Inhoudstafel. Missie. 1 Actief Trends in de wereldeconomie

Transcriptie

1 Jaarverslag 2008

2 Inhoudstafel Missie 3 1 Actief Trends in de wereldeconomie Trafieken Logistiek Zeeschepen Industrie in de Antwerpse haven Concurrentiepositie Toegevoegde waarde en werkgelegenheid Hinterlandtransport Havenbeveiliging Toekomstgericht Nieuw Havenhuis Uitbouw Deurganckdok Renovatie Delwaidedok Werken Van Cauwelaertsluis Antwerp Coordination Center Heraanleg kaaien Willemdok en Bonapartedok Radars en camera s Grensinspectiepost Linkeroever WiFi ANTWERPPORT Uitbouw Windmolenpark Amoras en de onderwaterbodem Andere projecten Concessiebeleid Bereikbaar De haven en haar maritieme toegankelijkheid De haven en haar achterlandverbindingen Verantwoord Strategische planning De haven en haar omgeving Betrouwbaar Havenkapiteindienst De haven in de wereld Personeel 6 De mensen Bestuursorganen Jaarrekening Commentaar bij de jaarrekening Balans na winstverdeling Resultatenrekening Resultaatverwerking Toelichting Sociale balans Waarderingsregels Verslag van de commissaris Verslag van het college van commissarissen Colofon 123

3 Missie Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen tracht de toegevoegde waarde die de Antwerpse haven voor de stad en de regio genereert, op een duurzame wijze te optimaliseren. Het Havenbedrijf koestert ook de ambitie om de concurrentiepositie van de haven te verstevigen door een kwaliteitsvolle, ononderbroken dienstverlening en een optimaal uitgebouwde infrastructuur aan te bieden. Het Havenbedrijf heeft een voortrekkersrol te vervullen inzake duurzame havenontwikkeling en promoot milieuvriendelijke transportmodaliteiten voor het vervoer van goederen van en naar het achterland. Wederzijds vertrouwen ligt aan de basis van de ondernemingsfilosofie van het Havenbedrijf. Alleen dankzij de volle steun en medewerking van de werknemers kan het Havenbedrijf zijn zending en ambities waarmaken. 3

4

5 1 Actief TRENDS IN DE WERELDECONOMIE Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen. Publiek in doelstelling, Bedrijf in werking. De haven van Antwerpen en de andere havens in de Hamburg Le Havre range ondergaan in belangrijke mate de invloed van trends in de nationale en internationale economie. De groei van de wereldeconomie kende in 2008 een sterke vertraging, vanaf de tweede helft van 2008 werd het duidelijk dat zich een diepe en langdurige recessie aankondigde. Waar de wereldeconomie in 2007 nog met 5,2 procent toenam, zakte die in 2008 terug tot 3,4 procent. Een duidelijk gevolg van de financiële crisis en de hieruit voortvloeiende scherpe terugval van de vraag naar consumptiegoederen. Dat resulteerde in een aanzienlijke daling van de industriële productie en de wereldhandel in het laatste kwartaal van Waar de voorbije jaren de nieuwe economieën de sterkhouders waren van de wereldwijde economische groei, ontsnapt nu geen enkele regio aan een groeivertraging. De impact van de crisis vertoont echter grote regionale verschillen. In de geïndustrialiseerde landen was er in 2008 een groei van ongeveer één procent. De Verenigde Staten hadden een stijging van het bbp met 1,1 procent, de eurozone realiseerde 1 procent, terwijl de Japanse economie kromp met 0,3 procent. Bij de groeilanden konden vooral China en India sterke resultaten voorleggen. In 2007 had China een groeicijfer van 13 procent, in 2008 was er al een serieuze daling maar nog altijd goed voor een economische groei van 9 procent. Voor 2009 wordt een toename van 6,7 procent verwacht. Ook India bezet een belangrijke plaats en kon in 2008 een groeicijfer voorleggen van 7,3 procent. In 2009 zou de economie van de eurozone sterker krimpen dan die van de Verenigde Staten. Analysten spreken immers van een daling in de groei met 2 procent voor de eurozone, 1,6 procent voor de Verenigde Staten en 7 Actief

6 2,6 procent voor Japan. Er wordt verwacht dat de economie wereldwijd terug zal aantrekken in TRAFIEKEN De haven van Antwerpen behandelde in ton goederen, een toename met 3,5 procent in vergelijking met de bijna 183 miljoen ton in het uitzonderlijk sterke jaar Vooral de eerste negen maanden laten schitterende cijfers zien. Het laatste trimester weerspiegelt duidelijk de mondiale economische teruggang, al heeft de Antwerpse haven zich relatief sterk gehouden. Containers De containerbehandeling steeg met 7,2 procent naar ton. De haven van Antwerpen ging hiermee voor het eerst over de 100 miljoen ton. Uitgedrukt in TEU groeide het containerverkeer met exact zes procent naar TEU. Ook de trafiek in het Deurganckdok steeg met 19,3 procent in vergelijking met 2007 of een overslag van ruim 1,8 miljoen TEU. PCTC-schepen verzorgen een wekelijkse dienst vanuit Antwerpen. De uitstekende nautische toegankelijkheid gecombineerd met de diepe landinwaartse ligging en de uitgebreide hinterlandverbindingen blijft één van de grote troeven van de Antwerpse haven. Een studie van het Waterbouwkundig Laboratoruim in Borgerhout over de nautische toegankelijkheid van de Schelde voor super postpanamaxschepen was positief voor de aanloop van schepen met een LOA van 355 meter tot en met 400 meter. Een performante verkeersbegeleiding is in deze een belangrijke factor. De eerste drie kwartalen waren bijzonder goed met een groei van 11 procent in de containerbehandeling, in het laatste kwartaal van 2008 ondervond ook de haven van Antwerpen de gevolgen van de wereldwijde economische crisis. Voornamelijk op de lijnen tussen het Verre Oosten en Europa was er een opvallende daling in de volumes. Door de daarop volgende rationaliseringen bij de rederijen werden een aantal diensten op Europa geschrapt. Toch blijft de haven van Antwerpen verbonden met de belangrijke wereldhavens, mede dankzij de sterke positie die ze de jongste jaren op verschillende vaargebieden heeft verworven in Noorden Zuid-Amerika, Afrika en Azië. De goederenbehandelaars blijven investeren in de efficiëntie en performantie van de Antwerpse containerbehandeling. In december 2008 werden drie gloednieuwe ZPMC container kranen geleverd aan de Deurganckdokterminal van PSA. Dit hoogtechnologisch systeem laat de parallelle behandeling toe van 2 x 20 voet- en 2 x 40 voet-containers. DP World creëerde op Antwerp Gateway (DGD) extra capaciteit door vijf bijkomende ASC s (Automatic Stacking Cranes) te plaatsen. Op de MSC home terminal werd geïnvesteerd in nieuwe super postpanamaxkranen. De terminal heeft er nu 22 ter beschikking. The Antwerp Gateway op de Linkerscheldeoever. Roro Het roroverkeer kende een minimale daling van 0,3 procent naar ton. In 2008 werden auto s ingevoerd en auto s uitgevoerd. Hierdoor nam de totale trafiek toe met 2,3 procent tot auto s. In augustus nam ICO een nieuwe loods (6000 m²) in gebruik voor de centralisatie van de ARC-trafiek (American Roll on Roll off Carrier). Deze rederij is gespecialiseerd in het verschepen van inboedels en zet op de route tussen Europa en de VS vijf PCTC-schepen in met een capaciteit van 6000 CEU (car equivalent unit). Daarmee biedt ze vanuit Antwerpen een wekelijkse dienst aan. Op jaarbasis zal ICO ton vanpacks, voertuigen en personal owned vehicles verschepen. 8 9 Actief

7 Stukgoed Het conventioneel stukgoed is na een uitstekend 2007 met een uitzonderlijk hoge staaltrafiek vanuit Azië met 14,5 procent gedaald tot ton. Belangrijkste oorzaak is de afname met 14,5 procent van de behandeling van staalproducten tot ton. Ook de overslag van woudproducten, suiker en graniet ging achteruit. Daar staat tegenover dat de behandeling van meststoffen, chemicaliën, meel en fruit toenam. Naast DP World (investeringsplan voor vijf jaar) en Wijngaardnatie (eerste All Weather Terminal), investeerde ook ABES in de renovatie van de voorkaai aan het Vijfde Havendok. Door deze investering van 5 miljoen euro, een uitbreiding van de kaailengte met 350 meter en een nieuwe Gottwald-kraan kon ABES zijn productiviteit verder aanzienlijk opdrijven. MACS Shipping, één van de belangrijkste breakbulkcarriers voor de Antwerpse haven, sloot een langetermijncontract af met Nova & HesseNoord Natie Stevedoring (NHS) voor de behandeling van de diensten vanuit Antwerpen naar Zuid-Afrika. Logistiek met uitgebreide waardetoevoegende activiteiten. de tradingactiviteiten en de opstart van een nieuwe dedicated mineralenterminal (Sea-Invest) aan het Zesde Havendok zorgen voor deze positieve evolutie. Deze terminal zal als Europese hub fungeren voor Imerys, wereldleider voor de productie van industriële mineralen. Ook CCNI besliste om zijn diensten op Zuid-Amerika en het Caraïbisch gebied te verhuizen naar de stukgoedterminal van NHS aan kaai 336. Het Braziliaanse Votorantim bouwt in Antwerpen zijn Europese hub uit voor fruitsap en pulp en neemt daarvoor een deel van de terminal van Westerlund over (Vrasenedok). Er worden ook metalen als aluminium en zink opgeslagen. Het gaat om een oppervlakte van zeven hectare, waarvan 2,4 hectare overdekte opslagruimte. De behandeling van droog massagoed steeg met 11,6 procent en kwam uit op ton. Het vloeibare massagoed daalde licht met 0,7 procent naar ton. Met een toename van vier procent laten chemicaliën andermaal mooie groeicijfers optekenen. Antwerpen consolideert daarmee zijn positie als distributiehub voor chemische producten. Antwerpen blijft de grootste breakbulkhaven in Europa. Nieuwe dedi- cated mineralenterminal. Bulk LOGISTIEK De overslag van massagoederen nam toe met vier procent tot ton, met de behandeling van droge bulk als grootste stijger. Onder meer Een van de grote troeven van de Antwerpse haven zijn de uitstekende verbindingen naar het hinterland. In een straal van maximaal één kilometer heeft men al een aansluiting op de Europese autowegen. Voor het spoor ligt de main hub in het havengebied zelf. In 2008 werden de werken opgestart voor extra spoorterminals en een nieuwe spoortunnel. Samen met het verhogen en verbreden van de bruggen over het Albertkanaal moet dit het marktaandeel van het spoor en de binnenvaart naar het hinterland nog versterken. Door de prima logistieke verbindingen en de ruim 400 Europese distributiecentra rond de haven is Antwerpen een ideaal centrum om primaire en vooral secundaire distributieactiviteiten te ontplooien. Hierin spelen next day-services een zeer grote rol. In de haven zelf zijn er niet minder dan 530 hectare overdekte opslagplaatsen ter beschikking. Een belangrijke speler is de groep Katoen Natie, die bijna een kwart van de totale opslagfaciliteiten voor zijn rekening neemt. Zij zijn een wereldspeler in opslag en distributie maar verzorgen evengoed waardetoevoegende activiteiten als opzakken, verbulken, opslag en distributie tot bij Actief

8 INDUSTRIE IN DE ANTWERPSE HAVEN De privébedrijven in de haven investeerden fors in nieuwe technologieën en uitbreiding van het potentieel, zo ook de industriële bedrijven met de chemische industrie op kop. Enkele voorbeelden. Evonik Degussa Antwerpen is wereldmarktleider in chemische specialiteiten en bouwt een nieuwe productie-installatie voor isobuteen. Deze zal een capaciteit hebben van ton en gaat eind 2010 in productie. De Duitse chemiegroep Lanxess investeert 10 miljoen euro in een nieuw productieproces in zijn vestiging in de Antwerpse haven. De afdeling rubberchemicaliën fungeert als kenniscentrum voor rubberchemie en met de investering wil Lanxess de concurrentiepositie van deze Vlaamse vestiging versterken. De projectpartners AGT, Air Liquide, Air Products, Fluxys en Vitol Terminals leggen onder de naam Antwerpen-Co-Lay ongeveer 40 km pijpleiding aan over een traject van elf kilometer, parallel aan de Scheldelaan. ITC Rubis Terminal Antwerp, een joint venture tussen Rubis en Mitsui & Co, neemt midden 2009 een nieuwe terminal in gebruik voor de opslag en behandeling van vloeibare chemische bulkgoederen. In een eerste fase wordt een bijkomende capaciteit van m³ gerealiseerd. De afgewerkte jetty moet op termijn zes oceaantankers en kust- en binnenschepen tegelijkertijd kunnen behandelen. In de loop van 2008 startte ook de bouw van de eerste 22 tanks. Deze moeten gebruiksklaar zijn tegen medio De privébedrijven investeerden fors in technologie en uitbreiding van het potentieel. Ineos Oxide nam een bijzonder initiatief door braakliggende en niet vergunbare terreinen ter beschikking te stellen van bedrijven die ondersteunend zijn voor de chemische sector. Talke bouwt er m² klasse I-magazijnen voor de opslag van chemische producten. Het logistiek bedrijf Van Moer heeft er een ADR-containerterminal en neemt een terrein in van m². Het bouwde ook een tankcleaning-installatie die operationeel is sinds maart De groep is bijzonder complementair en verzorgt zowel transport, opslag, overslag, cleaning als repair. Ook de tweede constructiefase is ondertussen opgestart. Verder bouwen ook Sika, beco2 en Messer nieuwe activiteiten uit op de Ineos Oxide site. Op een terrein van m² zet Messer een nieuwe fabriek voor het afvullen van industriële gassen. Als laatste bouwt Prodac, actief in de staalsector, m² magazijnen. de klant. In 2008 investeerde de groep in verschillende magazijnruimten in Loghidden City, wat de capaciteit sterk heeft opgevoerd. Een andere voorname speler is Nova Natie die net als Katoen Natie het hele scala aan logistieke producten verzorgt. Een nieuwe investering van 11 miljoen euro in koel- en diepvriescapaciteit zorgt voor nieuwe perspectieven vlakbij het Deurganckdok. Een eerdere investering in de distributie van kledij gebeurde at risk, maar in de loop van 2008 was al ruim de helft van de capaciteit opgevuld met nieuwe contracten. Antwerpen speelt voorts een vooraanstaande rol in de opslag en distributie van koffie en cacao. Een groot aantal spelers (Molenberg Natie, Vollers, Unicontrol Commodities, Tabak Natie, Wilmarsdonk en Pacorini) zijn hier actief. Ook zij hebben het voorbije jaar geïnvesteerd in opslag en verwerkingscapaciteit. CONCURRENTIEPOSITIE ZEESCHEPEN In de Hamburg Le Havre range had de Antwerpse haven in 2008 voor het totale goederenverkeer een marktaandeel van 16,8 procent. Antwerpen is daarmee de tweede Europese haven na Rotterdam (37,4 procent) en vóór Hamburg (met 12,5 procent). Het aantal zeeschepen daalde met 1,7 procent naar Daar staat wel tegenover dat de bruto tonnenmaat met 2,6 procent is gegroeid naar Actief

9 Voor het conventioneel stukgoed stond Antwerpen in 2008 op nummer één met een marktaandeel van ongeveer 34 procent, gevolgd door Bremen (19,5 procent), Rotterdam (15,7 procent) en Amsterdam (10,4 procent). Antwerpen is de derde containerhaven na Rotterdam en Hamburg, maar wist zijn positie de voorbije jaren te versterken. Terwijl Antwerpen in 1990 net geen 16 procent van de containertrafiek in de range behandelde, is dat in 2008 opgelopen tot 21,66 procent. Een performante sleepdienst staat in voor de begeleiding van de schepen. De haven van Antwerpen zet in op duurzaam hinterlandtransport. vervoersmodi te stimuleren. In 2008 werd er in ongeveer 90 miljoen ton aan- en afgevoerd per binnenschip, terwijl de trein goed was voor 25 miljoen ton. Het ging daarbij zowel om industriële als maritieme goederen. Bij de maritieme goederen springt vooral het containertransport in het oog, de belangrijkste groeimarkt het afgelopen decennium. Hier worden er belangrijke inspanningen geleverd om tot een meer evenwichtige modale mix te komen. Nu worden nog bijna 60 procent van alle containers over de weg vervoerd, maar de jongste jaren groeide de binnenvaart nog met zo n 3 à 5 procent ten aanzien van het wegvervoer. Het aandeel van de binnenvaart in het containervervoer bedraagt nu meer dan 33 procent, terwijl dat van het spoorvervoer ongeveer 10 procent is. TOEGEVOEGDE WAARDE EN WERKGELEGENHEID Het streefdoel van het GHA is een toename van de binnenvaart tot 40 procent en een stijging van het spooraandeel tot 20 procent. Toch zal het wegtransport ook in de toekomst een belangrijke vervoersmodus blijven en dit door het grote volume containers met een lokale herkomst of bestemming. Volgens het meest recente rapport van de Nationale Bank (editie 2008, cijfers 2006) is de haven van Antwerpen goed voor een directe toegevoegde waarde van 9.159,7 miljoen euro. Over een periode van zes jaar ( ) is dit een stijging met 5,7 procent. Als men rekening houdt met de indirecte effecten realiseert de haven een totale toegevoegde waarde van miljoen euro. HAVENBEVEILIGING De Antwerpse haven creëert directe arbeidsplaatsen (voltijdse equivalenten), een stijging van 2,0 procent tegenover Als men ook rekening houdt met de indirect gecreëerde werkgelegenheid, is de haven van Antwerpen goed voor voltijdse equivalenten. Na een sterk eerste half jaar steeg het aantal gewerkte taken in 2008 met 2,8 procent naar In 2007 lag dat aantal op Op Europees niveau regelt verordening EG 725/2004 de verbetering van de beveiliging van schepen en havenfaciliteiten (ISPS), terwijl de richtlijn 2005/65 EG betrekking heeft op het verhogen van de veiligheid van de havens. De Antwerpse haven telt 78 havenfaciliteiten die door de federale overheid gecertificeerd zijn als ISPS-faciliteit. Deze inkrimping van 90 (2007) naar 78 ISPS-faciliteiten heeft voornamelijk te maken met consolidatie van bepaalde terminals en de afname van het aantal wachtkaaien. HINTERLANDTRANSPORT Het team van de Havenkapiteindienst/Security (HKD/SEC) staat niet alleen in voor de opvolging en implementatie van de verordening en de richtlijn, maar fungeert ook als een operationele havenbeveiligingsorganisatie. Het team werd in 2008 versterkt met twee controleurs havenbeveiliging. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen streeft een duurzaam hinterlandtransport na, door zoveel mogelijk de binnenvaart en het spoor als Actief

10 Cooperative Shield : havenbeveiliging is een prioriteit. In maart 2008 inspecteerde een team van het Directoraat-generaal Transport en Energie van de Europese Commissie drie havenfaciliteiten uit de petrochemische sector. Het eindrapport vermeldde geen tekortkomingen. Aansluitend startte HKD/SEC de tweede periodieke auditcampagne, deels gecombineerd met inspecties door de nationale autoriteit. Hierbij werd het voorbereidende werk gedaan voor de vernieuwing van 64 certificaten in Om de bedrijven bij te staan in de uitvoering van de verplichte kwartaalen jaarlijkse oefeningen werd het Handboek ISPS oefeningen samengesteld. Dit is ondertussen ter beschikking op de website van het Gemeentelijk Havenbedrijf. De eerste grootschalige oefening rond havenbeveiliging, Cooperative Shield, vond plaats in oktober De federale politie, de lokale politie, defensie, de provincie en de stad, het Lokaal Comité voor Maritieme Beveiliging en het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkten hiervoor intensief samen. In november organiseerde HKD/SEC voor de PFSO s een informatienamiddag over oefeningen, incidentmelding en havenbeveiliging. 16

11

12 2 Toekomstgericht Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen blijft samen met de overheid en de privépartners investeren in de toekomst. Deze toekomstige ontwikkelingen kaderen in een meerjarenplan met aandacht voor duurzaamheid en een evenwichtige balans tussen economie en ecologie, met aandacht voor mens en ruimte. Het overzicht van de projecten is niet exhaustief maar laat enkele van de grotere projecten de revue passeren. NIEUW HAVENHUIS In het Havenhuis aan de Entrepotkaai is er een acuut gebrek aan werkruimte. Daarom verkoos de raad van bestuur van het Havenbedrijf om op de site van de technische dienst aan kaai 63 een nieuw Havenhuis te bouwen met integratie van het bestaande Hansagebouw. Een Havenhuis voor de toekomst: ambitieus en vooruitstrevend. 21 Toekomstgericht

13 Het ACC zal 12 miljoen euro kosten en wordt gefinancierd door de Vlaamse Overheid en het GHA. Voor de bouw van dit centrum wordt gewerkt met een Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester. Bij oplevering, voorzien in 2013, zal dit ACC dienst doen als een internationaal referentiepunt voor de maritieme kennisregio Vlaanderen en Flanders Port Area. Na een Open Oproep van de Vlaamse bouwmeester werd het ontwerp van Zaha Hadid Architects uit Londen weerhouden. Het ontwerp komt tegemoet aan enkele belangrijke basisvereisten. Zo integreert het de technische en administratieve diensten, wordt het oude Hansagebouw integraal opgenomen in de nieuwbouw en krijgen de havengemeenschap en de stad Antwerpen een nieuw iconisch gebouw. De geraamde bouwkost bedraagt 31,5 miljoen euro exclusief BTW en erelonen. Het gebouw zal in 2013 afgewerkt zijn. HERAANLEG KAAIEN WILLEMDOK EN BONAPARTEDOK UITBOUW DEURGANCKDOK De nieuw aangelegde kaaien rond het Willem- en Bonapartedok werden in 2008 officieel ingehuldigd. Bestrating met kasseien en blauwe hardsteen, zitbanken met zicht op de jachthaven en boompartijen karakteriseren de nieuw aangelegde open ruimte. De werken verliepen in fases. De heraanleg van de Entrepotkaai startte in januari Aansluitend werd de Godefriduskaai met de Zeevaartstraat gerenoveerd. In 2007 en 2008 pakte men vervolgens de Sint Laureiskaai en de Sint Aldegondiskaai aan. De aannemer voerde de laatste werken uit in juni De uiteindelijke kostprijs van de heraanleg bedraagt ruim 4,5 miljoen euro. Na de voltooiing van de derde en laatste baggerfase is sinds 2008 de volledige kaaimuurlengte aan de oost- en westzijde van het dok ter beschikking. De plaats van de einddijk zal pas worden weggebaggerd na de voltooiing van de tweede sluis op Linkeroever. RENOVATIE DELWAIDEDOK Inhuldiging van de nieuwe toren aan de Kallosluis in aanwezigheid van minister-president Kris Peeters. De MSC home terminal fungeert als Europese draaischijf voor de diensten van de Mediterranean Shipping Company (MSC) en beslaat de volledige zuidkant van het dok. Met een nieuwe renovatie aan de noordzijde werd een extra kaaimuur van 440 meter gerealiseerd, toegankelijk voor postpanamax containerschepen van TEU en meer. De werken werden afgerond in Er werden ook twee nieuwe super postpanamaxkranen in dienst genomen, zodat ook de nieuwste containerschepen kunnen worden behandeld. De heraangelegde kaaien: de oude havenbuurt leeft. WERKEN VAN CAUWELAERTSLUIS In 2008 startten de werken aan de Van Cauwelaertsluis. Na deze eerste fase zal de binnenvaartsluis eind 2009 ook effectief buiten dienst worden gesteld voor een periode van 13 maanden. De betrokken diensten bereiden een communicatie- en verkeersbegeleidingsplan voor om de gevolgen voor de binnenvaart tot een minimum te beperken. ANTWERP COORDINATION CENTER Met de bouw van een nieuw Antwerp Coordination Center (ACC) wil het GHA samen met alle andere betrokkenen een gecentraliseerde scheepvaartbegeleiding uitbouwen. Op de gezamenlijke werkvloer zullen 30 specialisten zorgen voor een veilige en vlotte verkeersafwikkeling van en naar Antwerpen en op de Schelde. Het gaat daarbij om de diensten van de Vlaamse overheid (voornamelijk scheepvaartbegeleiding en loodswezen), het Havenbedrijf Antwerpen en enkele direct betrokken partijen. Bovendien wordt in dit gebouw ook een algemeen crisiscentrum voor het havengebied Antwerpen gehuisvest. Het nieuwe complex komt achter dienstgebouw A bij de Zandvliet- en Berendrechtsluis Toekomstgericht

14 WIFI ANTWERPPORT Het Gemeentelijk Havenbedrijf stelde eind 2008 zijn nieuwe draadloze netwerk WiFi ANTWERPPORT ter beschikking aan klanten in het volledige dokkencomplex van de Antwerpse haven. Het aantal eigen vaartuigen dat hiervan gebruik zal maken, wordt in 2009 fors uitgebreid. Vooral de sleepboten en de baggerschepen komen hiervoor in aanmerking. De belangstelling voor WiFi ANTWERPPORT groeit en een extra informatiecampagne in 2009 moet zoveel mogelijk klanten informeren over de mogelijkheden en voordelen van dit netwerk. UITBOUW WINDMOLENPARK Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkte ook in 2008 verder aan de projecten rond alternatieve en groene energie. Er werd veel voorbereidend werk verricht voor de bouw van 38 windmolens. Vier turbines werden in 2008 opgeleverd. Het aantal concessieovereenkomsten steeg naar 19. WiFi ANTWERPPORT: gratis surfen op het water. RADARS EN CAMERA S Groene energie voor een duurzame haven. In de vier Vlaamse zeehavens voert de Vlaamse overheid VTS-investeringsprojecten uit. Deze projecten garanderen een perfecte afstemming en uitwisselbaarheid tussen de bestaande apparatuur van de overheid en deze die binnen de havengebieden wordt gebruikt. In het havengebied werden in opdracht van de Vlaamse overheid en het Havenbedrijf zes radars gebouwd. Daarnaast werden ook camera s geïnstalleerd voor een nog betere begeleiding van de scheepvaart. Vier camera s zijn operationeel en de komende twee jaar is er een uitbreiding voorzien naar vier radarsites met telkens twee camera s. Eén site met twee camera s aan de Kallosluis (Linkeroever) is in opbouw. In de haven van Antwerpen moet jaarlijks een grote hoeveelheid onderhoudsbaggerspecie worden verwijderd. Het GHA werkt actief mee met de Vlaamse Commissie Integraal Waterbeleid aan de ontwikkeling van kwaliteitsdoelstellingen voor de onderwaterbodem in de havendokken en de sanering van die onderwaterbodems. Enkele projecten rond de verwerking en berging van de onderhoudsbaggerspecie komen op kruissnelheid waaronder Amoras (Antwerpse Mechanische Ontwatering, Recyclage en Applicaties van Slib). Het Amoras-project omvat de bouw en de exploitatie van een fabriek voor de mechanische ontwatering van onderhoudsbaggerspecie met kamerfilterpersen. De installatie moet in 2011 gebruiksklaar zijn. Het Vlaams Gewest leverde een vergunning af voor de aanleg van onderwatercellen in het Churchilldok, zodat de periode tot 2011 kan worden overbrugd, en gaf toestemming voor een bijkomende cel. GRENSINSPECTIEPOST LINKEROEVER In de buurt van het Deurganckdok bouwt en financiert het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen een nieuwe grensinspectiepost van waaruit verschillende federale overheidsdiensten de groeiende goederenstroom op de Linkerscheldeoever zullen controleren. De douane, de scheepvaartpolitie en het Federale Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) krijgen met dit volwaardig keurcentrum een vaste uitvalsbasis. De douane krijgt twee tunnels ter beschikking voor het scannen van verdachte containerladingen terwijl de Scheepvaartpolitie er haar Waaslandhaven-Post in onder brengt. Deze grensinspectie gaat open in De nieuwe gebouwen hebben een prijskaartje van 10,7 miljoen euro. 24 AMORAS EN DE ONDERWATERBODEM Andere projecten De werken die een definitieve oplossing moesten bieden voor de verzakkingen aan de Europaterminal werden in 2008 beëindigd. Tegelijk liet het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de fenders vervangen voor een bedrag van 2,3 miljoen euro en vernieuwde PSA HNN de kaaiverharding. 25 Toekomstgericht

15 CONCESSIEBELEID Met de Limburgse partijen werd de Visienota Logistiek Antwerpen Limburg ondertekend om in 2009 te komen tot een samenwerkingsovereenkomst met de verschillende betrokken partijen waaronder de POM Limburg, LPL, Limburgse gemeenten, LRM en De Scheepvaart. Concessies en Patrimoniumbeleid Na de bevestiging door de raad van bestuur (3 juli 2007) van de concessies als hoeksteen van het globale havenbeleid, werd duidelijk dat een herziening van de Algemene Voorwaarden zich opdrong. Ook de Europese Commissie nam een aantal principes aan die conflictueus waren met de bestaande voorwaarden. Ook het voorland wordt verkend op projecten die kunnen bijdragen tot de verdere economische ontwikkeling van de haven. Afhankelijk van de opportuniteiten en na grondige analyse zullen mogelijk nieuwe projecten worden opgezet. In 2008 bereidde het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen deze herziening verder voor. Er werden constructieve gesprekken gevoerd met de verschillende belangenverenigingen in de haven (KVBG, ABAS, VOKA en Alfaport) om tot een modern en aangepast concessiebeleid te komen. Het uiteindelijk document zorgt voor een evenwicht tussen de belangen van de publieke overheden en de private partners. Markconsultatie Ontwikkelingszone Saeftinghe Met het oog op de verdere uitbreiding van de Antwerpse haven op Linkeroever werd de marktconsultatie voor de Ontwikkelingszone Saeftinghe in oktober 2008 opgestart. Met dit initiatief wilden het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en de Maatschappij Linkerscheldeoever in eerste instantie peilen naar de interesse van marktpartijen om zich te vestigen in dit gebied van ca hectare. In de consultatie werden een 1000-tal bedrijven wereldwijd gepolst naar de belangstelling voor de exploitatie van een getijdendok voor containerbehandeling en de interesse in industriële en logistieke projecten. Er werden ook nieuwe havengronden verworven die medio 2009 ter beschikking worden gesteld via een brede bevragingsprocedure. De site situeert zich in het hart van de haven en is zowel via de weg als het spoor ontsloten. Aan het Deurganckdok op de Linkerscheldeoever zijn de concessies verder ingevuld. Zo beschikte de Antwerp Gateway terminal van DP World aan de oostzijde van het containergetijdendok op het einde van 2008 over een concessie met een oppervlakte van ca m². Aan de westzijde van het dok heeft het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de volledige concessie van PSA HNN met een oppervlakte van ongeveer m² ter beschikking gesteld van de concessionaris. Energiebeleid Ontwikkelingszone Saeftinghe: de haven van Antwerpen blijft vooruitkijken. In 2008 werd een multidisciplinaire werkgroep Energie opgericht om verschillende energieprojecten te beoordelen en nieuwe opportuniteiten te evalueren. Een aantal investeerders bood zich aan om in het havengebied steenkool- en gascentrales te bouwen en een netwerk voor zonneenergie op te richten. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkte ook verder aan zijn projecten rond alternatieve en groene energie. Broaden your horizon Looking for space to grow? The Port of Antwerp s Saeftinghe Development Area and a possible tidal dock will offer rarely seen opportunities for growth with a surface area of some 2500 acres. Drawing on the superior location, facilities, expertise and productivity of the Port of Antwerp, the Saeftinghe Development Area will further strengthen Antwerp s position as one of the largest, most efficient ports in Europe. Expressions of interest are now being accepted for a wide range of maritime, logistics and industrial projects. Submissions for the initial market consultation are due on 31 January Achter- en voorland Het directiecomité en de raad van bestuur van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen keurde op 13 oktober 2008 het voorstel tot achterlandbeleid goed van het projectteam voor- en achterland. In deze strategische nota pleit het team voor de versterking van de maritieme, industriële en logistieke positie van de haven van Antwerpen, de nodige ruimte voor nieuwe bedrijven en een toename van de modal split. Deze paper was de basis voor een rondvraag bij de private ondernemingen. Uit de reacties bleek eens te meer dat private bedrijven zich meer en meer bewust worden van het belang van een achterlandbeleid acres in the heart of Europe Looking for space to grow? The Port of Antwerp s Saeftinghe Development Area and a possible tidal dock will offer rarely seen opportunities for growth for a wide range of maritime, logistics and industrial projects. Drawing on the superior location and infrastructure of the Port of Antwerp, the Saeftinghe Development Area will further strengthen Antwerp s position as one of the largest, most efficient ports in Europe. Do not miss this opportunity. Submissions for the initial market consultation are due on 31 January THE SCHELDT LEFT BANK CORPORATION THE SCHELDT LEFT BANK CORPORATION Toekomstgericht

16

17 3 Bereikbaar DE HAVEN EN HAAR MARITIEME TOEGANKELIJKHEID Scheldeverdieping De derde verdieping van de Westerschelde garandeert een getijdenonafhankelijke vaart voor schepen met een diepgang tot 13,10 meter. Binnen tijvensters kunnen schepen tot 16,20 meter de haven van Antwerpen probleemloos bereiken. Hiervoor moet op elf plaatsen de zogenaamde drempels worden gebaggerd, in het hele gebied vanaf Vlissingen tot 500 meter voorbij het Deurganckdok. Toegankelijkheid, natuurlijkheid en veiligheid zijn de drie pijlers waarop de Scheldeverdieping rust. De werken moeten eind 2009 zijn afgerond. Toegankelijkheid, natuurlijkheid en veiligheid. Het baggerbedrijf kent zijn Schelde. 31 Bereikbaar

18 Van de zowat zeeschepen die Antwerpen jaarlijks aandoen, zijn er ongeveer tijgebonden. Na de verdieping zal zowat 70 procent van deze schepen niet langer tij-afhankelijk zijn. De resterende 30 procent zal dankzij de verdieping over een uitgebreider tijvenster en dus uitgebreidere vaarmogelijkheden beschikken. De vier verdragen die de volledige ratificatieprocedure hebben doorlopen zijn: Het verdrag voor de uitvoering van de Ontwikkelingsschets 2010 met afspraken over de uitvoering en de financiering van de Scheldeverdieping en de noodzakelijke natuurontwikkeling voor de eerstkomende periode. Het verdrag biedt de provincie Zeeland de mogelijkheid om namens Nederland de natuurmaatregelen te realiseren. Het verdrag over de samenwerking op het gebied van beleid en beheer in het Schelde-estuarium dat moet leiden tot versterkte samenwerking tussen de overheden van beide landen op het gebied van toegankelijkheid van de Scheldehavens, de natuur en de veiligheid tegen overstromingen. Het verdrag over het gemeenschappelijk nautisch beheer dat de samenwerking op dit gebied versterkt in het Schelde-estuarium. Dit verdrag is een formalisering van de bestaande situatie en betekent dat Nederland en Vlaanderen gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor de veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartverkeer. Hiervoor wordt de Vlaams-Nederlandse Permanente Commissie voor Toezicht op de Scheldevaart onder meer belast met het opstellen van een veiligheidsplan. Het verdrag over de ontkoppeling van de loodsgelden dat na meer dan 150 jaar een einde maakt aan de verdragsrechtelijke koppeling van de loodsgeldtarieven tussen Antwerpen en Rotterdam. De uitvoering van de baggerwerken op de Schelde is gegund aan de Tijdelijke Handelsvereniging Zeeschelde (Dredging International nv, Ondernemingen Jan De Nul nv en Baggerwerken Decloedt en Zn.). In totaal wordt circa 14 miljoen m3 baggerspecie verwijderd, nagenoeg gelijk verdeeld over de Westerschelde (Scheldemonding tot Belgisch-Nederlandse grens) en de Beneden-Zeeschelde (Belgisch-Nederlandse grens tot Antwerpen). De vaargeul wordt verbreed tot 370 meter, en dit vanaf de Europaterminal tot 500 meter stroomopwaarts van het Deurganckdok. Vanuit nautisch oogpunt worden de drempels van oost naar west verdiept. Voor de baggerwerken is in 2007 al 42 miljoen euro begroot. Voor de aansluitende werken werd in 2008 nog eens 58 miljoen euro uitgetrokken. Dankzij deze verdieping wordt de concurrentiepositie van de haven van Antwerpen gevoelig verhoogd. De verwachte transportbaten tot en met 2030 worden voor Vlaanderen geschat op 0,7 tot 1,1 miljard euro. Tweede sluis Linkeroever Ratificatie Scheldeverdragen De bouw van een tweede sluis tot het dokkencomplex op de Linkerscheldeoever is een prioritair havenontwikkelingsproject, wil men de verdere ontwikkeling van het havengebied niet hypothekeren. Op dit ogenblik bedient slechts één sluis het dokkencomplex en de privébedrijven dringen dan ook al langer aan op de aanleg van een nieuwe sluis. Na de goedkeuring van de vier Scheldeverdragen door de Eerste Kamer van de Nederlandse Staten-Generaal (8 juli 2008) werden de vier Scheldeverdragen op 28 augustus 2008 formeel bekrachtigd door de vertegenwoordigers van de Vlaamse en Nederlandse regering. De verdiepingswerken aan Nederlandse kant kunnen nu ook definitief van start gaan. Langs Vlaamse zijde zijn de baggerwerken afgerond in De bouw van dergelijke sluis (de grootste ter wereld) vraagt bijzonder veel voorbereidend werk onder de vorm van studies en simulaties, een technische uitvoeringsstudie en een maatschappelijke kosten-batenanalyse. Een aantal studies is al in uitvoering. De bouw van de sluis zou ongeveer 4,5 jaar duren. Tweede sluis Linkerscheldeoever: een prioritair havenontwikkelingsproject. Het havenbestuur verklaarde zich bereid om mee te werken aan de financiering van de sluis, onder nader te bepalen voorwaarden die bovendien gelijk moeten lopen met gelijkaardige investeringen in andere havens (level playing field). Ketenbenadering De scheepsbewegingen op de Schelde en in het havengebied kunnen niet los van elkaar worden gezien. Om de werking en exploitatie van de Antwerpse haven op commercieel en operationeel vlak te optimaliseren, is het dan ook van belang dat het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de verkeersafwikkeling op de Schelde mee kan aansturen. Om aan deze specifieke noden tegemoet te komen, werd onder impuls van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen het principe van de ketenbenadering uitgetekend Bereikbaar

19 vaart in de modal split. De huidige 33 procent wil men binnen afzienbare tijd verhogen naar 40 procent. De prognoses voor 2018 zijn een binnenvaarttrafiek van meer dan 115 miljoen ton. Met een actieprogramma en in samenspraak met alle belanghebbenden wil het GHA de rol van de binnenvaart in de Antwerpse haven bestendigen en vergroten. Om de bestaande en toekomstige projecten te bundelen, de opvolging ervan te stroomlijnen en proactief te ageren, werkte de afdeling Strategie en Ontwikkeling al in 2007 een Masterplan voor de Binnenvaart uit. Tal van projecten uit dat Masterplan kregen in 2008 concreet vorm. De studie rond de kleine containervolumes werd voort opgevolgd en uit de analyse blijkt dat consolideren, vooral langs de waterweg, een globaal kostenvoordeel kan opleveren. Op basis van concrete cijfers worden in 2009 één of meerdere business cases uitgewerkt met het oog op mogelijke pilootprojecten. Ketenbenadering, het kernwoord voor een optimalisatie van het scheepsverkeer. Parallel hiermee is er het overleg over een optimalisatie van de afhandeling van de containerbinnenvaart in de Antwerpse haven. Dit overleg startte in januari 2008 met verkennende gesprekken tussen stouwers, binnenvaartoperatoren, waterwegbeheerders en het Havenbedrijf. Met de ondertekening van een charter (september 2008) scharen zowel de terminaloperatoren als de binnenvaartsector zich achter een reeks procedures om de afhandeling te verbeteren. Containerbinnenschepen worden uitgerust met een positiebepalingssysteem. Ook wordt de ontwikkeling bekeken van een geautomatiseerd (pre-)planningssysteem op basis van termijnaanvragen enerzijds en de beschikbare overslagcapaciteit anderzijds. De ketenbenadering stelt de optimalisatie van de gehele keten centraal, eerder dan de individuele belangen van de betrokken partijen. Om de verkeersstromen van en naar de haven van Antwerpen vlot, efficiënt en veilig te kunnen afwikkelen, moet er naast de verkeersveiligheid ook rekening worden gehouden met de lokale havensituatie, het ligplaatsenbeheer en de sluisplanning. Dit impliceert dat de verkeersleiding het scheepvaartverkeer van en naar de haven actief aanstuurt, zowel in opvaart als in afvaart. Gelet op het grote economische en commerciële belang kan het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen aangeven welke schepen het prioritair wil ontvangen of laten vertrekken, uiteraard rekening houdend met een veilige verkeersafwikkeling. Het principe van de ketenbenadering is samen met het principe van het gemeenschappelijk nautisch beheer opgenomen in het nautische luik van het verdrag dat Vlaanderen op 21 december 2005 met Nederland afsloot. De doelstelling van de ketenbenadering is de optimalisatie van organisatie en coördinatie van het scheepvaartverkeer van de loodskruisposten tot aan de ligplaats in de haven. De Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit, het Vlaamse en het Nederlandse Loodswezen, de havenkapiteindienst van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen, de Unie van Redding- en Sleepdienst, Brabo en de sleepdienst in de dokken werken hiervoor samen via een doorgedreven afstemming en communicatie. In het kader van het masterplan werd in 2007 het Barge Traffic System of BTS ingevoerd waarbij binnenschepen elektronisch aanmelden en termijnen aanvragen op de containerterminals van PSA-HNN en DP World. Dit systeem werd in 2008 verder geoptimaliseerd en de BTS datamart werd op punt gesteld zodat de interne analyses beter kunnen worden uitgevoerd. Het BTS maakt een eenvoudige aanmelding en een transparante planning mogelijk. In 2008 werden eveneens de eerste stappen gezet voor de uitbreiding van het BTS naar andere goederensoorten, te beginnen met de tankvaart. Het masterplan binnenvaart wordt uitgevoerd. DE HAVEN EN HAAR ACHTERLANDVERBINDINGEN Binnenvaart In 2008 werden in de Antwerpse haven meer dan 90 miljoen ton goederen aan- en afgevoerd via binnenvaart. Een kwart hiervan waren containers en met 41 miljoen ton namen vloeibare bulkproducten het grootste volume voor hun rekening. Ondanks de groeivertraging verwacht men voor het containervervoer een forse toename van het aandeel van de binnen Bereikbaar

20 Lijn 27A en 2de spoorontsluiting Met de verhoging van de bruggen tot 9m10 en de verbreding van het Albertkanaal onder de bruggen wordt containervaart met vier lagen containers mogelijk. De werken gingen van start in 2008, worden gefaseerd aangepakt en maken deel uit van het Masterplan Mobiliteit Antwerpen. De procedures zijn opgestart voor aanpassingen aan de bestaande havenspoorontsluiting (lijn 27A). Op dit spoor worden op twee plaatsen ongelijkgrondse kruisingen gebouwd in plaats van de huidige wissels. Hierdoor zal de capaciteit van dit spoor met dertig procent toenemen. Deze infrastructuur zou tegen 2012 operationeel moeten zijn. Het Permanent Overleg met de VOKA Binnenvaartcommissie blijft het overkoepelende forum voor binnenvaartaangelegenheden. Onderwerpen als ontgassingmogelijkheden voor de tankvaart, lig- en wachtplaatsenbeleid, havenrechten, afvalbeheer en mogelijke milieumaatregelen krijgen de nodige aandacht op dit gespreksforum. Lijn 24 Montzenlijn De belangrijkste verbinding tussen de haven van Antwerpen en Duitsland is momenteel de goederenspoorlijn 24 via Visé en Montzen naar Aachen-West, de zogenaamde Montzenlijn. Jaarlijks passeren hier ongeveer treinen. Dit maakt het meteen tot het drukste grenspunt van het Belgische spoorwegnet. Na een grondige modernisering bleef de enige ontbrekende schakel een elektrische bovenleiding op 8 kilometer spoor tussen de bundel in Montzen en de Duitse grens. Deze werd in 2008 gerealiseerd en sinds midden december kunnen elektrische locomotieven nu rechtstreeks doorrijden van de Antwerpse haven tot in Duitsland en omgekeerd. Spoortransport Gentboog Het spoorbeleid: Investeren en moderniseren. Eind april 2008 nam Infrabel, de Belgische spoorinfrastructuurbeheerder, de Gentboog in Melsele officieel in gebruik. Deze 1,3 kilometer lange spoorboog verbindt de havenspoorlijn 10 op Linkeroever rechtstreeks met de spoorlijn 59 richting Gent. De nieuwe spoorboog zorgt voor een rechtstreekse verbinding met de havens van Gent, Zeebrugge en NoordwestFrankrijk. Dit levert een tijdswinst op van 30 tot 90 minuten en biedt bijkomende spoorcapaciteit op het bestaande net. De werken duurden ongeveer 1,5 jaar en kostten 10 miljoen euro. Diverse spoorwegmaatschappijen maakten van de gelegenheid gebruik om te investeren in nieuwe, krachtige elektrische locomotieven die inzetbaar zijn in verschillende landen. Dit verhoogt zowel de snelheid als de betrouwbaarheid op het traject. Liefkenshoekspoortunnel IJzeren Rijn Op 12 november 2008 begon de aanleg van de Liefkenshoekspoortunnel. Deze tunnel zal de Linkeroever (Waaslandhaven) en de Rechteroever (rangeerstation Antwerpen-Noord) rechtstreeks per spoor verbinden. Het treinverkeer vanuit onder andere het Deurganckdok zal zo sneller en efficiënter verlopen omdat het rechtstreeks kan doorrijden naar AntwerpenNoord. Daar worden de treinen dan samengesteld om verder te rijden naar Nederland, Duitsland, het zuiden van Frankrijk en het zuidoosten van België. Het huidige spoortraject via de Kennedytunnel is ongeveer 20 kilometer langer dan de nieuwe verbinding via de Liefkenshoekspoortunnel. Bovendien beschikt het over een beperkte capaciteit om de verwachte groei van het spoorverkeer op te vangen. De IJzeren Rijn is de meest efficiënte spoorverbinding tussen de haven van Antwerpen en het Ruhrgebied, het industriële hart van Duitsland. De bestaande spoorlijn is ongeveer 50 kilometer korter en vlakker dan de huidige route over Montzen en Aachen. De lijn is sinds 1991 op Nederlands grondgebied over enkele korte stukken buiten gebruik gesteld. België en Nederland discussiëren al jaren over het weer in gebruik nemen van het volledige traject. Het Internationaal Arbitragetribunaal in Den Haag heeft in 2005 bevestigd dat België recht heeft op het gebruik van de IJzeren Rijn. Nederland mag echter een aantal eisen stellen in verband met milieubescherming. In 2006 stelden België en Nederland een commissie van onafhankelijke deskundigen samen die zowel de kosten voor ingebruikname als een verdeelsleutel voor die kosten zou berekenen. Op basis van twee afzonderlijke studies heeft de commissie in 2007 bepaald dat de toekomstige IJzeren Rijn een minimale capaciteit moet hebben van 72 treinen per etmaal in beide richtingen. Tijdens de ontmoetingen van de verkeersministers van België, Duitsland en Nederland werd uit alle alternatieven het historisch tracé uiteindelijk weerhouden. Ondertussen wordt voortgewerkt aan een voorstel over de kostenverdeling. De Liefkenshoekspoortunnel wordt 6 kilometer lang en bestaat uit een dubbele spoorkoker onder de Schelde en het Kanaaldok. De totale lengte van de nieuwe spoorverbinding, inclusief de tunnel, bedraagt 16,2 kilometer. De totale kost is begroot op 765 miljoen euro. Voor de bouw en financiering werd een beroep gedaan op een publiekprivate samenwerkingsconstructie. Ongeveer tien procent van de kosten worden rechtstreeks gedragen door de bouwheer, Infrabel. De rest van de financiering komt voor rekening van een consortium van bedrijven onder de naam LOCORAIL nv. Dit consortium zal ook instaan voor de eigenlijke bouw en, gedurende 38 jaar vanaf de ingebruikname, voor de exploitatie en het onderhoud. De Vlaamse Overheid cofinanciert het hele project. De basisinfrastructuur wordt tegen midden 2013 opgeleverd, de verbinding zelf moet dan ongeveer één jaar later in gebruik zijn. 36 Intra Port Rail Project In 2008 stelde NMBS/B-Cargo Antwerp Port Rail (AP-Rail) voor aan het publiek. AP-Rail zal aan andere spoorwegondernemingen zogenaamde laatste mijl -spoordiensten aanbieden. Dit zijn spoortransporten tussen spoorwegbundels in de haven en de verschillende terminals. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan de vraag van het Havenbedrijf en andere spoorwegondernemingen om het haveninterne transport op een kostenefficiënte, veilige en neutrale manier door één dienstverlener te laten uit- 37 Bereikbaar

21 Wegvervoer voeren. De verschillende spoorwegondernemingen kunnen zich dan concentreren op het eigenlijke lange afstandstransport, wat een behoorlijke tijdswinst oplevert. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen onderzoekt de mogelijkheid om een permanent verkeersmeetnet in de haven te installeren, waardoor het basismeetnet van het Vlaamse Verkeerscentrum kan worden aangevuld met informatie van deze extra meetlocaties. Door de verzamelde informatie rond het vrachtverkeer op het hoofdwegennet en het onderliggende wegennet in de haven op een permanente manier te koppelen, kan continu een samenhangend beeld gevormd worden van de verkeerssituatie rond de stad en van en naar de haven. Die informatie geeft inzicht in de variatie van de verkeerstromen. Dit maakt de planning van wegwerkzaamheden efficiënter en verschaft meer inzicht in de verkeerspatronen waardoor op langere termijn de mobiliteitsefficiëntie kan worden bijgestuurd (vertrektijden afstemmen op de mobiliteitsgegevens). NMBS/B-cargo ging als eerste in op het initiatief van het GHA en zal via AP-Rail de organisatie voor havenintern spoortransport openstellen voor derden en dit tegen vastgestelde en transparante prijzen. Het GHA staat positief tegenover dit initiatief, maar ziet dit als het beginpunt van verdere ontwikkelingen, zowel naar de omvang van de dienstverlening als de prijs. Het ondersteunt AP-Rail op een niet-exclusieve manier via zijn eigen promotie- en marketingkanalen. Grondige monitoring van het vrachtwagenverkeer in en om de haven Bereikbaar

22

23 4 Verantwoord STRATEGISCHE PLANNING In uitvoering van het Vlaams Regeerakkoord van juli 1999 werd in de Vlaamse havens een planningsproces gestart. Voor elk havengebied moet een strategisch- en een ruimtelijk uitvoeringsplan worden opgesteld dat uitgaat van een maximale bescherming van de omliggende woonzones, het behoud en het versterken van de ecologische infrastructuur binnen en buiten het havengebied en een zuinig ruimtegebruik waardoor de economische expansie van de havens niet alleen wordt gepercipieerd als het innemen van open ruimte ten koste van landbouw, natuur of bestaande woongebieden. In 2008 werd gestart met het opstellen van het AfbakeningsGRUP voor de haven. Hiermee wordt de afbakening van het havengebied vastgelegd, Het AfbakeningsGRUP: economie in harmonie met mens en natuur. 43 Verantwoord

24 wat de uiteindelijke finaliteit van de Strategische Planning voor de Antwerpse haven is. Afbakeningsgrup voor het zeehavengebied Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen maakt deel uit van de werkgroep Strategisch Plan, van de begeleidingswerkgroep voor het planmer voor de afbakening van het Zeehavengebied en van de ambtelijke werkgroep voor de voorbereiding van het principieel programma AfbakeningsGRUP Haven van Antwerpen (Gewestelijk Ruimtelijk UitvoeringsPlan). Op deze manier is het Havenbedrijf nauw betrokken bij de besluitvorming rond de toekomstige afbakening en invulling van de economische ruimte van het zeehavengebied en de afbakening van natuurkerngebieden in en om het havengebied. Het Strategisch Plan voor de haven van Antwerpen, het plan-mer en de afbakeningsgrup zullen in belangrijke mate het kader vormen waarbinnen de haven binnen de planhorizon 2030 ruimtelijk zal kunnen ontwikkelen. Een kritische aanpak van de milieuuitdagingen. De Vlaamse administratie legde in 2008 de laatste hand aan het planmer voor het havengebied. Dat plan bekijkt zowel de uitbreiding- als inbreidingsmogelijkheden vanuit de prognose dat Antwerpen in 2030 ongeveer 300 miljoen ton zal behandelen. Na een goedkeuring door de cel MER wordt verwacht dat de Vlaamse Regering begin 2010 over een Gewestelijk Ruimtelijk Uitbreidingsplan (GRUP) beslist. Het Havenbedrijf integreert de milieuaspecten in zijn besluitvorming. Het is evident dat het Havenbedrijf de ontwikkelingsmogelijkheden van de haven als economische poort voor Vlaanderen wil blijven stimuleren en vrijwaren. De milieu-inspanningen die van de Antwerpse havengemeenschap worden gevraagd, moeten in een redelijke verhouding staan tot de baten die dit voor het milieu en de omgeving oplevert. Het Havenbedrijf pleit dan ook voor een proactieve, verantwoordelijke en kritische aanpak van milieu-uitdagingen. Waar dat een meerwaarde betekent, opteert het GHA voor een gebiedsgerichte en integrale aanpak. Het plan stelt een aantal voor de haven strategische krijtlijnen voorop. Zo is een tweede haventoegang naar de Waaslandhaven prioritair. Het plan houdt rekening met sluisvarianten aan het einde van het Deurganckdok. Het plan voorziet ook in een groot nieuw wegenknooppunt, om de mobiliteit van en naar de Waaslandhaven vlot te laten verlopen. Voorts is de Ontwikkelingszone Saeftinghe ingeschreven in het plan, net als de derde fase in de ontwikkeling van het Verrebroekdok. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen werkt aan een milieu-informatiesysteem dat beantwoordt aan de specifieke noden op het terrein, dat de nodige expertise samenbrengt en dat toelaat de globale milieutoestand in de haven voortdurend in kaart te brengen. Het Havenbedrijf engageert zich ook om jaarlijks een milieurapport te publiceren. DE HAVEN EN HAAR OMGEVING Daarnaast heeft het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen nood aan een sterkere inbedding in het bestuurlijke landschap om samen met de centrale en lokale besturen de milieuverantwoordelijkheden te dragen en te vertalen naar de havengemeenschap. Eenduidige richtlijnen en een centrale ondersteuning voor havengebruikers staan hierbij voorop. Een duurzame haven Met de goedkeuring van de Milieubeleidsvisie op 9 mei 2007 heeft de raad van bestuur van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen de bakens uitgezet voor de verdere duurzame ontwikkeling van de haven. De haven van Antwerpen is niet alleen een maritiem, logistiek en industrieel centrum van wereldformaat, het is ook het economische hart van Vlaanderen. Dit heeft consequenties voor de milieugebruiksruimte. Ontkoppeling tussen economische groei en toenemende milieudruk is daarom geen evidente zaak. De zorg voor het milieu mag volgens het GHA niet langer gezien worden als een potentiële hinderpaal voor economische expansie maar als een troef die een competitief voordeel oplevert voor de havengemeenschap. Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen wil hierin zijn voortrekkersrol blijven spelen en de Antwerpse havengemeenschap op sleeptouw nemen. 44 Het jaarrapport van de milieucoördinator toont aan dat het Havenbedrijf heel wat inspanningen levert opdat de haven zich op een duurzame wijze zou kunnen ontwikkelen. Een aantal voorbeelden ter illustratie: Het ECORISE-project. ECORISE staat voor ecology, river en sediment en doet onderzoek naar de morfologische, hydrologische en ecologische ontwikkelingen in het Schelde-estuarium en aan de Belgische Kust. De raad van bestuur keurde in 2008 de participatie in dit project goed. Vorig jaar werd ook een interne werkgroep opgericht voor de verdere uitwerking van het energiebeleidskader. Het Havenbedrijf wil milieuaspecten in een zo vroeg mogelijk stadium integreren in het besluit- 45 Verantwoord