CBT-E Richtlijnbehandeling geschikt voor alle eetstoornissen met aandacht voor individuele verschillen

Transcriptie

1 CBT-E Richtlijnbehandeling geschikt voor alle eetstoornissen met aandacht voor individuele verschillen Martie de Jong Klinisch psycholoog Specialismeleider voedings- en eetstoornissen

2 Disclosure belangen spreker 2

3 Agenda Transdiagnostische visie en model Varianten van CBT-E Fasen van CBT-E Inhoud vandaag specifiek fase I en III Onderzoeksresultaten 3

4 Transdiagnostische visie De diagnose verschuift binnen het cluster eetstoornissen, maar zelden naar een ander cluster Eerst restrictief eten (anorexia), daarna ontwikkeling eetbuien (boulimia of ED-NOS) 4

5 Transdiagnostische visie De verschillen tussen eetstoornissen zijn klein, en de overeenkomsten groot Gemeenschappelijke in stand houdende factoren, expressie door de tijd heen verschillend 5

6 Overwaardering van lichaam en gewicht Lijngedrag en ander niet compensatoir gedrag met als doel het gewicht te controleren Gebeurtenissen en daar aan gekoppelde stemmingsveranderingen Eetbuien Laag gewicht Compensatoir gedrag waaronder braken en laxeren

7 Kaartenhuis 7

8 CBT-E Transdiagnostische behandeling (Fairburn, 2008) 8

9 CBT-E 2 versies: Gefocuste vorm (CBT-Ef): gericht op beïnvloeding overwaardering van lichaamsvorm en gewicht Uitgebreide vorm (CBT-Eb): klinisch perfectionisme, basaal laag zelfbeeld en interpersoonlijke problemen 9

10 CBT-E Duur: 20 sessies: BMI > sessies: BMI < 17.5 Uitgevoerd door 1 behandelaar 10

11 CBT-E Fase I: creëren therapeutic momentum, psychoeducatie (begeleid lezen), registratie, opstarten eetstructuur, wekelijks in de sessie wegen, maken van TDM Fase II: evalueren en plannen van vervolg 11

12 CBT-E Fase III: in standhoudende factoren Gepersonaliseerde deel van CBT-E Fase IV: bestendigen en terugvalpreventie 12

13 Verschillen Behandeling door 1 therapeut Minder aandacht voor expliciete motivatietechnieken Nauwelijks cognitieve uitdaagtechnieken Aandacht voor overwaardering van lichaam en gewicht.. 13

14 (Non) specifieke factoren Therapeutic momentum Commitment/ Is patiënt aan boord? Expliciet aandacht voor twijfel Instaleren hoop Belang van vroege succeservaring 14

15 (Non) specifieke factoren Continuïteit van de behandeling! Vervanging Frequentie van de contacten 15

16 Transdiagnotische formulering Factoren die de eetstoornis in stand houden (in het hier en nu) Niet te veel factoren ( less is more ) 16

17 Transdiagnotische formulering Doel: Commitment Ego dystoon maken van de eetstoornis Is een anker in houden van focus in de behandeling Welke kaarten moeten getrokken worden? 17

18 Hoe? Maak het samen met de patiënt Probeer te beginnen met een klacht die de patiënt wil veranderen Woorden van de patiënt Geloofwaardig voor de patiënt Kan in fase II nog aangepast worden 18

19 Casuïstiek 38 jarige vrouw met (DSM 5 ernst 4) boulimia nervosa, sociale fobie en ernstige affectieve verwaarlozing en cannabis afhankelijkheid in haar voorgeschiedenis 19

20 Gepersonaliseerde formulering 20

21 Fase I; Goed beginnen Hoog intensief contact (2 keer per week) Liefst geen onderbrekingen Haalbare (concrete!) doelen Eerste stappen in gedragsverandering Veel aandacht voor therapie prioriteit geven 21

22 Fase I; Goed beginnen Validatie van de angst voor verandering en stimuleren tot doorzetten Vraagt van de behandelaar ook verdragen van vaak intense gevoelens van de patiënt 22

23 Fase I; Real time registraties In de sessies wegen Begeleid lezen 23

24 Fase I; Opstarten eetstructuur Betrekken van belangrijke anderen Doel: helpen met verandering, ondersteuning, doorbreken geheim 24

25 Registraties Real-time Helpt bij; In kaart brengen gedrag, gedachten, gevoelens en context Bewuste aandacht Maken van bewuste keuzes Herkennen van patronen 25

26 Registraties Introduceren van Real-time registreren Leg rationale uit Neem registratieformulier door Praktische zaken en mogelijke hobbels bespreken 26

27 Registraties In de sessies: Proces van registraties bespreken Informatie verzamelen over eetpatroon Luxerende factoren? Bespreken bijv. goede en slechte dag 27

28 Eetstructuur Focus in fase I op structuur/regelmaat Plannen van eetmomenten 3 hoofdmaaltijden, 2 a 3 tussendoortjes Niet langer dan 4 uur tussen eetmomenten Niets eten tussen eetmomenten Niet compenseren 28

29 29

30 Fase III; Instandhoudende factoren 8 wekelijkse sessies Continueren wekelijks wegen Continueren registraties 30

31 Fase III; Instandhoudende factoren Overwaardering van lichaam & gewicht Overwaardering van controle over eten Dieetregels Daadwerkelijk restrictief eten/ dieetbeheersing Ondergewicht Situatie en stemmingsgerelateerde veranderingen in eetgedrag 31

32 Leidraad bij kiezen Hulpvraag patiënt Kies niet meer dan 3 elementen Start met overwaardering van lichaam en gewicht 32

33 Overwaardering van lichaam en gewicht Lijngedrag en ander niet compensatoir gedrag met als doel het gewicht te controleren Gebeurtenissen en daar aan gekoppelde stemmingsveranderingen Eetbuien Laag gewicht Compensatoir gedrag waaronder braken en laxeren

34 Doel Terugbrengen van belang gewicht en omvang in zelfbeeldbepaling Stimuleren van andere domeinen in zelfbeeldbepaling 34

35 Vaststellen overwaardering 35

36 Geluidsfragment taartdiagram 36

37 Evaluatie van patiënt 37

38 Effectiviteit CBT-E CBT-E is voor BN, BED en AN opgenomen in de zorgstandaard (2017); Voor BN, BED robuust bewijs voor effectiviteit (de Jong, 2018) Voor AN is bewijs minder overtuigend, drop-out hoog. Echter beter alternatief ontbreekt (Waller, 2017) 38

39 Effectiviteit in Nederland RCT CBT-Ef (20 weken) vs TAU (verschillend in duur) In 3 gespecialiseerde centra in Nederland PsyQ Den Haag (Parnassia Groep), PsyQ Groningen (Lentis), Rintveld (Altrecht) 143 patiënten (CBT-E: 71, TAU: 72) 39

40 Onderzoeksvragen Verschil in herstel diagnose? (SCID-5) ITT en completers Is er een verschil in effect op secundaire maten (ITT); Eetpathologie (EDE-Q) Zelfbeeld (RSES), Perfectionisme (FMPS), Interpersoonlijke problemen (IIP-32) Depressie en angstklachten (MASQ) 40

41 Onderzoeksvragen Is er een verschil in behandelduur en intensiteit? Predictoren, moderatoren en mediatoren? (Zelfbeeld, Perfectionisme en Interpersoonlijke problemen). 41

42 Resultaten Geen relevante baseline verschillen 9.1% AN, 35% BN, 26.6% BED, 29.4% OSFED Duur eetstoornis; M = 8,5 jaar Screening aantal comorbide stoornissen; M =

43 Inhoud van TAU 100% gebaseerd op CGT 85% > 1 discipline 54% groepsbehandeling (soms combi met individueel) 29% ook behandeling comorbiditeit 43

44 Drop-out Verschillende definitie CBT-E vs TAU CBT-E; 24%, TAU; 21% Geen verschillen in drop-outs en completers 44

45 Resultaten ITT Op T4 (80 weken) geen verschillen tussen Ø Ø condities op; Herstel eetstoornis (SCID 5) en op eetpathologie (EDE-Q) Perfectionisme (FMPS), interpersoonlijke problemen (IIP-32), angst en depressieve klachten (MASQ) 45

46 Resultaten ITT Op T4 significante verschillen in RSES scores; CBT-E>TAU 46

47 Scoreverloop EDE-Q Op T1 significant; CBT-E snellere afname 4, 5 4 3, 5 CBT-E 3 TA U 2, 5 2 T0 T1 T2 T3 T4 47

48 Scoreverloop RSES Op alle tijdsmomenten significante effecten; CBT-E>TAU CBT-E 26 TA U T0 T1 T2 T3 T4 48

49 Predictoren, moderatoren, mediatoren Geen van de variabelen die zijn gemeten (zelfbeeld, perfectionisme en interpersoonlijke problemen) 49

50 Resultaten completers Completers Recovery rates at 20 and 80 weeks for CBT-E and TAU with three different definitions of recovery 20 weeks 80 weeks CBT-E TAU test statistics CBT-E TAU test statistics % % χ 2 (1) p % % χ 2 (1) p No diagnosis EDE-Q <=

51 Behandelduur in minuten completers CBT-E TAU Mdn IQR Mdn IQR T0-T1 * Behandelduur T1-T2 Behandelduur T2-T3 * Behandelduur Total T0-T3 * Behandelduur * Significant Mann-Whitney u test 51

52 Categorieen behandelduur minuten completers CBT-E TAU % % T0-T3 * < > * minutes 52

53 Conclusies Inhoud van TAU: 100% CGT Op primaire maat na 80 weken geen verschillen CBT-E met name betere resultaten op zelfbeeld Bereikt sneller zijn effect dan TAU In minder tijd en intensiteit Resultaten 1 jaar follow up stabiel 53

54 Bedankt voor de aandacht! 54