FINANCIEEL MANAGEMENT TEN TIJDE VAN BEZUINIGIN- GEN BIJ DE OVERHEID
|
|
- Cornelia de clercq
- 9 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Management accounting & control: FINANCIEEL MANAGEMENT TEN TIJDE VAN BEZUINIGIN- GEN BIJ DE OVERHEID Inmiddels wordt er al meer dan dertig jaar wetenschappelijk onderzoek gedaan naar de wijze waarop overheden bezuinigingen trachten te realiseren. In dit artikel wordt hiervan een overzicht gepresenteerd, waarbij vooral wordt geanalyseerd welke rol financieel management instrumenten, zoals budgettering en prestatiemanagement, hierbij spelen. Tevens wordt ingegaan op de vraag of inzichten op het vlak van bezuinigingen vanuit het bedrijfsleven ook kunnen worden toegepast binnen de publieke sector. Dr. Tjerk Budding en dr. Martijn Schoute: Het doorvoeren van (daadwerkelijke) bezuinigingen is op dit moment een belangrijk issue bij vele (vooral westerse) overheden. Deze overheden worstelen hierbij met vragen als op welke wijze de gebieden waarop kan worden bezuinigd het beste kunnen worden geïdentificeerd en hoe in tijden van budgettaire krapte budgetten moeten worden bepaald. Binnen de wetenschappelijke wereld is het ook niet onopgemerkt gebleven dat er behoefte lijkt te zijn aan handvatten bij het omgaan met de huidige situatie van financiële krapte. Vooral binnen het wetenschapsgebied Public Administration is er aandacht voor dit thema, dat veelal wordt aangeduid onder de noemers organizational decline, cutback management en managing austerity. Er staan de komende tijd diverse congressen, workshops en special issues over dit thema op de planning. Het thema bezuinigingen is in wetenschapsland echter niet nieuw: vooral in de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn er diverse publicaties hierover verschenen. In deze bijdrage wordt een overzicht gegeven van de ontwikkeling in de literatuur op dit terrein, waarbij zowel wordt ingegaan op de klassieke werken als op recent gepubliceerde en gepresenteerde papers. Hierbij ligt het accent op die werken die aandacht besteden aan de vraag hoe financieel management instrumenten dienstbaar kunnen zijn ten tijde van bezuinigingen en financiële krapte. Het startpunt Diverse auteurs zien het werk van Charles Levine (1978) als startpunt voor de theorievorming rond cutback management. In een artikel waarin hij zijn bijdrage aan de annual meeting van de American Society for Public Administration documenteert, stelt hij dat er tot dan toe weinig aandacht is geweest voor hoe publieke organisaties moeten worden gemanaged in tijden van financiële krapte, omdat er tot dan toe eigenlijk altijd werd uitgegaan van groeiende budgetten voor de overheid. Er was sprake van deze groeiende budgetten ofwel omdat er sprake was van economische groei, ofwel omdat er werd uitgegaan van het Keynesiaanse gedachtegoed dat in tijden van economische achteruitgang de economie juist moet worden gestimuleerd door publieke uitgaven. We weten zo stelt Levine in 1978 niet goed hoe we publieke organisaties moeten aansturen in situaties waarin er geen sprake is van groei. In zijn artikel gaat hij niet alleen in op de oorzaken van achteruitgang van financiële middelen in de publieke sector, maar besteedt hij ook aandacht aan mogelijke reacties vanuit de publieke sector om weerstand te bieden tegen zo n achteruitgang en om deze te verzachten. Hij komt hierbij tot maar liefst 42 mogelijke tactieken. Een belangrijk deel daarvan heeft betrekking op tactieken om de kosten beter te monitoren, te beheersen en waar mogelijk te verlagen. Voorbeelden daarvan zijn het versterken van hiërarchische control, het verbeteren van de productiviteit en het instellen van rationele keuzetechnieken zoals zerobased budgeting en evaluatiestudies. Het artikel van Levine verscheen in een special issue van het tijdschrift Public Administration Review, waarin ook enkele andere bijdragen waren opgenomen over hoe er met teruglopende middelen kan worden omgegaan. Hierbij werd onder meer ingegaan op ervaringen bij de gemeente New York met teruglopende budgetten (Glassberg, 1978), hoe uni- 34 MCA: juni 2013, nummer 3
2 Het centraliseren van besluitvorming wordt als noodzakelijke voorwaarde gezien om te kunnen bezuinigen versiteiten met een teruglopend aantal studenten zouden moeten worden gemanaged (Cyert, 1978), besluitvorming en de uitvoering ervan op het vlak van beëindiging van bepaald overheidsbeleid (Brewer, 1978) en er werden aanbevelingen gedaan over het sluiten van overheidsvoorzieningen (Behn, 1978). Dit special issue uit 1978 vormde het startpunt voor enkele tientallen publicaties over (financieel) management ten tijde van bezuinigingen bij de overheid. In het vervolg van dit artikel wordt op drie deelthema s ingegaan die onderscheiden kunnen worden op het terrein van management ten tijde van bezuinigingen en financiële krapte: 1. besluitvorming, 2. budgettering, en 3. prestatiemanagement. Bij het onderscheiden en bespreken van deze thema s sluiten we voor een belangrijk deel aan bij het literatuuroverzicht van Raudla et al. (2013), dat zij in opdracht van de Europese Unie vervaardigden. We sluiten dit artikel af met het behandelen van een tweetal publicaties die ingaan op de verschillen tussen de publieke en private sector en wat deze betekenen voor het denken over bezuinigingen en de organisaties die deze moeten doorvoeren. Besluitvorming De meeste auteurs zijn het erover eens dat financiële krapte een trigger is om te bewegen richting meer mechanistische structuren en hiërarchische procedures (zie Raudla et al., 2013). Het centraliseren van besluitvorming wordt als noodzakelijke voorwaarde gezien om te kunnen bezuinigen. Organisaties en hun eenheden zijn zelf immers vaak geneigd te denken dat zij speciale karakteristieken hebben en daarmee ongeschikt zijn voor kostenreducties (Dunsire en Wood, 1989). Centralisatie heeft echter het gevaar in zich dat de informatievoorziening suboptimaal kan zijn, omdat niet alle informatie het centrale niveau bereikt en het flexibiliteit beperkt. Tevens kan het een negatief effect hebben op de moraal van medewerkers. In verband met dit laatste wordt het dan ook van groot belang geacht om te zorgen voor een goede communicatie rond bezuinigingen. Door enkele auteurs wordt ook gesuggereerd om besluitvormingsbevoegdheden terug te leggen bij programmamanagers of individuele ambtenaren (dus om juist te decentraliseren), omdat hun beslissingen als beter geïnformeerd kunnen worden gezien. Daar schuilt echter weer het gevaar in dat de schuld voor het doorvoeren van bezuinigingen naar hen wordt doorgeschoven. Levine (1979) heeft het zelfs over een participation paradox in de zin van dat participatie bij bezuinigingen mogelijk juist verzet en verdedigend gedrag oproept bij betrokken partijen. Hoewel de auteurs van zowel de publicaties uit de jaren tachtig als van de meer recente publicaties beiden van mening zijn dat er over het algemeen sprake is van centralisatie ten tijde van bezuinigingen, is er sprake van ten minste één groot verschil, namelijk dat de relaties met externe (met name private) partners tegenwoordig een belangrijkere rol spelen, zoals bij het gezamenlijk uitvoeren van activiteiten of bij verzelfstandiging c.q. uitbesteding. Ruggiero en Monfardini (2012) stellen dat de besluitvormingsbevoegdheden van de overheid na verzelfstandiging of uitbesteding van activiteiten soms geringer zijn, omdat er ook andere belanghebbenden zijn die hun stem willen later horen bij bezuinigingen. Anderzijds biedt verzelfstandiging ook kansen om bezuinigingen te effectueren. Zo kunnen de aandelen van een verlieslatende deelneming worden verkocht, indien men niet langer bereid is om de verliezen daarvan voor de rekening van de publieke entiteit te laten komen. Een andere recente toevoeging op het vlak van besluitvorming bij het doorvoeren van bezuinigingen komt van de hand van de Nederlandse hoogleraar Walter Kickert. In een publicatie in Public Management Review in 2012 stelt hij dat de huidige crisis in drie fasen uiteenvalt: 1. de banking crisis die in 2007 begon in de Verenigde Staten en in 2008 leidde tot een wereldwijde financial crisis; 2. de economic crisis in 2009, die volgde na de financial crisis, waarin de overheden economische herstelmaatregelen moesten gaan nemen; 3. de fiscal crisis in 2010, waarbij de overheden bezuinigingen bij de overheid moesten doorvoeren (Kickert, 2012, p. 301). MCA: juni 2013, nummer 3 35
3 Het gebruik van zero-based budgeting was weinig succesvol De wijze waarop besluitvorming plaatsvond in de drie fasen liep sterk uiteen. Zo vond de besluitvorming in Nederland tijdens de eerste fase plaats door een heel kleine groep hoofdrolspelers (waarbij met name de minister van Financiën een belangrijke rol speelde, naast de president van De Nederlandsche Bank, de premier en een paar topambtenaren), terwijl de besluitvorming tijdens de tweede en derde fase veel meer gepolitiseerd was, alhoewel op de achtergrond ambtenaren van het ministerie van Financiën alsmede van het Centraal Planbureau ook een belangrijke rol speelden (Kickert, 2012). Kortom, we moeten uitkijken niet te makkelijk de crisis als één gebeurtenis te beschouwen en simpelweg de besluitvorming als centraal of decentraal aan te duiden. Budgettering Zoals al eerder aangegeven, ligt het startpunt van het denken over financieel management ten tijde van bezuinigingen bij de overheid in het eind van de jaren zeventig/begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw. Mede vanwege de toegenomen olieprijzen verkeerde de Amerikaanse economie toen in een recessie en ook in veel andere (westerse) landen deed zich een vergelijkbare situatie voor. Zowel de regeringsleiders in de Verenigde Staten (in het bijzonder Ronald Reagan) als in het Verenigd Koninkrijk (Margaret Thatcher) toonden zich voorstander van een meer bedrijfsmatige aanpak van het management van overheidsorganisaties, een voorbeeld dat ook in bijvoorbeeld Nederland werd gevolgd. Deze beweging werd later in de literatuur aangeduid als New Public Management (NPM). Hoewel het bij NPM gaat om een groot aantal ideeën en technieken die hieronder worden geschaard, is er ook een aantal kenmerken dat redelijk universeel voor lijkt te komen (zie onder meer Hood, 1995 en Groot en Budding, 2008). Hierbij horen de thema s prestatiemanagement en budgettering. Wat betreft prestatiemanagement stelt NPM dat er duidelijkere afspraken moeten worden gemaakt over te leveren prestaties en dat deze een grotere rol zouden moeten spelen bij de aansturing van de organisatie (zie verder de volgende paragraaf). Op het vlak van budgettering propageert NPM het hebben van meer discipline en spaarzaamheid bij het gebruik van middelen. Het accent zou dan ook moeten liggen op het meer doen met minder middelen in plaats van het uitgaan van stabiele budgetten (Hood, 1995). Op het vlak van budgettering kreeg zero-based budgeting (ZBB) de nodige aandacht. Bij ZBB gaat het om een methodiek waarbij er los van de bestaande manier waarop activiteiten (binnen de overheid) zijn georganiseerd wordt nagegaan welke andere uitvoeringsmodaliteiten daarvoor beschikbaar zijn en welke kosten daarmee gemoeid (zouden) zijn. Tevens was er meer aandacht voor het koppelen van de hoogte van de budgetten aan de (te leveren) prestaties. Het lijkt er echter op dat de aandacht voor dit soort technieken vooral werd gepropageerd, maar dat deze technieken slechts beperkt tot uitvoering werden gebracht. Zo was het gebruik van zerobased budgeting weinig succesvol, onder meer omdat medewerkers binnen organisaties niet zo bereidwillig waren om mee te werken (zie o.a. Rubin, 1980; in Raudla et al., 2013). In de praktijk bleek er vooral sprake van centralisatie van budgettering, bijvoorbeeld in de vorm van het meegeven van uitgavenlimieten. Bij de centrale overheid verschoof in de jaren tachtig in diverse landen daarbij de macht van de lijnministeries naar de ministeries van Financiën. Schick (1986) nam dit voor die periode waar in onder meer Nederland. Ook de wijze van budgetteren tussen centrale en lokale overheden lijkt in tijden van financiële krapte te wijzigen; deze wordt over het algemeen meer centralistisch. Budding (2012) observeerde dit ook in de relatie tussen ministeries en hun agentschappen in Nederland: terwijl de budgetteringsrelatie in het verleden gebaseerd was op de geleverde productie (het budget was het product van de geleverde output en het hiervoor afgesproken tarief per unit output), is deze overgegaan op een inputbudget (die geen directe relatie heeft met de geleverde output), waarbij er ook het idee is om gebruik te maken van generieke productiviteitskortingen. Tegelijkertijd is echter waar te nemen dat er op lagere niveaus meer vrijheden kwamen op het vlak van budgettering. Rubin (1980) stelt hierover dat er flexibiliteit moet zijn voor de uitvoerders, juist om 36 MCA: juni 2013, nummer 3
4 Er moet flexibiliteit zijn voor de uitvoerders, juist om adequaat te kunnen omgaan met bezuinigingen adequaat te kunnen omgaan met bezuinigingen. Het bieden van ruimte aan (uitvoerende) entiteiten om te schuiven met budgetten volgens hun gepercipieerde behoeften, kan volgens Schick (1988) ook een goede manier zijn om eventueel verzet tegen bezuinigingen te verminderen. Dat de praktijk van budgettering als in toenemende mate centralistisch kan worden aangeduid en het gebruik van meer geavanceerde methoden achterbleef bij de verwachtingen, wil niet zeggen dat er geen aandacht is voor de efficiëntie. Dunsire en Wood (1989) stellen hierover dat een crisis over het algemeen waarschijnlijk een vergroting met zich meebrengt in het monitoren en evalueren van activiteiten, alsmede een hernieuwde druk op het bewaken van de efficiëntie en het ontdekken van verspilling. Helaas is er nog weinig bekend over de vraag of we in de praktijk dergelijke toegenomen kostenbewaking terugzien en hoe deze dan uitwerking krijgt. Prestatiemanagement Al eerder in dit artikel werd gesteld dat onder invloed van NPM er meer aandacht kwam voor het onderwerp prestatiemanagement. Het meer centraal stellen van geleverde prestaties werd als middel gezien om het functioneren van de overheid te verbeteren en op die manier kostenvoordelen te realiseren. Schick (1988, p. 531) stelt hier het volgende over: Cutback pressures have inspired efforts to import techniques and ethos of business management into the public sector. The view is now widespread that, to obtain value for money, governments must hold spenders accountable for the costs they incur and results they produce. Vooral in de jaren tachtig werd er veel verwacht van het verder doorvoeren van prestatiemanagement, als middel om bezuinigingen te effectueren (Raudla et al., 2013). Ten eerste werd hiervan verwacht dat dit kon helpen om in een onzekere situatie de medewerkers gericht te houden op de toekomst van de organisatie. Ten tweede werd van prestatiemanagement verwacht dat dit op het niveau van individuele organisaties kon helpen bij het doorvoeren van bezuinigingen. Het idee was dat prestatiemanagement zou helpen MCA: juni 2013, nummer 3 37
5 Soms kunnen er vragen worden gesteld bij de objectiviteit rond het gebruik van prestatie-informatie om diegenen die het beste presteren te beschermen. Zoals Raudla en zijn coauteurs (2013, p. 35) al opmerken zijn hedendaagse auteurs wat voorzichtiger over dit thema dan hun collega s uit de jaren tachtig. Dit heeft er wellicht mee te maken dat we nu enige decennia aan ervaringen hebben met hervormingen op het vlak van prestatiemanagement, maar dat die niet altijd even succesvol zijn gebleken. Zo kunnen er soms vragen worden gesteld bij de objectiviteit rond het gebruik van prestatie-informatie en heeft men binnen de publieke sector te maken met wettelijke bepalingen (zoals in Nederland het ambtenarenrecht) die het gebruik van prestatiegerelateerde bezuinigingsmaatregelen moeilijker maakt dan in het bedrijfsleven. Medewerkers met tegenvallende prestaties kunnen bijvoorbeeld niet zomaar worden ontslagen. Publicness Zoals gesteld, zijn er met name in de eerste helft van de jaren tachtig van de vorige eeuw veel papers gepubliceerd over cutback management in de publieke sector en daaraan gerelateerde thema s. Daarna werd het vrij stil. Aan het begin van dit decennium kwam hier weer verandering in. In opnieuw het tijdschrift Public Administration Review verschenen twee inmiddels gezaghebbende publicaties op dit gebied. Opvallend is dat de auteurs van beide publicaties een belangrijke rol toedichten aan het begrip publicness. Publicness kan worden gedefinieerd als een karakteristiek van een organisatie die de mate waarin de organisatie wordt beïnvloed door politieke autoriteit reflecteert. Barry Bozeman (2010) geeft hierover aan dat overheden, non-profitorganisaties en zelfs het bedrijfsleven variëren in de mate van publicness. Mede op basis daarvan stelt hij dat diverse inzichten uit de algemene bezuinigingsliteratuur (uit het bedrijfsleven) ook kunnen worden gehanteerd binnen de publieke sector. Deze algemene bezuinigingsliteratuur levert in de ogen van Bozeman in ieder geval twee inzichten op. Het eerste heeft er betrekking op dat binnen de algemene bezuinigingsliteratuur achteruitgang wordt gezien als onderdeel van een langetermijnevolutie van de omgeving van een organisatie en er aandacht is voor de strategieën om zich aan te passen aan deze omgeving alsmede om deze te beheersen gedurende de levenscyclus van de organisatie. Binnen de literatuur die betrekking heeft op de publieke sector blijven die strategieën vaak beperkt tot hoe er kan worden omgegaan met de bezuinigingen zelf. Het tweede belangrijke inzicht ligt op het vlak van de sterfte van publieke organisaties. Het sterftecijfer binnen de publieke sector lijkt vrij laag te liggen, alhoewel er volgens anderen soms wel sprake is van sterfte, maar deze organisaties soms weer (in gewijzigde vorm) herboren worden. Het sterven en herboren worden lijkt een resultante te zijn van bezuinigingen, maar kan ook een strategie zijn om van een situatie van achteruitgang te gaan naar een volgende omgevingstoestand. De andere auteur uit dit issue van Public Administration Review, Sanjay Pandey (2010), hanteert het begrip publicness om juist de verschillen te duiden tussen overheid en bedrijfsleven bij het doorvoeren van bezuinigingen. Zo gaat hij in op een fundamenteel probleem rond het gebruik van prestatiemanagement. Hij stelt namelijk de vraag of het wel mogelijk is om prestatiemaatstaven goed te bepalen binnen de publieke sector: Pursuing well-regarded organizational goals characterized by multiplicity, conflict, and vagueness is a challenge even in good times. Public organizations have to respond to goal conflict by pursuing optimal levels rather than maximizing on each goal. Under cutback management, the challenge is magnified, and there is an urge to simplify (Pandey, 2010, p. 566). Ten slotte In dit artikel hebben we gezien dat er al meer dan dertig jaar aandacht is voor de wijze waarop bezuinigingen kunnen worden doorgevoerd binnen de publieke sector. Hierbij constateerden we dat er hoge verwachtingen waren op het vlak van het gebruik van financieel management technieken. In 38 MCA: juni 2013, nummer 3
6 de praktijk bleef het gebruik van deze technieken wat achter en werden geavanceerde methoden zoals zero-based budgeting maar beperkt gebruikt. Tegelijkertijd is het bewaken van de efficiëntie een belangrijk topic en worden actoren verantwoordelijk gehouden voor de kosten die zij veroorzaken en de resultaten die zij leveren. Tevens zien we dat er bij het effectueren van de bezuinigingen het nodige wordt verwacht van juist lagere niveaus: zij moeten relevante informatie aandragen en van hen wordt verwacht dat zij bezuinigingen in de praktijk effectueren. Ten slotte hebben we gezien dat bezuinigingen bij de overheid wellicht meer moeten worden gezien als bij het bedrijfsleven, in de zin van dat het bij bezuinigingen gaat om een aanpassing van de publieke sector aan zijn omgeving en dat ook publieke organisaties een zekere levenscyclus kennen, waarbij zij ook kunnen sterven en herboren worden. Literatuur ~ Behn, R.D. (1978). Closing a Government Facility. Public Administration Review, 38 (4), ~ Bozeman, B. (2010). Hard Lessons from Hard Times. Reconsidering and Reorienting the Management Decline Literature. Public Administration Review, 42 (6), ~ Brewer, G.D. (1978). Termination. Hard Choices Harder Questions. Public Administration Review, 38 (4), ~ Budding, G.T. (2012). Budgettering terug bij af binnen de publieke sector. MCA, 16 (1), ~ Cyert, R.M. (1978). The Management of Universities of Constant or Decreasing Size. Public Administration Review, 38 (4), ~ Dunsire, A. & Wood, C. (1989). Cutback Management in Public Bureaucracies. Popular Theories and Observed Outcomes in Whitehall. Cambridge: Cambridge University Press. ~ Glassberg, A. (1978). Organizational Responses to Municipal Budget Decreases. Public Administration Review, 38 (4), ~ Groot, T.L.C.M. & Budding, G.T. (2008). New Public Management s Current Issues and Future Prospects. Financial Accountability & Management, 24 (1), ~ Hood, C.C. (1995). New Public Management: Variations on a theme. Accounting, Organizations & Society, 20 (2/3), ~ Kickert, W. (2012). State Responses to the Fiscal Crisis in Britain, Germany and the Netherlands. Public Management Review, 14 (3), ~ Levine, C. (1978). Organizational Decline and Cutback Management. Public Administration Review, 38 (4), ~ Levine, C. (1979). More on Cutback Management. Hard Questions for Hard Times. Public Administration Review, 39 (2), ~ Pandey, S.K. (2010). Cutback Management and the Paradox of Publicness. Public Administration Review, 70 (4), ~ Raudla, R., Savi, R. & Randma-Liiv, T. (2013). Literature Review on Cutback Management. COCOPS Workpackage 7 Deliverable 1. ~ Ruggiero, P. & Monfardini, P. (2012). Organizational decline in public sector: cutback management in the 21st century. Paper presented at the EURAM Mini- Conference on Financial Sustainability and Cutback Management: Global Issues for Public Organisations, December 2012, Kristianstad, Sweden. ~ Schick, A. (1986). Macro-Budgetary Adaptations to Fiscal Stress in Industrialized Democracies. Public Administration Review, 46 (2), ~ Schick, A. (1988). Micro-Budgetary Adaptations to Fiscal Stress in Industrialized Democracies. Public Administration Review, 48 (1), Dr. G.T. Budding (g.budding@vu.nl) is als hoofddocent Accounting verbonden aan het Zijlstra Center for Public Control and Governance van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij is tevens verbonden aan de afdeling Accounting van de VU. Dr. M. Schoute (m.schoute@vu.nl) is als universitair docent verbonden aan dezelfde afdeling. MCA: juni 2013, nummer 3 39
MANAGEMENT PARADIGMA S BINNEN DE PUBLIEKE SECTOR: ZIJN DE DAGEN VAN NPM DAN NU ECHT VOORBIJ?
Management accounting & control: MANAGEMENT PARADIGMA S BINNEN DE PUBLIEKE SECTOR: ZIJN DE DAGEN VAN NPM DAN NU ECHT VOORBIJ? In de publieke sector van vele landen hebben zich vanaf de jaren tachtig van
Nadere informatieOVERHEID EN BEDRIJFSLEVEN: EEN HAAT-LIEFDEVERHOUDING UITBESTEDING DOOR DE PUBLIEKE SECTOR
Management accounting & control: OVERHEID EN BEDRIJFSLEVEN: EEN HAAT-LIEFDEVERHOUDING UITBESTEDING DOOR DE PUBLIEKE SECTOR Vanaf eind jaren zeventig/begin jaren tachtig van de vorige eeuw is er aanzienlijke
Nadere informatieK.U.Leuven Instituut voor de Overheid Universiteit Antwerpen Universiteit Gent Hogeschool Gent.
K.U.Leuven Instituut voor de Overheid Universiteit Antwerpen Universiteit Gent Hogeschool Gent www.steunpuntbov.be Workshop: Wat kan Vlaanderen opsteken uit internationale ervaringen? Australische en Britse
Nadere informatiezij op organisatieniveau in verschillende Europese landen gerealiseerd?
1 Topambtenaren en de crisis Joris van der Voet en Steven Van de Walle vandervoet@fsw.eur.nl / vandewalle@fsw.eur.nl Bezuinigingen op de centrale overheid zijn aan de orde van de dag. Hoe worden zij op
Nadere informatieIs uw samenwerkingspartner wel te vertrouwen? Dr. Tjerk Budding Hilko de Boer QC
Is uw samenwerkingspartner wel te vertrouwen? Dr. Tjerk Budding Hilko de Boer QC Even voorstellen Dr. Tjerk Budding Opleidingsdirecteur Public Controllersopleidingen aan de VU (onderdeel Zijlstra Center
Nadere informatieSuccesvol reorganiseren: hoe u zorgt voor veranderbereidheid bij medewerkers
Succesvol reorganiseren: hoe u zorgt voor veranderbereidheid bij medewerkers Rijksorganisaties hebben te maken met veranderingen in de omgeving door nieuwe technologie, maatschappelijke ontwikkelingen
Nadere informatieStrategie en Organisatie voor publieke organisaties
8.3.4. handboek Strategie en Organisatie voor publieke organisaties Colloquium Movi (Managementnetwerk voor Vlaamse overheidsinstellingen) 29 mei 2006 Prof. Dr. Aimé Heene Gewoon Hoogleraar Programmadirecteur
Nadere informatie- CONTROLLERS CIRCLE 12 juni 2012-
- CONTROLLERS CIRCLE 12 juni 2012- Martin Jager Partner BDO Westfriesland - CONTROLLERS CIRCLE 12 juni 2012- De Controller van de 21 e Eeuw Dr. André de Waal MBA 12 juni 2012 Controllers Circle West-Friesland
Nadere informatieORGANISATIEDISSONANTIE
ORGANISATIEDISSONANTIE Hebben wij dat? Marianne Kok 2015 Marianne Kok Titel Organisatiedissonantie Ondertitel Hebben wij dat? ISBN 978-90-823911-0-7 Druk Eerste druk, 2015 NUR 801 management algemeen Trefwoorden:
Nadere informatieJane in de universitaire jungle
Jane in de universitaire jungle INLEIDING Nog los van een basisprincipe van gelijke rechten, wordt het belang van diversiteit binnen een organisatie tegenwoordig breed erkend. Diversiteit draagt bij aan
Nadere informatieHoe je zorgt voor veranderbereidheid bij medewerkers
Hoe je zorgt voor veranderbereidheid bij medewerkers Succesvol reorganiseren Hoe je zorgt voor veranderbereidheid bij medewerkers Succesvol reorganiseren Rijksorganisaties hebben te maken met veranderingen
Nadere informatieMasterclass Controlling FAMO
Masterclass Controlling FAMO Een programma voor Controlling bij de lokale overheid Het Zijlstra Center van de Vrije Universiteit heeft in samenwerking met de FAMO een praktijkprogramma voor Controlling
Nadere informatie3 Wat betekent dit voor de medezeggenschap en de bestuurder?
3 Wat betekent dit voor de medezeggenschap en de bestuurder? DE overheid bestaat niet. In dit boek gaat het niet alleen om de verschillende rijks-, provinciale en gemeentelijke overheden maar ook om de
Nadere informatieVeranderen is een noodzaak, verbeteren is een keuze (1)
(1) Inspirerend leiderschap van bestuurders en directeuren vraagt om meer aandacht voor hun verander- en verbetercapaciteit. In dit eerste deel (van twee) staat een belangrijke component hiervan centraal:
Nadere informatieDe veranderende rol van de controller. Bijeenkomst FAMO / EICPC/ JS Consultancy / VU Vrijdag 22 juni Programma
De veranderende rol van de controller Bijeenkomst FAMO / EICPC/ JS Consultancy / VU Vrijdag 22 juni 2018 Programma 14.00 Opening door Astrid van de Klift, voorzitter FAMO 14.10 Introductie door Tjerk Budding
Nadere informatieVASTSTELLING EN INTERPRETATIE VAN TAAKSTELLINGEN RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK
Management accounting & control: VASTSTELLING EN INTERPRETATIE VAN TAAKSTELLINGEN RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK Taakstellingen ( targets ) vormen een belangrijk onderdeel van management control systemen.
Nadere informatieProgramma-governance Internationale waterambitie
Programma-governance Internationale waterambitie 15 juni 2018 Wat is een programma? Langetermijn doelgerichtheid INSPANNINGEN visie JAAR 1 JAAR 2 JAAR N doelen Kortetermijn doelgerichtheid Voettekst: presentatietitel
Nadere informatieEFFECTEN VAN HET COMBINEREN VAN STRATEGIEËN EN VAN MANAGEMENTCONCEPTEN RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK
Management accounting & control: EFFECTEN VAN HET COMBINEREN VAN STRATEGIEËN EN VAN MANAGEMENTCONCEPTEN RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK 32 MCA: juni 214, nummer 3 Onderzoekers hebben de laatste jaren
Nadere informatieTransformeer naar een data gedreven organisatie. Strategy & Big Data Analytics Leadership
Transformeer naar een data gedreven organisatie Strategy & Big Data Analytics Leadership Details Cursusduur 4 dagen Datum en locatie 2, 3, 13, 14 november 2017 - Tilburg Tijd 09:00-18:00, 09:00-16:30,
Nadere informatieDe Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen
1 De Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen In het publieke domein worden allerlei nieuwe technieken gebruikt: ambtenaren gebruiken Twitter, games, webplatformen en monitoringtools om de
Nadere informatieRisico s van Technologisch Succes in digitale transformatie S T R A T E G I C A D V I S O R
Risico s van Technologisch Succes in digitale transformatie 2e Risk Event 2019 11 april 2019 The S T R A T E G I C A D V I S O R Ymanagement school of the autonomous University of Antwerp 2 Prof. dr. Hans
Nadere informatieStudiedag De modernisering van het begroten in België. Brussel, 11 mei 2004
Studiedag De modernisering van het begroten in België Brussel, 11 mei 2004 Internationale trends in overheidsbegroten Prof. dr. Geert Bouckaert A. Internationale trends Inhoud 1. Gebruik van prestatiegegevens
Nadere informatieCONFIGURATIES VAN STRATEGIEËN, STRUCTUREN EN MANAGEMENT CONTROL RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK
Management accounting & control: CONFIGURATIES VAN STRATEGIEËN, STRUCTUREN EN MANAGEMENT CONTROL RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK De laatste jaren hebben onderzoekers steeds meer oog voor het gegeven
Nadere informatieProfessioneel facility management. Competenties en veranderstrategieën om waarde toe te voegen aan het primaire proces
Professioneel facility management Competenties en veranderstrategieën om waarde toe te voegen aan het primaire proces Inhoud Voorwoord Professionele frontliners 1. Theoretisch kader 2. Competenties en
Nadere informatieSTRATAEGOS CONSULTING
STRATAEGOS CONSULTING EXECUTIE CONSULTING STRATAEGOS.COM WELKOM EXECUTIE CONSULTING WELKOM BIJ STRATAEGOS CONSULTING Strataegos Consulting is een strategie consultancy met speciale focus op strategie executie.
Nadere informatieNota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018
Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij
Nadere informatieWeconomics. Paul Bessems
Van organisaties naar organiseren Weconomics een nieuwe kijk op samenwerken en delen Paul Bessems Vereniging SOD 12-12-2013 Paul Bessems Nieuwdenker www.paulbessems.com paul.bessems@gmail.com 06 20 30
Nadere informatieDrs. Martin Jonker MBA Concerncontroller gemeente Haarlem
Drs. Martin Jonker MBA Concerncontroller gemeente Haarlem Concerncontrol binnen de gemeente Balans tussen beheerscontrol en bestuurscontrol Amersfoort, 26 maart 2013 Amersfoort, 26 maart 2013 Inhoud Public
Nadere informatiePublieke waarde creëren. Daniël van Geest en Peter Teesink
Publieke waarde creëren Daniël van Geest en Peter Teesink Een kortere versie van onderstaand artikel verscheen eerder in het magazine Vensters Open 2. Het is geschreven door Peter Teesink, gemeentesecretaris
Nadere informatieDe economische wereldcrisis
De economische wereldcrisis (9.2) Onderzoeksvraag: Wat waren de oorzaken van de economische wereldcrisis van 1929 en waarom duurde die crisis zo lang? Kenmerkend aspect: De crisis van het wereldkapitalisme.
Nadere informatieDiscussieavond ECSP. organisaties
Discussieavond ECSP Opschalen en multi site / multi levellevel organisaties Prof. Dr. Lucas Meijs Rotterdam School of Management Erasmus University Erasmus Centre for Strategic Philanthropy Leuke titel..
Nadere informatiePerspectief in Public Controlling
Perspectief in Public Controlling De controller in een dynamische omgeving Dr. Tjerk Budding en dr. Martijn Schoute @ZijlstraCenter / #VanEgtenlezing2016 1 De public controller is een coördinerende functie
Nadere informatieDE CONTROLLERSFUNCTIE IN NEDERLAND ENKELE UITKOMSTEN VAN EEN ENQUÊTEONDERZOEK
Ontwikkeling financiële functie: DE CONTROLLERSFUNCTIE IN NEDERLAND ENKELE UITKOMSTEN VAN EEN ENQUÊTEONDERZOEK In zowel het academisch veld als in de beroepspraktijk is er veel aandacht voor de activiteiten
Nadere informatieProgrammaoverzicht Bachelor Open dag
Programmaoverzicht Bachelor Open dag 11 2017 Ronde en tijd Openingsronde 09.00-09.30 uur Sessies en activiteiten Waarom Tilburg University? Informatiesessie met de rector magnificus en een student van
Nadere informatieAntecedents and consequences of cost system design choices Martijn Schoute
Antecedents and consequences of cost system design choices Martijn Schoute Nederlandstalige samenvatting Titel: Antecedenten en gevolgen van ontwerpkeuzes van kostensystemen In dit proefschrift staat het
Nadere informatieInzicht in bedrijfs- voeringskosten Oud-Beijerland
BEZUINIGEN EN VERNIEUWEN IN PUBLIEKE ORGANISATIES Inzicht in bedrijfs- voeringskosten Oud-Beijerland Andreas de Graaf, Rienk van Wingerden & Sebastiaan van den Bogaard Sebastiaan van den Bogaard CONTEXT
Nadere informatieLeadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans
Leadership in Project-Based Organizations: Dealing with Complex and Paradoxical Demands L.A. Havermans LEADERSHIP IN PROJECT-BASED ORGANIZATIONS Dealing with complex and paradoxical demands Leiderschap
Nadere informatieMulti-disciplinary workshop on Ageing and Wellbeing
Date 7-12-2011 1 Multi-disciplinary workshop on Ageing and Wellbeing Prof. Dr. Inge Hutter Demographer, anthropologist Coordinator Healthy Ageing Alpha Gamma RUG Dean Faculty Spatial Sciences Date 7-12-2011
Nadere informatieBestuurssecretaris en...
het Zijlstra Center for Public Control and Governance www.hetzijlstracenter.nl Bestuurssecretaris en... Oriëntatie op de functie bestuurssecretaris het Zijlstra Center for Public Control and Governance
Nadere informatieONTWERP, GEBRUIK EN EFFECTEN VAN VALUE- BASED MANAGEMENT RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK
Management accounting & control: ONTWERP, GEBRUIK EN EFFECTEN VAN VALUE- BASED MANAGEMENT RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK Value-Based Management (VBM) systemen hebben betrekking op geïntegreerde interne
Nadere informatieCENTER FOR PHILANTHROPY STUDIES UNIVERSITY OF BASEL SAME BUT DIFFERENT: RELATIE CORPORATE FOUNDATION MET HAAR FOUNDER
CENTER FOR PHILANTHROPY STUDIES UNIVERSITY OF BASEL CORPORATE FOUNDATIONS KNOWLEDGE EXCHANGE SAME BUT DIFFERENT: RELATIE CORPORATE FOUNDATION MET HAAR FOUNDER CORPORATE GIVING AT ARMS LENGTH DR. LONNEKE
Nadere informatieGEBRUIK VAN VERANTWOORDELIJKHEIDS- CENTRA
Management control: GEBRUIK VAN VERANTWOORDELIJKHEIDS- CENTRA RECENTE ONTWIKKELINGEN IN ONDERZOEK 34 Jake Foster: beeld Verantwoordelijkheidscentra vormen binnen veel organisaties een essentieel onderdeel
Nadere informatieUITNODIGING. 5 juni 2012: CORPORATE UNIVERSITY EVENT 5 JUNI ROTTERDAM SCHOOL OF MANAGEMENT ERASMUS UNIVERSITY SAVE THE DATE
ROTTERDAM SCHOOL OF MANAGEMENT ERASMUS UNIVERSITY EXECUTIVE EDUCATION AND ORGANISATIONAL DEVELOPMENT SAVE THE DATE 5 JUNI 14:00-17:30 RSM Open Programmes UITNODIGING 5 juni 2012: CORPORATE UNIVERSITY EVENT
Nadere informatieSBOV B-project september SBOV II Instituut voor de Overheid KUL B-project «Slagkrachtige Overheid» 1
SBOV B-project 2010 Slagkrachtige Overheid 21 september 2010 Projectcoördinator: Projectuitvoering: Prof. Dr. Geert Bouckaert Jesse Stroobants SBOV II Instituut voor de Overheid KUL B-project «Slagkrachtige
Nadere informatieSTRATEGIE IMPLEMENTATIE SUCCESFACTOREN
STRATEGIE IMPLEMENTATIE FACTOREN 9 FACTOREN VOOR STRATEGIE IMPLEMENTATIE STRATAEGOS.COM STRATEGIE IMPLEMENTATIE ALS CONCURRENTIEVOORDEEL 1 2 3 4 5 Om succesvol te zijn en blijven moeten organisaties hun
Nadere informatieDe impact van HR op de business. Jaap Paauwe, Job Hoogendoorn en HR compliance
De impact van HR op de business Jaap Paauwe, Job Hoogendoorn en HR compliance Inhoudsopgave Heeft HR impact op de business? (interview met Jaap Paauwe) Certificering HR is must (interview met Job Hoogendoorn)
Nadere informatieTrefdag ZORG. Meer resultaten. door strategische inzet. van middelen
Trefdag ZORG Meer resultaten door strategische inzet van middelen September 2013 Francis Manas fm@amelior.be Herkenbaar? Aantal projecten neemt toe Projecten zonder link met doelen organisatie: geen fit
Nadere informatieDe Geschiedenis van het Quinn-model
De ondernemer, schizofreen, jongleur, of beide? Voorstelling Quinn De Geschiedenis van het Quinn-model De Geschiedenis van het Quinn-model De Geschiedenis van het Quinn-model Human Relations Model Cohesion,
Nadere informatieExecutive Progam Public CFO. Leergang voor de financiële top in de publieke en non-profitsector
Executive Progam Public CFO Leergang voor de financiële top in de publieke en non-profitsector Aan de slag met uw leiderschapskwaliteiten 2 Leergang voor de financiële top bij publieke en non profitorganisaties
Nadere informatieEEN STAP VOORUIT MET BEZUINIGEN
EEN STAP VOORUIT MET BEZUINIGEN Inzicht in gemaakte keuzes, ter inspiratie voor vervolg Tom Overmans, Sebastiaan van den Bogaard Hattem, 3 juni 2013 Tom Overmans Sebastiaan van den Bogaard Hiemstra & De
Nadere informatie2010 Integrated reporting
2010 Integrated reporting Source: Discussion Paper, IIRC, September 2011 1 20/80 2 Source: The International framework, IIRC, December 2013 3 Integrated reporting in eight questions Organizational
Nadere informatieBijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald
Bron: O. van Vliet (2017) Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald, Sociaal Bestek, nr. 6, pp. 58-59. Bijstandsuitkeringen in veel OESO-landen gedaald Olaf van Vliet Universiteit Leiden Voor veel
Nadere informatieSpeech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010
Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, Bevrijdingsdag, Leek, 5 mei 2010 Dames en heren, [Inleiding] In de zomer van 1946 voer een schip van Thailand naar Nederland. Een kleine Nederlandse
Nadere informatieJapans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties. Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl
Japans-Nederlandse wetenschappelijke publicaties Paul op den Brouw, 3 juli 2014, meer informatie: www.ianetwerk.nl Samenvatting Elf Japanse top-onderzoeksuniversiteiten spraken tijdens zijn bezoek aan
Nadere informatieController waar gaat gij heen?
Controller waar gaat gij heen? Business partner? Of ook politieagent? Concerncontrol binnen de Gemeente Seminar de Reehorst Ede 15 maart 2018 rob@schapink.nl Achtergrond / aanleiding seminar Seminar concern
Nadere informatieProgrammaoverzicht Bachelor Open dag 7 oktober 2017
Programmaoverzicht Bachelor Open dag 7 oktober 2017 Ronde en tijd Ronde 1 09.15-10.00 uur Sessies en activiteiten Cognitive Science and Artificial Intelligence - Information session (followed up by optional
Nadere informatieCertified Public Manager Program (CPM) voor Senior Public Controllers
Certified Public Manager Program (CPM) voor Senior Public Controllers The European professional practice qualification for public service leaders Inschrijving vóór 1 juli 2016 = 10% korting op inschrijvingskosten
Nadere informatieDe financiële crisis en de reële economie. Het belang van instituties en waarden. Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven
De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010 Twee
Nadere informatieVan Inkoop naar SCM: Naar een nieuw managementparadigma?
Inkoop Vs. SCM: Zijn dagen CPO geteld? Van Inkoop naar SCM: aar een nieuw managementparadigma? Prof.dr. Jack AA van der Veen EVO Leerstoel Supply Chain Management yenrode Business Universiteit EVI Kring
Nadere informatiePublic Value Een introductie
Public Value Een introductie Zwolle, 3 oktober 2018 Gerwin Nijeboer waarde creëren in het gemeenschappelijk belang voor het welzijn van het individu en de samenleving. Belangrijk: Public is NIET gelimiteerd
Nadere informatieCONSTANT ONDERHANDEN WERK ZORGT VOOR STABIELE DOORLOOPTIJDEN
CONSTANT ONDERHANDEN WERK ZORGT VOOR STABIELE DOORLOOPTIJDEN Klanten verwachten tegenwoordig een grotere leverbetrouwbaarheid, tegen lagere kosten, met betere kwaliteit en dat allemaal tegelijk. Diegenen
Nadere informatieFuture of the Financial Industry
Future of the Financial Industry Herman Dijkhuizen 22 June 2012 0 FS environment Regulatory & political pressure and economic and euro crisis 1 Developments in the sector Deleveraging, regulation and too
Nadere informatieNSOB Winter Course. Ambtelijk vakmanschap
NSOB Winter Course Ambtelijk vakmanschap 17 & 18 januari 2019 Introductie & programma Ambtelijk vakmanschap. De term roept warme beelden op van in tradities geworteld handwerk, uitgevoerd door authentieke
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 7. Dankbetuiging 11. Hoofdstuk 1 Inleiding 13. Hoofdstuk 2 Ontwikkeling van de strategie 51
Inhoud Voorwoord 7 Dankbetuiging 11 Hoofdstuk 1 Inleiding 13 Hoofdstuk 2 Ontwikkeling van de strategie 51 Hoofdstuk 3 Planning van de strategie 89 Bijlage hoofdstuk 3 Strategiekaarten 121 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk
Nadere informatieWat doen ingenieurs en wat verdienen ze ermee?
8 Wat doen ingenieurs en wat verdienen ze ermee? 80 8 Wat doen ingenieurs en wat verdienen ze ermee? Arnaud Dupuy en Philip Marey Na hun afstuderen kunnen ingenieurs in verschillende soorten functies aan
Nadere informatieWerkwaarden voor volwassenen met dyslexie. Joost de Beer Neurodiversiteit in leren en werken Jaarcongres Impuls & Woortblind Nijkerk, 2 november 2018
Werkwaarden voor volwassenen met dyslexie Joost de Beer Neurodiversiteit in leren en werken Jaarcongres Impuls & Woortblind Nijkerk, 2 november 2018 Even voorstellen Joost de Beer Achtergrond: algemene
Nadere informatieISO/IEC Governance of InformationTechnology. Yvette Backer ASL BiSL Foundation. 16 juni ISO Governance of Information Technoloy 1
ISO/IEC 38500 Governance of InformationTechnology Yvette Backer ASL BiSL Foundation 16 juni 2016 ISO 38500 Governance of Information Technoloy 1 Achtergrond Yvette Backer Zelfstandig consultant en trainer,
Nadere informatieProgramma Open dag Tilburg University Zaterdag 8 oktober 2016 Toelichting en overzicht
Programma Open dag Tilburg University Zaterdag 8 oktober 2016 Toelichting en overzicht Toelichting programmaonderdelen Informatiesessie Kennismakingscollege Minicollege Campus Tour Sports Center Tour Q&A
Nadere informatieMaatschappelijk verantwoord ondernemen
Maatschappelijk verantwoord ondernemen Kruispunten tussen (maatschappelijk verantwoord) ondernemen en het (jeugd)welzijnswerk 25 november 2011 Prof. Dr. Aimé Heene Universiteit Gent Universiteit Antwerpen
Nadere informatieDe veranderende rol van Managementondersteuning
De veranderende rol van Managementondersteuning Inhoud 1. Inleiding 1 2. Onderbouwing van het onderzoek 2 3. Uitkomsten van het onderzoek 2 3.1 Initiatie van het verandertraject 3 3.2 Doelstellingen van
Nadere informatiepraktijkseminarie de operationele aanpak valorisatieproblematiek
praktijkseminarie de operationele aanpak valorisatieproblematiek SBO maatschappelijke finaliteit Prof. Dr. Ann Jorissen (UA) IWT, 11 januari 2010 1 Effective Governance of Private Enterprises: the influence
Nadere informatieHoe komt de burger aan zorg in Europa
Hoe komt de burger aan zorg in Europa Drs. Johan Eijlders Utrecht, maart 2010 http://www.integratedcare.eu/integratedcare_ned/downloads/090905laatste-30-juli.pdf Over het ontstaan van de stelsels. De langdurige
Nadere informatieWorkshop Financieel leiderschap in het onderwijs
VTOI Congres De dag van het toezicht 2015 Workshop Financieel leiderschap in het onderwijs Dr. Tjerk Budding Vrijdag 17 april 2015 Even voorstellen Dr. Tjerk Budding Hoofddocent Accounting bij het Zijlstra
Nadere informatieSamenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s
Samenvatting Flanders DC studie Internationalisatie van KMO s In een globaliserende economie moeten regio s en ondernemingen internationaal concurreren. Internationalisatie draagt bij tot de economische
Nadere informatieSeminar BSC & IBM Cognos 8 22 September 2009 Yves Baggen- Solution Architect BI Charles van der Ploeg Partner en adviseur van Decido
Seminar BSC & IBM Cognos 8 22 September 2009 Yves Baggen- Solution Architect BI Charles van der Ploeg Partner en adviseur van Decido 2008 IBM Corporation 2 3 Vraag? Hoe goed kent u uw bedrijfsvisie en
Nadere informatieWat is de rol van bestuurders bij MVI
Wat is de rol van bestuurders bij MVI 14 December 2017 Waar is dit? Palm Islands, Dubai Waarom is MVI van belang? Impact! De uitdaging van duurzame transities The challenge we are facing today is to manage
Nadere informatieCurriculum Vitae. Interim Business Controller RC
Curriculum Vitae Interim Business Controller RC Delfin Finance Contactpersoon: Mark Simons Telefoonnummer: +31 (0)6 523 76 775 E-mail: m.simons@delfin.eu Algemeen Kandidaat Ervaring Samenvatting CVK83
Nadere informatieEuropese toppositie voor Management onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam
Persbericht Europese toppositie voor Management onderzoek van Erasmus Universiteit Rotterdam Belang van managementonderzoek In een onlangs verschenen rapport*) van de Rijksuniversiteit Leiden is de kwaliteit
Nadere informatieBusiness Architectuur vanuit de Business
Business Architectuur vanuit de Business CGI GROUP INC. All rights reserved Jaap Schekkerman _experience the commitment TM Organization Facilities Processes Business & Informatie Architectuur, kun je vanuit
Nadere informatieSamen aan de IJssel Inleiding
Samen aan de IJssel Samenwerking tussen de gemeenten Capelle aan den IJssel en Krimpen aan den IJssel, kaders voor een intentieverklaring en voor een onderzoek. Inleiding De Nederlandse gemeenten bevinden
Nadere informatieBedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis
Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Rotterdam, 6 oktober 2009 INSCOPE: Research for Innovation heeft in opdracht
Nadere informatieMASTERCLASS STRATEGIE IN DIGITALE TRANSFORMATIE
MASTERCLASS STRATEGIE IN DIGITALE TRANSFORMATIE NYENRODE. A REWARD FOR LIFE 1 EEN KENNISUPDATE OVER DE BELANGRIJKSTE STRATEGISCHE CONCEPTEN EN REFERENTIEKADERS 2 VOORWOORD In deze economische realiteit
Nadere informatieBusiness as (un)usual
Business as (un)usual Beperking van de impact van incidenten begint vandaag! Aon Global Risk Consulting Business Continuity Practice Continuiteit = basis voor succesvol ondernemen.voor u business as usual?
Nadere informatieBeleid en Management in de Publieke Sector
Beleid en Management in de Publieke Sector Course information C OURSE FSWBMNBMPS AC ADEMIC YEAR 2017-2018 EC 15 LANGUAGES Nederlands PROGRAMME Bestuurskunde / Minor Pre-master dagprogramma / Bestuurskunde
Nadere informatieScreen Design. Deliverable 3 - Visual Design. Pepijn Gieles 0877217 19-12-2014. Docent: Jasper Schelling
Screen Design Deliverable 3 - Visual Design Pepijn Gieles 0877217 19-12-2014 Docent: Jasper Schelling Hulp bij het inloggen Inloggen Particulier Personal Banking Private Banking Zakelijk Zoeken in Particulier
Nadere informatieVERKLARING OMTRENT MENSENRECHTENBELEID VAN UNILEVER
VERKLARING OMTRENT MENSENRECHTENBELEID VAN UNILEVER Wij zijn ervan overtuigd dat bedrijven alleen succesvol kunnen zijn in maatschappijen waarin mensenrechten beschermd en gerespecteerd worden. Wij erkennen
Nadere informatieGeneral management and leadership. Vijfdaags programma voor ervaren financiële professionals
General management and leadership Vijfdaags programma voor ervaren financiële professionals Details Cursusduur 5 dagen Datum en locatie 27, 28, 29, 30 november 2017, 1 december 2017 - Tilburg Tijd 10:30-19:30,
Nadere informatieAdvies inzake Risicobenadering
dvies inzake Risicobenadering Het afstemmen van modellen op uitdagingen PRIMO heeft binnen haar organisatie een divisie opgericht die zich geheel richt op het effectief gebruik van risicomanagementmodellen.
Nadere informatieWim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies. Voorstellen herziene Corporate Governance Code
Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies Voorstellen herziene Corporate Governance Code De voorstelllen voor de nieuwe corporate governance code Compliance versus impact Zeist, 8 juni 2016 Commissie Peters
Nadere informatieGOVERNMENT NOTICE. STAATSKOERANT, 18 AUGUSTUS 2017 No NATIONAL TREASURY. National Treasury/ Nasionale Tesourie NO AUGUST
National Treasury/ Nasionale Tesourie 838 Local Government: Municipal Finance Management Act (56/2003): Draft Amendments to Municipal Regulations on Minimum Competency Levels, 2017 41047 GOVERNMENT NOTICE
Nadere informatieExecutive Progam Public CFO. Leergang voor de financiële top in de publieke en non-profitsector.
for Public Control, Governance and Leadership www.hetzijlstracenter.nl Executive Progam Public CFO Leergang voor de financiële top in de publieke en non-profitsector Aan de slag met uw leiderschapskwaliteiten
Nadere informatieOPLEIDINGSSPECIFIEKE EISEN AAN DE VOLGORDE VAN DE CURSUSSEN
OPLEIDINGSSPECIFIEKE EISEN AAN DE VOLGORDE VAN DE CURSUSSEN NB. Voor de volledige pre-masterprogramma s, zie OER Master Opleidingsspecifiek Pre-master Business Administration Max. 30 EC uit het pre-masterprogramma
Nadere informatieMASTERCLASS VERANDEREN MET VENSTERS. Vensters voor bedrijfsvoering
MASTERCLASS VERANDEREN MET VENSTERS Vensters voor bedrijfsvoering ACHTERGROND MASTERCLASS VERANDEREN MET VENSTERS Een totaalbeeld van uw bedrijfsvoering in één oogopslag.. ICTU heeft in samenwerking met
Nadere informatieRaad van Toezicht SEO Economisch Onderzoek. Jaarverslag 2016
Raad van Toezicht SEO Economisch Onderzoek Jaarverslag 2016 De Raad van Toezicht (RvT) van de stichting SEO Economisch Onderzoek is, net als in voorgaande jaren, in het verslagjaar 2016 twee keer bij elkaar
Nadere informatieAsset Management gemeente SWF in het kort. Aanleiding Risico Gestuurd Asset Management. Aanpak Risico Gestuurd Asset Management
1 2 3 4 Asset Management gemeente SWF in het kort Aanleiding Risico Gestuurd Asset Management Aanpak Risico Gestuurd Asset Management Risico-gebaseerde lange termijn planning 15 tips (Do s) Asset Management
Nadere informatieBetekenis nieuwe GRI - Richtlijnen. Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006
Betekenis nieuwe GRI - Richtlijnen Rob van Tilburg Adviesgroep duurzaam ondernemen DHV Utrecht, 23 November 2006 Opbouw presentatie 1. Uitgangspunten veranderingen G2 - > G3 2. Overzicht belangrijkste
Nadere informatieUitbesteding in de pensioensector:
Uitbesteding in de pensioensector: Bevindingen vanuit de toezichtspraktijk Prof. Dr. O.C.H.M. Sleijpen EYe on Pensions 14 januari 2014 Uitbesteding in de Pensioensector Topics: A. Wettelijke bepalingen
Nadere informatieICT als aanjager van de onderwijstransformatie
ICT als aanjager van de onderwijstransformatie ICT als aanjager van de onderwijstransformatie Technologische innovatie biedt het onderwijs talloze mogelijkheden. Maar als we die mogelijkheden echt willen
Nadere informatieIs grip op de beheersing en besturing van tijd, geld en scope een utopie? Eric Zonneveld, Project Controller 28 september 2012
Is grip op de beheersing en besturing van tijd, geld en scope een utopie? Eric Zonneveld, Project Controller 28 september 2012 Eric Zonneveld 1993-2003 - Project Engineer - Project Manager 2004-2008 -
Nadere informatie