Fig. 6.1 voorstelling van de werking van een schuifregister

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Fig. 6.1 voorstelling van de werking van een schuifregister"

Transcriptie

1 6 Registers In digitale systemen moeten we dikwijls gedurende een zekere tijd een bepaalde binaire informatie of codewoord kunnen opslaan en onthouden. Zo een digitale schakeling noemen we een "REGISTER". We verklaren deze definitie nader m.b.v. een voorbeeld. Als we op het toetsenbord van een rekenapparaat een getal invoeren, dan schuiven de ingetypte cijfers naar links op de uitleeseenheid. Zo zal bij het intypen van het getal 726, eerst het cijfer 7 uiterst rechts op het display zichtbaar worden. Na het intoetsen van het cijfer 2 schuift het cijfer 7 een plaats naar links op; het cijfer 2 staat nu uiterst rechts afgebeeld. Het getal 72 is zichtbaar. Na het intypen van het cijfer 6 is tenslotte het gehele getal zichtbaar op het display. Fig. 6.1 voorstelling van de werking van een schuifregister Dit voorbeeld toont 2 belangrijke eigenschappen van een register. het is een tussentijds geheugen omdat het toelaat een aantal bits op te slaan; het laat toe informatie naar links (of eventueel naar rechts) op te schuiven telkens een nieuw karakter op het toetsenbord wordt ingetypt. Deze geheugen- en schuiffuncties maken registers uiterst belangrijk in digitale systemen. Fig. 6.2 geeft het blokschema van een digitaal systeem waarin registers gebruikt worden. Fig. 6.2 Voorbeeld van een digitaal systeem met registers. Als we op het toetsenbord van een rekenapparaat of computer en bepaalde toets indrukken wordt een overeenstemmende binaire getallencode of ASCII-code gegenereerd. Dit codewoord moet in een register opgeslagen worden en gedurende een zekere tijd bewaard worden zodat de centrale )àpverwerkingseenheid van de computer over die informatie kan beschikken. Na verwerking moet de informatie worden opgeslagen om te decoderen en te worden uitgelezen op de displays. 6.1 Registerbouwsteen Een register is opgebouwd met flipflops. Een flipflop kan de informatie van 1 bit opslaan en doorschuiven van in- naar uitgang. Om een codewoord van 8 bits op te slaan zijn er 8 flipflops nodig in het register. Omdat in digitale systemen het opslaan van een bepaald codewoord altijd gebeurt op commando van een klokimpuls zijn registers sequentiële schakelingen. Een sequentiële schakeling is opgebouwd m.b.v. een aantal flipflops die flankgestuurd zijn of synchroon werken. Daarnaast is meestal een aantal poorten aanwezig in de schakeling die samen een combinatorische schakeling vormen. De opbouw van een sequentiële schakeling voor 1 flipflop is voorgesteld in fig

2 Fig. 6.3 Sequentiële schakeling met slechts 1 flipflop. In de algemene opbouw van een sequentiële schakeling zien we dat de uitgangstoestand van de flipflop(s) op een bepaald moment (huidige toestand = state) mee bepalend is voor de volgende toestand (next state) van de flipflop(s). Dit is het gevolg van de terugkoppeling van het uitgangssignaal naar de ingangen. Hierdoor is het mogelijk dat bepaalde flipflops in de sequentiële schakeling wel veranderen van toestand en andere niet. Dit wordt bepaald door de combinatie van de ingangstoestanden en de huidige toestand van de flipflop(s). Een sequentiële schakeling die bv. 8 flipflops bevat is in staat een codewoord van 8 bits op te slaan en te bewaren. Hiermee kunnen dan 2 8 = 256 verschillende codewoorden opgeslagen en bewaard worden. Op het ritme van het kloksignaal kan de toestand van het register veranderen. Welke toestand het register zal aannemen bij een volgende klokimpuls wordt bepaald door het ontwerp van de schakeling. Eenmaal de schakeling gerealiseerd is kan in een register ieder willekeurig codewoord geladen worden afhankelijk van de ingangstoestanden. In sequentiele schakelingen is er altijd slechts 1 kloksignaal aanwezig. Als dit kloksignaal gelijktijdig ALLE flipflops stuurt spreken we van een "SYNCHRONE SCHAKELING". Als het kloksignaal NlET ALLE flipflops op hetzelfde moment stuurt spreken we van een "ASYNCHRONE SCHAKEL1NG". Hierop wordt uitvoerig ingegaan in het volgend hoofdstuk. 6.2 Bufferregister Parallelregister Een parallelregister of bufferregister heeft tot doel een binair woord op te slaan en te bewaren. Fig. 6.4 toont de opbouw van zo'n register. Fig. 6.4 Blokschema van een parallel in, parallel uit register. Fig. 6.4 geeft de realisatie van zo'n bufferregister. Voor de eenvoud beperken we ons tot 4 D-flipflops. 51

3 Fig bits bufferregister met D-flipflops. Aan de ingangen D D, D C, D B en D A wordt de binaire informatie aangesloten. Bij het optreden van de klokimpuls wordt het binair woord in de flipflops opgeslagen zodanig dat Q D = D D, Q C = D C, Q B = D B en Q A = D A of kortweg Q = D. Omdat de data aan de ingangen parallel aangeboden wordt en de data aan de uitgangen parallel beschikbaar is noemen we dit register een "PARALLEL IN PARALLEL UIT" register. Registers beschikken meestal ook over een "resetingang". In fig. 6.5 wordt de inhoud van het register "0" zodra de resetingang actief gemaakt wordt, in dit geval met een actief laag signaal. Het IEC-functiesymbool van een dergelijk register is gegeven in fig Fig. 6.6 Functiesymbool van een 4-bits bufferregister. Het symbool van een sequentiële schakeling wordt altijd opgesplitst in 2 afzonderlijke delen; het onderste deal voor de flipflops zelf en het bovenste deel voor de z.g. controle-ingangen. Het blok dat de flipflops voorstelt wordt hier verdeeld in 4 delen waardoor we enerzijds weten dat de schakeling gevormd wordt met 4 flipflops en anderzijds dat de schakeling synchroon werkt. Dit betekent dat er geen enkele verbinding is van de ene flipflop-uitgang naar een andere flipflop-ingang, m.a.w. dat de klokimpulsingang van de totale schakeling verbonden is met de klokimpulsingangen van alle flipflops. In het z.g. controleblok herkennen we een flankgestuurde klokingang die reageert op de 1-0 overgang van het signaal en een actief lage resetingang. Dat deze ingangen inwerken op alle flipflops weten we door het feit dat ze in het controleblok getekend staan. Om aan te geven dat de data slechts in het register opgenomen wordt op commando van de klokimpuls wordt, zoals bij de flipflopsymbolen, een cijfer bijgevoegd. Om een bufferregister te realiseren kunnen ook data-latch flipflops of J-K flipflops toegepast worden. In het functiesymbool is niet altijd te herkennen welk type flipflop toegepast wordt Parallel laadregister Het beschreven bufferregister is in een logisch systeem weinig praktisch omdat we als gebruiker geen vat hebben op het tijdstip waarop de data in het register opgenomen wordt. Een register in een sequentiële schakeling mag meestal niet bij iedere optredende klokimpuls geladen worden. Daarom 52

4 voegen we aan het register een z.g. "LAAD-INGANG" (load-input) toe waarmee we het tijdstip waarop de data ingelezen wordt zelf kunnen bepalen, m.a.w. we kiezen bij welke klokimpuls de ingangsinformatie opgenomen wordt. De werking van de laadingang is meestal als volgt: zolang de laadingang laag is behoudt iedere flipflop de ingenomen informatie: wordt de laadingang hoog dan wordt de ingangsinformatie in de flipflops opgenomen bij de eerstvolgende klokimpuls. Een dergelijke besturingsschakeling is principieel voorgesteld in fig. 6.7 voor een flipflop. Fig. 6.7 Besturingsschakeling voor de laadingang. Zolang L = 0 is wordt de informatie Q A doorverbonden met de ingang D van de flipflop. We noemen dit de houdmode of inhibit. Zodra L = 1 volgt de uitgang Q A de informatie aan de data-ingang D A. De werking van de controleketen kan voorgesteld worden m.b.v. de toestandentabel van fig Fig. 6.8 Toestandentabel, KV-kaart en realisatie laadingang. Uit de toestandentabel en het overeenstemmende KV-diagram kan de logische vergelijking afgeleid worden: D = L.DA + L.Q A De praktijkuitvoering laat zich eenvoudig realiseren zoals in fig. 6.8 getekend. Deze basisschakeling kan nu toegepast worden in een bufferregister waardoor een "PARALLEL IN PARALLEL UIT"register ontstaat zoals voorgesteld in fig. 6.9 Ook hier maken we gebruik van D- flipflops. Zolang de laadingang "0" is zal iedere flipflop zijn eigen uitgangstoestand overnemen bij het optreden van een klokimpuls omdat de bovenste EN-poorten open staan en alle onderste dicht. Het resultaat hiervan is uiteraard dat de uitgangstoestand hierdoor niet verandert. Zodra de laadingang logisch "1" gemaakt wordt, is de toestand van de EN-poorten juist tegengesteld; en wordt het aangesloten codewoord verbonden met de respectievelijke data-ingangen van de flipflops. Bij de eerstvolgende klokimpuls zal deze informatie in de flipflops opgeslagen worden. 53

5 Fig bits "Parallel laad parallel uit" register met D-flipflops. Fig Functiesymbool van yen PIPU-register. Dit is aanschouwelijk voorgesteld in de tijdvolgordediagrammen van fig voor een flipflop. Fig Tijdvolgordediagrammen van het laadproces voor een 1-bits "PIPU"-register. Het besproken register is een "SYNCHRONE"of "PARALLELLE" schakeling omdat alle flipflops gelijktijdig reageren op het commando van een en dezelfde klokimpuls. Enkel de resetingang is een asynchrone besturingsingang omdat hij onafhankelijk van het kloksignaal werkt en bovendien prioriteit bezit op de werking van de klokimpuls. Het functiesymbool van het besproken 4-bits register is getekend in fig Door de aanduiding 1,2D bij iedere data-ingang wordt aangegeven dat de signalen 1 en 2 beide moeten actief zijn om de datainformatie op te nemen. De 1 verwijst naar de klokingang C1. Hierin herkennen we een flankgestuurde ingang die reageert op de 1-0 flank van het kloksignaal. De 2 verwijst naar de load-ingang. Door de afwezigheid van een polariteitindicator, is dit een actief hoge ingang. 54

6 6.3 Schuifregister Een register dat de opgeslagen binaire informatie naar rechts of naar links kan schuiven noemen we een "SCHUIFREGISTER" of "SCHUIFREGISTER". Bij iedere klokimpuls verschuift de informatie van slechts een bitplaats, dit is naar de naburige flipflop. Het aantal klokimpulsen dat nodig is om een codewoord volledig in een register op te slaan is daarom gelijk aan het aantal bits waaruit het codewoord gevormd wordt. Het register moet tenminste zoveel flipflops bevatten als het codewoord bits bevat. Schuifregisters worden in digitale systemen vooral toegepast om seriële verwerking van de informatie mogelijk te maken Rechts schuivend register Fig geeft het basisprincipe van een rechts schuivend register. a. Uitvoering Fig Blokschema van een rechtsschuivend Serie in Serie Uit register. Om een schuifregister te realiseren dat de aangeboden informatie bij iedere klokimpuls een stap naar rechts schuift zal het daarom volstaan de uitgang van iedere flipflop te verbinden met de data-ingang van iedere volgende flipflop. We schakelen a.h.w. de flipflops als een ketting aan elkaar. Fig toont een opstelling voor een 4-bits schuifregister waarin D-flipflops worden toegepast. b. Werking Fig Principe van een rechtsschuivend register. We nemen aan dat alle flipflops gereset zijn; het register staat dus in de stand Q A.Q B.Q C.Q D = Op de D-ingang, die we voortaan de serie-ingang noemen, sluiten we bit na bit het codewoord 1001 aan.we bestuderen de toestand van de schakeling voor een aantal klokimpulsen aan de hand van de tabel in fig Impuls 1: "1" aan de serie-ingang Flipflop A: "1" aan de data-ingang; Q A wordt "1". Flipflop B: "0" aan de data-ingang; Q B blijft "0". Flipflop C: "0" aan de data-ingang; Q C blijft "0". Flipflop D: "0" aan de data-ingang; Q D blijft "0". Na de eerste impuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D =

7 Impuls 2: "0"aan de data-ingang Flipflop A: "0" aan de data-ingang; Q A wordt "0". Flipflop B: "1" aan de data-ingang; Q B wordt "1". Flipflop C: "0" aan de data-ingang: Q C blijft "0". Flipflop D: "0" aan de data-ingang; Q D blijft "0". Na de tweede impuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D = Impuls 3: "0"aan de data-ingang Flipflop A: "0" aan de data-ingang; Q A blijft "0". Flipflop B: "0" aan de data-ingang; Q B wordt "0". Flipflop C: "1" aan de data-ingang; Q C wordt "1". Flipflop D: "0" aan de data-ingang: Q D blijft "0". Na de derde impuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D = Impuls 4: "1"aan de data-ingang Flipflop A: "1" aan de data-ingang; Q A wordt "1". Flipflop B: ''0" aan de data-ingang; Q B blijft "0". Flipflop C: "0" aan de data-ingang; Q C wordt "0". Flipflop D: "1" aan de data-ingang; Q D wordt "1". Na de vierde impuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D = Geven we nu nog 4 impulsen waarbij we de serie-ingang op "0" houden dan krijgen we als uitgangstoestand achtereenvolgens: Q A.Q B.Q C.Q D = c. Toestandentabel De toestandentabel van fig geeft een samenvattend overzicht van de werking van het 4-bits naar rechts schuivend register. Fig Toestandentabel van een 4-bits rechtschuivend register. d. Tijdvolgordediagrammen In fig zijn nog de tijdvolgordediagrammen getekend voor de eerste 4 klokimpulsen, deze verduidelijken de werking van een rechtsschuivend register. 56

8 Fig Tijdvolgordediagrammen voor een rechtsschuivend 4-bits register. e. Besluiten Uit de beschrijving van de werking en het overzicht in de toestandentabel kunnen we een aantal besluiten formuleren i.v.m. de werking van een rechts schuivend register: De aangeboden serie-informatie wordt bij iedere klokimpuls stap per stap in het register opgenomen. Na een aantal impulsen gelijk aan het aantal flipflops (N) is de ingangsinformatie in dezelfde orde aanwezig in het register. De aangeboden "SERIE-INFORMATIE"die we bit na bit ingeschoven hebben is nu tezelfdertijd beschikbaar op de uitgangen van het register. De serie-informatie is dus omgezet naar "PARALLEL-INFORMATIE". De aangeboden serie-informatie schuift naar rechts in het register. Na 2N klokimpulsen heeft de laatste flipflop dezelfde volgordetoestand doorlopen als de aangeboden informatie. De serie-informatie heeft een vertraging ondergaan van N impulsen. Een schuifregister kan dus ook als vertragingsschakeling gebruikt worden. De laatst aangeboden databit is ook als laatste beschikbaar op de uitgangen en zal als laatste uitgeschoven worden; we noemen dit proces "LAST IN LAST OUT" Links schuivend register a. Uitvoering Om een schuifregister te realiseren dat de aangeboden informatie bij iedere klokimpuls een slap naar links schuift, volstaat het de uitgang van iedere flipflop te verbinden met de data-ingang van iedere voorgaande flipflop. In fig is een basisopstelling voor een 4-bits linksschuivend register gegeven waarbij we opnieuw D-flipflops toepassen. 57

9 Fig Principe van een linksschuivend register. Fig Toestandentabel van een 4-bits linksschuivend register. b.werking We nemen aan dat alle flipflops gereset zijn. Op de serie-ingang stuiten we bit per bit het codewoord 1001 aan. Aan de hand van de hoger gegeven uitleg kan de werking als volgt samengevat worden. Na de eerste klokimpuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D = Na de tweede klokimpuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D = Na de derde klokimpuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D = Na de vierde klokimpuls wordt de uitgangstoestand van het register Q A.Q B.Q C.Q D = Geven we nu nog 4 klokimpulsen waarbij we de serie-ingang op "0"houden dan krijgen we als uitgangstoestand achtereenvolgens: Q A.Q B.Q C.Q D = c. Toestandentabel De toestandentabel van fig geeft een samenvattend overzicht van de werking van het 4- bits linksschuivend register. Tijdvolgordediagrammen In fig zijn de tijdvolgordediagrammen getekend voor de eerste 4 klokimpulsen; deze verduidelijken op een andere manier de werking van een linksschuivend register. 58

10 Fig Tijdvolgordediagrammen voor een linksschuivend 4-bits register. e. Besluiten Uit de beschrijving van de werking en het overzicht in de toestandentabel kunnen we dezelfde besluiten formuleren i.v.m. de werking van een links schuivend register. De informatie schuift nu echter naar links bij iedere binnenkomende klokimpuls In- en uitvoer van informatie In de uitleg van het bufferregister en van de schuifregisters is gebleken dat de data-informatie zowel serieel als parallel kan geladen worden. Hetzelfde is geldig voor de uitvoer van de informatie. Worden alle uitgangen op hetzelfde moment gelezen dan spreken we van parallel-uitvoer; wordt de informatie bit per bit op een uitgang gelezen dan spreken we van serie-uitvoer. Volledigheidshalve wordt in fig het blokschema voorgesteld van een register waarbij de informatie in parallel wordt ingeschoven en in serie wordt uitgevoerd. Fig Blokschema van een register met parallel in veer en serie Invoer. Fig toont het blokschema van een register met serie-invoer en paralleluitvoer. 59

11 Fig Blokschema van een register met serie-invoer en paralleluitvoer. De 4 mogelijkheden kennen hun typische toepassingsgebieden. We noemen enkele voorbeelden. Het "Parallel In Parallel Uit" register of bufferregister wordt meestal gebruikt om gedurende een zekere tijd een bepaald codewoord te bewaren. Dit is vaak het geval in computers en microprocessors. Schuifregisters in de "Serie In Serie Uit" mode kunnen gebruikt worden als vertragingsregister. De opgeslagen informatie zal aan de uitgang verschijnen met een vertraging van N impulsen. Het kan in die mode ook toegepast worden als bufferregister voor seriële informatie. Het "Parallel In Serie Uit" register vindt ook zijn toepassing in datatransmissie. De codewoorden worden parallel verwerkt of opgewekt maar serieel verstuurd. Denk ook hier aan een digitale afstandsbediening van zender naar ontvanger. Schuifregisters in de "Serie In Parallel Uit" mode vinden o.a. hun toepassing in datatransmissie. Denken we hier aan de afstandsbediening van ons T.V. toestel waar de informatie bit per bit in het toestel ontvangen wordt maar in de ontvanger parallel moet aanwezig zijn om de code te verwerken. Een andere toepassing vinden we terug in ons rekenapparaat waar de bits (eventueel codewoorden) een per ben verwerkt worden; het resultaat moet center parallel aanwezig zijn om het zichtbaar te maken op de displays. 6.4 Universeel schuifregister De principes van een bufferregister en een links- of rechtsschuivend register kunnen gecombineerd worden in een z.g. universeel register Data-informatie Om een register parallel te laden, links of rechts te schuiven of in houdmode te stellen komt het er enkel op aan de juiste informatiebit aan de juiste data-ingang van iedere flipflop toe te voeren. De verschillende mogelijkheden zijn principieel voorgesteld in fig voor ben flipflop. voorstelling Fig Principiële oplossing universeel register. Fig Toestandentabel en stuurschakeling voor een universeel register voor 1 flipflop. 60

12 Realisatie De praktijkuitvoering is te realiseren m.b.v. een multiplexer met 4 data-ingangen. Het schema hiervan is gegeven in fig Als er J-K flipflops of S-R flipflops gebruikt worden in de schakeling wordt de D-uitgang uit fig rechtstreeks naar de J- of de S-ingang gestuurd; de K- of de R-ingang krijgt dan dezelfde informatie via een NIET-poort. In een 4-bits universeel register zijn 4 dergelijke schakelingen nodig. Merk op dat we voor de selectingangen 2 NIET-poorten schakelen om de belastingsfactor of de fan-in 1 te houden Asychroon laden In sommige universele registers gebeurt het parallel laden niet m.b.v. de klokimpuls maar m.b.v. de asynchrone set- en resetingang van de flipflops. Het laden heeft dan absolute voorrang op alle andere schuifbewerkingen. Ook hiervoor zoeken we de te realiseren logische schakeling op. We werken met een actief hoge laadingang. De asynchrone set- en resetingang zijn zoals gebruikelijk actief lage ingangen. Logische vergelijkingen Fig Toestandentabel, KV.-diagrammen en realisatie voor een actief hoge laadingang. Realisatie De praktijkuitvoering wordt meestal gerealiseerd met NEN-poorten zoals gegeven in fig De 74HC194 Als praktijkvoorbeeld bestuderen we de 74HC194. In het vademecum wordt de I.C. aangeduid als een "CMOS 4-BIT BIDIRECTIONAL SHIFT REGISTER". De I.C. is opgebouwd met D-flipflops; er zijn een asynchrone reset-ingang en 2 select-ingangen voorzien die toelaten de 4 verschillende modes in te stellen. We bestuderen alle mogelijkheden die de I.C. biedt m.b.v. het inwendig schema, de tijdvolgordediagrammen, de toestandentabel en het functiesymbool. Het is immers zo dat we m.b.v. 1 van de genoemde gegevens alle mogelijkheden van een sequentiële schakeling kunnen afleiden. Een grondige studio van het schema geeft ons natuurlijk het meest inzicht in de werking van de schakeling Schema Het inwendig schema van de 74HC194 zoals de fabrikant het ons biedt is gegeven in fig

13 Fig Het inwendig schema van de 74HC194. a. Klokingang De toegepaste flipflops zijn D-flipflops die reageren op de 0-1 overgang van het kloksignaal. Tussen de klokingangen van de flipflops en de aansluitpen van de LC. zijn 2 NIET-poorten geschakeld. Hierdoor weten we dat de schakeling zal reageren op de 0-1 flank van het aangesloten kloksignaal. Dit is een belangrijk gegeven omdat er in sequentiële systemen een groot tijdverschil kan bestaan tussen de 0-1 en de 1-0 flank van het kloksignaal. b. Resetingang De resetingang van de flipflops zelf is een actief lage ingang. Ook hier zijn 2 NIET-poorten geschakeld tussen de flipflops en de aansluitpen. De resetingang van de 74HC194 is daarom een actief lage ingang met voorrang op alle andere mogelijkheden omdat de asynchrone resetingang van de flipflops gebruikt wordt. Een logische "0" op de resetpen van de I.C. zal de vier flipflops op "0"zetten. Om die reden wordt deze ingang aangeduid met Clear. c. Uitgangen Tussen de uitgangen van de flipflops en hun respectievelijke aansluitpen zijn weer 2 NIET-poorten geschakeld. Deze poorten fungeren als buffertrappen zodat met de uitgang 10 TTL LS I.C.'s kunnen gestuurd worden. De 74HC-serie is immers compatibel met de 74LS-serie. Modes De verschillende mogelijkheden van het universeel register worden ingesteld met de 2 selectingangen S0 en S1. S0.S1 = 00 In het detailschema van fig worden door deze combinatie van de selectingangen de lijnen ABCD = Hierdoor is aan de poorten 1, 2 en 3 tenminste 1 van de ingangen logisch "0"zodat deze NEN-poorten dicht staan en de uitgangstoestand van de poorten 5 hierdoor niet bepaald wordt. 62

14 Aan de NEN-poorten 4 zijn de 2 selectingangen logisch "1". De uitgang van deze poorten wordt daarom bepaald door de inverterende uitgang van de betreffende flipflop. Omdat de inverterende uitgang van de flipflop teruggekoppeld wordt en poorten 4 en 5 ook een inverterende werking geven kunnen we besluiten dat de inverterende data-ingang verbonden is met de inverse uitgang van de flipflop. Dit is hetzelfde als zou de Q-uitgang verbonden worden met een niet-inverterende D-ingang. Hierdoor komt het register in de "HOUDMODE". Fig Detailschema van de 74H0794 voor de selectcombinaties. S0.S1 = 10 Deze combinatie van de selectingangen brengt aan de NEN-poorten 2, 3 en 4 tenminste 1 van de ingangen op het logisch 0-niveau. Aan de NEN-poorten 1 komen 2 ingangen op het 1-niveau. Hierdoor wordt de SR-informatie doorgegeven naar de D-ingang van de flipflop. Bij de flipflops B, C en D zijn deze ingangen verbonden met de inverterende uitgang van de voorgaande flipflop. Door deze combinatie wordt het register in de "SHUIF RECHTS" mode geschakeld. S0.S1 = 01 Bij deze combinatie van de selectingangen worden de NEN-poorten 3 opengezet. Hierdoor wordt bij flipflop A de QB-uitgang met de data-ingang verbonden. Bij flipflop D is dit de SL-ingang. Het register is in de "SCHUIF LINKS" mode geschakeld. S0.S1 = 11 Uit fig blijkt dat nu de NEN-poorten 2 de D-informatie doorsturen naar de data-ingang van de flipflops. Hierdoor is het register in de "PARALLEL LAAD" mode geschakeld. 63

15 6.5.2 Toestandentabel In fig is de toestandentabel gegeven van de 74HC194 zoals deze in het vademecum te vinden is. Uit de tabel kunnen we alle nodige gegevens putten om het register te kunnen toepassen in een digitaal systeem. Fig 6.26 Toestandentabel van de 741-IC194. In regel 1 van de tabel wordt duidelijk gemaakt dat de clear-ingang een actief lage ingang is en dat hij voorrang heeft op alle andere combinaties. Bij het "0"maken van deze ingang worden alle uitgangen van het register "0". Regel 2 van de tabel leert ons dat het register niet reageert op de 1-0 overgang van het kloksignaal. Uit regel 3 weten we hoe het register parallel moet geladen worden. De aanduiding a, b, c en d staat voor alle mogelijke 16 combinaties. In regel 4 en 5 wordt de "SHIFT RIGHT" mode aangegeven. Regels 6 en 7 maakt de "SHIFT LEFT" mode duidelijk. Regel 8 tenslotte toont hoe de "HOUDMODE" of "INHIBIT" mode ingesteld wordt Tijdvolgordediagrammen Ook de tijdvolgordediagrammen, die gegeven zijn in fig. 6.27(volgende pagina), bieden ons voldoende gegevens om met succes het register te kunnen schakelen in een praktijktoepassing. Op de horizontale as worden de verschillende instellingen van het register aangegeven. Om te weten welke signalen de verschillende modes instellen en hoe ze actief zijn hoeven we slechts de signalen te volgen. 64

16 Fig.6.27 Tijdvolgordediagrammen van de 741-1C194, 65

17 6.5.4 Functiesymbool In fig is het I.E.C.-functiesymbool van de 74HC194 gegeven. Ook hieruit kunnen we voldoende gegevens afleiden om het I.C. te kunnen toepassen. Fig Functiesymbool van do 741-1C 194. De aanduiding SRG4 (Shift Register 4-bit) maakt ons duidelijk dat dit symbool de voorstelling is van een 4-bits schuifregister. Dit is ten andere ook te merker aan het feit dat er 4 uitgangen en 4 data-ingangen aanwezig zijn. Omdat het blok van de flipflops zelf in 4 delen gesplitst is weten we dat het pier een synchroon werkende schakeling betreft. Het driehoekje bij de klokingang geeft aan dat de flipflops flankgestuurd zijn. Door de afwezigheid van een polariteitindicator buiten het symbool weten we dat de schakeling reageert op de 0-1 flank van het kloksignaal. Het cijfer 4 zal altijd aanwezig zijn waar een actie gebeurt op commando van het kloksignaal C. De polariteitindicator bij de resetingang leert ons dat deze ingang werkt met een actief laag signaal. Bij de selectingangen treffen we de cijfers 0 en 1 aan, dit is het gewicht van de ingangen om de verschillende modes aan te duiden. Daarbij vinden we de notatie M 0/3. Hiermee wordt aangegeven dat het register in 4 verschillende modes kan geschakeld worden: 0, 1, 2 en 3. Deze cijfers zullen uitsluitsel geven bij de interpretatie van de 4 mogelijke instellingen. Mode 0 (S0.S1 = 00). Omdat dit cijfer bij geen enkele ingang aangegeven wordt weten we dat dit de houdmode is bij schuifregisters. Mode 1 (S0.S1 = 10). Het cijfer 1 wordt toegepast bij een ingang van de eerste flipflop. Door de aanduiding 1,4D in flipflop A weten we dat dit de serie-ingang is om rechts te schuiven. Omdat het curter 4 erbij gevoegd is weten we dat het schuiven slechts gebeurt op commando van het kloksignaal. Mode 2 (S0.S1 = 01). Een gelijkaardige aanduiding vinden we terug bij een ingang aan flipflop D. Dit is daarom de serie-ingang voor het links schuiven. Mode 3 (S0.S1 = 11). Het cijfer 3 wordt aangegeven bij de data-ingangen van alle flipflops. Dit zijn dan de data-ingangen voor het parallel laden. 6.6 Ringteller Een ringteller is een schuifregister waarvan de uitgang van de laatste flipflop teruggekoppeld is naar de serie-ingang van de eerste flipflop. Hierdoor vormen de flipflops a.h.w. een gesloten ring, vandaar zijn benaming. In een ringteller is er op ieder tijdstip slechts één flipflop die de 1-toestand bezit, alle andere flipflops zijn in de 0-toestand. Een 4-bits ringteller neemt dus achtereenvolgens de volgende toestanden aan:

18 6.6.1 Realisatie Met behulp van de geziene leerstof in dit hoofdstuk is het niet moeilijk een schema op te stellen die aan de voorwaarden van een ringteller voldoet. Fig. 629 geeft een basisschema van een 4- bits ringteller uitgevoerd met JK-flipflops. Fig Basisschema van een 4-bits ringteller. Na het resetten van de flipflops worden alle uitgangen van de ringteller "0". Bij iedere binnenkomende klokimpuls wordt de logische "0" die aanwezig is aan de serie-ingang van flipflop A in deze flipflop opgenomen. De "0" van flipflop A schuift door naar flipflop B, enz... Het is duidelijk dat op die manier de uitgangstoestand van iedere flipflop "0" zal blijven. Om de ringteller de juiste toestanden te doen doorlopen moeten in de schakeling één of meerdere flipflops geset worden. Een flipflop de logische toestand "1"doen aannemen kan o.a. m.b.v. de asynchrone setingang. Een tweede, meer gebruikelijke, methode van werken is een zgn. initialisatieimpuls op de serie-ingang te sturen via een OF-poort. Fig geeft hiervan het schema. Fig Volledig schema van een 4-bits ringteller met initialisatie. Deze methode van initialisatie geniet de voorkeur t.o.v. deze met de asynchrone ingang omdat nu het laden of initialiseren synchroon verloopt met het kloksignaal. De initialisatieimpuls moet een welbepaalde tijdsduur bezitten; er mag den en slechts den klokimpuls in die tijdspanne optreden Tijdvolgordediagrammen In fig zijn de tijdvolgordediagrammen van een 4-bits ringteller gegeven die overeenstemmen met het schema van fig De diagrammen illustreren duidelijk de werking van de schakeling. 67

19 Fig Tijdvolgordediagrammen van een 4-bits ringteller met initialisatie Eigenschappen Het aantal toestanden van een ringteller is beperkt tot het aantal flipflops waarmee de schakeling opgebouwd is. In een sequentiële schakeling van b.v. 4 flipflops zijn er 16 mogelijke verschillende combinaties. Om 2N woorden in een ringteller te genereren zijn er 2N flipflops nodig. Een ringteller is "NIET ZELFSTARTEND". Met zelfstartend bedoelen we dat de schakeling bij het inschakelen van de voedingsspanning automatisch in een van de juiste toestanden komt. Bij een ringteller kan dit niet omdat niet alle combinaties gebruikt worden. Een ringteller kan m.b.v. een bijkomende bijzondere schakeling wel in een juiste toestand komen bij het opstarten. Dergelijke schakelingen worden verder besproken. In een ringteller is het ook mogelijk dat b.v. 2 enen rondschuiven. Hiervoor volstaat het de initialisatieimpuls gedurende 2 klokimpulsen op 1 te houden Nut Een ringteller wordt vooral toegepast in sequentiële systemen om tijdbepalende signalen te genereren. Van het kloksignaal worden immers andere tijdbepalende signalen afgeleid die verschillende bewerkingen in de gewenste volgorde doen plaatsgrijpen. Een dergelijke z.g. "VOLGORDE- GENERATOR" of "SEQUENCE GENERATOR" kan o.a. met succes toegepast worden in machinesturingen. Verder in dit hoofdstuk bespreken we een praktijkvoorbeeld. Een ander typisch voorbeeld waar ringtellers als volgordegenerator kunnen toegepast worden zijn z.g. lopende lichten in lichtreclames. 6.7 Johnsonteller Een Johnsonteller is een ringteller waarvan de inverterende uitgang van de laatste flipflop teruggekoppeld wordt naar de serie-ingang van de eerste flipflop. Om die reden noemt men hem ook een gekruiste of getwiste ringteller. 68

20 6.7.1 Realisatie In fig is het schema van een 4-bits Johnsonteller getekend die uitgevoerd is met D-flipflops. Fig bits Johnsonteller met D-111pflops Werking Met de kennis van een schuifregister en van een ringteller is het eenvoudig de werking van een Johnsonteller op te zoeken. Om de teller te initialiseren geven we gedurende een korte tijd op de resetingang een logische "0". Hierdoor neemt de schakeling de toestand Q A.Q B.Q C.Q D = 0000 aan. Dit brengt de data-ingang van flipflop A op het logisch 1-niveau. We geven nu een aantal klokimpulsen. Impuls 1: Flipflop A zal setten omdat zijn data-ingang de 1-toestand bezit. Alle andere flipflops behouden de 0- toestand omdat hun data-ingang "0" is. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er een logische "1"op de data-ingang van flipflop A en B, en een logische "0" op die van flipflop C en D. Impuls 2: Flipflop A blijft geset omdat zijn data-ingang de 1-toestand bezit. Flipflop B zal setten omdat zijn data-ingang ook de 1-toestand bezit. De flipflops C en D behouden de 0-toestand omdat hun dataingang "0" is. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er een logische "1" op de data-ingang van flipflop A, B en C, en een logische "0" op die van flipflop D. Impuls 3: De flipflops A en B blijven geset, flipflop C zal setten en flipflop D blijft gereset. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er een logische "1"op de data-ingang van alle flipflops. Impuls 4: De flipflops A. B en C blijven geset, flipflop D zal setten. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er nu een logische "0"op de data-ingang van flipflop A en op alle andere flipflops een logische "1". Impuls 5: Flipflop A zal nu resetten omdat zijn data-ingang de 0-toestand bezit. Alle andere flipflops behouden de 1-toestand omdat hun data-ingang "1" is. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er een logische "0"op de data-ingang van flipflop A en B, en een logische "1"op die van flipflop C en D. 69

21 Impuls 6: Flipflop A blijft gereset omdat zijn data-ingang de 0-toestand bezit. Flipflop B zal resetten omdat zijn data-ingang ook de 0-toestand bezit. De flipflops B en C behouden de 1-toestand omdat hun dataingang "1" is. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er een logische "0"op de data-ingang van flipflop A, B en C, en een logische "1"op die van flipflop D. Impuls 7: De flipflops A en B blijven gereset, flipflop C zal resetten en flipflop D blijft geset. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er een logische "0"op de data-ingang van alle flipflops. Impuls 8: De flipflops A, B en C blijven gereset, flipflop D zal resetten. De uitgangscombinatie wordt: Q A.Q B.Q C.Q D = Door deze uitgangstoestanden staat er nu een logische "1"op de data-ingang van flipflop A en op alle andere flipflops een logische "0". Dit is de dezelfde combinatie als bij de begintoestand, dus Toestandentabel In de tabel van fig zijn de opeenvolgende toestanden van de besproken 4- bits Johnsonteller gegeven. Ook hier wordt als beginstand of initiële toestand gekozen voor de combinatie na het resetten. Fig Toestandentabel van een 4-bits Johnsonteller Tijdvolgordediagrammen De tijdvolgordediagrammen van fig illustreren nog duidelijker de werking van een Johnsonteller. Fig Tijdvolgordediagrammen van een 4-bits Johnson teller. 70

22 6.7.5 Eigenschappen Uit de werking van de schakeling blijkt dat een Johnsonteller met b.v. 4 flipflops 8 verschillende combinaties bezit. Een N- bits Johnsonteller bezit dus 2N verschillende toestanden. In vergelijking met een ringteller is er een efficiënter gebruik van het aantal flipflops, het nodige aantal is slechts de helft. Een Johnsonteller gebruikt weinig energie in vergelijking met andere telschakelingen omdat er bij iedere klokimpuls slechts een flipflop is die verandert van toestand. Een dergelijke teller zal heel rap schakelen omdat er geen poorten gebruikt worden in de schakeling. De vertragingstijd van de totale schakeling is gelijk aan de vertragingstijd van ben flipflop. De teller is ook niet zelfstartend omdat er van de 16 mogelijke combinaties slechts 8 toegepast worden. Er is daarom ook een bijkomende schakeling nodig die ervoor zorgt dat één van de voorkomende uitgangscombinaties geïnitialiseerd wordt. Een dergelijke schakeling zoeken we op bij de berekening van tellers. Het kan echter ook door alle flipflops te resetten zoals uit de uitleg blijkt. Een Johnsonteller zal in digitale systemen het meest toegepast worden als teller zelf omdat hij zeer snel schakelt en omdat hij werkt in een éénwisselcode. 6.8 Toepassingen In dit hoofdstuk hebben we reeds de meest gebruikte toepassingen van een schuifregister, ringteller en Johnsonteller aangehaald. We bespreken nog een paar praktijkschakelingen waarin schuifregisters kunnen toegepast worden Volgordegeneratoren Bij de studie van de ringteller hebben we vermeld dat deze schakeling vooral toegepast wordt als volgordegenerator. We bestuderen bier een universele schakeling die kan toegepast worden in alle systemen die volgens een bepaalde volgorde werken. Dit is o.a. het geval bij de sturing van verkeerslichten, stappenmotoren, machines,... De schakeling van figuur 6.34 toont een gewone ringteller met een asynchrone initialisatie bij het starten van de schakeling. Hiervan weten we dat iedere flipflop in deze schakeling gedurende de tijd van 1 klokimpuls "1" is. Met behulp van een gewone S-R flipflop met actief hoge ingangen kan nu iedere verbruiker op een bepaald tijdstip gestart en gestopt worden. Door het in- of uitschakelen van een verbruiker op die manier uit to voeren ontstaat een universele schakeling die voor heel wet toepassingen kan ingezet warden. Enkel de frequentie van het klopsignaal moet eventueel aangepast worden. Fig. 6.34: universele volgordegenerator 71

23 6.8.2 Digitaal codeslot Toegangscontroles zijn tegenwoordig een veel toegepast beveiligingssysteem. Een van de mogelijkheden is het indrukken van een aantal toetsen in een welbepaalde volgorde. Met behulp van een schuifregister kunnen we reeds de basisschakeling van een dergelijk digitaal codeslot gemakkelijk realiseren. In figuur 6.35 is de schakeling van het systeem getekend. Zoek zelf eens de principes op waarop de schakeling gebaseerd is. Het is vanzelfsprekend dat de schakeling nog niet volledig is. Zo moeten we er c.a. nog voor zorgen dat er een alarmsysteem in werking gesteld wordt na een bepaald aantal keren indrukken van de toetsen. Omdat hiervoor tellers toegepast warden, zullen we deze schakeling verder uitbouwen naarmate we de leerstof bestuderen. Fig Principe van een codeslot Toetsenbord-encoder Een toetsenbord-encoder wordt klassiek gerealiseerd met een schuifregister als ringteller geschakeld. We kiezen hier voor een eenvoudig toetsenbord van max. 64 toetsen in een zgn. matrix van 8 rijen en 8 kolommen. Het is duidelijk dat het basisschema kan uitgebreid of beperkt worden tot een willekeurig aantal toetsen. We kiezen voor 64 toetsen omdat we dan I.C.'s kunnen toepassen die we reeds kennen en veer de duidelijkheid van het schema. De volledige schakeling is getekend in figuur De werking van de schakeling is vrij eenvoudig. Met behulp van een ringteller wordt rij per rij van de matrix logisch "0" gemaakt. Is op dit ogenblik een van de toetsen in die rij gesloten, dan wordt de overeenstemmende kolom ook logisch "0". Die logische "0" zorgt ervoor dat het rijnummer en het kolomnummer, die eerst binair gecodeerd worden, opgenomen worden in een geheugen. Als, op het ogenblik dat een rij "0" gemaakt wordt, geen enkele toets in de rij gesloten is, dan wordt die informatie niet opgeslagen in het geheugen. De inzet in de figuur verduidelijkt nog de beide mogelijkheden. Om de rijen of te tasten of te "scannen" maken we hier gebruik van 2 schuifregisters van het type 74LS194, als ringteller geschakeld. Bij het inschakelen van de voedingsspanning komen de 2 selectingangen S1.S0= 11. Dit is de laadmode van de registers waardoor Q 7 logisch "0" gemaakt wordt en alle andere uitgangen logisch "1". Na een korte tijd is de condensator voldoende opgeladen zodat de selectingangen S1.S0 = 01 worden en de "schuif rechts mode ingesteld wordt. Vanaf dit moment warden de rijen gescand op het ritme van de klokoscillator die werkt op een frequentie van bv. 5 khz. Hierdoor wordt rij per rij logisch "0" gemaakt om to scannen. Hierdoor wordt ook een ingang van de linkse BCD/BINencoder actief zodat de overeenstemmende binaire combinatie beschikbaar is aan de ingangen van een 8-bits parallel laadregister; hier een 74LS199. Als nu op dit ogenblik een bepaalde drukknop van de rij gesloten is, dan wordt de betreffende kolom ook logisch "0". Deze logische "0" wordt beschikbaar gesteld aan een tweede encoder zodat ook hiervan de binaire combinatie aan de ingangen van het register beschikbaar is. 72

24 De logische "0" van de kolom waar een drukknop gesloten is, maakt nu de uitgang van de NEN-poort logisch "1". Deze 0-1 overgang triggert 2 in serie geschakelde monostabiele multivibratoren. De uitgang van de tweede mono triggert het parallel laadregister zodat de binaire code die de plaats aangeeft van de gesloten drukknop, in het register wordt geladen. De uitgangen van het register zijn verbonden met een ROM geheugen dat de overeenstemmende ASCII-code van de druktoets aflevert. De uitgang van de eerste mono blokkeert nog de toevoer van klokimpulsen aan het systeem om to vermijden dat meerdere toetsen zouden gedetecteerd warden gedurende de tijd van het laden in het register. Als, op het moment dat een rij logisch '0" wordt, geen enkele toets gesloten is, dan gebeurt die werking niet vermits er geen 0-1 overgang ontstaat op de uitgang van de OF-poort. Fig : Toetsenbord-encoder 73

25 6.8.4 Afstandsbediening De schakeling van de encoder kan ook toegepast warden om de verschillende codewoorden van een digitale afstandsbediening to genereren. Het is voldoende om de binaire code die het parallel laadregister of de ROM genereert in een tweede register to laden en dan to schuiven zodat de seriële informatie op een van de uitgangen beschikbaar is. Kan je zelf de schakeling aanvullen? 74

Een flipflop is een digitale schakeling die in staat is een logische "1" of een logische "0" op te slaan en te bewaren in de tijd.

Een flipflop is een digitale schakeling die in staat is een logische 1 of een logische 0 op te slaan en te bewaren in de tijd. 1 FLIPFLOPS In dit hoofdstuk bestuderen we de verschillende soorten flipflops. De kennis hiervan is noodzakelijk om achteraf een goed inzicht te verwerven in de werking en toepassing van meer complexe

Nadere informatie

Fig. 5.1: Blokschema van de 555

Fig. 5.1: Blokschema van de 555 5 Timer IC 555 In de vorige drie hoofdstukken hebben we respectievelijk de Schmitt-trigger, de monostabiele en de astabiele multivibrator bestudeerd. Voor ieder van deze schakelingen bestaan in de verschillende

Nadere informatie

Alles op de kop. Dobbelsteen D02i werkt precies andersom! Johan Smilde

Alles op de kop. Dobbelsteen D02i werkt precies andersom! Johan Smilde Alles op de kop Johan Smilde Dobbelsteen D02i werkt precies andersom! Deze dobbelsteen heeft omgekeerde uitgangen ten opzichte van de vorige. Dat wil zeggen dat de uitgangen hier niet actief hoog zijn

Nadere informatie

Hoofdstuk 6: Digitale signalen

Hoofdstuk 6: Digitale signalen Hoofdstuk 6: Digitale signalen 6. Algemeenheden Het decimale talstelsel is het meest gebruikte talstelsel om getallen voor te stellen. Hierin worden symbolen gebruikt ( t.e.m. 9 ) die ondubbelzinning de

Nadere informatie

REGISTERS. parallel in - parallel uit bufferregister. De klok bepaalt het moment waarop de data geladen worden. Mogelijke bijkomende ingangen:

REGISTERS. parallel in - parallel uit bufferregister. De klok bepaalt het moment waarop de data geladen worden. Mogelijke bijkomende ingangen: EGITE Een groep van flipflops om data te stockeren bufferregisters: om gegevens tijdelijk op te slaan schuifregisters: de inhoud verschuift doorheen de flipflops ynchrone schakeling Kan opgebouwd worden

Nadere informatie

Toestandentabel van een SR-FF. S R Qn Qn+1 0 0 0 onbep. 0 0 1 onbep. 0 1 0 1 SET 0 1 1 1 SET 1 0 0 0 RESET 1 0 1 0 RESET 1 1 0 0 1 1 1 1

Toestandentabel van een SR-FF. S R Qn Qn+1 0 0 0 onbep. 0 0 1 onbep. 0 1 0 1 SET 0 1 1 1 SET 1 0 0 0 RESET 1 0 1 0 RESET 1 1 0 0 1 1 1 1 (een algemeen overzicht ) Inleiding Bij combinatorische schakelingen zijn de uitgangen enkel afhankelijk van de ingangen. Bij sequentiële schakelingen zijn de uitgangen voorzien van een geheugensysteem

Nadere informatie

Combinatorisch tegenover sequentieel

Combinatorisch tegenover sequentieel PBa ELO/ICT Combinatorisch tegenover sequentieel soorten digitale schakelingen : combinatorisch of sequentieel combinatorische schakelingen combinatie van (al dan niet verschillende) (basis)poorten toestand

Nadere informatie

Dobbelsteen 6 Tabellendemo: alle opgedane ervaringen gebundeld

Dobbelsteen 6 Tabellendemo: alle opgedane ervaringen gebundeld Dobbelsteen 6 Tabellendemo: alle opgedane ervaringen gebundeld Johan Smilde Zo nu en dan moet je even een pas op de plaats maken: hoever zijn we inmiddels gekomen en wat hebben we ervan geleerd? Bij dit

Nadere informatie

Sequentiële Logica. Processoren 24 november 2014

Sequentiële Logica. Processoren 24 november 2014 Sequentiële Logica Processoren 24 november 2014 Inhoud Eindige automaten Schakelingen met geheugen Realisatie van eindige automaten Registers, schuifregisters, tellers, etc. Geheugen Herinnering van week

Nadere informatie

Scan-pad technieken. Zet elk register om in een scan-pad register (twee opeenvolgende D-latches: master-slave):

Scan-pad technieken. Zet elk register om in een scan-pad register (twee opeenvolgende D-latches: master-slave): Zet elk register om in een scan-pad register (twee opeenvolgende D-latches: master-slave): D is de normale data ingang C is de normale fase 1 klok I is de data ingang van het shift-regiester A is de klok

Nadere informatie

Labo digitale technieken

Labo digitale technieken .. Het gebied "elektronica" is reeds geruime tijd onderverdeeld in twee specialiteiten, namelijk de analoge en de digitale technieken. Binnen analoge schakelingen gebeurt de signaalverwerking met lineaire

Nadere informatie

De CB channel controller TMS1022NL/NLL en TMS1023NL/NLL. ( Dit is een maskrom-programmed version van de Texas Instruments TMS1000 family)

De CB channel controller TMS1022NL/NLL en TMS1023NL/NLL. ( Dit is een maskrom-programmed version van de Texas Instruments TMS1000 family) De CB channel controller TMS1022NL/NLL en TMS1023NL/NLL ( Dit is een maskrom-programmed version van de Texas Instruments TMS1000 family) Ik begin even met een korte inleiding over de TMS1000. ( Wil je

Nadere informatie

Praktisch bestaan er enkele eenvoudige methoden om een decimaal getal om te zetten naar een binair getal. We bespreken hier de twee technieken.

Praktisch bestaan er enkele eenvoudige methoden om een decimaal getal om te zetten naar een binair getal. We bespreken hier de twee technieken. Talstelsels 1 Algemeenheden Digitale systemen werken met nullen en enen omdat dit elektronisch gemakkelijke te verwezenlijken is. De transistor kent enkel twee toestanden (geleiden of sperren) Hierdoor

Nadere informatie

Inleiding Digitale Techniek. Week 7 Schuifregisters Jesse op den Brouw INLDIG/2013-2014

Inleiding Digitale Techniek. Week 7 Schuifregisters Jesse op den Brouw INLDIG/2013-2014 Inleiding Digitale Techniek Week 7 Schuifregisters Jesse op den Brouw INLDIG/213-214 Schuifregisters In de digitale techniek en met name in de digitale communicatie wordt veel gebruik gemaakt van seriële

Nadere informatie

In- en uitgangssignalen van microprocessoren

In- en uitgangssignalen van microprocessoren In- en uitgangssignalen van microprocessoren E. Gernaat 1 Overzicht signalen Informatie van en naar een microprocessor kan parallel of seriëel gebeuren. Bij parallel-overdracht zal elke lijn (draad) een

Nadere informatie

Getalformaten, timers en tellers

Getalformaten, timers en tellers Getalformaten, timers en tellers S_CU CU S PV R CV DEZ CV_BCD S_ODT S TV BI R BCD 1 pagina 1 Getalformaten (16 bits) PG CPU BCD W#16#296 Voorteken (+) 2 9 6 0 0 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 Positieve getallen

Nadere informatie

Hoofdstuk 4. Digitale techniek

Hoofdstuk 4. Digitale techniek Hoofdstuk 4 Digitale techniek 1 A C & =1 F Figuur 4.1: Combinatorische schakeling. A C & & F A = & F C Figuur 4.2: Drie-input AND. A C _ >1 & F Figuur 4.3: Don t care voorbeeld A? F Figuur 4.4: Onbekende

Nadere informatie

Practica bij het vak. Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht

Practica bij het vak. Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht Elektronica en Informatiesystemen Practica bij het vak Inleiding tot de Elektrotechniek: Practicum 2 Analoge versus digitale signalen en hun overdracht door Prof. dr. ir. J. Van Campenhout ir. Sean Rul

Nadere informatie

Tinyserir-RC5. Datasheet. Tinyserir-RC5 Page: 1 of 8

Tinyserir-RC5. Datasheet. Tinyserir-RC5 Page: 1 of 8 9600 bps RS-232 interface voor uitlezing van Ontvangen RC5 codes Led aanduiding bij ontvangst van Infrarood pulsen Led aanduiding goede werking Interne firmware Inwendige oscillator Weinig externe componenten

Nadere informatie

EE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, , 8e hoorcollege

EE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, , 8e hoorcollege EE4: Digitale Systemen BSc. EE, e jaar, 22-23, 8e hoorcollege rjan van Genderen, Stephan Wong, Computer Engineering 3-5-23 Delft University of Technology Challenge the future Hoorcollege 8 Combinatorische

Nadere informatie

Logische bit-instructies

Logische bit-instructies Logische bit-instructies I. I. (MCRA) I. (MCR

Nadere informatie

Hfdst. 2: COMBINATORISCH PROGRAMMEREN

Hfdst. 2: COMBINATORISCH PROGRAMMEREN 2.1. Basisinstructies: 2.1.1. Ja-functie: Indien je een normaal open schakelaar bedient, moet de lamp oplichten. Waarheidstabel: Booleaanse schrijfwijze: Q0.0 = I0.0 2.1.2. Niet-functie: Waarheidstabel:

Nadere informatie

Inleiding Digitale Techniek

Inleiding Digitale Techniek Inleiding Digitale Techniek Week 6 Timing, SR-latch, gated latches, flipflops, register Jesse op den Brouw INLDIG/2016-2017 Geheugen Tot nu toe zijn alleen combinatorische schakelingen behandeld. Bij deze

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Pag. Tot slot 33 Onderdelen voor aanvulling 34

Inhoudsopgave. Pag. Tot slot 33 Onderdelen voor aanvulling 34 Logic 1-3- Colofon Auteur: Eindredactie: Thijs A. Afman Joost van den Brink Dit is een uitgave van Brink Techniek 2005. Deze uitgave mag vrij worden gekopieerd binnen educatieve instellingen. Deze uitgave

Nadere informatie

MiniPlex-41 NMEA-0184 multiplexer Handleiding

MiniPlex-41 NMEA-0184 multiplexer Handleiding MiniPlex-41 NMEA-0184 multiplexer Handleiding MiniPlex-41, V1.0 Firmware V1.10 CustomWare, 2002 Inleiding De MiniPlex-41 is een vierkanaals datamultiplexer, waarmee u meerdere NMEA-0183 instrumenten op

Nadere informatie

De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (3)

De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (3) De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (3) Timloto o.s. / E. Gernaat / ISBN 978-90-79302-06-2 Op dit werk is de Creative Commens Licentie van toepassing. Uitgave: september 2012

Nadere informatie

Gebruikershandleiding 2015 1

Gebruikershandleiding 2015 1 Gebruikershandleiding 2015 1 1. Bouw S-tablet 1.1 De 3 delen van de informatieverwerking: Invoer: 2 vaste invoerorganen: drukknop en schuifschakelaar 2 aansluitmogelijkheden: extra invoerorganen Impulsgenerator:

Nadere informatie

Dossier Pneumatische Schakellogica

Dossier Pneumatische Schakellogica Dossier Pneumatische Schakellogica Elke pneumatische sturing is volgens een bepaalde logica opgebouwd. Deze logica bepaalt de werking van de schakeling. In dit dossier bespreken we de verschillende pneumatische

Nadere informatie

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (3)

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (3) De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (3) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 In- en uitgangssignalen van microprocessoren 1.1 Overzicht signalen Informatie van en naar een microprocessor

Nadere informatie

Combinatorische schakelingen

Combinatorische schakelingen Practicum 1: Combinatorische schakelingen Groep A.6: Lennert Acke Pieter Schuddinck Kristof Vandoorne Steven Werbrouck Inhoudstabel 1. Doelstellingen... 2 2. Voorbereiding... 3 3. Hardware-practicum...

Nadere informatie

Digitale Systeem Engineering 1

Digitale Systeem Engineering 1 Digitale Systeem Engineering 1 Week 6 metastabiliteit, synchronisatie Jesse op den Brouw DIGSE1/2016-2017 Synchronisatie Een complex digitaal systeem bestaat uit combinatorische en sequentiele logica (poorten

Nadere informatie

Aansluitingen achterkant. Voedingsspanning. Midi THRU. Midi OUT. Audio IN 100 mv mono cinch. Voetschakelaar jack 6,3mm STEP.

Aansluitingen achterkant. Voedingsspanning. Midi THRU. Midi OUT. Audio IN 100 mv mono cinch. Voetschakelaar jack 6,3mm STEP. BOTEX Scene Setter DC-1224 P 1/6 De Botex Scène Setter is een digitale lichtstuurtafel met 24 kanalen, 48 geheugens of looplichtprogramma s van telkens maximum 99 stappen. De uitgang is DMX (de fasen kunnen

Nadere informatie

GEINTEGREERDE PROEF DE COMPUTER ALS TV AFSTANDSBEDIENING

GEINTEGREERDE PROEF DE COMPUTER ALS TV AFSTANDSBEDIENING 7 IC De Computer als TV afstandsbediening - 1 - KTA-Gent GEINTEGREERDE PROEF DE COMPUTER ALS TV AFSTANDSBEDIENING Arnoud De Kemel Industriële Computertechnieken Schooljaar 2004-2005 7 IC De Computer als

Nadere informatie

Stoeien met de tabellen (deel 4) Met multiplexers dobbelsteen 5 bouwen: tabel naar keus

Stoeien met de tabellen (deel 4) Met multiplexers dobbelsteen 5 bouwen: tabel naar keus Stoeien met de tabellen (deel 4) Met multiplexers dobbelsteen 5 bouwen: tabel naar keus Johan Smilde Het is niet echt moeilijk om met CMOS-multiplexers van het type 4519, die zijn toegepast bij de dynamische

Nadere informatie

Digitaal is een magisch woord

Digitaal is een magisch woord Digitaal is een magisch woord Hieronder leest u over digitale logica. De theorie en de praktijk. Dit werk moet nog uitgebreid worden met meer informatie over TTL, CMOS en varianten. Daarnaast kunnen de

Nadere informatie

Spaarlampdobbelsteen. Johan Smilde

Spaarlampdobbelsteen. Johan Smilde Spaarlampdobbelsteen Johan Smilde Bij dit derde ontwerp is de TTL van dobbelsteen D01 omgezet in CMOS. Er is naar gestreefd om hierbij voor het schuifregister een IC met vergelijkbare eigenschappen te

Nadere informatie

Antwoorden Systeembord 25012010. Fysische informatica voor de onderbouw havo/vwo

Antwoorden Systeembord 25012010. Fysische informatica voor de onderbouw havo/vwo Fysische informatica voor de onderbouw havo/vwo 1 Inhoud: Antwoorden Systeembord 25012010 2. De invoer- en uitvoercomponenten...3 2.1 De drukschakelaar....3 2.2 Geluidsensor...3 2.3 Variabele spanning....3

Nadere informatie

Sequentiële schakelingen

Sequentiële schakelingen Gebaseerd op geheugen elementen Worden opgedeeld in synchrone systemen» scheiding tussen wat er wordt opgeslagen (data) wanneer het wordt opgeslagen (klok) asynchrone systemen» Puls om geheugen op te zetten

Nadere informatie

Dossier Pneumatische schakellogica

Dossier Pneumatische schakellogica Dossier Pneumatische schakellogica Festo Belgium nv Kolonel Bourgstraat 11 BE-13 Brussel www.festo.com Pneumatische schakellogica Elk schakelschema is volgens een bepaalde logica opgebouwd. Deze logica

Nadere informatie

Positie-aflezing. - LED of LCD-aflezing - met geïntegreerde microprocessor. Walda Impuls b.v. Delta 60 6825 MS Arnhem Tel 026-3638302 Fax 026-3638304

Positie-aflezing. - LED of LCD-aflezing - met geïntegreerde microprocessor. Walda Impuls b.v. Delta 60 6825 MS Arnhem Tel 026-3638302 Fax 026-3638304 SERIE Z-54 Positie-aflezing - LED of LCD-aflezing - met geïntegreerde microprocessor Walda Impuls b.v. Delta 60 6825 MS Arnhem Tel 026-3638302 Fax 026-3638304 ELGO - ELECTRIC GmbH D - 78239 Rielasingen,

Nadere informatie

Stoeien met de tabellen (deel 5) Met multiplexers dobbelsteen 5 bouwen: BCD-code

Stoeien met de tabellen (deel 5) Met multiplexers dobbelsteen 5 bouwen: BCD-code Stoeien met de tabellen (deel 5) Met multiplexers dobbelsteen 5 bouwen: BCD-code Johan Smilde Bij deze variant van de in deel 4 besproken dobbelsteen 5 wordt eveneens de CMOS-multiplexer 4519 gebruikt

Nadere informatie

Principes voor het besturen van een dubbelwerkende cilinder 19

Principes voor het besturen van een dubbelwerkende cilinder 19 Principes voor het besturen van een dubbelwerkende cilinder 19 4. Principe voor het besturen van een dubbelwerkende cilinder. 4.1. Besturing met een bistabiel hoofdstuurventiel. 4.1.1. Pneumatische besturing.

Nadere informatie

Logische functies. Negatie

Logische functies. Negatie Pa ELO/ICT Logische functies inaire elementen slechts twee mogelijkheden voorbeeld : het regent slechts twee toestanden : waar of niet waar Voorstellen met LETTERSYMOOL = het regent overeenkomst :» als

Nadere informatie

14 Oefeningen. 14.1 Basisinstructies

14 Oefeningen. 14.1 Basisinstructies nleiding in de PLC 14 Oefeningen 14.1 Basisinstructies 1. Aan ingang 124.0 sluiten we een NO drukknop (S1) aan, op 124.1 een NC (S2). Maak nu een programma zodanig dat 124.0 hoog is als we drukknop S1

Nadere informatie

Fig. 2. Fig. 1 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 U (V) 0,5. -20 0 20 40 60 80 100 temperatuur ( C)

Fig. 2. Fig. 1 5 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 U (V) 0,5. -20 0 20 40 60 80 100 temperatuur ( C) Deze opgaven en uitwerkingen vind je op https://www.itslearning.com en op www.agtijmensen.nl Wat je moet weten en kunnen gebruiken: Zie het boekje Systeembord.. Eigenschappen van de invoer-elementen (sensor,

Nadere informatie

Netwerkdiagram voor een project. AOA: Activities On Arrows - activiteiten op de pijlen.

Netwerkdiagram voor een project. AOA: Activities On Arrows - activiteiten op de pijlen. Netwerkdiagram voor een project. AOA: Activities On Arrows - activiteiten op de pijlen. Opmerking vooraf. Een netwerk is een structuur die is opgebouwd met pijlen en knooppunten. Bij het opstellen van

Nadere informatie

Multiplexers en demultiplexers MULTIPLEXERS

Multiplexers en demultiplexers MULTIPLEXERS Pa EO/ICT Kim - dep. IWT Multiplexers en demultiplexers MU transmissie DEMU merikaans symbool multiplexer merikaans symbool demultiplexer ingangen uitgang ingang uitgangen controle controle MU/DEMU DIGITE

Nadere informatie

2 Algemene opbouw van een computersysteem

2 Algemene opbouw van een computersysteem Procescomputer E. Gernaat 1 Microprocessoren algemeen Informatie-verwerking zoals behandeld is momenteel vrijwel geheel overgenomen door microprocessoren. Wanneer we voortborduren op het idee van combinatorische

Nadere informatie

Projectieve Vlakken en Codes

Projectieve Vlakken en Codes Projectieve Vlakken en Codes 1. De Fanocode Foutdetecterende en foutverbeterende codes. Anna en Bart doen mee aan een spelprogramma voor koppels. De ene helft van de deelnemers krijgt elk een kaart waarop

Nadere informatie

7,6. Samenvatting door A woorden 12 april keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde Systemen. Systemen

7,6. Samenvatting door A woorden 12 april keer beoordeeld. Natuurkunde. Natuurkunde Systemen. Systemen Samenvatting door A. 1243 woorden 12 april 2013 7,6 12 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Natuurkunde Systemen Systemen We onderscheiden 3 soorten gegevensverwerkende systemen: meetsysteem: meet een grootheid

Nadere informatie

Appendix symbolen Symbolen voor logische schakelingen III Symbolen voor flip-flop geheugenelementen A.18 A.19 A.20 A.21 A.22 A.23

Appendix symbolen Symbolen voor logische schakelingen III Symbolen voor flip-flop geheugenelementen A.18 A.19 A.20 A.21 A.22 A.23 469 Appendix symbolen door prof. ir. C.H. Eversdijk & ir. A.P. Thijssen Symbolen voor logische schakelingen III Symbolen voor flip-flop geheugenelementen A.18 C-afhankelijkheid 471 A.19 Symbolen voor latches

Nadere informatie

Project Digitale Systemen

Project Digitale Systemen Project Digitale Systemen Case Study The Double Dabble algorithme Jesse op den Brouw PRODIG/2014-2015 Introductie Double Dabble In de digitale techniek wordt veel met decimale getallen gewerkt, simpelweg

Nadere informatie

Informatiebundel ADuC832 Motor interface bord MGM/[dp]

Informatiebundel ADuC832 Motor interface bord MGM/[dp] Het ADuC832 Motor interface bord. Het ADuC832V2.0 motor interface bord heeft als doel: Een DC motor en een stappenmotor, die op het motor interface bord gemonteerd zijn, te kunnen aansturen met een ADuCV2.0/V1.1

Nadere informatie

HANDLEIDING Voor Lacron Microcomputer-schakelklok Serie: MLU

HANDLEIDING Voor Lacron Microcomputer-schakelklok Serie: MLU HANDLEIDING Voor Lacron Microcomputer-schakelklok Serie: MLU 1 Betekenis van de toetsen: Toets Functie Controle van de ingevoerde schakeltijden, en weergave van aantallen Het wissen van de met toets opgeroepen

Nadere informatie

Opgave Tussentijdse Oefeningen Jaarproject I Reeks 4: Lcd Interface & Files

Opgave Tussentijdse Oefeningen Jaarproject I Reeks 4: Lcd Interface & Files Opgave Tussentijdse Oefeningen Jaarproject I Reeks 4: Lcd Interface & Files 1 Introductie In deze oefening zal je je LCD display leren aansturen. Je controleert deze display door er instructies naar te

Nadere informatie

PRINTER SELECTOR INTERFACE en OUTPUT-INTERFACE CARTRIDGE

PRINTER SELECTOR INTERFACE en OUTPUT-INTERFACE CARTRIDGE PRINTER SELECTOR INTERFACE en OUTPUT-INTERFACE CARTRIDGE MSX CLUB MAGAZINE 1988 Scanned, ocr ed and converted to PDF by HansO, 2001 Soms kan het een probleem zijn wanneer je als MSX'er wil gebruik maken

Nadere informatie

De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2)

De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2) De AT90CAN microprocessor van ATMEL in de motorvoertuigentechniek (2) Timloto o.s. / E. Gernaat / ISBN 978-90-79302-06-2 Op dit werk is de Creative Commens Licentie van toepassing. Uitgave: september 2012

Nadere informatie

Netwerkdiagram voor een project. AON: Activities On Nodes - activiteiten op knooppunten

Netwerkdiagram voor een project. AON: Activities On Nodes - activiteiten op knooppunten Netwerkdiagram voor een project. AON: Activities On Nodes - activiteiten op knooppunten Opmerking vooraf. Een netwerk is een structuur die is opgebouwd met pijlen en knooppunten. Bij het opstellen van

Nadere informatie

InteGra Gebruikershandleiding 1

InteGra Gebruikershandleiding 1 InteGra Gebruikershandleiding 1 Algemeen Met dank voor de keuze van dit product aangeboden door SATEL. Hoge kwaliteit en vele functies met een simpele bediening zijn de voordelen van deze inbraak alarmcentrale.

Nadere informatie

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2)

De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2) De Arduino-microcontroller in de motorvoertuigentechniek (2) E. Gernaat (ISBN 978-90-79302-11-6) 1 Procescomputer 1.1 Microprocessoren algemeen De informatie-verwerking zoals is behandeld, is vrijwel geheel

Nadere informatie

Logische schakelingen

Logische schakelingen Logische schakelingen Logische schakelingen Stel: we maken een schakeling met twee schakelaars en één lamp. Dan kunnen we dat op de volgende manieren doen: We maken een serieschakeling van de twee schakelaars:

Nadere informatie

Inhoud vandaag. Interrupts. Algemeen ARM7 AIC

Inhoud vandaag. Interrupts. Algemeen ARM7 AIC Inhoud vandaag Interrupts Algemeen ARM7 AIC Interrupts Wat is een interrupt? Een interrupt is een onderbreking van de huidige bezigheden ten gevolge van een externe gebeurtenis, zodanig dat de bezigheden

Nadere informatie

Tellers en Delers Sequentiële schakeling die het aantal ingangspulsen telt Gebaseerd op geheugenelementen (flipflops)

Tellers en Delers Sequentiële schakeling die het aantal ingangspulsen telt Gebaseerd op geheugenelementen (flipflops) PBa ELO/ICT Tellers en Delers Sequentiële schakeling die het aantal ingangspulsen telt Gebaseerd op geheugenelementen (flipflops) bewaren het aantal getelde pulsen (d.i. de stand van de teller) Opdeling:

Nadere informatie

Inleiding Digitale Techniek

Inleiding Digitale Techniek Inleiding Digitale Techniek Week 4 Binaire optellers, tellen, vermenigvuldigen, delen Jesse op den Brouw INLDIG/25-26 Optellen Optellen is één van meest gebruikte rekenkundige operatie in digitale systemen.

Nadere informatie

Opleiding: ESE, HAN Opl.variant: vt Groep/Klas: ES2 Digitaal Signaal Ontwerpen 26 januari 2012 Tijd: 13:30 15:00

Opleiding: ESE, HAN Opl.variant: vt Groep/Klas: ES2 Digitaal Signaal Ontwerpen 26 januari 2012 Tijd: 13:30 15:00 Tentamen Engineering 2011/2012: Opleiding: ESE, HN Opl.variant: vt Groep/Klas: ES2 Digitaal Signaal Ontwerpen 26 januari 2012 Tijd: 13:30 15:00 Vakcode: DSO deel 2 Lokaal: Docent: RZ antal tentamenbladen:

Nadere informatie

Programmeerprocedure - Eerste scherm

Programmeerprocedure - Eerste scherm SAGASAFE Gebruiksaanwijzingen voor de serie DCP Versie 7.0 U kunt tijdens de programmeerprocedure de functiecode opnieuw instellen. Hoe u de hotelkluis moet gebruiken en programmeren: lees zorgvuldig de

Nadere informatie

b) Geef het schema van een minimale realisatie met uitsluitend NANDs en inverters voor uitgang D.

b) Geef het schema van een minimale realisatie met uitsluitend NANDs en inverters voor uitgang D. Basisbegrippen Digitale Techniek (213001) 9 november 3000, 13.30 17.00 uur 8 bladzijden met 10 opgaven Aanwijzingen bij het maken van het tentamen: 1. Beantwoord de vragen uitsluitend op de aangegeven

Nadere informatie

Personal tag. Personal tag. Drukknop of bewegingsdetector. TABEL 2 Samenvatting van de Programmeerfuncties

Personal tag. Personal tag. Drukknop of bewegingsdetector. TABEL 2 Samenvatting van de Programmeerfuncties TAG-IN-A-BAG Stand alone proximity toegangscontrolesysteem Gebruikershandleiding 1. Introductie De TIAB is ontworpen om de toegang voor onbevoegden tot beschermde gebieden te beperken. De unit maakt gebruik

Nadere informatie

Faculteit Elektrotechniek - Capaciteitsgroep ICS Tentamen Schakeltechniek. Vakcodes 5A010/5A050, 19 januari 2004, 9:00u-12:00u

Faculteit Elektrotechniek - Capaciteitsgroep ICS Tentamen Schakeltechniek. Vakcodes 5A010/5A050, 19 januari 2004, 9:00u-12:00u Faculteit Elektrotechniek - Capaciteitsgroep ICS Tentamen Schakeltechniek Vakcodes 5A010/5A050, 19 januari 2004, 9:00u-12:00u achternaam : voorletters : identiteitsnummer : opleiding : Tijdens dit tentamen

Nadere informatie

Antwoorden zijn afgedrukt!!!!!!!

Antwoorden zijn afgedrukt!!!!!!! Computerorganisatie INF/TEL (233) februari 2, 9. 2.3 uur 8 bladzijden met 9 opgaven 3 bladzijden met documentatie Let op: Vul het tentamenbriefje volledig in (d.w.z. naam, studentnummer, naam vak, vakcode,

Nadere informatie

EE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, , vragencollege 1

EE1410: Digitale Systemen BSc. EE, 1e jaar, , vragencollege 1 EE40: Digitale Systemen BSc. EE, e jaar, 202-203, vragencollege Arjan van Genderen, Stephan Wong, Computer Engineering 28-3-203 Delft University of Technology Challenge the future Huiswerk hoorcollege

Nadere informatie

Het grondtal van het decimaal stelsel is 10. Voorbeeld: het getal 8365. Poorten De tellereenheid Mevr. Loncke 1

Het grondtal van het decimaal stelsel is 10. Voorbeeld: het getal 8365. Poorten De tellereenheid Mevr. Loncke 1 1. Inleiding In vorig hoofdstuk hebben we het gehad over invoerelementen, verwerking en uitvoerelementen. Je hebt geleerd dat al deze elementen maar 2 toestanden kennen en kunnen verwerken, namelijk de

Nadere informatie

Gebruikershandleiding voor de handterminal-applicatie en het fietsendiefstalregister

Gebruikershandleiding voor de handterminal-applicatie en het fietsendiefstalregister Gebruikershandleiding voor de handterminal-applicatie en het fietsendiefstalregister Hogerwoerdstraat 30 2023 VD Haarlem Postbus 2281 2002 CG Haarlem tel. +31 (0) 235 258 576 fax. +31 (0) 235 258 571 info@ique.nl

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing elektronisch slot TeamLock 4

Gebruiksaanwijzing elektronisch slot TeamLock 4 ELEKTRONISCH SLOT MET MINSTENS 111.000.000 ECHTE INSTELMOGELIJKHEDEN Gebruiksaanwijzing elektronisch slot TeamLock 4 Het elektronisch slot TeamLock 4 is een elektronisch sluitsysteem, waarin max. 64 openingscodes

Nadere informatie

Digitale technieken Deeltoets II

Digitale technieken Deeltoets II Digitale technieken Deeltoets II André Deutz 11 januari, 2008 De opgaven kunnen uiteraard in een willekeurige volgorde gemaakt worden geef heel duidelijk aan op welke opgave een antwoord gegegeven wordt.

Nadere informatie

Uitsluitend aansluiten op de spanning en frequentie zoals aangegeven op het typeplaatje.

Uitsluitend aansluiten op de spanning en frequentie zoals aangegeven op het typeplaatje. MODELLEN 1221 AANSLUITINGEN 1 kanaal 2 kanalen VEILIGHEIDSINSTRUCTIES In verband met brandgevaar of het risico op een elektrische schok dient inbouw en montage uitsluitend door een elektro vakman te geschieden.

Nadere informatie

K-Steel deuropenermodule 1156/10 met numeriek toetsenbord

K-Steel deuropenermodule 1156/10 met numeriek toetsenbord K-Steel deuropenermodule 1156/10 met numeriek toetsenbord Versie 2.0 - februari 2007 Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. Wijzigingen voorbehouden. Mogelijkheden De deuropenermodule kan

Nadere informatie

Gebruikershandleiding

Gebruikershandleiding Gebruikershandleiding Brandcentrale XF-C 2 XF-C 4 XF-C 6 XFC2 XFC4 XFC6 XF-C2/4/6 ARITECH INTERLOGIX UTC Fire & Security GE Security ELVA Security ELVA Security Puurs Brandcentrale model XF-C Gebruikershandleiding

Nadere informatie

11/05 HD2302.0. Lees ook het engelse boekje

11/05 HD2302.0. Lees ook het engelse boekje REV. 1.3 11/05 HD2302.0 Lees ook het engelse boekje Photo-Radiometer HD2302 - - HD2302.0 1. Ingang voor sensoren, 8-pole DIN45326 connector. 2. Batterij symbool: displays de batterij spanning. 3. Functie

Nadere informatie

2-KANAALS RF AFSTANDSBEDIENINGSSET

2-KANAALS RF AFSTANDSBEDIENINGSSET MODULES VM130 HANDLEIDING 2-KANAALS RF AFSTANDSBEDIENINGSSET WWW.VELLEMANPROJECTS.EU Inhoudstafel Beschrijving 3 Eigenschappen en technische gegevens 4 Instructies voor de zender 4 Instructies voor de

Nadere informatie

AP80 Display Controller

AP80 Display Controller Datasheet AP80 AP80 Display Controller Toepasbaar als: Display voor positie en snelheid Nokkencontroller Signaalomvormer Toerentalbewaking Linearisatie functie 72 mm ca. 160 mm 144 mm Voor sensoren met:

Nadere informatie

Uitleg. Welkom bij de Beverwedstrijd 2006. Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden.

Uitleg. Welkom bij de Beverwedstrijd 2006. Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden. Uitleg Welkom bij de Beverwedstrijd 2006 Je krijgt 15 vragen, die je in maximaal 45 minuten moet beantwoorden. Je krijgt 5 vragen van niveau A, 5 vragen van niveau B en 5 vragen van niveau C. Wij denken

Nadere informatie

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing

Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing Gevalstudie 1 Klasse B output buffer voor een Flat Panel Display Kolom aansturing IEEE Journal of Solid-state circuits, Vol 34, No 1, Januari 1999, pp 116-119 Jan Genoe KHLim Flat Panel display kolom driver

Nadere informatie

HANDLEIDING - LEVEL INDICATOR M A N U A L

HANDLEIDING - LEVEL INDICATOR M A N U A L HANDLEIDING - LEVEL INDICATOR M A N U A L Ondanks de grootst mogelijke zorgvuldigheid die Tasseron Electronics B.V. aan haar producten en de bijbehorende handleidingen besteedt, kunnen er onvolkomenheden

Nadere informatie

11 Programmeren van elektrische schakelingen

11 Programmeren van elektrische schakelingen 11 Programmeren van elektrische schakelingen 11.1 Gebruik van hulpcontactoren In elektrische schakelingen wordt geregeld gebruik gemaakt van hulpcontactoren. Als contactoren of schakelaars te weinig vrije

Nadere informatie

Cursus/Handleiding/Naslagwerk. Driefase wisselspanning

Cursus/Handleiding/Naslagwerk. Driefase wisselspanning Cursus/Handleiding/Naslagwerk Driefase wisselspanning INHOUDSTAFEL Inhoudstafel Inleiding 3 Doelstellingen 4 Driefasespanning 5. Opwekken van een driefasespanning 5.. Aanduiding van de fasen 6.. Driefasestroom

Nadere informatie

4. Sluit de connectoren (L) aan, die zich aan de achterkant van de hoofdstructuur bevinden zoals wordt getoond in de figuur.

4. Sluit de connectoren (L) aan, die zich aan de achterkant van de hoofdstructuur bevinden zoals wordt getoond in de figuur. MONTAGE INSTRUCTIES 1. Haal de onderdelen uit de verpakking en controleer of alle onderdelen aanwezig zijn: (A) Hoofdstructuur; (B) Frame met zit; (C) Steunbuis voorzijde; (D) 2 bouten M8x70; (F) 4 schroeven

Nadere informatie

3D-dobbelsteen D12: BARVOL!

3D-dobbelsteen D12: BARVOL! 3D-dobbelsteen D12: BARVOL! Johan Smilde Wat moeten we denken van deze ietwat cryptische titel? Moeten we het zoeken in de drie-eenheid van het heilige getal zeven? Het heeft allemaal te maken met de zes

Nadere informatie

Digitale Systeem Engineering 1. Week 4 Toepassing: Pulse Width Modulation Jesse op den Brouw DIGSE1/2013-2014

Digitale Systeem Engineering 1. Week 4 Toepassing: Pulse Width Modulation Jesse op den Brouw DIGSE1/2013-2014 Digitale Systeem Engineering 1 Week 4 Toepassing: Pulse Width Modulation Jesse op den Brouw DIGSE1/2013-2014 PWM basics Het regelen van het toerental van een elektromotor kan eenvoudig worden gedaan door

Nadere informatie

ES1 Project 1: Microcontrollers

ES1 Project 1: Microcontrollers ES1 Project 1: Microcontrollers Les 5: Timers/counters & Interrupts Timers/counters Hardware timers/counters worden in microcontrollers gebruikt om onafhankelijk van de CPU te tellen. Hierdoor kunnen andere

Nadere informatie

Gebruiksaanwijzing & Installatiehandleiding. TC - 6 Telecontroller

Gebruiksaanwijzing & Installatiehandleiding. TC - 6 Telecontroller Gebruiksaanwijzing & Installatiehandleiding TC - 6 Telecontroller Algemene informatie TC - 6 Met de TC-6 telecontroller is het mogelijk om op afstand via de telefoonlijn een 6- tal elektrische apparaten

Nadere informatie

BESPREKING VAN DE COMPUTERPOORTEN...

BESPREKING VAN DE COMPUTERPOORTEN... Inhoudstabel 1 VOORWOORD... 1 2 BESPREKING VAN DE COMPUTERPOORTEN... 2 2.1 INLEIDING...2 2.2 SERIËLE POORT...2 2.3 PARALLELLE POORT...5 2.3.1 Het verschil tussen een seriële poort en een parallelle poort...

Nadere informatie

Lineaire algebra 1 najaar Lineaire codes

Lineaire algebra 1 najaar Lineaire codes Lineaire algebra 1 najaar 2008 Lineaire codes Bij het versturen van digitale informatie worden in principe ketens van bits verstuurd die de waarde 0 of 1 kunnen hebben. Omdat de transmissiekanalen door

Nadere informatie

Montagevoorschriften

Montagevoorschriften Montagevoorschriften BCU Mont_BCU1_NL.Doc 1/9 Inhoudsopgave 1. Montage van de onderdelen... 3 2. Aansluitingen van de 8 polige stekker... 3 3. Aansluitingen van de 10 polige stekker... 4 4. Opstarten...

Nadere informatie

SYSTEMEN 11/3/2009. Deze toets bestaat uit 3 opgaven (28 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes!

SYSTEMEN 11/3/2009. Deze toets bestaat uit 3 opgaven (28 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes! NATUURKUNDE KLAS 4 PROEFWERK HOOFDSTUK 3: AUTOMATISCHE SYSTEMEN OOFDSTUK 3: A 11/3/2009 Deze toets bestaat uit 3 opgaven (28 punten). Gebruik eigen grafische rekenmachine en BINAS toegestaan. Veel succes!

Nadere informatie

DT-F1/DT-F1V. NL Revision 1

DT-F1/DT-F1V. NL Revision 1 DT-F1/DT-F1V NL Revision 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Plaats van de bedieningsorganen Toets AAN/UIT (dient ook als FM/TV golfbereikschakelaar op DT-F1V) Keuzetoets zendergeheugenplaats en opslaggebied

Nadere informatie

Inhoud van de handleiding

Inhoud van de handleiding BeoSound 3000 Guide BeoSound 3000 Reference book Inhoud van de handleiding 3 U hebt de beschikking over twee boekjes die u helpen zich vertrouwd te maken met uw Bang & Olufsen-product. De Het bedie- referentiehandboeningshandleiding

Nadere informatie

HANDLEIDING BEDIENINGSPANEEL

HANDLEIDING BEDIENINGSPANEEL HANDLEIDING BEDIENINGSPANEEL Inhoud INSTALLATIE...2 AANMELDEN...3 WACHTWOORDEN MANAGEN...4 ALARM IN- EN UITSCHAKELEN...6 FUNCTIES...8 SPECIFICATIES...9 WACHTWOORD RESETTEN...9 1 INSTALLATIE Meegeleverd:

Nadere informatie

Logische schakelingen of beslissen met poorten

Logische schakelingen of beslissen met poorten Lesbrief 3 Logische schakelingen of beslissen met poorten Theorie even denken Intro Een lamp die gaat branden zodra het donker wordt. Of ruitenwissers die vanzelf beginnen te werken wanneer het regent.

Nadere informatie

RFI 1000 / RFI 1000-2. Magnetische sleutellezer INSTRUCTIEHANDLEIDING 01.09.96

RFI 1000 / RFI 1000-2. Magnetische sleutellezer INSTRUCTIEHANDLEIDING 01.09.96 RFI 1000 / RFI 1000-2 Magnetische sleutellezer INSTRUCTIEHANDLEIDING 01.09.96 Instructiehandleiding RFI 1000 / RFI 1000-2 Eerst de handleiding lezen alvorens het systeem in werking te stellen Het systeem

Nadere informatie