De financiële crisis en de reële economie. Het belang van instituties en waarden. Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven

Transcriptie

1 De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010

2 Twee natuurlijke experimenten in twee decennia 1989 Val Berlijnse Muur Overgang van Plan- naar Markteconomie 2008 Financieel Debacle Crisis in de markteconomie

3 Gemeenschappelijke kenmerken? De onzichtbare hand heeft de steun nodig van adequate overheidsinstellingen Formele instellingen Efficiënte overheidsdiensten Informele instellingen Normen en waarden

4 Missing markets in The Credit Crunch Interbank kredieten Liquiditeitsprobleem Klanten deposito s Liquiditeitsprobleem Kapitaal-injecties Solvabiliteitsprobleem REMEDIE: Overheidsinterventie

5

6

7 Fundamentele keuze Ofwel opereert de financiële sector als een openbaar nutsbedrijf Strenge regulering Honorabele winsten Ofwel opereert de financiële sector als een zuivere privé onderneming Zwakke regulering Geen privatisering van winsten en socialisering van verliezen

8 Waar naartoe? Een terugkeer naar klassiek bankieren Narrow Banking versus Shadow Banking Her-regulering voorbeeld Canada Toezicht door deugdelijk bestuur Meer stringente kapitaalvereisten voorbeeld Debt/Equity Swap

9 Het traject van de reële economie? V-vorm W-vorm L-vorm Vierkantswortel (Geen wiskunde maar giskunde)

10 De overheid terug in de tent Om het financiële debacle te remediëren Om de instorting van de reële economie te vermijden: budgettaire stimulus plannen (Keynesiaanse deficit spending) Grote bugettaire tekorten Toename schuldgraad (verhouding openbare schuld tot BNP)

11 Budgettaire tekorten in enkele landen (als % van BNP 2009) Verenigde Staten -13,7 Verenigd Koninkrijk -13,9 Griekenland -13,6 Euro-Area -5,9 België -5,8 Frankrijk -6,6 Duitsland -4,6 Nederland -4,1 Spanje -9,6 Zweden -4,7 Denemarken -2,5

12 Wat met de openbare financiën? (Marginale) belastingverhogingen Druk op efficiëntie-winsten bij de overheid Omvangrijke financieringsbehoeften

13 Belastingen Een Tobin-Tax op financiële transacties Groene belastingen. Op Europees niveau - Eigen middelen voor EU-budget - Verlaging van BNP-contributie van lidstaten

14 Efficiëntiewinsten? Nodig data over: - omvang publieke sector - efficiëntie publieke sector

15 Effectiviteit en grootte van de overheid

16 Effectiviteit en grootte van de overheid effectiveness coefficient Std. Error p-value constant budget size R-squared 0.067

17 Government effectiveness Een niet-parametrische benadering FDH best practice grens 2,5 2 1,5 VS Zwitserland Ierland Australië IJsland Canada Nieuw Zeeland VK Nederland Luxemburg Oostenrijk België Duitsland Finland Denemarken Zweden Noorwegen Japan Frankrijk 1 Spanje Portugal 0,5 Grienkenland Italië Belastingniveau 2006

18 Een niet-parametrische benadering Output D FDH best practice grens F H C B G A x o, y o E Input

19 De kwaliteit van de overheid

20 Niet-parametrische benadering Omvang van de publieke sector gecorrigeerd voor Kleine open economie Dani Rodrick Kleine gezinnen Kristof De Witte & Wim Moesen

21 Een voorstel voor Common Eurobonds Concept Europees vehikel (ECB, EIB, ) als emissie-instituut voor euro-landen Coupon interestvoet = gewogen gemiddelde van de nominale interestvoeten van de deelnemende landen Elk land betaalt de eigen interestvoet aan het emissieinstituut

22 Doelstellingen Financiering veilig stellen voor leden Een grote eurobond-markt ontwikkelen (volume/liquiditeit) De interest-spreads verminderen tussen de leden Het Moral Hazard probleem beperken tussen leden

23 Uitdaging Internationale belggers zijn op zoek naar adequate alternatieven: Portefeuille-diversificatie vis-a-vis US Sovereign Bonds Gains for all

24 De financiële crisis en de reële economie Het belang van instituties en waarden Prof. Wim MOESEN Departement Economie Katholieke Universiteit Leuven Studiedag voor leerkrachten Economie 22 april 2010