerbeïnvloedwordendoormediaboodschappendanhenzelf.volgens Davison(1983)denktelkepersoonhetzelfde: Iwillnotbeinfluenced,butthey(thethird persons)maywellbepersuaded (Davison,1983:1).ZosteltAalberts(2006)datjongeren gepopulariseerdepolitieknietrelevantvinden,maarstellendathetwelinvloedkanhebben opanderen. 25

26 2.5 Conclusie Indittheoretischkaderwerddecontextvoorditonderzoekgeschetst.Inditonderzoekstaat eengebiedvandevermengingvanpopulairecultuurenpolitiekcentraal:populairecultuur alspolitiekpodium.politicitredenhierbijopinpopulairecultuur.dezepopulariseringgaat vaaksamenmetpersonalisering,samenookwelcelebritypoliticsgenoemd.demeningen overdezegepopulariseerdepolitieklopenuiteen:criticistellendatpolitiekhiermeeontdaan wordtvandeinhoudensteedsmeerompersonengaatdraaien.voorstandersstellendat dezevormvanpolitiekdebetrokkenheidvanburgersbijdepolitiekkanvergroten.omeen democratieoptimaaltelatenfunctionerenishetimmersnodigdatzoveelmogelijkburgers betrokkenzijnbijdepolitiek.indezecontextwordtvaakhetbegrippubliekesfeergebruikt. Habermas(1974,1989)steldedatindepubliekesfeermensenopbasisvanrationeel debattoteenpubliekeopiniekunnenkomen.inzijnideaalbeeldspreekthijvaneen gemeenschappelijkepubliekesfeer,maarinwerkelijkheidsloothijgrotegroepenuitvande publiekesfeer,waarondervrouwen(habermas,1974).dezevrouwenverenigdenzichechter opeenanderemanier,watervoorfraser(1990)opwijstdateraltijdmeerpubliekesferen geconstitueerdworden.ditisvolgenshaareerdereenvoordeeldaneennadeel,omdatin eengrotesfeeraltijddebelangenvandominante rijke,hoogopgeleide groepen vertegenwoordigdworden(fraser,1990).talkshowsconstituerenzoophuneigenwijzeeen publiekesfeervoorbepaaldegroepen,waarondervrouwen.talkshowszijnvooronder anderevrouweneenplekwaarhunzorgenmakkelijkerbesprokenwordendanin traditionelemedia(vanzoonen,2000).ditkomtonderanderedoorhetgenre:inveel talkshows(waaronderkoffietijd)wordteenintieme,huiselijkesfeergecreëerddoordevaak vrouwelijkepresentatrices,waarinzoweldegastenalshetpubliekuitgenodigdworden (Livingstone,Wober&Lunt,1994).Ookdeonderwerpendiebesprokenwordenkunnen getypeerdwordenals vrouwelijke onderwerpen(gezinsleven,relaties)enerwordteen persoonlijkeinvalshoekgekozen,waardooronderwerpentoegankelijkgemaaktwordenin depubliekesfeerdienormaalgesprokentothetprivatedomeinbehoren(leurdijk,2000). Wanneerpoliticioptredenintalkshowsontstaatervanwegedezegenreconventies eenapartecontradictie.politicizullenmeeropenmoetenstaanvoorvragenoverhun privéleven(vanzoonen&holtz Bacha,2000).Zowordenzealshetwarelosgekoppeldvan hunrolalspoliticusentredenzeopals gewoneburger (VanZoonen,2000).Hetisechter nietonmogelijkvoorpoliticiomhetoverhunberoeptehebben,maarpoliticizullenzichaan 26