Brancherapport Groothandel

Transcriptie

1

2 Onderzoek in opdracht van Exact 2

3 Inhoud 1 Inleiding 4 2 Conclusies 5 3 Samenvatting resultaten onderzoek 6 4 Over het onderzoek 15 3

4 1 Inleiding Overleven door samenwerking In de Nederlandse Groothandel geldt dat samenwerken door de gehele keten heen, een voorwaarde is om te kunnen overleven. Optimalisatie van deze samenwerking kan daarom als een hefboom op de eigen kwaliteiten werken. Toch leven er veel managementvragen bij dit vraagstuk en kampt de sector met een aantal belangrijke business uitdagingen en ontwikkelingen. Exact Software heeft Heliview Research gevraagd een onderzoek uit te voeren onder beslissers binnen de Nederlandse Groothandel, meer specifiek onder groothandel verbruiksartikelen en groothandel gebruiksartikelen. Hiervoor zijn in totaal 111 ondernemers bevraagd, de respondenten waren voornamelijk algemeen en logistiek directeuren van organisaties met 20 tot 200 werknemers. In kaart is gebracht wat de situatie is waarin de sector zich momenteel bevindt. Welke uitdagingen er voor Groothandelaren in het verschiet liggen, wat de toekomstverwachtingen zijn en welke oplossingen overwogen en doorgevoerd worden om in de huidige economische situatie het hoofd te bieden. In dit rapport vindt u een samenvatting van een aantal resultaten uit het onderzoek. 4

5 2 Conclusies De Nederlandse Groothandel is een relatief traditionele sector, doch bevindt zich in een instabiele situatie. De business doelstellingen blijven - ook in de huidige economische tijden - het behalen en waar mogelijk vergroten van omzet en volumes, alsmede het realiseren van groei. Dit laatste zou tot stand moeten komen door onder andere het aanboren van nieuwe markten. Tegelijkertijd blijft de interne aandacht gecentreerd rond kostenbesparing- en prijsdruk verlagende maatregelen. Echter, gezien de problemen waar de sector mee kampt, is omzetgroei geen vanzelfsprekende. De randvoorwaarden hiervoor moeten eerst op orde zijn. Men geeft bijvoorbeeld aan dat het belangrijkste aandachtspunt voor de organisatie de continuïteit en het up-to-date houden van de huidige infrastructuur is. Blijkbaar is deze verouderd. Ook de bijdrage van ICT aan de efficiency van de organisatie staat op de agenda, en zijn nodig om de doelstellingen te kunnen realiseren. Tegelijkertijd ziet 46% van de groothandels dat door middel van aanschaf van software kostenbeparing kan worden gerealiseerd; 29% is van mening dat software kan worden gebruikt om verbeteringen aan te brengen in het sales proces (meer omzet genereren) en dat hiermee de service naar klanten kan worden verbeterd. Ook werkt de traditionele houding van de (meeste) groothandels ten aanzien van ICT door in de keten. 36% Van de groothandels met een eigen productiefaciliteit - dit is ongeveer de helft van de groothandels in het onderzoek - ervaart ICT-gerelateerde problemen. Voorbeelden hiervan zijn een gebrek aan ICT kennis of het ontbreken van een koppeling tussen de productiefaciliteit en het voorraadsysteem. Dezelfde soort problemen ondervinden de groothandels met eigen verkooppunten (29% van de bedrijven). De huidige aandachtspunten in de keten blijven ook in de nabije toekomst grotendeels opspelen, gezien de volgende ontwikkelingen: De meeste groothandels wensen hun productie en/of hun retail faciliteiten niet op te geven; De diversificatie neemt alsmaar toe: meer dan 50% van alle groothandels biedt de markt producten en diensten buiten hun kernassortiment; Communicatieprocessen tussen de ketenpartners worden steeds beter. Uit dit onderzoeksrapport blijkt dat de Groothandel kansen laat liggen waardoor aanzienlijke besparingen worden misgelopen. De inzet van ICT kan hierbij een belangrijke hefboom vormen, waarmee de sector voorkomt omzet mis te lopen. 5

6 3 De groothandel BELANGRIJKE UITDAGINGEN VOOR DE INTERNE ORGANISATIE De groothandel is een sector die in de huidige economische situatie omzetgroei als dé belangrijkste business uitdaging aanmerkt. De sector streeft een betere financiële positie na, door de komende jaren te groeien in omzet en winst of juist door kosten te besparen en het interne proces te optimaliseren. Andere uitdagingen waar men zich voor gesteld ziet, zijn het aanboren van nieuwe markten en het ontwikkelen van initiatieven door het werkveld te verbreden. Feit is dat de sector zoekt naar manieren om de eigen positie te verbeteren. Business uitdagingen Groei 21% Omzet vergroten 19% New business (product / markt verbreden) 10% Winst maken / vergroten 9% Automatisering (optimaliseren) 8% Continuïteit 8% Verbeteren financiële positie / marges 7% Intern proces aanpakken / optimaliseren 6% Omzet halen / behouden 6% Uitbreiden 6% Kosten besparen / efficiency verhogen 6% Crisis doorkomen / voortbestaan / overleven 6% Klanten behouden / tevreden houden 5% Bron: Bron: Heliview HeliviewResearch Research WAT ZIJN DE AANDACHTSPUNTEN VOOR DE INTERNE ORGANISATIE? De aandachtspunten die men heeft geformuleerd ten aanzien van de bedrijfsvoering, hangen nauw samen met de hierboven genoemde business uitdagingen. Een groot deel van de groothandelsbedrijven geeft aan dat kostenbesparing een belangrijk aandachtspunt is. Aan de andere kant is een groot deel van de bedrijven bezig met het differentiëren van de activiteiten. Daarmee kenmerkt de groothandel zich als een sector die een zeer grote focus legt op kosten of op het door middel van diversificatie uitbreiden van het productportfolio. 6

7 Aandachtspunten voor de organisatie in de komende 2 jaar (belangrijk tot zeer belangrijk) 88% Kostenbesparing of margedruk 76% Prijsdruk 60% Differentiatie van bedrijfsactiviteiten: nieuwe markten 49% Differentiatie van bedrijfsactiviteiten: nieuwe producten 43% Differentiatie van bedrijfsactiviteiten: aanvullende diensten 37% Internationalisering van bedrijfsactiviteiten vanwege int. concurrentie 33% Internationalisering van bedrijfsactiviteiten door int. samenwerking Differentiatie van bedrijfsactiviteiten: korte product cycli 28% Bron: Heliview Heliview Research Research Bron: Men is vooral voornemens nieuwe markten aan te boren of nieuwe producten te leveren. Het verkennen van mogelijkheden op internationale markten speelt weliswaar een rol van betekenis, maar blijkt relatief ondergeschikt te zijn aan activiteiten binnen de Nederlandse markt. Organisaties die op dit moment geen zaken doen in het buitenland lijken zich hier in de komende twee jaar ook niet op te richten. Ze hechten significant minder belang aan internationale samenwerking (10%) of aan internationaliseren vanwege de concurrentie (16%) dan organisaties die reeds internationaal opereren. Beoordeling van interne proces binnen de organisatie in rapportcijfer De kostenefficiëntie van het interne proces 7,1 De mate waarin het interne proces optimaal verloopt 7,1 Bron:Heliview HeliviewResearch Research Bron: 7 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 8,0 9,0 10,0

8 Ondanks de genoemde knelpunten die men ervaart en de businessuitdagingen waar men zich voor gesteld ziet, wordt het interne proces toch met een voldoende beoordeeld. Kanttekening bij deze gemiddeldes is echter dat 29% een 6 of lager toekent voor de kostenefficiency van het interne proces. En bij de mate waarin het interne proces optimaal verloopt geeft 21% van de groothandels een 6 of lager. Vooral de eerst genoemde categorie, de effectiviteit waarmee het interne proces is ingeregeld, laat zien dat er volop ruimte tot verbetering is. HOE DENKT MEN OVER ICT BEDRIJFSVOERING? Belangrijke ontwikkelingen op ICT gebied die in andere sectoren vaak hoog op de agenda staan, spelen minder in de groothandel. Voorbeelden hiervan zijn SaaS (Software as a Service), het nieuwe werken en het communicatieprotocol XML (12% gebruik versus 32% gebruik van Excel als communicatiemiddel); deze toepassingen worden in de groothandel nog sporadisch ingezet en opmerkelijker, vaak als minder belangrijk beoordeeld. Wel noemt men onderstaande aandachtspunten, waaruit te zien is dat de groothandel van plan is een slag te maken in het up to date houden van haar systemen, dan wel aangeeft deze te willen vervangen. Belangrijkste aandachtspunten binnen de ICT-bedrijfsvoering voor de komende 2 jaar Continuïteit / up-to-date houden 18% Vernieuwing software/hardware algemeen 14% Automatisering 11% Efficiency 9% Optimalisatie 8% Implementatie (upgrade) ERP-systeem 7% Integratie 5% Afstemming / samenwerking 5% Kostenbeheersing / kostenbesparing 5% Centralisatie 3% Beveiliging / veiligheid 3% Cloud computing 1% Uitbreiding / groei 1% Bron: Heliview Research Bron: Heliview Research 8

9 Belangrijkste overwegingen die ten grondslag liggen aan aanschaf bedrijfssoftware 46% Kostenbesparing (niet gespecificeerd) Verbeteren van service aan klanten 29% Verbeteren van de sales 29% 24% Verbeterde planning Standaarden verbeteren / kwaliteitsverbetering 19% Verhogen omzet (niet gespecificeerd) 18% Efficiencyvoordeel Lean IT 12% 10% Doorvoeren/ verbeteren van productinnovaties 9% Betere bedrijfsvoering / optimalisering processen 7% Nieuwe geografische markten aanboren 7% Bron: Heliview Research Beweegredenen om te investeren in ICT, is voor bijna de helft van de groothandels ingegeven om de geplande kostenbesparingen te kunnen realiseren. Door de aanschaf van software verwacht de groothandel daarnaast klanten beter te kunnen bedienen, en dient ICT ter optimalisatie van het bedrijfsproces. Men ziet daarnaast legio mogelijkheden ter verbeteringen van diverse activiteiten (service, sales, planning, kwaliteit) als door te investeren in ICT. De doelstellingen met ICT hangen derhalve nauw samen met de business doelstellingen. DE (WAARDE) VAN KETEN INTEGRATIE Een traditioneel samenwerkingsverband heeft meestal de vorm van een regulier project: er wordt een begin- en eindpunt vastgesteld. In nieuwe samenwerkingsverbanden is de samenwerking tussen de ketenpartners echter een continu, geïntegreerd proces en daarmee een voortdurend punt van aandacht. Ruim 85% van de groothandels werkt samen met andere partijen waarbij de processen geïntegreerd zijn. Het vaakst zijn de processen geïntegreerd met leveranciers (66%). Eén derde van de groothandels heeft de samenwerkingsverbanden met retailers, transporteurs, distributeurs en collega-bedrijven geformaliseerd. De aanwezigheid van een samenwerkingsverband wordt veelal ingegeven door het type business. Zo hebben groothandels in verbruiksgoederen vaker een samenwerkingsverband met de leverancier (76%) dan groothandels in gebruiksgoederen (60%). Omgekeerd hebben groothandels in gebruiksgoederen vaker een samenwerkingsverband met de distributeur (38%) dan de groothandels in verbruiksgoederen (21%). 9

10 Deze samenwerking verloopt bij ongeveer 85% op een geautomatiseerde wijze. Dat gebeurt weliswaar nog veelvuldig met Excel (32%), maar vaak zijn er ook meer specifieke communicatieprotocollen in gebruik, zoals EDI of XML (50%). Uitdagingen die binnen deze samenwerkingsverbanden worden ervaren, richten zich vaak op de kwaliteit van het automatiseringproces. In haar relatie met de leveranciers bijvoorbeeld, geeft de groothandel met regelmaat aan dat het ontbreekt aan het afdoende beschikbaar hebben van data en informatie. VERTICALE INTEGRATIE IS GEMEENGOED BINNEN DE GROOTHANDEL De aanwezigheid van verticale integratie structuren binnen de Groothandel is hoog te noemen, bijna de helft heeft een eigen productie faciliteit. Eigen verkooppunten zijn minder vaak gemeengoed. Structuur groothandel Verbruiksgoederen 59% Gebruiksgoederen Groothandel overall 44% 35% 35% 29% 19% Eigen productiefaciliteit Eigen verkooppunt(en) Bron: Heliview Heliview Research Bron: Research Indien wordt gevraagd naar de toekomstplannen met betrekking tot verticale integratie, komt het volgende naar voren: V an groothandels met een eigen productiefaciliteit geeft ruim een derde aan dat dit ook in de komende jaren zo blijft. Eén op de vijf gaat daarnaast een eigen retail organisatie optuigen. Van groothandels die géén eigen productiefaciliteit hebben, geeft een derde aan te verwachten zich binnen een periode van drie jaar naast groothandel, zich ook als retailer te gaan profileren. 26% Van de groothandelsbedrijven heeft de productie uitbesteed. Bijna de helft hiervan verwacht hier de komende jaren ook geen verandering in aan te brengen. Groothandels met een eigen verkooppunt houden dit de komende jaren zo. Een kwart van deze vestigingen gaat daarnaast aanvullend een eigen productiefaciliteit opzetten. 10

11 WAT ZIJN DE BEZWAREN BIJ AUTOMATISERING Vanuit het perspectief van automatisering, kleven er wel bezwaren aan het hebben van eigen verkooppunten, aldus de groothandels. Ruim een derde van de groothandels noemt in deze diverse knelpunten: Knelpunten bij de automatisering van verkooppunten Geen IT kennis ter ondersteuning van verkooppunt 15% Kassasysteem is verouderd / werkt niet goed 4% Samenwerking met eigen vestigingen 4% Ervaart geen knelpunten in automatisering 65% Ook groothandels die een eigen productiefaciliteit hebben, zien knelpunten bij de automatisering ervan. De verouderde IT infrastructuur vormt hiervoor de belangrijkste oorzaak, waardoor bijvoorbeeld ook de koppelingen tussen de systemen niet te maken zijn. Knelpunten bij de automatisering van het productie / assemblage proces Productiesysteem is verouderd / werkt niet goed 14% Geen koppeling tussen productie & voorraadsysteem 12% Geen IT kennis ter ondersteuning van productie 10% Samenwerking tussen productie & distributiepunten Ervaart geen knelpunten in automatisering 2% 67% DIVERSIFICATIE ALS OMZET AANJAGER Groothandels zijn in toenemende mate aan het diversificeren: bijna de helft van de groothandels biedt naast hun kernassortiment inmiddels ook andere diensten aan de markt aan. Het aanbieden van producten en diensten die niet tot het kernassortiment behoren, heeft de afgelopen jaren een sterke vlucht genomen. 60% Van de groothandels geeft aan door middel van diversificatie het assortiment en de geboden dienstverlening richting markt te hebben uitgebreid. 11

12 Extra dienstverlening bieden is onoverkomelijk Naast het uitbreiden van het huidige productassortiment, ziet bijna 90% van de groothandelssector ook het aanbieden van extra diensten als belangrijke mogelijkheid tot verdere groei. Mate waarin organisatie de volgende dienstverlening aanbiedt Groothandel overall Verbruiksgoederen Gebruiksgoederen 78% 74% Het optreden als kennispartner voor uw klanten 80% 59% 54% Het aanbieden van klantspecifieke producten 62% 49% Het aanbieden van fieldservicediensten aan klanten 33% 58% 41% Het ompakken van producten (in een andere verpakkingsvorm verpakken, bv andere hoeveelheid) 51% 35% Bron:Heliview HeliviewResearch Research Bron: Opmerkelijk genoeg scoort het optreden als kennispartner voor klanten het hoogst op het aspect van nieuwe dienstverlening. Geredeneerd vanuit de gedachte dat de groothandel voor haar specifieke activiteiten het meest brede assortiment in portfolio heeft, is dit een verklaarbaar onderzoeksresultaat. Zij zijn, vanuit de breedte van hun portfolio, in staat in te schatten hoe veranderingen in termen van afzet van separate producten zich in de markt zullen gaan ontwikkelen. En dit is juist belangrijke informatie voor detaillisten die keuzes moeten maken of en wanneer nieuwe producten aan het assortiment dienen te worden toegevoegd. Aandachtspunt hierbij is wel in hoeverre zij hierin worden ondersteund door ICT, gegeven de toestand van de IT infrastructuur van de meeste groothandels. Integratie met IT Echter, het aanbieden van meer diensten of producten leidt net als verticale integratie tot een grotere complexiteit van processen. Beheer van en inzicht in het grotere assortiment verdient aandacht. Het schort, zo geeft de groothandel desgevraagd aan, aan kennis om dit uitgebreidere assortiment te managen. Ruim een derde van de groothandels verwacht dit op te kunnen lossen door haar automatisering beter en op een slimmere wijze in te zetten. Kanttekening hierbij is dat gezien de (ICT) knelpunten m.b.t. de verticale integratie, dit noopt tot ingrijpende veranderingen in het proces en kennis. Daarnaast wil men door middel van samenwerkingsverbanden en het maken van afspraken met leveranciers en klanten, de knelpunten die er bestaan oplossen. 12

13 Typologieën in de Groothandel en hun oplossingen De data ten behoeve van dit onderzoek is aanvullend geanalyseerd op basis van de belangrijkste business drivers die kenmerkend zijn voor de branche groothandel. Hieruit komen 3 typen organisaties naar voren te weten: D e overlevers : dit zijn bedrijven die in de gevarenzone verkeren of daar dreigen in te komen. De aandacht binnen dit type bedrijven is gericht op kostenbesparingen, stabilisatie van omzet en (eventuele) winst en personeelbehoud. D e optimisten : dit zijn de bedrijven die de crisis te lijf gaan met de bekende sprong naar voren, dus proberen om nieuwe markten en producten aan te boren, meer omzet binnen te halen en te innoveren teneinde groei te realiseren. D e procesverbeteraars : dit zijn de bedrijven die de interne organisatie (in alle aspecten) willen optimaliseren en efficiënter maken middels het moderniseren van processen en infrastructuren. Indien op basis van deze indeling naar de bevraagde groothandels wordt gekeken, zijn er opmerkelijke verschillen vast te stellen. Zo is bijvoorbeeld te zien dat de procesverbeteraars veel vaker het aanbod uitbreiden dan bijvoorbeeld de optimisten of de overlevers. De achterliggende redenering zou kunnen zijn dat organisaties die een sterke focus hebben op het optimaal laten verlopen van de interne procesgang, zich sneller in staat achten het product portfolio uit te breiden. Men heeft zogezegd het interne proces op orde en verkrijgt daarmee de nodige flexibiliteit in het naar behoefte uitbreiden van het assortiment. Mate waarin organisatie producten en diensten aanbieden die niet direct gerelateerd zijn aan het kernassortiment Ja Groothandel overall Nee, maar in het verleden wel gedaan Optimisten Overlevers Bron: Heliview Research Bron: Heliview Research 13 6% 45% Interne organisatieverbeteraars Nee, en in het verleden ook nooit gedaan 50% 31% 69% 53% 9% 38% 48% 4% 48%

14 Tevens is te zien dat de optimisten al vroeg begonnen zijn met diversificatie, maar liefst 70% is de afgelopen vijf jaar het producten- en dienstenaanbod gaan uitbreiden. Zij zijn dan ook veel minder bezig met het bezweren van de crisis en grijpen kansen voor nieuwe markten. Bij de overlevers is te zien dat een veel lager percentage hier mee bezig is geweest, zij zijn veel meer bezig met het doorkomen van de crisis en staan vooralsnog zeer beperkt open voor het aanbieden van nieuwe producten en diensten. Mate waarin diversificatie in de afgelopen 5 jaar is toegenomen of afgenomen binnen de organisatie Uitgebreid Gelijk gebleven in de afgelopen 5 jaar Groothandel overall Interne organisatieverbeteraars Bron: Heliview Research 14 30% 20% 50% 25% 70% 55% 11% 29% 60% Optimisten Overlevers Beperkt/ minder geworden 45% 5% 0%

15 4 Over het onderzoek Heliview Research heeft dit onderzoek in opdracht van Exact uitgevoerd. In totaal zijn er voor dit brancherapport netto n=111 interviews afgerond. De branche groothandel is specifiek bevraagd in de subsectoren gebruiksgoederen en verbruiksgoederen. De bevraagde organisaties hebben 20 tot 200 werknemers in dienst. De functie van de respondent is bijvoorbeeld logistiek manager (28%), algemeen directeur (14%), financieel directeur (11%) of bedrijfsleider (8%). De telefonische interviews vonden plaats tussen 5 en 22 maart op het callcenter van Heliview Research te Breda. Een interview duurde gemiddeld 20 minuten. 15