Specialismegroep Voedings- en Eetstoornissen presenteert: De behandeling van eetstoornissen, uitdagingen in de transitiefase

Transcriptie

1 Specialismegroep Voedings- en Eetstoornissen presenteert: De behandeling van eetstoornissen, uitdagingen in de transitiefase

2 Welkom Sprekers: Claudia Mout Systeemtherapeut de Jutters Iris van der Meer GZ-Psycholoog PsyQ

3 Inhoud workshop Inleiding Eetstoornissen op een rij Zorgstandaard Eetstoornissen Jeugd: FBT MGDB Volwassenen: CGT CBT-E Verschillen overeenkomsten Dilemma s in de transitiefase Gecombineerde aanpak? Conclusie - toekomstmuziek

4 Inleiding Bij alle stoornissen transitiefase ingewikkeld. Zeker bij eetstoornissen, die vaak in de puberteit/jong volwassenheid ontstaat. Moment van hulp vragen vaak veel later. Waar meld je iemand van 18 aan? Welke aanpak/behandeling zet je in?

5 Eetoefening Insteek FBT/MGDB Insteek CBT-E

6 Eetoefening CBT-E Aanpak eetregels doorbreken: I: Product of regel uitkiezen II: Kiezen moment meeste controle III: Kleine hoeveelheid nemen IV: Bedenken wat je doet met de rest V: Bedenken hoe controle te behouden

7 Eetstoornissen op een rij DSM 5 Voedings- én eetstoornissen = 1 categorie Levensloop benadering Nieuw: Vermijdende/restrictieve voedselinname = Avoidant/restrictive food intake disorder ARFID Eetbuistoornis, Binge Eating Disorder, BED AN: Amenorroe vervalt BN en BED verlaging van drempelwaarde Wegvallen subtypering bij BN Vorm van ernst: Licht Extreem

8 Eetstoornissen DSM 5 Anorexia Boulimia Eetbuistoornis Licht = BMI 17 Licht = 1-3 compensaties per week Matig = BMI 16-16,99 Matig = 4-7 compensaties per week Ernstig = BMI 15-15,99 Ernstig = 8-13 compensaties per week Extreem = BMI < 15 Extreem 14 compensaties per week Licht = 1-3 eetbuien per week Matig = 4-7 eetbuien per week Ernstig = 8-13 eetbuien per week Extreem 14 eetbuien per week

9 Nieuwe zorgstandaard 2017 Zorgprofessionals ism patiëntenvereniging Gebaseerd op Aus/NZ richtlijn (Hay, 2014) Voor AN, BN, BED en ARFID Ook competenties van de therapeut en organisatie van zorg beschreven Bij alle aanbevelingen ook kinder-/jeugd vermeld

10 Zorgstandaard jeugd Anorexia Nervosa: Family based therapy (/MGDB) Oudere adolescenten individuele CGT Boulimia Nervosa/BED: Betrek de ouders bij de behandeling: hoe jonger het kind, hoe meer het van belang lijkt de ouders bij de behandeling te betrekken. Family based treatment (/MGDB) Individuele/groeps CGT aanpast voor kinderen/jongeren

11 Family Based Treatment Kenmerken Vorm van FBT MGDB Momenteel in opzet binnen de PG

12 MDGB?? Meer Gezins Dag Behandeling Combinatie van FBT (family based therapy) MFT(multi family therapy) Maudsley methode groepsdynamische, systemische en cognitief-gedragstherapeutische technieken

13 MGDB Anorexia & Boulimia Thuiswonende jeugd 12 tot 19 jaar Geprotocolleerde behandeling Meer gezinnen 6-10 Intensief; 15 dagen

14 uitgangspunten MGDB Eetstoornis externaliseren Client schijn autonomie-eetstoornis bepaalt Ouders weer regie ipv eetstoornis Niet alleen praten ook doen = eten Ouders zijn co-therapeut en zijn verantwoordelijk Gezinnen leren van elkaar

15 Doel MGDB Herstellen van eetstoornis door; Herstel gezins hiërarchie Normaliseren eetpatroon Gewichtsherstel Herstel functioneren jeugdige op cognitief, sociaal en emotioneel gebied

16 Programma MGDB * Kennismakingsmiddag * Symptoomfase; blok 1 = 4 dagen, focus symptoomgedrag blok 2 = 2 dagen, focus gevolg ES gezin blok 3 = 2 dagen, focus omgaan met spanning * In stand houdende factoren; 6 dagen met een thema

17 Hoe ziet een MGDB therapiedag eruit welkom en wegen groepsgesprek ontbijt therapeutische activiteit warme maaltijd rustpauze therapeutische activiteit thee met tussendoortje

18 Zorgstandaard volwassenen bij BN en BED (I) CGT is eerste keus behandeling Meest effectief om het gestoorde eetgedrag en de disfunctionele cognities en attitudes van patiënten te normaliseren IPT bij BED en (op langere termijn) bij BN ook effectief De resultaten worden met CGT sneller bereikt waardoor CGT de voorkeursbehandeling blijft

19 Zorgstandaard volwassenen bij BN en BED (I) Comorbiditeit Bij persoonlijkheidsstoornissen eerst de eetstoornis behandelen Overweeg bij PTSS eerst de PTSS te behandelen De onrust en angst die met PTSS gepaard gaan kunnen als uitlokkende factoren voor de eetstoornis BN of BED werken (intercollegiale consensus).

20 Zorgstandaard volwassenen AN (I) Geen duidelijke evidence based behandeling!! Poliklinisch-klinisch, liefst minst restrictieve omgeving Minimaal 10 patiënten per jaar CBT-E, Mantra, SSCM Altijd inroepen advies eetstoornis gespecialiseerde diëtiste PMT op indicatie

21 Zorgstandaard volwassenen AN (II) Comorbiditeit Eerder regel dan uitzondering. Zorg voor co-behandeling indien noodzakelijk. Waak ervoor dat de eetstoornis behandeling niet naar de achtergrond verdwijnt!

22 Transdiagnostische visie (I) (Fairburn, 2003) Veel patiënten met een eetstoornis hebben een terugval De diagnose verschuift binnen het cluster eetstoornissen, maar zelden naar een ander cluster Eerst restrictief eten (anorexia), daarna ontwikkeling eetbuien (boulimia of ED- NOS)

23 Transdiagnostische visie (II) De verschillen tussen eetstoornissen zijn klein, en de overeenkomsten groot Gemeenschappelijke in stand houdende factoren, expressie door de tijd heen verschillend

24 Overwaardering van lichaam en gewicht Lijngedrag en ander niet compensatoir gedrag met als doel het gewicht te controleren Gebeurtenissen en daar aan gekoppelde stemmingsveranderingen Eetbuien Laag gewicht Compensatoir gedrag waaronder braken en laxeren

25 Kaartenhuis

26 Wat betekent dat? Vereisen AN,BN, BED aparte vormen van behandeling?

27 CBT-E (I) Transdiagnostische behandeling (Fairburn, 2008).

28 CBT-E (II) 2 versies: Gefocuste vorm (CBT-Ef): gericht op beïnvloeding overwaardering van lichaamsvorm en gewicht Uitgebreide vorm (CBT-Eb): klinisch perfectionisme, basaal laag zelfbeeld en interpersoonlijke problemen

29 CBT-E (III) Duur: 20 sessies: BMI > sessies: BMI < 17.5 Uitgevoerd door 1 behandelaar

30 CBT-E (IV) 4 fasen; Fase I: creëren therapeutic momentum, psychoeducatie (begeleid lezen), registratie, opstarten eetstructuur, wekelijks in de sessie wegen, maken van TDM Fase II: evalueren en plannen van vervolg Fase III: in standhoudende factoren Fase IV: bestendigen en terugvalpreventie

31 Kenmerken CBT-E Regie bij de patiënt Samen probleem aanpakken Werken vanuit transdiagnostisch model Therapeutisch moment Systeem ondersteunt

32 Verschillen Bij wie de regie ligt Rol van het systeem Rationale van de behandeling Mono/multi disciplinair Leeftijd

33 Overeenkomsten Doorbreken verstoorde eetgedrag Uitbreiden andere leefgebieden Verkleinen overwaardering van lijf/gewicht Intensief starten, toewerken naar zelfstandigheid Hier en nu: focus op gedrag

34 Dilemma s in de transitiefase Waar meld je iemand aan van 17, 18, 19 jaar? Op basis van welke criteria maak je die keuze? Voorbeeld uit de praktijk: Eerst behandeling gehad in instelling voor jeugd: geen enkele regie Vervolgens aanmelding volwassenenzorg: Alles zelf beslissen

35 Welke factoren spelen een rol? Wat denken jullie?

36 Welke factoren spelen een rol? Ontwikkelingsleeftijd Wel/niet thuis wonen Ernst ziekte (somatisch/psychisch) Effect van behandeling Ideeën en behoeften patiënt

37 Gecombineerde aanpak In transitiefase behoefte aan elementen uit beide methodes? Hurst, Read, Holtham (2015) 2 casestudies beschreven van gecombineerde aanpak. Twee 15 jarige adolescenten met BN. Gecombineerde aanpak van FBT + CBT-E, Van regie bij gezin toewerken naar regie bij patiënt. Positieve resultaten.

38 Conclusie - toekomstmuziek De overgang van jongere naar volwassene gaat geleidelijk, hetzelfde is nodig in een behandeling. Nadenken bij aanmelding wat de specifieke patiënt nodig heeft. Leeftijd niet alleen bepalend laten zijn.

39 Conclusie - toekomstmuziek Binnen de PG: Toewerken naar een levenslooppoli, waarin de grens van 18 jaar niet bestaat. Opzetten MGDB Adolescentengroep PsyQ Rotterdam

40

41 Disclosure belangen spreker Claudia Mout, Iris van der Meer (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk Geen Bedrijfsnamen

42 Bedankt voor je aandacht!