CBT-E; de nieuwste CGT Eetstoornissen

Transcriptie

1 CBT-E; de nieuwste CGT Eetstoornissen Iris van der Meer GZ-psycholoog PsyQ Den Haag

2 Programma Transdiagnostisch model CBT-E Fase I, II, III, IV Overwaardering lichaam en gewicht Openbare supervisie: Casus bespreking Ruimte voor vragen

3 Doelstelling - Kennismaking met het CBT-E Protocol - Enthousiasmeren - Uitdagen om het protocol echt te gaan volgen

4 Transdiagnostische visie (I) (Fairburn, 2003) Veel patiënten met een eetstoornis hebben een terugval De diagnose verschuift binnen het cluster eetstoornissen, maar zelden naar een ander cluster Eerst restrictief eten (anorexia), daarna ontwikkeling eetbuien (boulimia of ED-NOS)

5 Transdiagnostische visie (II) De verschillen tussen eetstoornissen zijn klein, en de overeenkomsten groot Gemeenschappelijke in stand houdende factoren, expressie door de tijd heen verschillend

6 Overwaardering van lichaam en gewicht Lijngedrag en ander niet compensatoir gedrag met als doel het gewicht te controleren Gebeurtenissen en daar aan gekoppelde stemmingsveranderingen Eetbuien Laag gewicht Compensatoir gedrag waaronder braken en laxeren

7 Kaartenhuis

8 Wat betekent dat? Vereisen AN,BN, BED aparte vormen van behandeling?

9 CBT-E (I) Transdiagnostische behandeling (Fairburn, 2008)

10 CBT-E (II) 2 versies: Gefocuste vorm (CBT-Ef): gericht op beïnvloeding overwaardering van lichaamsvorm en gewicht Uitgebreide vorm (CBT-Eb): klinisch perfectionisme, basaal laag zelfbeeld en interpersoonlijke problemen

11 CBT-E (III) Duur: 20 sessies: BMI > sessies: BMI < 17.5 Uitgevoerd door 1 behandelaar

12 CBT-E (IV) 4 fasen; Fase I: creëren therapeutic momentum, psychoeducatie (begeleid lezen), registratie, opstarten eetstructuur, wekelijks in de sessie wegen, maken van TDM Fase II: evalueren en plannen van vervolg Fase III: in standhoudende factoren Fase IV: bestendigen en terugvalpreventie

13 Verschillen Behandeling door 1 therapeut Minder aandacht voor expliciete motivatietechnieken Nauwelijks cognitieve uitdaagtechnieken Begeleid lezen Aandacht voor overwaardering van lichaam en gewicht..

14 (Non) specifieke factoren (I) Therapeutic momentum Commitment/ Is patiënt aan boord? Expliciet aandacht voor twijfel Instaleren hoop Belang van vroege succeservaring Continuïteit van de behandeling! Vervanging

15 (Non) specifieke factoren (II) Aan het begin van de behandeling is duidelijk wanneer de behandeling weer stopt Frequentie van de contacten Therapeut heeft een actieve houding

16 Sessie 0 90 minuten Commitment creëren Eetstoornis uitvragen Transdiagnostische formulering maken Uitleg geven over de behandeling Rol van huiswerk Starten real time registraties

17 Transdiagnotische formulering (I) Factoren die de eetstoornis in stand houdt (in het hier en nu) Niet te veel factoren ( less is more )

18 Transdiagnotische formulering (II) Doel: Commitment Ego dystoon maken van de eetstoornis Is een anker in houden van focus in de behandeling Welke kaarten moeten getrokken worden?

19 Hoe? Maakt het samen met de patiënt Gebruik format als houvast Probeer te beginnen met een klacht die de patiënt wil veranderen Woorden van de patiënt Geloofwaardig voor de patiënt Kan in fase II nog aangepast worden

20 Overwaardering van lichaam en gewicht Lijngedrag en ander niet compensatoir gedrag met als doel het gewicht te controleren Gebeurtenissen en daar aan gekoppelde stemmingsveranderingen Eetbuien Laag gewicht Compensatoir gedrag waaronder braken en laxeren

21 Gepersonaliseerd Transdiagnostisch Model (BN)

22 Fase I; Sessies 2 keer per week (50-60 min) 8 sessies Bespreken weeggedrag Wekelijks in de sessie wegen Registratie, real time

23 Fase I; Begeleid lezen Opstarten eetstructuur Betrekken van belangrijke steunfiguren Richtlijn 2 tot 3 sessies Doel: helpen met verandering, ondersteuning, doorbreken geheim

24 Opbouw sessies Fase I (2-7) In de sessie gezamenlijk wegen en invullen (5 min.) Registraties bekijken en bespreken (10 min.) Samen agenda opstellen (3 min) Agenda doorwerken (30 min) Bespreken gelezen literatuur Invoeren en bespreken regelmatig eetpatroon Aanvullende onderwerpen uit registratie/patiënt Afstemmen volgende stap, samenvatten sessie (3 min)

25 Wegen Rationale wegen: Uitleg over gewicht en gewichtsschommelingen, corrigeren misvattingen Aanpakken teveel/te weinig wegen Objectieve informatie geven en verzamelen over gewicht Leren interpreteren van het cijfer op de weegschaal Verminderen van de zorgen rondom gewicht

26

27 Registraties Real-time Helpt bij; In kaart brengen gedrag, gedachten, gevoelens en context Bewuste aandacht Maken van bewuste keuzes Herkennen van patronen

28 Eetstructuur Focus in fase I op structuur/regelmaat niet op inhoud Plannen van eetmomenten 3 hoofdmaaltijden, 2 a 3 tussendoortjes Niet langer dan 4 uur tussen eetmomenten Niets eten tussen eetmomenten Niet compenseren

29

30 Fase II; evaluatie Fase II; sessies wekelijks 1 of 2 sessies Evalueren fase I Aandacht voor succeservaringen Aandacht voor therapie belemmerende factoren Zo nodig bijstellen TDM Plannen (en commitment) fase III

31 Evaluatie Behandel elementen Gaat niet goed Gaat redelijk goed Gaat goed Aanwezigheid sessies Op tijd komen Registreren Thuis niet wegen Lezen van de literatuur Regelmatig eten van maaltijden en snacks Niet eten tussen maaltijden en snacks Therapie prioriteit geven Andere elementen

32 Fase III; Instandhoudende factoren (I) 8 wekelijkse sessies Continueren wekelijks wegen Continueren registraties

33 Fase III; Instandhoudende factoren (II) Overwaardering van lichaam & gewicht Overwaardering van controle over eten Dieetregels Daadwerkelijk restrictief eten/ dieetbeheersing Ondergewicht Situatie en stemmingsgerelateerde veranderingen in eetgedrag

34 Leidraad bij kiezen Kies niet meer dan 3 elementen Start met overwaardering van lichaam en gewicht

35 Overwaardering van lichaam en gewicht Het zelfbeeld wordt grotendeels bepaald door lichaam en gewicht Andere kenmerken vaak secundair Wanneer dit geen aandacht krijgt, groot risico op terugval

36 Overwaardering van lichaam en gewicht Lijngedrag en ander niet compensatoir gedrag met als doel het gewicht te controleren Gebeurtenissen en daar aan gekoppelde stemmingsveranderingen Eetbuien Laag gewicht Compensatoir gedrag waaronder braken en laxeren

37 Gevolgen Figuur invoegen

38 Interventie: 6 elementen 1. Vaststellen overwaardering en de consequenties daarvan 2. Stimuleren van andere zelfbeeld domeinen 3. Verminderen van checken en vermijden van lichaamsomvang (en gewicht) 4. Aandacht voor zich dik voelen 5. Exploreren van ontstaan van overevaluatie 6. Eetstoornis mindset leren beïnvloeden

39 Doel Terugbrengen van belang gewicht en omvang in zelfbeeldbepaling Stimuleren van andere domeinen in zelfbeeldbepaling

40 Vaststellen overwaardering

41 Stimuleren van andere zelfbeelddomeinen In kaart brengen andere domeinen Wat waren interesses voorheen Hoe brengen andere hun vrije tijd door Brainstormen Eens worden over 1 of 2 activiteiten Laten registreren

42 Checkgedrag aanpakken Checken of vermijden gewicht al in fase I Omvang checken Spiegels, reflecties, meten, plukken, vergelijking met anderen Checken en vermijden van omvang kunnen samengaan Patiënten zijn zich vaak niet bewust dat ze omvang checken

43 Checkgedrag aanpakken Checkgedrag in kaart brengen: Overmatig checkgedrag afbouwen/stoppen Vermijding doorbreken: exposure Vergelijkings oefeningen Andere beoordelingsprincipes: Globaal, niet kritisch

44 Dik voelen (I)

45 Fase IV; terugvalpreventie (I) 3 sessies Eens in de 2 weken Veel patiënten nog niet klachtenvrij Verdere ontwikkeling na afronding Versterkt gevoel van autonomie en vertrouwen in zichzelf

46 Fase IV; terugvalpreventie (II) Thuis gaan wegen Stoppen met registraties Gericht op de toekomst Maken werkplan! Voorbereiden op 20 weken therapie zonder therapeut

47 Mindset Eetstoornis als DVD Verschillende DVD s in verschillende situaties (werk, vrienden, vader/moeder.) 1.Identificeer triggers 2.Signalen 3.Wat te doen om mindset te wijzigen?

48 Terreinen om op te focussen: Hoe aan te pakken: Overmatige zorgen over figuur en gewicht Let op niet-helpend checken van het lichaam (frequent spiegel gebruik, kleding check, knijpen/aanraken, jezelf vergelijken met anderen). Bedenk of informatie helpend en accuraat is en verminder/stop zoals besproken. Zorg ervoor dat je het zien van je lichaam niet vermijdt. Wanneer dit wel het geval is probeer dan meer bewust te worden van je lichaam (draag verschillende soorten kleding, onderga een massage, etc.). Maak zorgvuldig gebruik van spiegels, zoals we hebben besproken. Let op voor dik voelen, vaak gebeurt dit omdat je ergens anders mee zit. Identificeer triggers en herlabel. Voorkom wegen buiten het vaststaande wekelijkse weegmoment; interpreteer geen aparte getallen. Voorkom het veroordelen van jezelf alleen op basis van figuur en gewicht! Behoud en ontwikkel andere domeinen van het leven, zoals creatief bezig zijn. Dieetbeheersing en beperking Probeer genoeg te eten en voorkom te weinig eten. Eet regelmatig (ten minste elke 4 uur). Weet steeds vooraf wat je volgend eetmoment is. Plan s avonds voor uit je werk nog een tussendoortje. Houd vast aan de nieuwe gewoonte om niet in bed te eten. Eet beneden, bij voorkeur aan tafel.

49 Eetbuien Ander gewichts controlerend gedrag Wegen en gewicht Voer indien nodig eetbui-analyses uit en identificeer triggers (te weinig eten, te lang zonder eten, breken van een dieetregel, alcohol verslapt dieetcontrole, reactie op problemen in leven) en pak ze aan. Gebruik probleem-oplossen om triggers aan te pakken of te voorkomen. Vermijd braken, omdat dit het eetprobleem in stand houden (en relatief ineffectief is). Wekelijks wegen op een vaste dag is cruciaal. Alleen dit geeft door de tijd heen betrouwbare informatie wat er met je gewicht gebeurt, leert je dat je gewicht normaal 2-3 kg schommelt. Vindt een manier hoe je veilig wekelijks kan wegen zonder in misbruik van de weegschaal te vervallen. Gewichtsverlies Proberen om gewicht te verliezen terwijl je een eetstoornis hebt (gehad) is riskant. Het doel om gewicht te verliezen is alleen passend wanneer iemand medisch overgewicht heeft. Afspraken kunnen hierover worden gemaakt wanneer de eetstoornis echt onder controle is. Probeer geen gewicht te verliezen in de komende 20 weken! Vermijd rigide en extreme dieetregels. Wanneer je medisch overgewicht hebt kun je na 20 weken aan een eetbui-veilig dieet beginnen voor een korte periode (bijvoorbeeld gematigde afval doelen, flexibele richtlijnen voor eten). Stel een realistisch gewichtrange doel vast die te behouden is zonder strikt te diëten. Onthoud dat het onrealistisch en ongezond is om meer dan 0,5kg per week af te vallen.

50 Moeilijke momenten Kleine misstappen zijn te verwachten. Registreer misstappen vroeg en reageer positief door (1) te proberen de trigger te begrijpen en (2) zo snel mogelijk terug op de goede weg proberen te komen en de thema s uit het werkplan door te nemen en op te pakken. Wanneer je moeite hebt om de draad weer op te pakken, neem contact op met Vroege waarschuwingssignalen van een misstap Let op voor de eetstoornis DVD die terug naar zijn plaats springt. De volgende vroege waarschuwingssignalen zijn een onderdeel van het eerste deel van de DVD: Veranderingen in eten, voornamelijk minder eten, maaltijden of snacks overslaan, uitstellen van eten, het eten van dieetvoedsel. Weer beginnen met het lezen van dieet of modebladen en/of bezoeken van dat soort websites. Weer beginnen of toename van lichaam checken of vermijding. Weer beginnen of toename van het doen van lichaamsvergelijkingen. Het wegen buiten het vaste weegmoment. Toename van beweging. De drang hebben om te braken of laxeermiddelen te gebruiken. De drang hebben naar eetbuien. Toename van preoccupatie van voedsel en eten. Toename in ontevredenheid over figuur en gewicht, en een sterke wens om figuur of gewicht te veranderen. Wanneer je deze vroege waarschuwingssignalen opmerkt reageer dan direct en positief door een time-out te nemen, na te denken wat er gebeurt en een plan van aanpak te bedenken.

51 Bedankt voor de aandacht!

52 Disclosure belangen spreker

53 Casus