Verkiezingen van de ondernemingsraad. Werkmap 2

Transcriptie

1 Verkiezingen van de ondernemingsraad Werkmap 2

2 Colofon: Dit is een uitgave van Stichting FNV Pers in opdracht van FNV Bondgenoten April 2014 Oplage: Werkmap Verkiezing van de or

3 Inhoudsopgave Inleiding... 4 Stap 1. Verkiezingscommissie samenstellen... 6 Stap 2. Verkiezingsdatum vaststellen... 7 Stap 3. Aankondigen verkiezingsdatum... 8 Stap 4. Opstellen lijsten van kiesgerechtigde en verkiesbare personen... 9 Stap 5. Vakbonden uitnodigen voor het stellen van kandidaten Stap 6. Op zoek naar kandidaten Stap 7. Sluitingstermijn kandidaten vakbonden Stap 8. Kandidaatstelling voor ongeorganiseerden; de vrije lijsten Stap 9. Sluitingstermijn kandidaten vrije lijst Stap 10. Controleren van geldigheid kandidatenlijsten Stap 11. Bekendmaking van de kandidatenlijst Stap 12. Publiciteit rondom de verkiezingen Stap 13. De verkiezingsdag Stap 14. De uitslag Bijlage 1: Kiesstelsel Bijlage 2: Kiesgroepen Bijlage 3: Voorbeeldbrief voor vakbonden - uitnodigen tot het stellen van kandidaten Bijlage 4: Bereidverklaringformulier Bijlage 5: Bewijs van ontvangst Bijlage 6: Stembiljet volgens het lijstenstelsel Bijlage 7: Stembiljet volgens het personenstelsel Bijlage 8: Machtigingsformulier Bijlage 9: Adressen Bijlage 10: Verder lezen Werkmap Verkiezing van de or 3

4 Inleiding De werkmap verkiezingen van de ondernemingsraad is de tweede in een reeks werkmappen over het oprichten van een ondernemingsraad. De eerste werkmap gaat over het opstarten van een ondernemingsraad. In de derde werkmap gaat de ondernemingsraad daadwerkelijk van start. Het organiseren van verkiezingen is niet een eenmalige gebeurtenis. Na elk zittingstermijn of bij tussentijdse vacatures moeten er steeds opnieuw verkiezingen georganiseerd worden. Daarom is deze werkmap zo geschreven dat het ook bij de latere or-verkiezingen bruikbaar is. Informatie en advies van de vakbond Het organiseren van verkiezingen lijkt bij aanvang erg ingewikkeld. Laat je niet afschrikken door de vele stappen die je moet zetten. Misschien vind je in deze werkmap niet een antwoord op al je vragen. Dan kun je ook rechtstreeks contact opnemen met de bond voor informatie en advies. Het OR-Centrum van FNV Bondgenoten kun je bellen of mailen met al je vragen over het or-werk. Ook over de or-verkiezingen bijvoorbeeld. Het OR-Centrum is elke werkdag tussen uur telefonisch bereikbaar onder het nummer of via de mail Ook de vakbondsbestuurder kun je benaderen voor de ondersteuning bij de verkiezingen en het overige or-werk. Hij of zij kan je van informatie voorzien, helpen bij het organiseren van een informatiebijeenkomst voor het personeel en het werven van kandidaten. De vakbondsbestuurders zijn bereikbaar op het dichtstbijzijnde regiokantoor. Via het OR-Centrum kun je in contact komen met de vakbondsbestuurder. De verkiezingen Wanneer je verkiezingen organiseert kun je dat niet volgens eigen inzicht doen. De verkiezingsprocedure staat namelijk exact beschreven in het (voorlopig) reglement van de ondernemingsraad. Zonder reglement kunnen er dus geen verkiezingen plaatsvinden. De Wet op de Ondernemingsraden geeft de keus voor twee verschillende kiesstelsels; het lijstenstelsel of het personenstelsel. In jullie reglement staat aangegeven voor welk kiesstelsel is gekozen. Kijk vooraf met welk kiesstelsel jullie te maken hebben, want dit is van invloed op de verdere kiesprocedure. In een bijlage achter in de werkmap staat het verschil tussen de twee kiesstelsels uitgelegd. Eveneens staat beschreven hoe verkiezingen plaatsvinden bij een or met kiesgroepen. 4 Werkmap Verkiezing van de or

5 Hieronder staan de stappen van de verkiezingsprocedure genoemd: Verkiezingen van de ondernemingsraad uiterlijk. weken voor de verkiezingen datum (zelf invullen) Stap 1 verkiezingscommissie samenstellen Stap 2 verkiezingsdatum vaststellen 13 weken Stap 3 aankondigen verkiezingsdatum 12 weken Stap 4 opstellen lijsten van kiesgerechtigde en verkiesbare personen Stap 5 vakbonden uitnodigen voor het stellen van kandidaten 12 weken 12 weken Stap 6 op zoek naar kandidaten 6 weken Stap 7 sluitingstermijn kandidaten vakbonden 5 weken Stap 8 kandidaatstelling voor ongeorganiseerden: de vrije lijsten 3 weken Stap 9 sluitingstermijn kandidaten vrije lijst 3 weken Stap 10 controleren van geldigheid kandidatenlijsten 2 weken Stap 11 bekendmaking van de kandidatenlijst Stap 12 publiciteit rondom de verkiezingen Stap 13 de verkiezingsdag Stap 14 de uitslag Let op: In het reglement van de ondernemingsraad staan de termijnen vermeld waarbinnen de diverse stappen gezet moeten worden. In deze werkmap hanteren we de termijnen van het voorbeeldreglement van FNV Bondgenoten als uitgangspunt. Controleer of de gestelde termijnen overeenkomen met de termijnen die in jullie or-reglement worden genoemd. Werkmap Verkiezing van de or 5

6 Stap 1. Verkiezingscommissie samenstellen Wie gaat de verkiezingen organiseren? Wanneer er nog geen ondernemingsraad is, kan de werkgever zelf de organisatie van de verkiezingen voor zijn rekening nemen. Hij zal dit echter meestal, net als bij het opstellen van het voorlopig reglement, delegeren aan een voorbereidingsgroep of -commissie. Deze voorbereidingsgroep bestaat dan uit geïnteresseerde werknemers, eventueel aangevuld door iemand van de bedrijfsleiding of de afdeling P&O. Wanneer er reeds een or aanwezig is, is de or zelf verantwoordelijk voor het organiseren van de verkiezingen. De or kan de organisatie van de verkiezingen delegeren aan een zogenaamde verkiezingscommissie. Taak en werkwijze van een dergelijke commissie moeten worden vastgelegd in een instellingsbesluit. Een voorbeeld-instellingsbesluit voor een verkiezingscommissie is bij het OR-Centrum op te vragen. Het instellingsbesluit moet aan de werkgever worden voorgelegd. In de werkmap zal verder gesproken worden over de verkiezingscommissie. 6 Werkmap Verkiezing van de or

7 Stap 2. Verkiezingsdatum vaststellen (uiterlijk 13 weken voor de verkiezingen) * De verkiezingsdatum moet je in overleg met de werkgever vaststellen. De verkiezingscommissie of de or kan dat dus niet geheel zelfstandig bepalen. Kies een datum waarop zoveel mogelijk werknemers deel kunnen nemen aan de verkiezingen. Dus houdt rekening met vakanties, mensen op karweiwerk, deeltijders, ploegenroosters, etc. Tussen het bepalen van de verkiezingsdatum en de daadwerkelijke verkiezingsdatum moeten 13 weken* zitten. Wanneer er reeds een ondernemingsraad bestaat, bepaalt het reglement de periode waarbinnen de verkiezingen gehouden moeten worden. In de meeste reglementen is bepaald dat de verkiezingsdatum niet eerder dan vier weken en niet later dan twee weken* voor afloop van de zittingstermijn mag liggen. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement Werkmap Verkiezing van de or 7

8 Stap 3. Aankondiging verkiezingsdatum (uiterlijk 12 weken voor de verkiezingen)* Wanneer de verkiezingsdatum is vastgesteld moet dit bekend worden gemaakt aan de werkgever, je collega s en de vakbonden. Probeer op heldere en enthousiaste wijze je collega s te informeren. Vermeden moet worden dat zij met vragen blijven zitten over de verkiezingsprocedure. Daarnaast moet de berichtgeving je collega s enthousiast maken, zodat ze erover gaan nadenken zich kandidaat te stellen. Ook de vakbonden moeten zo spoedig mogelijk op de hoogte worden gebracht. Stuur meteen de lijst met verkiesbare en kiesgerechtigde werknemers (stap 4) en de uitnodiging tot het stellen van kandidaten (stap 5) mee. In bijlage 3 achter in de werkmap staat een voorbeeldbrief voor de vakbonden. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement 8 Werkmap Verkiezing van de or

9 Stap 4. Opstellen lijsten kiesgerechtigde en verkiesbare personen (uiterlijk 12 weken voor de verkiezingen)* In het or-reglement staat beschreven welke werknemers verkiesbaar en welke werknemers kiesgerechtigd zijn. Kiesgerechtigd zijn álle in de onderneming werkzame personen die ten minste op de verkiezingsdag een half jaar in de onderneming werkzaam zijn. Verkiesbaar zijn alle in de onderneming werkzame personen die op de verkiezingsdatum een jaar in dienst zijn. Het feit of iemand een vast of tijdelijk contract heeft maakt hierbij geen verschil, noch of iemand fulltime of parttime werkt. Iemand met een jaarcontract voor 20-uur per week mag dus gaan stemmen als diegene op de dag van de verkiezingen minimaal een half jaar in dienst is. De wet geeft de or de mogelijkheid de genoemde termijnen te verkorten. Controleer in je eigen reglement welke termijnen genoemd worden. De verkiezingscommissie moet een lijst opstellen van de kiesgerechtigde en verkiesbare werknemers. De lijsten moeten in de onderneming bekend worden gemaakt. Dit kan door de lijsten te verspreiden of op een goed zichtbare plek op te hangen. Daarmee worden de werknemers op de hoogte gesteld van het feit of ze verkiesbaar dan wel kiesgerechtigd zijn en kunnen zij dit op eventuele fouten controleren. De lijsten moeten ook naar de vakbonden gestuurd worden. Per wet is geregeld dat het niet in strijd is met de privacy-regels om de vakbonden persoonsgegevens te verstrekken in verband met de or-verkiezingen. Tip: Voor het opstellen van de lijsten kan een beroep worden gedaan op de afdeling personeelszaken of de salarisadministratie. De lijsten hoeven niet álle personeelsgegevens te bevatten. Dat is zelfs in strijd met het recht op privacy. Volstaan kan worden met naam, postcode en eventueel de afdeling waar men werkzaam is. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement Werkmap Verkiezing van de or 9

10 Stap 5. Vakbonden uitnodigen voor het stellen van kandidaten (uiterlijk 12 weken voor de verkiezingen)* De Wet op de Ondernemingsraden schrijft voor dat de vakbonden als eerste partij de gelegenheid krijgen om kandidaten te stellen. Dat betekent dat vakbonden schriftelijk geïnformeerd moeten worden over de verkiezingsdatum en vervolgens uitgenodigd moeten worden kandidaten te stellen. Ook moet de sluitingsdatum voor de kandidaatstelling van de vakbonden duidelijk vermeld worden. De lijst van kiesgerechtigde en verkiesbare werknemers wordt meegestuurd zodat vakbonden hun leden in het bedrijf kunnen benaderen. Zie voorbeeldbrief achter in de werkmap (bijlage 3). Welke vakbonden? Niet elke vakbond mag kandidaten stellen voor de or. Dat is voorbehouden aan vakbonden die leden in het bedrijf hebben. Daarnaast moet de vakbond de taak hebben de belangen te behartigen van de werknemers in de betreffende bedrijfstak c.q. onderneming. Zo kan in een garagebedrijf bijvoorbeeld FNV Bouw geen kandidaten stellen, ook niet als deze bond leden in dat bedrijf heeft. In de praktijk blijkt het vaak moeilijk om erachter te komen welke vakbonden benaderd moeten worden. Handig hulpmiddel daarbij is om te kijken welke vakbonden partij zijn bij de cao (zie caoboekje). Soms zijn er ook werknemers lid van een bond die wel aan de eisen voldoet, maar niet mee onderhandelt bij de cao of niet onder een cao valt. In dat geval is het dus zaak de werknemers te vragen van welke bond zij lid zijn. Dat kan bijvoorbeeld via de publicatieborden, waar mensen (anoniem) de naam van hun bond op kunnen vermelden. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement 10 Werkmap Verkiezing van de or

11 Stap 6. Op zoek naar kandidaten Met het zoeken naar kandidaten voor de or kun je niet vroeg genoeg beginnen. Vaak blijkt het nog knap lastig om voldoende enthousiaste kandidaten te vinden. Werven van kandidaten kan op verschillende manieren. Hieronder staan een aantal voorbeelden: oproep op de publicatieborden; uitdelen/ ophangen van flyers (met daarop beknopte informatie over de or); bij collega s informeren of ze interesse hebben; vakbonden schrijven vaak hun leden in het bedrijf aan met de vraag of zij zich kandidaat willen stellen. De or moet de vakbonden daartoe uitnodigen.*; de wervingsfolder Ik in de or? Ehhh... in het bedrijf uitdelen (gratis verkrijgbaar bij het OR-Centrum); informatiebijeenkomst organiseren voor mogelijk geïnteresseerde kandidaten; potentiële kandidaten laten kennismaken met het or-werk door ze uit te nodigen voor een orvergadering. In de praktijk blijkt het persoonlijk aanspreken van mensen het meest effectief. Bedenk van te voren welke mensen mogelijk in het or-werk geïnteresseerd kunnen zijn. Vertel wat het or-werk inhoudt. Geef een folder zodat ze het een en ander kunnen nalezen. Geef eerlijk aan hoeveel tijd en werk het or-werk kost. En geef mensen voldoende bedenktijd. Onder deze voorwaarden kunnen mensen een bewuste keuze maken voor het or-werk en krijg je serieuze kandidaten. Probeer van zoveel mogelijk verschillende afdelingen kandidaten te vinden. Ook mensen met een tijdelijk contract, mits voldoende lang in dienst, kunnen zich kandidaat stellen voor de or. Het kost ook de vakbonden enige tijd om kandidaten te werven en de kandidatenlijst op te stellen. De bonden zullen in de regel hun leden in het bedrijf via de post aanspreken. Ook kunnen de FNV-leden collega s in het bedrijf benaderen om zich kandidaat te stellen voor de FNV. Probeer voldoende kandidaten te vinden zodat er straks daadwerkelijk wat te kiezen valt in het stemhokje. Wanneer er voldoende kandidaten zijn gevonden moet er een lijstvolgorde worden gemaakt (dit is alleen nodig wanneer jullie verkiezingen houden volgens het lijstenstelsel). * Uitnodiging tot kandidaatstelling graag rechtstreeks aan de vakbondsbestuurder van FNV Bondgenoten richten. De contactgegevens kunt u zo nodig opvragen bij het OR-Centrum (zie bijlage 9). Werkmap Verkiezing van de or 11

12 Stap 7. Sluitingstermijn kandidaatstelling vakbonden (uiterlijk 6 weken voor de verkiezingen)* De vakbonden hebben tot 6 weken voor de verkiezingen de tijd om kandidaten te stellen. Na deze datum kunnen er dus geen kandidaten meer worden gesteld door de vakbonden. Na ontvangst van een kandidatenlijst moet door de verkiezingscommissie een bewijs van ontvangst verzonden worden. Een voorbeeld van een dergelijke ontvangstbevestiging is opgenomen in bijlage 5 achter in deze werkmap. De vakbond moet eveneens bereidverklaringen van alle kandidaten van de kandidatenlijst inleveren. Met een bereidverklaring kan de verkiezingscommissie controleren of de gestelde kandidaten de kandidatuur ook daadwerkelijk hebben aanvaard. Voorbeelden van een bereidverklaring vind je achter in de werkmap (bijlage 4). * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement 12 Werkmap Verkiezing van de or

13 Stap 8. Kandidaatstelling voor ongeorganiseerden; de vrije lijsten (uiterlijk 5 weken voor de verkiezingen)* Na de sluitingstermijn voor de vakbonden kunnen werknemers die geen lid zijn van een vakbond (of vakbondsleden waarvan de bond géén kandidatenlijst heeft ingediend) een kandidatenlijst opstellen. Werknemers die niet lid zijn van een vakbond worden ongeorganiseerden genoemd en de kandidatenlijst(en) die zij indienen heten vrije lijsten. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement Werkmap Verkiezing van de or 13

14 Stap 9. Sluitingstermijn kandidaten vrije lijst (uiterlijk 3 weken voor de verkiezingen)* Drie weken voor de verkiezingsdag is de sluitingsdatum voor het indienen van kandidaten van de vrije lijsten. Bij het indienen van een vrije lijst moet wederom een bereidverklaring van elke kandidaat zijn toegevoegd. Een voorbeeld hiervan staat achter in de werkmap. Na ontvangst van de kandidatenlijst moet er een bewijs van ontvangst worden verstrekt. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement 14 Werkmap Verkiezing van de or

15 Stap 10. Controleren van geldigheid kandidatenlijsten (uiterlijk 3 weken voor de verkiezingen) Nu alle kandidatenlijsten binnen zijn is het zaak deze te controleren op hun geldigheid. Als eerste moet je kijken of er van elke kandidaat een bereidverklaring is binnengekomen. Vervolgens is het zaak om te controleren of kandidaten slechts op één kandidatenlijst voorkomen. De wet verbiedt dat men zich op meerdere lijsten kandidaat stelt. NB! Op de kandidatenlijst van de vakbonden mogen trouwens ook niet-leden voorkomen en op de vrije lijsten mogen ook vakbondsleden staan. Uiteraard zal dit in de praktijk nauwelijks voorkomen. Ten slotte moet er gekeken worden of de lijsten voldoen aan de eisen die de wet stelt. Voor de kandidatenlijsten van de vakbonden betekent dit dat gecontroleerd wordt of: de bond leden in het bedrijf heeft, de bond de belangen behartigt van de werknemers in de betrokken onderneming of bedrijfstak, de bond ten minste twee jaar rechtsbevoegdheid heeft. Indien een lijst niet aan de gestelde eisen voldoet moet de indiener van de lijst, met opgave van de gebreken, daarvan in kennis worden gesteld. Volgens het reglement krijgt de kandidaatsteller één week de gelegenheid de lijst aan te passen. Het kan zijn dat deze termijn in jullie reglement anders is, controleer dat dus even. Werkmap Verkiezing van de or 15

16 Stap 11. Bekendmaking van de kandidatenlijsten (uiterlijk 2 weken voor de verkiezingen)* Uiterlijk twee weken voor de verkiezingen worden de goedgekeurde kandidatenlijsten aan de werknemers en de werkgever bekend gemaakt. Dit is meteen een mooie gelegenheid om bekendheid te geven aan de or-kandidaten. De kandidaten kunnen zich presenteren en de kiezers kunnen alvast geïnformeerd worden over de komende verkiezingen. Moeten er wel verkiezingen plaatsvinden? Wanneer er onvoldoende of precies genoeg kandidaten zijn gesteld in relatie tot het aantal or-zetels hoeven er geen verkiezingen plaats te vinden. De gestelde kandidaten zijn op de dag van de verkiezingen dan zonder meer gekozen. Dit moet vervolgens worden meegedeeld aan je collega s, de werkgever en diegenen die kandidaten hebben gesteld (vakbonden). Wanneer er onvoldoende kandidaten zijn om alle or-zetels te bezetten, gaat de or in afgeslankte vorm van start. Wel moeten er zo spoedig mogelijk tussentijdse verkiezingen worden georganiseerd om de vacante zetels te bezetten. De tussentijdse verkiezingen gaan alleen over de or-zetels die nog onbezet zijn. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement 16 Werkmap Verkiezing van de or

17 Stap 12. Publiciteit rondom de verkiezingen Om je collega s te motiveren om naar de stembus te gaan is het verstandig om publiciteit aan de verkiezingen te geven. Dit is om de werknemers in het bedrijf op de hoogte te stellen van de verkiezingen, hen te informeren over het werk en nut van een or en bekendheid te geven aan de kandidaten. Hoe groter het bedrijf, des te belangrijker is het om de or-kandidaten voor te stellen. Afhankelijk van creativiteit, tijd, bedrijfscultuur en budget kan de publiciteit vele vormen krijgen. Belangrijk is om een werkwijze te kiezen waarmee zoveel mogelijk werknemers geïnformeerd worden. Hieronder staan een paar voorbeelden van activiteiten: een informatiebijeenkomst waar de verschillende kandidaten zich presenteren or-flyer interview en foto met kandidaten in het personeelsblad/de verkiezingskrant posters ludieke acties Hulp van de vakbond De kandidaten die namens FNV Bondgenoten op de lijst staan kunnen steun krijgen van de bond bij hun verkiezingscampagne. Informeer bij de vakbondsbestuurder op welke wijze publiciteit gegeven kan worden aan de kandidatenlijst van FNV Bondgenoten. Werkmap Verkiezing van de or 17

18 Stap 13. De verkiezingsdag De voorbereidingen voor de verkiezingsdag moeten ongeveer een week van te voren van start gaan. Belangrijk is dat alles in gereedheid wordt gebracht zodat de verkiezingen op rolletjes kunnen verlopen. De verkiezingen kunnen in een stemlokaal plaats vinden of per post of . De keuze hiervoor ligt vastgelegd in jullie reglement. Beide vraagt een andere voorbereiding. Oproep om te gaan stemmen Om de werknemers op te hoogte brengen van de verkiezingsdatum, de plaats van het verkiezingslokaal en de openingstijden is het verstandig tijdig een oproep te doen. Dit kan via de publicatieborden of een brief naar alle kiesgerechtigde werknemers te sturen. In de oproep moet ook worden aangegeven dat men per volmacht kan gaan stemmen. Stemmen in een stemlokaal Voor het stemlokaal kan een deel van de kantine, een vergaderzaal of een kantoorruimte worden gebruikt. Het stemlokaal moet uiteraard zo zijn ingericht dat de kiesgerechtigden in afzondering, dus in het geheim, hun stem kunnen uitbrengen. Hiervoor kunnen losse tafels in verschillende hoeken van de ruimte voldoende zijn. Hou bij de openingstijden van het stemlokaal rekening met de werktijden van de diverse collega s. Als de onderneming op verschillende plaatsen is gevestigd, is het aan te raden in iedere vestiging een stemlokaal te openen. Op het stembureau moeten de volgende zaken klaar liggen: gewaarmerkte stembiljetten; pennen; lijst met kiesgerechtigde personen; een stembus; bijvoorbeeld een verzegelde kartonnen doos. Stembiljetten De stembiljetten moeten vooraf gemaakt worden. Belangrijk is om ze te waarmerken zodat ze niet nagemaakt/gekopieerd kunnen worden. Namaken kan worden voorkomen door ze te kopiëren op gekleurd papier en ze vervolgens te waarmerken met een stempel of bepaalde paragraaf. Op het stembiljet moeten de kandidaten staan vermeld, de lijst waar ze voor uitkomen en de eventuele lijstvolgorde (alleen bij het lijstenstelsel). Bovendien moet het stembiljet duidelijk vermelden hoeveel kruisjes er geplaatst dienen te worden. In een bijlage achter in de werkmap staat een voorbeeld-stembiljet. Stemmen per volmacht Kiesgerechtigde werknemers kunnen, wanneer ze om welke reden dan ook niet kunnen stemmen, een andere kiesgerechtigde collega machtigen om voor hen te stemmen. Dit geldt bijvoorbeeld voor werknemers die ziek zijn, op karwei werken, met vakantie zijn of in deeltijd werken. Het stemmen per volmacht gaat aan de hand van een machtigingsformulier. Een voorbeeld van zo n machtigingsformulier staat in een bijlage achter in deze werkmap. Stemmen per post In sommige reglementen van de ondernemingsraad staat dat de or-verkiezingen per post gebeuren. Dit is met name bruikbaar voor bedrijven waar de medewerkers verspreid over het land werkzaam zijn. In dat geval moet tijdig (zo n twee weken van te voren) een gewaarmerkt stembiljet naar de huisadressen van de kiesgerechtigde werknemers worden toegestuurd. Bij het stembiljet moet een (gefrankeerde) enveloppe en een begeleidende brief met een uitleg over de verkiezingsprocedure zijn toegevoegd. Hierop staat in ieder geval de datum vermeld wanneer het stembiljet uiterlijk geretourneerd en in bezit van de verkiezingscommissie moet zijn. 18 Werkmap Verkiezing van de or

19 Stemmen per Stemmen per is vandaag de dag niet meer weg te denken. Stemmen vanaf de werkplek of vanuit huis op een zelf gekozen moment. Voor de verkiezingscommissie scheelt het extra werk: geen gedoe met stembussen, stembiljetten en stemmen tellen. Maar stemmen per is alleen toegestaan als de geheimhouding is gegarandeerd. En er moet rekening gehouden worden met het feit dat misschien niet iedereen (thuis) de beschikking heeft over een computer. Een computer op een centrale plek (kantine) waar iedereen kan inloggen zou een uitkomst bieden. Werkmap Verkiezing van de or 19

20 Stap 14. De uitslag Het tellen van de stemmen Aan het eind van de verkiezingsdag kan begonnen worden met het tellen van de stemmen. Dit is een spannend moment. Het bepalen van de uitslag is een zorgvuldige bezigheid en vraagt gezien de belangen een nauwkeurige werkwijze. Bij het tellen van de stemmen en het bepalen van de uitslag is een verschil tussen het personenstelsel en het lijstenstelsel. Voor beide kiesstelsels volgt hieronder een uitleg voor het bepalen van de uitslag. Controleer allereerst de geldigheid van de stembiljetten. Stembiljetten zijn ongeldig wanneer er een onjuist aantal kruisjes op staat, wanneer er andere aantekeningen op staan, wanneer onduidelijk is welke keuze er is gemaakt of wanneer het stembiljet niet is gewaarmerkt (let op kopieën!). De geldige en ongeldige stembiljetten worden geteld. Personenstelsel Men telt het aantal stemmen dat op de verschillende kandidaten is uitgebracht. De zetels worden toegewezen in volgorde van het aantal stemmen dat op de verschillende kandidaten is uitgebracht. Simpel gezegd; de kandidaat met de meeste stemmen komt als eerste in de or. Degene die daaropvolgend het meest aantal stemmen heeft gehad komt dan in de or, etc. Het is mogelijk dat voor de laatste te bezetten zetel(s) meerdere kandidaten zijn die een gelijk aantal stemmen achter hun naam hebben staan. In het or-reglement staat hoe je in dat geval moet handelen (bijvoorbeeld: het lot). Lijstenstelsel Allereerst dient de kiesdeler berekend te worden: deel het totale aantal geldige stemmen door het aantal beschikbare or-zetels (=kiesdeler). Men telt het aantal stemmen dat op de diverse kandidatenlijsten is uitgebracht. Per lijst wordt berekend hoeveel maal de kiesdeler behaald is. Voor elke keer dat een lijst de kiesdeler helemaal haalt, krijgt de lijst een zetel. De daarbij overblijvende stemmen, alsmede de stemmen uitgebracht op een lijst die de kiesdeler niet haalde, gelden als reststemmen. Zetels die nog niet zijn toegewezen gaan achtereenvolgens naar de lijsten met het hoogst aantal reststemmen. De precieze toewijzing van de zetels kan per reglement verschillen. Controleer wat in jullie reglement staat over de toewijzing van de zetels. De zetels die aan een lijst worden toegewezen worden vervolgens toegewezen aan de daarop staande kandidaten in de volgorde waarop ze op de lijst voorkomen. In de meest reglementen staat eveneens dat kandidaten die (een deel van de) kiesdeler hebben gehaald, in ieder geval een zetel in de or krijgen. Dit zijn de zogenaamde voorkeurstemmen. Let op: Het kan dus voorkomen dat de FNV-lijst 5 zetels krijgt toegewezen terwijl ze maar vier kandidaten heeft. In dat geval blijft deze zetel leeg en moeten er zo snel mogelijk tussentijdse verkiezingen worden georganiseerd om deze zetel op te vullen. Bekendmaken van de uitslag Wanneer de uitslag is bepaald, kan deze bekend worden gemaakt. De uitslag moet naar de kandidaten, de indieners van een kandidatenlijst (bijv. vakbonden) en de werkgever worden verstuurd. Tevens moet de uitslag bekend worden gemaakt bij je collega s. De or kan van start Nu de or-leden bekend zijn kan de ondernemingsraad van start gaan. Hierover is meer te lezen in werkmap 3 De ondernemingsraad gaat van start. De werkmap is te bestellen bij het OR-Centrum of de vakbondsbestuurder. 20 Werkmap Verkiezing van de or

21 Bijlage 1. Kiesstelsel Verkiezingen kunnen op verschillende manieren worden ingericht. In de Wet op de Ondernemingsraden zijn twee soorten kiesstelsels beschreven: het lijstenstelsel en het personenstelsel. De keuze voor een van beide systemen heeft gevolgen voor het aantal stemmen dat een werknemer mag uitbrengen en voor de manier waarop de zetels worden verdeeld. De keuze voor het soort kiesstelsel staat vastgelegd in het reglement van de or. Om dit te herkennen moet je kijken in het artikel in het reglement over het aantal uit te brengen zetels. In het voorbeeldreglement van FNV Bondgenoten is dat artikel 11. Bij een lijstenstelsel brengt de kiezer slechts één stem uit. Bij het personenstelsel brengt de kiezer meerdere stemmen uit; meestal evenveel stemmen als er or-zetels zijn. Lijstenstelsel Dit kiesstelsel kent kandidatenlijsten. Men brengt een stem uit op een lijst in plaats van op een persoon. Dit is te vergelijken met Tweede Kamer-verkiezingen. De lijsten vertegenwoordigen een bepaald programma. De kiezer stemt dus in principe op een programma en niet zo zeer op een individu. Het voordeel is dat je alle kandidaten niet persoonlijk hoeft te kennen om een keuze te maken. Bij tussentijdse vacatures worden zetels opgevuld met iemand van de zelfde lijst, zodat je ook weet waarvoor het nieuwe lid van de or staat. Bij de meeste lijstenstelsel kun je binnen een lijst ook nog je voorkeur voor een bepaalde kandidaat aangeven. Bij voldoende stemmen komt deze kandidaat, ongeacht zijn plaats op de kandidatenlijst, in de or. Personenstelsel In het personenstelsel zijn er geen lijsten maar individuele kandidaten. In de regel mag iedere kiesgerechtigde werknemer zoveel stemmen uitbrengen als er zetels zijn in de or. Het aantal stemmen ligt vastgelegd in het reglement van de or. Iedere kiezer stelt als het ware zijn eigen or samen. Bij dit stelsel is het belangrijk dat de kiezer de kandidaten kent waar hij op moet stemmen. Het aanmelden van de kandidaten wordt wel volgens een kandidatenlijst gedaan. Op het stembiljet staat achter elke kandidaat de naam van de kandidatenlijst. Werkmap Verkiezing van de or 21

22 Bijlage 2. Kiesgroepen De ondernemingsraad kan in zijn reglement bepalen dat de verkiezingen geheel of gedeeltelijk via het zogenaamde kiesgroepsysteem worden gehouden. Dat wil zeggen dat de ondernemingsraad niet in zijn geheel wordt gekozen maar wordt opgesplitst in bepaalde groepen werknemers (bijv. afdelingen of locaties). Het systeem moet zo zijn opgezet dat elke werknemer maar tot één kiesgroep behoort. Per kiesgroep zijn dan een aantal or-zetels vastgelegd. Op deze manier is men verzekerd dat elke groep werknemers is vertegenwoordigd in de or. Nadeel is dat or-leden gaan werken vanuit groepsbelangen. Als er wordt gewerkt met kiesgroepen, worden de verkiezingen van de or als het ware opgedeeld in een aantal kleine verkiezingen. De werkzaamheden die normaal voor de gehele onderneming verricht worden, gaan nu per kiesgroep. Per kiesgroep moet er een lijst met verkiesbare en kiesgerechtigde werknemers worden opgesteld. Laat de werknemers controleren of ze in de juiste kiesgroep zijn ingedeeld. In de praktijk blijken hierbij veelvuldig fouten te worden gemaakt. Ook worden er voor elke kiesgroep aparte kandidatenlijsten ingediend. Er moet ook per kiesgroep bepaald worden welke vakbonden aangeschreven moeten worden. Een vakbond mag alleen een lijst indienen voor een kiesgroep waar hij leden heeft. Voor elke kiesgroep zijn er aparte stembiljetten, tellingen en zetelverdelingen. Wanneer er in een kiesgroep onvoldoende kandidaten zijn of een vacature ontstaat, kan deze niet opgevuld worden door kandidaten van een andere kiesgroep. 22 Werkmap Verkiezing van de or

23 Bijlage 3. Voorbeeld brief voor vakbonden (uitnodigen tot het stellen van kandidaten) Dames/Heren, Op... wordt in ons bedrijf een nieuwe ondernemingsraad gekozen. Voorzover wij kunnen nagaan bent u gerechtigd kandidaten te stellen krachtens artikel 9 lid 2 van de WOR. Eventuele kandidaatstelling door uw organisatie moet uiterlijk.... in ons bezit zijn. Ons reglement bepaalt dat iedereen die op de verkiezingsdatum drie maanden* in dienst is, kandidaat gesteld kan worden. Bijgaand treft u een lijst aan van alle kiesgerechtigde en verkiesbare werknemers. Te uwer informatie onderstaand het tijdschema voor de verkiezingen. De sluitingsdatum kandidaatstelling door vakorganisaties is. De sluitingsdatum kandidaatstelling door ongeorganiseerde werknemers is. Uiterlijk... maken we de ingediende kandidaten(lijsten) bekend. De verkiezingsdatum is gepland op. Uiterlijk maken wij de uitslag aan de vakorganisaties bekend. Uw eventuele kandidaatstelling met de daarbij behorende bereidverklaring van betrokkenen zien wij met belangstelling tegemoet. Als die in ons bezit is krijgt u een ontvangstbevestiging. Met vriendelijke groeten, De verkiezingscommissie. * controleer of de termijn overeenkomt met jullie eigen reglement Werkmap Verkiezing van de or 23

24 Bijlage 4. Bereidverklaringsformulieren Standaard Bereidverklaring or-kandidaatstelling FNV Bondgenoten Ondergetekende stelt zich bereid om namens FNV Bondgenoten verkiesbaar te staan als kandidaat voor de ondernemingsraad van.<naam bedrijf> die gehouden worden op <maand, jaar>. Hij/zij verklaart zich daarbij bereid om zoveel als mogelijk aan het onderstaande te voldoen. Het doel is om een goede verbinding tussen FNV ers in de or en de vakbondsbestuurder te onderhouden; daar is de belangenbehartiging van de medewerkers in uw bedrijf bij gebaat. U kunt daar ook een beter or-lid door zijn. 1. Een goed contact over het OR-werk te onderhouden met de collega s. Daar hoort ook bij het vooraf peilen van meningen en wensen van betrokken collega s als belangrijke besluiten in de OR voorliggen die hen aangaan. 2. Tijdig afstemming plegen met de vakbondsbestuurder van FNV Bondgenoten over belangrijke zaken die in de onderneming spelen, zeker waar het gaat om reorganisatie, fusie, concessieovergang of arbeidsvoorwaarden. De keuze bij zo n kwestie is aan de orde of belangen van medewerkers het meest gediend zijn met het or-overleg of met een vakbondsaanpak. 3. De bereidheid om deel te nemen aan relevante activiteiten die FNV Bondgenoten aandraagt en kennis te nemen van informatie en beleid van de bond. FNV Bondgenoten zal conform het eigen Kaderstatuut zo goed mogelijk ondersteuning aan u bieden. Waar nodig kunt u zelf de behoefte daartoe kenbaar maken aan uw vakbondsbestuurder. Naam Adres Postcode + woonplaats Kiesgroep* Lidnummer adres : : : :.. : : Bereikbaar op telefoonnummer : Datum Handtekening : : * Alleen indien kiesgroepen aan de orde zijn in jouw bedrijf 24 Werkmap Verkiezing van de or

25 Eenvoudige Bereidverklaring Ondergetekende: Naam: Adres:... Postcode + woonplaats:... Werkzaam op afdeling: Functie:.... verklaart hierbij bereid te zijn zich verkiesbaar te stellen voor de or-verkiezing op Handtekening... Werkmap Verkiezing van de or 25

26 Bijlage 5. Bewijs van ontvangst Dames, Heren, Hiermee bevestigen wij de ontvangst van uw kandidaatstelling voor onze ondernemingsraadsverkiezing op. Uw kandidaatstelling is door ons geaccepteerd. Hij voldoet aan alle eisen die de Wet en ons reglement er aan stelt. Uiterlijk... zal uw kandidaatstelling samen met eventuele andere ingediende lijsten aan de ondernemer en de werknemers bekend worden gemaakt. Met vriendelijke groet, De verkiezingscommissie van <naam bedrijf>. 26 Werkmap Verkiezing van de or

27 Bijlage 6. Stembiljet volgens het lijstenstelsel Stembiljet voor verkiezingen van de ondernemingsraad d.d.... U mag slechts één hokje aankruisen! Meerdere kruisjes of andere aantekeningen maken dit stembiljet ongeldig! FNV Bondgenoten CNV Bedrijvenbond Vrije lijst 1 Vrije lijst 2 dhr. De Winter mevr. Jacobs mevr. De Groot dhr. Hendriks mevr. El Hamni dhr. Siemons dhr. Ahmad mevr. Sojandi dhr. Bronckhorst dhr. Feenstra mevr. Theunissen Werkmap Verkiezing van de or 27

28 Bijlage 7. Stembiljet volgens het personenstelsel Stembiljet voor verkiezingen van de ondernemingsraad d.d.... U moet... hokjes aankruisen! Minder of meer kruisjes of andere aantekeningen maken dit stembiljet ongeldig! dhr. De Graaf (FNV Bondgenoten mevr. Shoehardi (FNV Bondgenoten) dhr. Barts (FNV Bondgenoten) dhr. Klaassen (CNV Bedrijvenbond) dhr. Jansen (CNV Bedrijvenbond) mevr. Jacobs (Vrije lijst) dhr. Stam (Vrije lijst) dhr. Feenstra (Vrije lijst) 28 Werkmap Verkiezing van de or

29 Bijlage 8. Machtigingsformulier Ondergetekende: Naam: Adres:... Postcode + woonplaats:.. Werkzaam op afdeling: machtigt hierbij: Naam: Adres:.... Postcode + woonplaats:.. Werkzaam op afdeling:.. namens hem/haar te stemmen voor de or-verkiezing op. Beiden verklaren kiesgerechtigd te zijn. Getekend te d.d... ( datum) Werkmap Verkiezing van de or 29

30 Bijlage 9. Adressen Bedrijfscommissies Bedrijfscommissie Markt I Postbus LK Den Haag Tel.: markt-i@bedrijfscommissie.nl De bedrijfscommissie voor ondernemingen in commerciële sectoren. Bedrijfscommissie Markt II Postbus LK DEN HAAG Tel.: markt-ii@bedrijfscommissie.nl BC Markt II richt zich op de volgende sectoren: zorg en welzijn en sociaal-culturele sectoren (cultuur, sport, onderwijs en gesubsidieerde arbeid). Bedrijfscommissie Overheid Ter attentie van het CAOP Lange Voorhout EA Den Haag Tel.: Fax: info@caop.nl BC Overheid is er voor overheidsinstellingen Waar kunt u FNV Bondgenoten vinden? FNV Bondgenoten Postbus GE Utrecht. Tel.: (lokaal tarief) OR-Centrum voor alle vragen uit de or-praktijk Dagelijks van uur bereikbaar op het nummer Bezoek ook onze website of mail or-centrum@bg.fnv.nl De digitale OR Nieuwsbrief kunt u ontvangen door een mail te sturen aan ornieuwsbrief@bg.fnv.nl Arbotelefoon voor alle vragen over arbeidsomstandigheden en milieu Maandag t/m donderdag bereikbaar van tot uur op het nummer Via de Arbotelefoon zijn ook diverse publicaties op te vragen met betrekking tot veiligheid, gezondheid, welzijn en milieu: FNV Formaat voor cursussen en studiedagen voor or-leden Toegankelijk voor leden en niet-leden Postbus AJ Doorn info@fnvformaat.nl Telefoon: Werkmap Verkiezing van de or

31 Bijlage 10. Verder lezen Uitgaven van FNV Bondgenoten Bij het OR-Centrum zijn een aantal medezeggenschapsbrochures verkrijgbaar. Deze zijn gratis voor leden van FNV Bondgenoten. De ondernemingsraad Een eerste, korte en bondige kennismaking met de ondernemingsraad Het adviesrecht nader bezien Een toelichting op de wet met voorbeelden en mogelijke aanpak. Het instemmingsrecht van de ondernemingsraad Een toelichting op de wet met voorbeelden, mogelijkheden en aanpak. Voorbeeldreglement ondernemingsraden Gebaseerd op het SER-voorbeeldreglement aangevuld met de praktijkervaring vanuit het OR-Centrum. Voorbeeldreglement Personeelsvertegenwoordiging Waarin verwerkt de praktijkervaring van het OR-Centrum Ook handig: Inzicht in de ondernemingsraad Een toelichting bij de Wet op de Ondernemingsraden. In de toelichting, die gebaseerd is op inmiddels gevormde jurisprudentie, wordt artikelsgewijs commentaar geleverd hoe de overheid de wet interpreteert. Te bestellen bij SDU tel Deze uitgaven zijn niet gratis.

32