Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 1

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Hoofdlijnen Nederlands Recht Prof. mr. C.J. Loonstra Inleiding 1 Terreinverkenning 1.1 Is recht saai? 1.2 Waarom recht? 1.3 Waar vinden we het recht? De wet Het verdrag De jurisprudentie De gewoonte 1.4 Enkele onderscheidingen binnen het recht Materieel en formeel recht Dwingend en aanvullend recht Objectief en subjectief recht Privaatrecht en publiekrecht 2 Verbintenissenrecht de overeenkomst 2.1 Praktijkvoorbeelden 2.2 Wanneer ontstaat er een overeenkomst? 2.3 En toch geen overeenkomst? Mijn wil was niet overeenkomstig mijn verklaring Mijn wil was gebrekkig gevormd De overeenkomst is in strijd met de wet, goede zeden of openbare orde Ik ben handelingsonbekwaam 2.4 Welke inhoud heeft een overeenkomst? Hetgeen partijen overeenkomen De wet De gewoonte De redelijkheid en billijkheid 2.5 Men komt niet na wat is afgesproken Nakoming (met aanvullende schadevergoeding) Vervangende schadevergoeding Aanvullende schadevergoeding Ontbinding (met aanvullende schadevergoeding) Vervangende en aanvullende schadevergoeding Overzicht rechten van crediteur bij niet-nakoming door debiteur 2.6 Opschortingsrechten De exceptio non adimpleti contractus De onzekerheidsexceptie Het recht van retentie Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 1

2 3 De arbeidsovereenkomst en de koopovereenkomst 3.1 Het bijzondere van de arbeidsovereenkomst en de koopovereenkomst 3.2 De arbeidsovereenkomst Definitie van arbeidsovereenkomst Enkele afspraken in de arbeidsovereenkomst Het ontslagrecht 3.3 De koopovereenkomst Definitie van koop Handelskoop en consumentenkoop Verplichtingen van de verkoper Verplichtingen van de koper Risico van beschadiging en vernietiging Het recht van reclame Koop op proef Algemene voorwaarden 4 Verbintenissenrecht de onrechtmatige en rechtmatige daad 4.1 Rechtsgrond schadevergoeding 4.2 Wat te bewijzen? De onrechtmatigheid van de daad De toerekening Schade Causaal verband 4.3 Verweermiddelen gedaagde De rechtvaardigingsgrond Het relativiteitsvereiste 4.4 Omvang van de schade 4.5 Andere vorderingen dan schadevergoeding 4.6 Risicoaansprakelijkheid voor andere personen Ouders/voogden ten opzichte van hun kinderen Werkgevers ten opzichte van hun werknemers Overzicht risicoaansprakelijkheid Andere vormen van risicoaansprakelijkheid 4.7 De rechtmatige daad Zaakwaarneming Onverschuldigde betaling Ongerechtvaardigde verrijking 5 Goederenrecht 5.1 Onderscheid tussen verbintenissenrecht en goederenrecht 5.2 Absoluut en relatief recht 5.3 Goed, zaak en (vermogens)recht 5.4 Uitwerking absoluut recht 5.5 De verschillende absolute rechten Eigendom Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 2

3 5.5.2 Erfdienstbaarheid Erfpacht Opstal Appartementsrecht Recht van vruchtgebruik Pandrecht Recht van hypotheek Geestesproducten (rechten op immateriële goederen) 5.6 Enkele kenmerken verbonden aan absolute rechten 5.7 Enkele onderscheidingen 5.8 De (eigendoms)overdracht Beschikkingsbevoegdheid Geldige titel Levering 5.9 Bescherming tegen beschikkingsonbevoegdheid 6 Verdieping goederenrecht 6.1 Samenhang rechtsgebieden 6.2 Verkrijging onder algemene en onder bijzondere titel 6.3 Absolute en relatieve vermogensrechten De onderlinge afdwingbaarheid Overlijden Overdracht door Berends Overdracht door Adriaansen 6.4 Kwalitatieve verbintenissen Uit de wet Uit overeenkomst 6.5 Het kettingbeding 7 Ondernemingsrecht 7.1 Ondernemingsvormen 7.2 Onderneming, bedrijf en beroep 7.3 De eenmanszaak 7.4 Samenwerkingsovereenkomsten: de maatschap Beheersdaden en beschikkingshandelingen Aansprakelijkheid van de maten Privé- en maatschapsvermogen 7.5 Samenwerkingsovereenkomsten: de vennootschap onder firma 7.6 Samenwerkingsovereenkomsten: de commanditaire vennootschap 7.7 Rechtspersonen: de NV en BV De oprichting van een NV of BV De BV i.o. en de NV i.o De organen van een NV en BV Aandelen en de aandeelhouder 7.8 De algemene vergadering van aandeelhouders 7.9 Het bestuur Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 3

4 7.10 De Raad van Commissarissen 7.11 De structuurvennootschap 7.12 De coöperatie en de onderlinge waarborgmaatschappij 7.13 De Wet op de ondernemingsraden 7.14 Het recht van enquête 7.15 De jaarrekening 8 Burgerlijk procesrecht 8.1 Inschakeling van de rechter 8.2 De rechterlijke organisatie De rechtbank (sector kanton) De rechtbank (sector civiel) Het gerechtshof De Hoge Raad 8.3 Absolute en relatieve bevoegdheid 8.4 Enkele beginselen van burgerlijk procesrecht De civiele rechter is in vergaande mate lijdelijk Verplichte procesvertegenwoordiging Beide partijen worden gehoord De behandeling van de zaak is openbaar 8.5 De civiele procedure: feitelijke gang van zaken 8.6 Dagvaarding en verzoekschrift 8.7 De rechtsmiddelen Verzet Hoger beroep Cassatie Gevolg instellen rechtsmiddel 8.8 Buitengewoon rechtsmiddel: cassatie in het belang der wet 8.9 Het kort geding 9 Staatsrecht 9.1 De staat 9.2 Spreiding van macht: Montesquieu 9.3 Spreiding van macht: decentralisatie 9.4 De organen van de centrale overheid De Staten-Generaal De regering De minister De staatssecretaris 9.5 Wetgevende macht bij de centrale overheid Regering en Staten-Generaal De regering De minister 9.6 Hoe ontstaat een wet in formele zin? De gewone wet in formele zin Wijziging van de Grondwet Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 4

5 9.7 Hoe ontstaat een algemene maatregel van bestuur? 9.8 Hoe ontstaat een ministeriële regeling? 9.9 (Sub)delegatie 9.10 Bestuurlijke macht bij de centrale overheid De regering De ministers individueel 9.11 Andere taken van de Staten-Generaal Het vragenrecht Het recht van interpellatie Het enquêterecht Het budgetrecht 9.12 De ministeriële verantwoordelijkheid 9.13 Het einde van het kabinet 9.14 De provincie Provinciale Staten Gedeputeerde Staten De commissaris van de Koningin Wetgevende macht op provinciaal niveau Bestuurlijke macht op provinciaal niveau 9.15 De gemeente 9.16 Klassieke grondrechten 9.17 Sociale grondrechten 9.18 Horizontale werking van grondrechten 9.19 Rechtsbronnen van staatsrecht: het verdrag 9.20 Hiërarchie van regelgeving 10 Bestuursrecht en bestuursprocesrecht 10.1 Relatie overheid-burger 10.2 Overheidshandelingen 10.3 De beschikking 10.4 Soorten beschikkingen Constitutieve en declaratoire beschikkingen Begunstigende en belastende beschikkingen Vrije en gebonden beschikkingen 10.5 Algemeen verbindende voorschriften 10.6 Beleidsregels 10.7 Het plan 10.8 Attributie, delegatie en mandaat 10.9 Gelede normstelling Algemene beginselen van behoorlijk bestuur De formele beginselen van behoorlijk bestuur De materiële beginselen van behoorlijk bestuur Bestuursrechtelijke sancties Rechtsbescherming in het bestuursrecht Administratief beroep Administratieve rechtspraak Administratieve rechtspraak krachtens de Awb Het procesrecht en de Awb De onrechtmatige overheidsdaad Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 5

6 11 Strafrecht en strafprocesrecht 11.1 Het bereik van het strafrecht 11.2 De strafprocedure: feitelijke gang van zaken De opsporing De vervolging De terechtzitting 11.3 Misdrijf en overtreding 11.4 De tenlastelegging 11.5 De vragen van artikel 348 Sv 11.6 Het legaliteitsbeginsel 11.7 De uitbreiding van hij die 11.8 De strafuitsluitingsgronden Rechtvaardigingsgronden Schulduitsluitingsgronden 11.9 De vragen van art. 350 Sv De strafoplegging Economisch strafrecht 12 Europees/internationaal recht 12.1 Invloed vanuit het buitenland 12.2 Het verdrag 12.3 Verdrag en internationale organisatie 12.4 Dualisme en monisme 12.5 EEG, EG en EU 12.6 De kwestie van de productenaansprakelijkheid De regeling in het BW De EU-geschiedenis De EU-organisatie 12.7 Richtlijnen en verordeningen Compromissen Harmonisatie van wetgeving Eén interne markt 12.8 Het Europese Hof van Justitie van de EG 12.9 De EU en de Europese Ondernemingsraad Inleiding De Europese Ondernemingsraad Zijn EU-geschiedenis Enkele andere bij verdrag opgerichte Europese organisaties De Benelux De Raad van Europa Antwoorden toetsvragen Antwoorden meerkeuzevragen Register Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 6

7 Hoofdlijnen Nederlands Recht Wolters-Noordhoff 7