Hoofdlijnen Nederlands Recht

Transcriptie

1 Hoofdlijnen Nederlands Recht Bronvermelding Titel : Druk : Auteur : Uitgever : ISBN (boek) : Aantal hoofdstukken (boek) : Aantal pagina s (boek) : Hoofdlijnen Nederlands Recht 10 C.J. Loonstra Noordhoff Uitgevers B.V De inhoud van dit uittreksel is met de grootste zorg samengesteld. Incidentele onjuistheden kunnen niettemin voorkomen. Je dient niet aan te nemen dat de informatie die Students Only B.V. biedt foutloos is, hoewel Students Only B.V. dat wel nastreeft. Dit uittreksel is voor persoonlijk gebruik en is bedoeld als wegwijzer bij het originele boek. Wij raden aan altijd het bijbehorende studieboek te kopen en dit uittreksel als naslagwerk erbij te houden. In dit uittreksel staan diverse verwijzingen naar het studieboek op basis waarvan dit uittreksel is gemaakt. Dit uittreksel is een uitgave van Students Only B.V. Copyright 2012 StudentsOnly B.V. Alle rechten voorbehouden. De uitgever van het studieboek is op generlei wijze betrokken bij het vervaardigen van dit uittreksel. Voor vragen kun je je per wenden tot info@studentsonly.nl.

2 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 Terreinverkenning 3 Hoofdstuk 2 Verbintenissenrecht de overeenkomst 6 Hoofdstuk 3 De arbeidsovereenkomst en de koopovereenkomst 10 Hoofdstuk 4 Verbintenissenrecht de onrechtmatige en rechtmatige daad 13 Hoofdstuk 5 Goederenrecht 17 Hoofdstuk 6 Verdieping goederenrecht 21 Hoofdstuk 7 Ondernemingsrecht 23 Hoofdstuk 8 Burgerlijk procesrecht 28 Hoofdstuk 9 Staatsrecht 32 Hoofdstuk 10 Bestuursrecht en bestuursprocesrecht 40 Hoofdstuk 11 Strafrecht en strafprocesrecht 45 Hoofdstuk 12 Europees/ internationaal recht 48

3 Hoofdstuk 1 Terreinverkenning 1.2 Waarom recht? In een land zijn er diverse functies van het recht. De vier functies van het recht zijn de geschiloplossende functie, de additionele functie, de normatieve functie en de instrumentele functie. De geschil oplossende functie; in de Westerse cultuur is eigenrichting verboden, dus zelf actie ondernemen, het is namelijk zo dat er rechterlijke organisaties zijn die bepalen of iemand moet worden gestraft en zo ja, op welke wijze de desbetreffende persoon moet worden gestraft. De additionele functie; biedt een rechtsregel als partijen vergeten zijn afspraken te maken op een bepaald punt. De normatieve functie; dit zijn gedragsregels die moeten worden nageleefd. Deze gedragsregels worden zowel ethische normen als rechtsnormen genoemd. De instrumentele functie; de wetgever bepaalt hierbij op welke wijze bepaalde dingen gebeuren. Dit zijn vaak alledaagse dingen, zoals dat rechts voorrang heeft. 1.3 Waar vinden we het recht? Recht kunnen we terugvinden in diverse rechtsbronnen. Nederland kent vier verschillende soorten rechtsbronnen; de wet, het verdrag de jurisprudentie en de gewoonte De wet Op veel verschillende terreinen zijn er wetten. Het privaatrecht is één van de vele terreinen. Het privaatrecht valt uiteen in het vermogensrecht, het personen- en familierecht, het ondernemingsrecht en het burgerlijk procesrecht. Onder het vermogensrecht vallen alle handelingen die met geld te maken hebben; daarnaast zijn deze handelingen tussen burgers onderling en aan deze handelingen kunnen juridische gevolgen zitten. Bij het vermogensrecht is het zo dat er schade wordt geleden (BW 3, 5, 6). Onder het personen- en familierecht vallen zaken zoals; geboorte, scheiding, huwelijk, adoptie etc. (BW 1). Het ondernemingsrecht is een rechtsgebied waarin alles wordt geregeld wat betreft ondernemingen en bedrijven (BW 2). Als laatste valt het burgerlijk procesrecht onder het privaatrecht. Het burgerlijk procesrecht is het recht tussen twee of meer burgers onderling. Een van de burgers moet dan naar de rechter stappen om zijn gelijk te krijgen bij een geschil en dit heet procederen (Rv). Naast het privaatrecht kennen we ook het publiekrecht. Het publiekrecht valt uiteen in wetten met betrekking tot het strafrecht, het staatsrecht en het bestuursrecht. Bij het strafrecht worden er altijd sancties geëist door het openbaar ministerie. Dit is het geval als burgers of instanties de normen overtreden (Sr). Onder het staatsrecht valt de wijze waarop het Nederlandse regeringsstelsel vorm wordt gegeven. Dit gebeurd door middel van verkiezingen door de burgers (GW). Als laatste kent het publiekrecht het bestuursrecht. In het bestuursrecht staat welke mogelijkheden de overheid heeft om leidend op te treden tegen de maatschappij (Awb). In Nederlands zijn er 3 verschillende wetgevers en instanties die bevoegd zijn om wetten uit te vaardigen. Als eerste is dit de nationale wetgever. De nationale wetgever is wetgever op centraal niveau en bestaat uit de regering en de Staten-Generaal. Naast de nationale wetgever zijn er de decentrale wetgevers. De decentrale wetgevers zijn van provinciaal en gemeentelijk niveau. Als laatste kunnen ook andere instanties wetten uitvaardigen. 3

4 Zoals we hebben gezien zijn er veel verschillende wetten. Er kan een rangorde worden aangebracht tussen deze verschillende wetten. Hierbij gelden de volgende 3 regels. Hoog boven laag Jong boven oud Bijzonder boven algemeen Bij deze 3 regels kan er onderscheid worden gemaakt tussen een wet in formele zin en een wet in materiële zin. Er wordt gesproken van een wet in formele zin als deze wet door de nationale wetgever tot stand is gekomen. Een wet in materiële zin is voor een onbepaald aantal personen en deze kan worden uitgevaardigd door zowel de nationale wetgever als de decentrale wetgevers, terwijl een wet in formele zin alleen kan worden uitgevaardigd door de nationale wetgever Verdrag Een verdrag is een overeenkomst gesloten door twee of meer staten. Ook in een verdrag zijn rechtsregels opgenomen. Verdragen kunnen gesplitst worden in een bilateraal verdrag en in een multilateraal verdrag. Een bilateraal verdrag is een verdrag tussen twee landen en een multilateraal verdrag is een verdrag tussen meer dan twee landen. Verdragen worden steeds belangrijker in verband met de toenemende internationalisering van de samenleving Jurisprudentie Jurisprudentie is rechtspraak. Rechters nemen beslissingen en deze beslissingen kunnen als bron van recht worden gezien, omdat rechters bij delen van de wet uitgebreide uitleg geven. Bij dit uitleg geven kan de rechter gebruikmaken van zes hulpmiddelen, ook wel interpretatiemethoden genoemd. Daarnaast maakt de rechter ook gebruik van redeneerwijzen. De zes interpretatiemethoden zijn: de wetshistorische interpretatiemethode, de grammaticale interpretatiemethode, de rechtsvergelijkende interpretatiemethode, de anticiperende interpretatiemethode, de systematische interpretatiemethode en de teleologische interpretatiemethode. Bij de wetshistorische interpretatiemethode kan de rechter zich beroepen op een deel uit de geschiedenis van het recht. De grammaticale interpretatiemethode houdt in dat de rechter de betekenis van een woord gebruikt. Deze betekenis is de alledaagse betekenis van dat woord. Bij de rechtsvergelijkende interpretatiemethode wordt gekeken naar de uitleg van een woord zoals deze in het buitenland wordt gegeven. De anticiperende interpretatiemethode wordt verwezen naar een toekomstig recht. Bij de systematische interpretatiemethode hanteert de rechter de systematische wetsuitleg indien hij een rechtsregel uitlegt met een verwijzing naar het recht als systeem. Bij de teleologische interpretatiemethode knoopt de rechter aan bij de maatschappelijke functie of het maatschappelijk doel van het wetsartikel. In andere woorden, de functie heeft een wetsbepaling in het huidige rechtsverkeer. De twee redeneerwijzen die de rechter gebruikt zijn de volgende: De a-contrarioredenering; de rechter gaat er hierbij uit dat een bepaalde rechtsregel niet van toepassing is omdat die rechtsregel voor andere personen is geschreven. Redenering naar analogie; zaken die erg veel op elkaar lijken, worden gelijk geïnterpreteerd. 4

5 1.3.4 Gewoonte Ten slotte hebben we nog de gewoonte. Om de gewoonte te laten fungeren als recht moet er aan twee voorwaarden worden voldaan. Er moet sprake zijn van een vaste gedragslijn en van rechtsplicht. Als aan deze twee voorwaarden wordt voldaan, dan wordt er gesproken van gewoonterecht. 1.4 Enkele onderscheidingen binnen het recht Binnen het recht kunnen er vier onderscheidingen worden aangebracht. Namelijk tussen het materieel en formeel recht, het dwingend en het aanvullend recht, het objectief en subjectief recht en het privaatrecht en publiekrecht Materieel en formeel recht Het materiële recht houdt in wat wel en wat niet mag, dus de rechten en plichten van ieder. Het formele recht heeft betrekking op de regels die gevolgd moeten worden om het materiële recht effect te laten hebben. Een andere naam voor het formele recht is het procesrecht Dwingend en aanvullend recht Dwingend recht houdt in dat burgers hier niet van mogen afwijken. Aanvullend recht betekent het tegenovergestelde, hier kan namelijk ieder moment van worden afgeweken. Wel is er bij dit aanvullend recht één voorwaarde, namelijk dat beide partijen akkoord moeten gaan met de afwijking. Moeten is een signaalwoord voor het dwingend recht en kunnen voor het aanvullend recht Objectief en subjectief recht Met het objectief recht wordt het geldende bedoeld, ook wel het positieve recht. Met het subjectieve recht wordt het recht van een individu bedoeld. Deze subjectieve rechten komen toe aan natuurlijke personen en rechtspersonen Privaat en publiekrecht Het bovenstaande objectieve recht kan worden onderverdeeld in het privaatrecht en het publiekrecht. Het privaatrecht heeft betrekking op het recht tussen burgers onderling. Ook kan het privaatrecht recht zijn tussen de overheid en burgers. Hierbij heeft de overheid een rol als burger. Bij het publiekrecht is het recht tussen de overheid en de burger. 5

6 Hoofdstuk 2 Verbintenissenrecht de overeenkomst 2.1 Praktijkvoorbeelden Personen kunnen met elkaar een afspraak maken oftewel een overeenkomst sluiten. Een overeenkomst brengt voor ieder persoon die een overeenkomst aangaat rechten en plichten mee. En andere naam voor deze rechten en plichten zijn verbintenissen. Verbintenisscheppende overeenkomst of obligatoire overeenkomst zijn andere namen voor een overeenkomst waar rechten en plichten uit voortvloeien. Bij veel overeenkomsten is het zo dat er twee verbintenissen voortvloeien uit een overeenkomst, dit heet een wederkerige overeenkomst. Naast wederkerige overeenkomsten zijn er ook eenzijdige overeenkomsten. Een voorbeeld van een eenzijdige overeenkomst is een schenking. 2.2 Wanneer ontstaat een overeenkomst? Als iemand een aanbod doet en dit aanbod wordt door een andere persoon aanvaard, is er sprake van een overeenkomst. De aanbieder mag zijn bod intrekken onder de volgende twee voorwaarden: 1. De aanbieder heeft zijn bod nog niet onherroepelijk gemaakt 2. Het aanbod mag nog niet aanvaard zijn Ook kan een overeenkomst ontstaan door wilsverklaringen. Het is dan de bedoeling dat beide partijen laten weten dat zij een overeenkomst aan willen gaan en deze wil moeten zij vervolgens verklaren. 2.3 En toch geen overeenkomst? Er kunnen twee categorieën worden onderscheiden als er in eerste instantie wel een overeenkomst was, maar een partij van de overeenkomst dit achteraf toch niet meende. Deze twee categorieën zijn het wilsgebrek en het wilsdefect Mijn wil was niet overeenkomstig met mijn verklaring Bij een wilsdefect is het zo de betreffende partij iets in werkelijkheid niet wilde. In dit geval is er geen overeenkomstige wil en verklaring van één van de partijen en dus kan er geen overeenkomst bestaan. Stel nou dat de tegenpartij er op mocht vertrouwen dat de verklaring en de wil van de andere partij wel met elkaar in overeenstemming waren, dan zou de overeenkomst wel tot stand komen. Dit heet de wils- en vertrouwensleer Mijn wil was gebrekkig gevormd Als er sprake is van een wilsgebrek, is de wil er wel, maar is deze wil niet op een goede manier gevormd. Er kan onderscheid worden gemaakt tussen vier verschillende soorten wilsgebreken: dwaling, bedreiging, bedrog en misbruik van de omstandigheden. Er wordt van dwaling gesproken als iemand een overeenkomst heeft gesloten die hij of zij niet was aangegaan als hij of zij van de werkelijke situatie op de hoogte zou zijn geweest. Bij bedrog wordt er met opzet een onjuiste mededeling gedaan of wordt een mededeling weggelaten. Het doel hiervan is om toch iemand aan te zetten tot een bepaalde rechtshandeling. Mocht het bedrog kunnen worden aangetoond, dan kan de schade die geleden is, geclaimd worden. Men spreekt van bedreiging als een partij door middel van pressiemiddelen van de andere partij een overeenkomst sluit. Bij misbruik van omstandigheden wordt er door een partij gebruik gemaakt van de situatie waarin de andere partij verkeert. 6

7 2.3.3 Overeenkomst is in strijd met de wet, goede zeden of openbare orde Een overeenkomst is vernietigbaar als gevolg van wilsgebrek. Als de overeenkomst in strijd is met de wet, openbare orde of goede zeden, dan is de overeenkomst nietig Ik ben handelingsonbekwaam Ieder mens is handelingsbekwaam, tenzij de wet anders bepaalt. Handelingsbekwaamheid houdt in dat een persoon de mogelijkheid heeft om onaantastbare rechtshandelingen te verrichten. De rechtshandeling is een rechtsfeit. Naast deze rechtshandeling zijn er nog twee categorieën rechtsfeiten. Namelijk het blote rechtsfeit en de feitelijke handeling. Op blote rechtsfeiten kan men geen invloed uitoefenen: bij de feitelijke handeling maakt het niet uit of het rechtsgevolg wel of niet gewild is. Bijvoorbeeld een onrechtmatige daad. Er zijn twee groepen mensen die handelingsonbekwaam zijn: de onder curatele gestelde en krankzinnigen. Rechtshandelingen aangegaan door deze twee groepen mensen zijn vernietigbaar. Bij minderjarigen moet er extra aandacht worden besteed aan de handelingsbekwaamheid of handelingsonbekwaamheid omdat minderjarigen best in staat zijn om iets kleins te kopen, maar iets groots niet. 2.4 Welke inhoud heeft een overeenkomst? Wet Als men een overeenkomst sluit, komen hierbij verschillende wetten aan bod. Bij het sluiten van een overeenkomst is er sprake van zowel dwingend als aanvullend recht Gewoonte Bij een overeenkomst zijn ook wel eens gewoonteregels van toepassing. Het kan zo zijn dat partijen een overeenkomst sluiten en bij bepaalde onderdelen niet stilstaan. Meestal wordt er dan uitgegaan van de gewoonte Redelijkheid en billijkheid Mocht het zo zijn dat partijen over een bepaalde kwestie niets af hebben gesproken en zowel de gewoonte als de wet er niets over zeggen, dan kan alsnog op de grond van redelijkheid en billijkheid een overeenkomst worden gesloten. De redelijkheid en billijkheid worden onderverdeeld in de beperkende of derogerende redelijkheid en billijkheid en in de aanvullende werking van redelijkheid en billijkheid. Bij de beperkende of derogerende redelijkheid en billijkheid verklaart de rechter dat één bepaald punt dat afgesproken is door beide partijen niet geldt. Bij de aanvullende werking van redelijkheid en billijkheid zijn de partijen iets overeengekomen, maar is de rechter van mening dat ook een ander punt geldt bij de desbetreffende partijen. Een partij kan zich beroepen op een exoneratiebeding. Factoren die bij het exoneratiebeding een rol spelen zijn de zwaarte van de schuld, de aard en inhoud van de overeenkomst, de maatschappelijke positie van partijen, de wijze waarop het beding tot stand is gekomen en de mate waarin de wederpartij zich van de strekking van het beding bewust is geweest. 2.5 Men komt niet na wat is afgesproken Het kan zo zijn dat een overeenkomst niet deugdelijk is, niet wordt nagekomen of te laat wordt nagekomen. In de bovenstaande gevallen wordt er gesproken van een tekortkoming in de nakoming 7

8 van een verbintenis of van wanprestatie. Iemand die te maken krijgt met zo n tekortkoming heeft de volgende zeven rechten: 1. Nakoming, gecombineerd met aanvullende schadevergoeding 2. Vervangende schadevergoeding 3. Aanvullende schadevergoeding 4. Vervangende en aanvullende schadevergoeding 5. Nakoming van hetgeen waartoe de wederpartij zich verplicht had 6. Ontbinding van de overeenkomst 7. Ontbinding met aanvullende schadevergoeding Nakoming met aanvullende schadevergoeding Nakoming kan altijd worden gevorderd als een partij zich niet aan zijn contractuele verplichtingen houdt. Er is één uitzondering op deze regel. Nakoming kan niet worden geëist als het feitelijk niet meer kan. Er moet in dit verband wel een onderscheid worden gemaakt tussen een specieszaak en een genuszaak. Een specieszaak is een zaak waarbij er maar één exemplaar bestaat en een genuszaak is een zaak waarbij er meerdere producten zijn van een bepaald merk. Tezamen met nakoming kan ook een aanvullende schadevergoeding worden gevorderd Vervangende schadevergoeding Als een partij een vervangende schadevergoeding wil vorderen, dan moeten handelingen worden verricht aangaande de prejuridische fase en aangaande de juridische fase. Binnen de prejuridische fase moet een onderscheid worden gemaakt tussen nakoming nog mogelijk of nakoming feitelijk niet meer mogelijk. Als nakoming feitelijk niet meer mogelijk is, dan kan de eiser direct doorgaan naar de gerechtelijke procedure. Als nakoming nog wel mogelijk is, dan is de voorwaarde dat de schuldenaar in verzuim is geweest. Een ingebrekestelling moet dan worden verzonden aan de schuldenaar. Tijdens de prejuridische fase moet tenslotte ook nog een omzettingsmededeling worden gedaan door de schuldeiser. De juridische fase richt zich vooral op hetgeen de partijen moeten bewijzen als de schuldeiser ervoor kiest om over te gaan tot het vorderen van vervangende schadevergoeding Aanvullende schadevergoeding Aanvullende schadevergoeding bestaat uit twee componenten: de gevolgschade en de vertragingsschade. Vertragingsschade kan worden omschreven als schade die is ontstaan doordat niet correct is geleverd op de overeengekomen datum. Gevolgschade kan worden omschreven als schade die is voortgekomen uit een ondeugdelijke nakoming Ontbinding met aanvullende schadevergoeding Als een van de partijen wanprestatie pleegt, kan ontbinding van de overeenkomst gevorderd worden. Ontbinding kan alleen gevorderd worden als er sprake is van een wederkerige overeenkomst. Van ontbinding gaat geen terugwerkende kracht uit Vervangende en aanvullende schadevergoeding De eisende partij kan ook vervangende en aanvullende schadevergoeding vorderen. De regels met betrekking tot de vervangende schadevergoeding, zijn de regels uit subparagraaf Aanvullende schadevergoeding valt in dit geval weer uiteen in vertragingsschade en gevolgschade. 8

9 2.6 Opschortingsrechten Overeenkomsten moeten worden nagekomen. Toch zijn er drie soorten opschortingsrechten: Exceptio non adimpleti contractus; Ik presteer pas (weer) als u presteert. Recht van retentie; Ik geef de roerende zaak pas terug, als u hebt gepresteerd. Onzekerheidsexceptie; Omdat ik terecht mag menen dat u wellicht niet presteert, wacht ik totdat ik daarover zekerheid heb gekregen. 2.7 Beëindiging en opzegging Over het algemeen komt een overeenkomst ten einde als de verbintenissen zijn nagekomen. Dit is niet het geval bij duurovereenkomsten. Duurovereenkomsten worden voor onbepaalde tijd afgesloten en zijn gericht op continuïteit. Als een van de partijen wil dat de overeenkomst beëindigd wordt, dan zal de desbetreffende partij de overeenkomst op moeten zeggen. 9

10 Hoofdstuk 3 De arbeidsovereenkomst en de koopovereenkomst 3.1 Het bijzondere van de arbeidsovereenkomst en de koopovereenkomst In BW 7 komen bijzondere overeenkomsten terug. Twee van die bijzondere overeenkomsten zijn de arbeidsovereenkomst en de koopovereenkomst. Alle wetten uit BW 7 die over de arbeidsovereenkomst of de koopovereenkomst gaan, gaan voor op de wetten in BW 3 en Arbeidsovereenkomst Definitie van arbeidsovereenkomst Een arbeidsovereenkomst kan worden omschreven als een overeenkomst waarbij de werkgever iemand in dienst neemt, een werknemer, die tegen loon arbeid verricht voor die werkgever. De wetgeving rondom de arbeidsovereenkomst omvat veelal dwingend recht. Het is dus erg belangrijk dat er aan alle voorwaarden wordt voldaan als er een arbeidsovereenkomst wordt gesloten. Het kan ook zijn dat er een overeenkomst van opdracht is of een overeenkomst van aanneming. Deze twee overeenkomsten bevatten veel aanvullend recht. Als een werknemer een arbeidsovereenkomst heeft, dan is zijn rechtspositie veel beter dan wanneer er een overeenkomst is op basis van een overeenkomst tot aanneming of een overeenkomst van opdracht Enkele afspraken in de arbeidsovereenkomst In een arbeidsovereenkomst zijn de volgende afspraken opgenomen: De functie: de functie waarin de medewerker zal gaan werken wordt vastgelegd. In BW 3 en 7 zijn hier geen regels over opgenomen. Het loon: een werknemer heeft te allen tijde recht op het minimumloon. In het BW zijn regels opgenomen betreffende het op tijd betalen van het loon. De werktijden: werktijden worden vaak expliciet afgesproken en daarna opgenomen in het arbeidscontract. De werkgever moet zich daarbij houden aan de Arbeidstijdenwet. De standplaats: werkgevers mogen zelf bepalen wat de standplaats van de werknemer is. Hierover zijn geen regels opgenomen in het BW. Concurrentiebeding: het concurrentiebeding kan worden omschreven als het beperken van de werknemer in zijn bevoegdheid om na het einde van zijn arbeidsovereenkomst voor een concurrent te gaan werken. Een concurrentiebeding is slechts geldig als de werknemer meerderjarig is en als het schriftelijk wordt overeengekomen. Proeftijdbeding: tijdens de proeftijd mogen werkgever en werknemer te allen tijde de arbeidsovereenkomst met onmiddellijke ingang opzeggen. Als het een tijdelijk contract betreft, minder dan twee jaar, dan mag de proeftijd maximaal een maand duren, is er sprake van een vast arbeidscontract, twee jaar of langer, dan mag de proeftijd hooguit twee maanden duren Ontslagrecht De arbeidsovereenkomst kan een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd of voor onbepaalde tijd zijn. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd is voor een bepaalde periode gesloten. Een overeenkomst voor onbepaalde tijd loopt door tot de werkgever of werknemer of beide partijen de overeenkomst beëindigen. Een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd kan opnieuw worden aangegaan als de tijd verstreken is. Dit kan na de eerste beëindiging nog twee keer, dus in totaal kan iemand drie keer een tijdelijk contract hebben. Mocht er na deze derde keer nog een tijdelijk contract afgesloten willen worden, dan wordt dit gelijk een vast contract, dus een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. Een tijdelijke arbeidsovereenkomst wordt na 36 maanden ook een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. 10

11 Als de werkgever wil dat een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd ten einde komt, dan kan dit op twee manieren gebeuren. Namelijk door toestemming te vragen van het UWV WERKbedrijf voor opzegging. Ook kan de werkgever een ontbindingsverzoek aanvragen bij de rechter. Mochten deze verzoeken goedgekeurd worden, dan kan de werkgever tot opzegging overgaan. Hierbij moet hij rekening houden met de opzeggingstermijn die minimaal één maand is en maximaal vier maanden. Als een overeenkomst wordt opgezegd ten tijde van de proeftijd of er sprake is van ontslag op staande voet, dan hoeft geen toestemming te worden gevraagd. 3.3 Koopovereenkomst Definitie van koop Een koopovereenkomst is de meest gesloten overeenkomst. Een koopovereenkomst kan omschreven worden als een overeenkomst waarbij de een zich verbindt een bepaalde zaak te leveren en de ander om daarvoor een bepaalde prijs in geld te betalen. Het gaat hier om een wederkerige overeenkomst. Bij een schenkingsovereenkomst geeft een van de partijen een zaak aan de andere partij en hoeft deze andere partij er niet voor te betalen. De bruikleenovereenkomst of de huurovereenkomst zijn overeenkomsten waarbij een partij zich verbindt een zaak te geven en de andere partij deze zaak in de loop van de tijd weer moet teruggeven Handelskoop en consumentenkoop Als het over een koopovereenkomst gaat, dan moet er onderscheid worden gemaakt tussen consumentenkoop en handelskoop. Als er sprake is van consumentenkoop, moet er aan de volgende vier voorwaarden worden voldaan: De verkoper moet handelen in de uitoefening van een beroep of bedrijf De koop moet betrekking hebben op een roerende zaak De koper mag niet handelen in de uitoefening van een bedrijf of beroep De koper moet een natuurlijk persoon zijn Als niet aan al deze voorwaarden wordt voldaan, mag er niet worden gesproken van een consumentenkoop maar is er sprake van een handelskoop. Als een koopovereenkomst een consumentenkoop is, dan mag er niet af worden geweken van de wettelijke regels. Bij een handelskoop mag dit wel, omdat er bij handelskoop regels van aanvullend recht van toepassing zijn Verplichtingen van de verkoper De hoofdverplichting van de verkoper, een zaak leveren, valt uiteen in twee nadere verplichtingen: De verkoper is verplicht de verkochte zaak met toebehoren in eigendom over te dragen en af te leveren. De afgeleverde zaak moet aan de overeenkomst beantwoorden. Bij de tweede verplichting wordt er gesproken van de eis van conformiteit. Dit betekent eigenlijk wat de koper mag verwachten. Dus in ieder geval de eigenschappen van de zaak waardoor de zaak normaal gebruikt kan worden. Mocht het product niet aan de eis van conformiteit voldoen, dan kan de koper het volgende van de verkoper eisen: aflevering van het ontbrekende, vervanging van de afgeleverde zaak of herstel van de afgeleverde zaak Verplichtingen van de koper De koper heeft als enige verplichting het betalen van de koopprijs. Volgens de wet moet betaald worden wanneer de koper in het bezit komt van de zaak. Partijen mogen hiervan afwijken volgens het aanvullend recht. Ook mag ervoor worden gekozen om maximaal 50% van de koopprijs vooruit te laten betalen. Dit is meestal bij grote en dure producten, die niet gelijk geleverd kunnen worden. 11

12 3.3.5 Risico van beschadiging en vernietiging Als een artikel al is overgedragen maar nog niet is betaald, draagt de koper het risico. Bij consumentenkoop is het zo dat de koper pas eigenaar wordt als de zaak wordt afgeleverd en ook dan pas draagt de koper het risico bij consumentenkoop Recht van reclame Bij het onderwerp koop heeft de verkoper het recht van reclame. Van dit recht mag gebruik worden gemaakt als aan de volgende voorwaarden wordt voldaan: Er is voldaan aan de voorwaarden voor ontbinding De verkoper heeft de roerende zaak al afgeleverd De koopovereenkomst heeft betrekking op een roerende zaak De koper heeft de koopprijs nog niet betaald Als aan deze voorwaarden is voldaan kan de verkoper gebruikmaken van het recht op reclame. Het recht van reclame houdt in dat de verkoper de koper een schriftelijke verklaring mag sturen om de zaak van de koper terug te vorderen. De verklaring ontbindt de koop en daarmee eindigt ook het eigendomsrecht van de koper Koop op proef Bij de koop op proef staan er in de wet twee verschillende voorwaarden, namelijk; de opschortende voorwaarde en de ontbindende voorwaarde. Bij de ontbindende voorwaarde is er een overeenkomst tot stand gekomen. Deze overeenkomst kan in de toekomst nog ongedaan gemaakt worden als er een onzekere gebeurtenis plaats zal vinden. Bij een opschortende voorwaarde is er sprake van een overeenkomst die pas ontstaat als de toekomstige onzekere gebeurtenis intreedt. In dit geval ligt het risico bij de verkoper, want de koop is nog niet definitief Algemene voorwaarden Als een overeenkomst wordt gesloten zijn vaak ook allerlei algemene voorwaarden van toepassing op die overeenkomst. Een algemene voorwaarde is vernietigbaar als deze onredelijk bezwarend is. Als het gaat om onredelijk bezwarende bedingen, heeft de wetgever een zwarte lijst en een grijze lijst gemaakt. In de zwarte lijst staan alle bedingen die als onredelijk bezwarend worden gezien. Bij deze bedingen kan de overeenkomst dus door de wederpartij worden vernietigd. Er is wel een voorwaarde hierbij, namelijk; de wederpartij moet een consument zijn. Bij de grijze lijst zijn bedingen opgesomd die onredelijk bezwarend zijn voor de wederpartij, dus de consument. De opsteller van de algemene voorwaarden zal bij een beding op de grijze lijst moeten bewijzen dat het betreffende beding niet onredelijk bezwarend is. 12

13 Hoofdstuk 4 Verbintenissenrecht de onrechtmatige en rechtmatige daad 4.1 Rechtsgrond schadevergoeding Iemand kan schadevergoeding eisen als er of een onrechtmatige daad is begaan of een rechtmatige daad. 4.2 Wat te bewijzen? Als er geen overeenkomst geschonden en men zich baseert op de onrechtmatige daad, moet het volgende aanwezig zijn: Er moet schade zijn. De schade moet het rechtstreekse gevolg zijn van de onrechtmatigheid van de daad, oftewel er dient een causaal verband tussen schade en daad te zijn. Er moet sprake zijn van een daad die onrechtmatig is. Deze onrechtmatigheid moet de dader kunnen worden toegerekend. Mocht een van de bovenstaande vier voorwaarden niet aanwezig zijn, dan zal er geen schadevergoeding gevorderd kunnen worden Onrechtmatigheid van de daad Zaken die als een onrechtmatige daad worden aangemerkt, zijn de volgende: Een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht. Een inbreuk op een recht. Een doen of nalaten in strijd met het ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer Toerekening Als iemand schadevergoeding wil eisen moet deze persoon aan kunnen tonen dat de dader schuld heeft aan het ontstaan van de onrechtmatige daad of dat de gevolgen van de onrechtmatige daad gewoon voor zijn rekening komen krachtens de wet of de verkeersopvattingen. Er wordt van risicoaansprakelijkheid gesproken als iemand schade moet vergoeden zonder dat die persoon een verwijt te maken valt. Het betreft hier bijvoorbeeld de aansprakelijkheid van ouders bij onrechtmatige daden die door hun kinderen zijn gepleegd. Tot de leeftijd van 13 jaar kan een onrechtmatige daad een kind niet worden aangerekend. Ouders dragen in dit geval risicoaansprakelijkheid. Als een kind de leeftijd van 14 of 15 jaar heeft bereikt kunnen zowel het kind als de ouders/voogden worden aangesproken op de onrechtmatige daad van het kind. Als een kind de leeftijd van 16 jaar heeft bereikt, dan zijn de ouders niet langer aansprakelijk voor de onrechtmatige daden gepleegd door hun kinderen. Tussen de onrechtmatige daad en wanprestatie zit een verschil. Bij wanprestatie is het zo dat de toerekening niet aangetoond hoeft te worden, terwijl dit bij een onrechtmatige daad wel het geval is. Bij een onrechtmatige daad wordt er geen overeenkomst gesloten; bij een wanprestatie wordt er wel een overeenkomst gesloten Schade Schade bestaat uit vermogensschade en ander nadeel. Vermogensschade is het geleden verlies en de gederfde winst. Het ander nadeel heeft betrekking op de mogelijkheid om immateriële schade te vorderen. Een naam voor deze immateriële schade is smartengeld. 13

14 Iemand die schade lijdt heeft recht op schadevergoeding indien: De aansprakelijke persoon het immateriële nadeel opzettelijk heeft toegebracht. De benadeelde lichamelijk letsel heeft opgelopen, in zijn eer of goede naam is geschaad of op andere wijze in zijn persoon is aangetast. De nagedachtenis van een overledene tot in een bepaalde graad is aangetast. Het tweede puntje met het lichamelijk letsel is het belangrijkste. Schadevergoeding voor lichamelijk letsel is smartengeld Causaal verband Aan het causaal verband is voldaan als de schade direct uit de onrechtmatige daad voortkomt. Dit houdt dus in dat de schade niet was ontstaan als de onrechtmatige daad niet zou zijn begaan. Als dit zo zou zijn, zou de vraag naar schadevergoeding worden afgewezen. Is het nou zo dat er een causaal verband is tussen de onrechtmatige daad en de schade die geleden is, dan dient er schadevergoeding te worden betaald aan degene die schade heeft geleden. 4.3 Verweermiddelen gedaagde Als aangetoond is dat de eiser aan alle voorwaarden heeft voldaan, kan de schuldige zichzelf nog verweren met twee verweermiddelen: de rechtvaardigingsgrond en het relativiteitsvereiste Rechtvaardigingsgrond Bij de rechtvaardigingsgrond is het zo dat de daad uiteindelijk toch niet als onrechtmatig wordt bestempeld. In totaal zijn er vier rechtvaardigingsgronden: noodweer, overmacht, ambtelijk bevel en wettelijk voorschrift Relativiteitsvereiste Het tweede verweermiddel is het relativiteitsvereiste. Het relativiteitsvereiste wordt ook wel omschreven als de schutznorm. 4.4 Omvang van de schade Er is lang over nagedacht welke schade vergoed moet worden. Bij de adequatieleer wordt de vraag welke schade redelijkerwijs was te voorzien gesteld. Dus dit wil zeggen dat alleen de schade die redelijkerwijs te voorzien was vergoed moet worden. Bij het toerekenen naar redelijkheid moet de schade die redelijk is vergoed worden. Tegenwoordig wordt de schadevergoeding bepaald door het toerekenen naar redelijkheid, de adequatieleer is afgeschaft. 4.5 Andere vorderingen dan schadevergoeding De wet biedt de persoon die schade lijdt ook een viertal andere mogelijkheden: Rectificatie Verklaring voor recht Herstel in oude toestand Verbod en dwangsom 4.6 Risicoaansprakelijkheid voor andere personen Risicoaansprakelijkheid voor andere personen houdt in dat andere personen de schade moeten vergoeden van iemand anders. Bijvoorbeeld de ouders van een minderjarig kind. 14

15 4.6.1 Ouders/ voogden ten opzichte van hun kinderen In de wet wordt er een driedeling gemaakt bij de aansprakelijkheid van ouders voor hun kind. Deze driedeling is de volgende: Kinderen t/m 13 jaar; aan kinderen t/m 13 jaar kan de schade niet toegerekend worden, deze moet toegerekend worden aan de ouders. De ouders dragen in dit geval een risicoaansprakelijkheid voor onrechtmatige daden die gepleegd worden door hun kinderen. Kinderen van 14 en 15 jaar; in dit geval kan zowel het kind als de ouders van het kind aan worden gesproken op de onrechtmatige daad. Wel hebben de ouders in dit geval een ontsnappingsmogelijkheid: Mij kan geen verwijt worden gemaakt dat mijn kind een onrechtmatige daad heeft gepleegd. Kinderen van 16 jaar en ouder; de ouders zijn in dit geval niet meer aansprakelijk. Schade kan verhaald worden op de WA-verzekering Werkgevers ten opzichte van hun werknemers Een werkgever draagt ook risicoaansprakelijkheid voor zijn werknemers, onder de volgende voorwaarden: Vergrote kans; de kans op het plegen van een onrechtmatige daad moet vergroot zijn door de opdracht die de werknemer heeft gekregen van de werknemer voor een bepaalde taak. Onrechtmatige daad; de werknemer moet een onrechtmatige daad hebben begaan die hem kan worden toegerekend. Er moet in dit geval wel sprake zijn van schade en er moet een causaal verband zijn tussen de schade en de daad. Zeggenschap; de werkgever moet de opdrachtgever zijn geweest van de taak tijdens welke de onrechtmatige daad heeft plaatsgevonden. Als er sprake is van opzet of roekeloosheid, dan kan de werknemer de schade niet verhalen op de werkgever Andere vormen van risicoaansprakelijkheid Naast de hierboven genoemde vormen van risicoaansprakelijkheid, zijn er nog meer vormen van risicoaansprakelijkheid. Voorbeelden hiervan zijn de bezitter van een roerende zaak en van een opstal: de bezitter van een dier draagt risicoaansprakelijkheid voor de door dat dier aangerichte schade en de producent is onder bepaalde voorwaarden aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door een gebrek in zijn product. 4.7 Rechtmatige daad Verplichtingen kunnen ook voortvloeien uit de rechtmatige daad. Deze rechtmatige daad wordt onderscheiden in de zaakwaarneming, de ongerechtvaardigde verrijking en de onverschuldigde betaling Zaakwaarneming Zaakwaarneming kan worden omschreven als het behartigen van de belangen van een ander. Schade die zaakwaarnemers lijden als gevolg van waarneming moet door de belanghebbende worden vergoed Onverschuldigde betaling Een persoon heeft een vergissing gemaakt bij het betalen van een rekening. Als er zonder rechtsgrond is gepresteerd, kan het betreffende bedrag dat verkeerd is overgemaakt worden teruggevorderd. 15

16 4.7.3 Ongerechtvaardigde verrijking Een persoon verrijkt zichzelf ten koste van een ander. Als dit het geval is, dan is de persoon die zich heeft verrijkt verplicht om de schade te vergoeden tot het bedrag van de verrijking. 16

17 Hoofdstuk 5 Goederenrecht 5.1 Onderscheid tussen verbintenissenrecht en goederenrecht Binnen het vermogensrecht is een tweedeling mogelijk: tussen de persoon en het object, oftewel een deling tussen het verbintenissenrecht en het goederenrecht. Bij het goederenrecht staat de relatie tussen de persoon en het goed van de desbetreffende persoon centraal. Zie: Hoofdlijnen Nederlands Recht, hfst. 5; p. 166; figuur 5.2; C.J. Loonstra. 5.2 Absoluut en relatief recht Als een overeenkomst wordt gesloten waarvan de verplichtingen die eruit voortvloeien alleen geldig zijn voor de twee personen die de overeenkomst hebben gesloten, dan spreken we van relatief recht. Tegenover een relatief recht staat een absoluut recht, dit recht is geldig voor iedereen. 5.3 Goed, zaak en (vermogens)recht Goederen kunnen worden omschreven als alle zaken en vermogensrechten. Zaken kunnen worden omschreven als de voor menselijke beheersing vatbare stoffen. Zaken betreffen dus materiële dingen. Zaken kunnen worden verdeeld in onroerende zaken en roerende zaken. Zaken die als onroerend worden getypeerd zijn: nog niet gewonnen delfstoffen, grond, gebouwen en werken die rechtstreeks of indirect duurzaam met de grond verenigd zijn. Alle overige zaken worden getypeerd als roerend. Een belangrijk begrip bij zaken is natrekking. Goederen bestaan niet alleen uit zaken, maar ook uit vermogensrechten. Een vermogensrecht kan worden omschreven als een recht dat een financiële waarde in zich draagt. Uiteindelijk heeft het begrip vermogensrecht twee betekenissen: een niet-stoffelijk object dat geldswaarde heeft en alle op geld waardeerbare rechten en plichten. 5.4 Uitwerking absoluut recht In Nederland zijn er de volgende 8 absolute rechten; het pandrecht, het recht van opstal, het hypotheekrecht, het recht van erfpacht, het recht van vruchtgebruik, het recht van erfdienstbaarheid, het appartementsrecht en het recht van eigendom. Deze rechten kunnen onderverdeeld worden in rechten op zaak en vermogensrecht en in rechten op zaak. Zie: Hoofdlijnen Nederlands Recht, hfst. 5; p. 171; figuur 5.4; C.J. Loonstra. 5.5 Absolute rechten Eigendom Er zijn drie categorieën die inbreuk maken op de bevoegdheden van de eigenaar: rechten van anderen, regels van ongeschreven recht en wettelijke voorschriften. Er wordt in juridische termen pas van hinder gesproken als de hinder een onrechtmatige daad oplevert. Er kan niet ongelimiteerd gebruik worden gemaakt van het eigendomsrecht. De volgende twee categorieën leveren misbruik van het recht op: het recht wordt slechts uitgeoefend met als doel een ander schade te berokkenen en het recht kan in redelijkheid niet worden uitgeoefend als er een te grote onevenredigheid bestaat tussen de belangen die ermee gemoeid zijn Erfdienstbaarheid Er wordt een onderscheid gemaakt tussen een dienend erf en een heersend erf. Het heersende erf bezit een erfdienstbaarheid ten laste van het dienende erf. Het recht van erfdienstbaarheid kan alleen in het leven worden geroepen op een onroerende zaak. 17

18 5.5.3 Erfpacht Erfpacht kan worden omschreven als het zakelijk recht dat de erfpachter de bevoegdheid geeft om iemand anders onroerende zaak te houden en te gebruiken. Een recht van erfpacht kan alleen worden gehouden op een onroerende zaak. Belangrijke begrippen voor het recht van erfpacht zijn canon en bloot eigenaar. Bloot eigenaar is de eigenaar van wie de grond officieel is, dus niet de persoon die de grond in erfpacht heeft. Canon is de geldsom die de erfpachter ieder jaar moet betalen Opstal In principe is de persoon die eigenaar is van een stuk grond ook eigenaar van alle gebouwen die erop staan. Via het vestigen van een recht van opstal kan hier verandering in worden gebracht. Het recht van opstal wordt ook wel de doorkruising van het natrekkingsprincipe genoemd. Ook dit recht is alleen van toepassing op onroerende zaken. Het natrekkingsprincipe houdt in dat ook al wordt er een huis gebouwd op de grond van iemand anders, niet degene die het huis heeft gebouwd eigenaar van het huis is, maar de grondbezitter Appartementsrecht Er wordt gesteld dat eigendom één en ondeelbaar is. Om dit in geval van appartementen en flats mogelijk te maken is het appartementsrecht tot stand gebracht. Als appartementsgerechtigde beschik je tevens over een medegebruiksrecht voor wat betreft de gemeenschappelijke delen van het gebouw Recht van vruchtgebruik Het recht van vruchtgebruik kan worden uitgelegd als het recht om goederen die eigenlijk een ander toebehoren te gebruiken en daarvan ook de vruchten te genieten. Het recht van vruchtgebruik is van toepassing op bijv. vermogensrechten Pandrecht Er zijn twee vormen van pandrecht te onderscheiden: het bezitloos pandrecht en het vuistpand. Als er sprake is van een vuistpand dan heeft de pandgever het betreffende pand niet meer in zijn macht. Als een bezitloos pandrecht wordt gevestigd, dan blijft het pand in de macht van de pandgever. Hier is wel een voorwaarde aan verbonden. Er moet namelijk een authentieke of geregistreerde onderhandse akte worden opgesteld. Aan het pandrecht is het recht van parate executie verbonden, dit is een voordeel. Een pandrecht is een afhankelijk recht, omdat het automatisch vervalt als aan de hoofdvordering is voldaan Recht van hypotheek De inhoud van het recht van hypotheek is hetzelfde als die van het pandrecht. Het is opgesteld als garantie voor het geval een geldlener zijn verplichtingen niet nakomt. Het hypotheekrecht betekent eigenlijk dat de gelduitlener eist dat een huis of een stuk grond in onderpand aan hem/haar gegeven wordt. Het hypotheekrecht is een afhankelijk recht, omdat het komt te vervallen zodra de lening is afbetaald. In de hypotheekakte kunnen bepaalde bedingen worden opgenomen die voorkomen dat het betreffende goed in waarde zal dalen: het huurbeding, het beheersbeding en het beding van niet-veranderen Geestesproducten (rechten op immateriële goederen) Absoluut recht kan ook recht op immateriële goederen zijn. De belangrijkste rechten op geestesproducten zijn: het auteursrecht, het octrooirecht, het merkenrecht en het recht op de handelsnaam. 18

19 5.6 Enkele kenmerken verbonden aan absolute rechten Het absoluut recht heeft de volgende vier kenmerken: 1. Oudere absolute rechten gaan voor jongere. 2. Absolute rechten hebben zaaksgevolg: zaaksgevolg kan worden omschreven als het feit dat het absolute recht op het goed blijft rusten, in wiens handen dit goed of deze zaak zich ook bevindt. 3. Absolute rechten vormen een gesloten stelsel. 4. Absolute rechten op registergoederen moeten worden ingeschreven in de openbare registers bij het kadaster: dit fenomeen wordt ook wel het publiciteitsvereiste genoemd. 5.7 Enkele onderscheidingen Naast alle bovengenoemde kenmerken kan ook nog een onderscheid worden gemaakt tussen zekerheidsrechten en genotsrechten en tussen moederrechten en beperkte rechten. Zie: Hoofdlijnen Nederlands Recht, hfst. 5; p. 187; figuur 5.11; C.J. Loonstra. 5.8 (Eigendoms)overdracht Als iemand een goed geldig wil overdragen, dan moet er aan 3 vereisten worden voldaan: levering, een geldige titel en beschikkingsbevoegdheid Beschikkingsbevoegdheid Bijna altijd is de rechthebbende bevoegd, maar toch zijn er enkele uitzonderingen. De belangrijkste uitzondering is de rechthebbende die in staat van faillissement is gesteld. Als dit het geval is, dan heeft de curator de beschikkingsbevoegdheid Geldige titel Een geldige titel kan worden omschreven als de rechtsverhouding die aan de overdracht ten grondslag ligt. Een voorbeeld van zo n geldige titel is een koopovereenkomst. Een geldige titel kan ongeldig verklaard worden als bijvoorbeeld de ouders van een minderjarig kind het niet eens zijn met een aankoop of verkoop van het kind Levering Een eigendomsoverdracht vereist een bepaalde leveringshandeling. Als hieraan niet is voldaan, dan is de overdracht niet tot stand gekomen ondanks dat wel aan de eerste twee voorwaarden is voldaan. Welke leveringshandeling precies moet worden verricht is afhankelijk van de zaak waarover gesproken wordt. Een persoon is eigenaar of rechthebbende als hij/zij het meest omvattende recht op een vermogensrecht of een zaak heeft. Een bezitter kan omschreven worden als iemand die zegt eigenaar/rechthebbende te zijn, wat in werkelijkheid niet het geval is. Een houder kan omschreven worden als iemand die een goed onder zich heeft zonder zichzelf daar de eigenaar/rechthebbende van te noemen. Als een onroerende zaak wordt geleverd, dan moet dit gebeuren door middel van het opmaken van een notariële akte die moet worden ingeschreven in de openbare registers. De notariële akte die wordt opgesteld wordt ook wel de transportakte genoemd. Onroerende zaken vallen onder de registergoederen. Bij registergoederen is inschrijving in de openbare registers verplicht. De levering van roerende zaken vindt plaats door middel van bezitsverschaffing. De wet onderscheidt vier verschillende vormen van bezitsverschaffing: levering brevi manu, levering traditio longa manu, constitutum possessorium en macht van de verkrijger. Zie: Hoofdlijnen Nederlands Recht, hfst. 5; p. 193, 194; figuur 5.15, 5.16 en 5.17; C.J. Loonstra. Vorderingen zijn op drie manieren in te delen: vorderingen aan toonder, 19

20 vorderingen op naam en vorderingen aan order. Vorderingen aan toonder moeten feitelijk worden overgedragen. Vorderingen aan order worden middels endossement overgedragen en vorderingen op naam worden middels een akte van cessie overgedragen. 5.9 Bescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid Als de ene partij een product koopt van een andere partij, dan moet aan 3 voorwaarden worden voldaan. Het goed moet verkregen worden van een beschikkingsbevoegde, er moet een geldige titel aanwezig zijn en de juiste leveringshandeling moet worden verricht. Eén van deze drie voorwaarden is moeilijk te bepalen, namelijk de beschikkingsbevoegdheid om het product te verkopen. Daarom zijn er bepaalde voorwaarden opgesteld ter bescherming tegen de beschikkingsonbevoegdheid van de vorige eigenaar: De verkrijger moet te goeder trouw zijn De overdracht moet anders dan om niet zijn geschied Het kan ook zijn dat een goed gestolen is en doorverkocht wordt. De officiële eigenaar van het gestolen goed kan gedurende 3 jaar dit goed opeisen als zijn eigendom. Stel nou dat het gestolen goed in een winkel verkocht wordt, dan heeft de officiële eigenaar, de rechthebbende, geen recht meer om het goed op te eisen. 20

21 Hoofdstuk 6 Verdieping goederenrecht 6.2 Verkrijging onder algemene en onder bijzondere titel Het goederenrecht en het verbintenissenrecht hebben met elkaar te maken en vloeien zelfs in elkaar over. De begrippen verkrijging onder bijzondere titel en verkrijging onder algemene titel spelen een belangrijke rol in de samenhang tussen het goederenrecht en hetverbintenissenrecht. Verkrijgen onder bijzondere titel betekent dat een goed middels overdracht, verjaring of onteigening aan het vermogen van een ander persoon toekomt. Een recht gaat van het vermogen van de ene persoon over naar het vermogen van een ander. Bij verkrijging onder algemene titel vloeien zowel de rechten als de plichten over van de ene naar de andere persoon. Bijvoorbeeld erfopvolging of boedelmenging. 6.3 Absolute en relatieve vermogensrechten Als er een afspraak wordt gemaakt tussen twee partijen zijn er drie mogelijkheden om deze afspraak vast te leggen: Zet de gemaakte afspraken op schrift en onderteken deze Een juridische afspraak kan ook voortkomen uit een overeenkomst die reeds is gesloten Vestig een absoluut recht Onderlinge afdwingbaarheid Bij onderlinge afdwingbaarheid maakt het niet uit of een afspraak schriftelijk is vastgelegd. Onderlinge afdwingbaarheid houdt eigenlijk in dat iedere partij aan zijn verplichtingen moet voldoen Overlijden Mocht er een afspraak zijn gemaakt tussen twee partijen en komt een partij vervolgens te overlijden, dan zijn de erfgenamen van deze partij verkrijgers onder algemene titel. De erfgenamen worden dus eigenaar van het gehele vermogen van de persoon die overleden is. Ook de rechten en plichten van de overledene gaan over op de erfgenamen. 6.4 Kwalitatieve verbintenissen Kwalitatieve verbintenissen zijn relatieve rechten die iets weg hebben van absolute rechten. Er worden twee soorten kwalitatieve verbintenissen onderscheiden: die welke uit de wet voortvloeien en die welke uit een overeenkomst voortvloeien Uit de wet Als voorbeeld van een kwalitatieve verbintenis uit de wet kan je de huurovereenkomst zien. Uit een huurovereenkomst vloeien namelijk rechten en plichten voort Uit overeenkomst Een overeenkomst kan op drie verschillende manieren worden vormgegeven. De eerste manier is een mondelinge overeenkomst sluiten, de tweede een overeenkomst sluiten waar kwalitatieve verbintenissen uit voortvloeien en de laatste is een recht van erfdienstbaarheid in het leven roepen. 6.5 Kettingbeding Middels een kettingbeding kan men voorkomen dat eerder gemaakte afspraken worden genegeerd als het eigendom van eigenaar wisselt. Als de betrokken partijen zich niet aan het kettingbeding houden, dan zal een boetebeding volgen. Het kettingbeding is een overeenkomst 21

22 waarin de ene partij zich tegenover de andere partij verplicht dat als er een nieuwe eigenaar van dezelfde zaak komt, deze nieuwe eigenaar dezelfde plichten heeft als de oude eigenaar. 22