Onderzoeksresultaten duurzaam ondernemen. Middenbedrijf heeft veel oog voor groen ondernemen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Onderzoeksresultaten duurzaam ondernemen. Middenbedrijf heeft veel oog voor groen ondernemen"

Transcriptie

1 Onderzoeksresultaten duurzaam ondernemen Middenbedrijf heeft veel oog voor groen ondernemen Juni 2014

2 Inhoudsopgave Samenvatting 2 Onderzoeksresultaten 3 Contactpersonen 6

3 Onderzoeksresultaten groen ondernemen 2 Samenvatting Middelgrote ondernemingen besteden veel aandacht aan duurzaam ondernemen. De bedrijven doen dat vooral door de eigen, interne duurzaamheid te verbeteren, zoals het verminderen van het energieverbruik, het toenemend gebruik van duurzame materialen en het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. In veel gevallen hebben de bedrijven hiervoor ook de inkoopstrategie aangepast en doen zij alleen zaken met leveranciers die zich duurzaam gedragen. Daarnaast stimuleren de bedrijven duurzaam gedrag bij medewerkers, zoals flexibeler werken en milieuvriendelijke vervoer. Andere maatregelen vormen het verduurzamen van producten en diensten en het deelnemen aan externe duurzaamheidinitiatieven, zoals ISO-certificering en de CO2-prestatieladder. Dit blijkt uit onderzoek van KPMG onder bijna tweehonderd middelgrote bedrijven in Nederland. Van de onderzochte bedrijven is ruim 80% bezig met initiatieven en maatregelen die moeten leiden tot een groenere onderneming. Eén op de vier bedrijven doet dit op basis van geformuleerd beleid. Ruim de helft van de ondernemingen is sinds vijf jaar bezig met maatschappelijk verantwoord ondernemen en 80% gaat er vanuit dat het belang ervan de komende jaren alleen maar zal toenemen. Uit het onderzoek van KPMG blijkt dat duurzaam ondernemen bij de bedrijven vooral wordt ingegeven door de verwachting dat de aandacht leidt tot een betere reputatie, tot meer innovatie en tot meer concurrentievoordeel. Ruim 60% van de onderzochte bedrijven geeft aan in duurzaamheid te investeren vanuit het oogpunt van reputatie, de helft van de ondernemingen ziet kansen voor innovatie en ruim 40% gaat ervan uit de concurrentiepositie te kunnen verstevigen. Nog eens 40% geeft aan dat duurzaam ondernemen een thema is binnen de onderneming omdat belanghebbenden, zoals klanten en werknemers, erom vragen. Het is duidelijk dat duurzaam ondernemen ook bij middelgrote bedrijven een steeds belangrijker thema wordt, zegt Ernst Groenteman, partner bij de Nationale Praktijk van KPMG. Groenteman: Na de eerste golf van met name grote bedrijven die aan het begin van deze eeuw de stap zetten naar duurzaam ondernemen, is het nu duidelijk tijd voor een tweede golf van met name middelgrote bedrijven om het accent te leggen op een groenere bedrijfsvoering. Dat alle inspanningen niet voor niets zijn, blijkt wel uit het feit dat 90% van de bedrijven aangeeft dat duurzaam ondernemen een positief effect heeft gehad op de reputatie van het bedrijf. Bovendien vindt 70% dat groen ondernemen heeft geleid tot een hogere ondernemingswaarde en meer concurrentievoordeel. Overigens blijken de bedrijven zich bij het vormgeven van de groene onderneming niet alleen op de interne organisatie te richten. De bedrijven hebben in toenemende mate oog voor de externe aspecten van duurzaam ondernemen, zoals de communicatie over het behaalde resultaat en overleg met stakeholders, zoals klanten en leveranciers. De ondernemingen blijken in grote meerderheid verslag te doen van hun inspanningen op het gebied van duurzaam ondernemen. Van de onderzochte bedrijven doet bijna 80% verslag van het resultaat van hun inspanningen. Ruim 30% communiceert de behaalde resultaten in een duurzaamheidverslag of via de website. Bijna 30% geeft aan de duurzaamheid van de producten te hebben opgenomen in de productinformatie en bijna 20% legt verantwoording over het gevoerde beleid in het jaarverslag.

4 Onderzoeksresultaten groen ondernemen 3 Onderzoeksresultaten 1. Besteedt uw bedrijf aandacht aan duurzaam ondernemen? Ja 81,5% Nee 18,5% 2. Waarom is duurzaam ondernemen een thema binnen uw bedrijf? Wij vinden het belangrijk vanuit reputatie 66,7% Kansen voor innovatie Om onze concurrentiepositie te verstevigen/behouden Onze belanghebbenden vragen er om 44,7% 43,4% 49,7% We kunnen kosten besparen 41,5% Wij zien kansen om onze omzet te verbeteren 34,6% Wij worden gedreven door ideële overwegingen 28,3% Anders 4,4% 3. Welke maatregelen heeft u genomen om duurzamer te ondernemen? Interne duurzaamheid verbeterd 64,2% Stimuleren van duurzaam gedrag bij medewerkers 57,2% Onze producten/diensten zijn verduurzaamd Deelnemen aan externe duurzaamheidsinitiatieven Duurzaamheid gekoppeld aan marketing/verkoopstrategie Inkoopstrategie aangepast 39,0% 35,8% 32,7% 29,6% Beleid geformuleerd voor duurzaam ondernemen 25,2% Partnerships aangegaan met andere partijen 13,2% Anders 3,8%

5 Onderzoeksresultaten groen ondernemen 4 4. Bent u het ermee eens dat duurzaamheid in de praktijk leidt tot: Lagere kosten Hogere winst Hogere omzet Efficiëntere bedrijfsvoering 46 % 39% 15% 42% 39% 19% 38% 41% 21% 51% 35% 14% Concurrentie voordeel Hogere ondernemingswaarde Betere reputatie 94% 70% 70% 22% 8% 18% 12% 4% 2% 5. Kunt u een inschatting maken van de invloed van duurzaam ondernemen op de winst? Minder dan 0% (dus negatief) 4,4% 0-5% 30,8% 5-10% 6,9% Meer dan 10% 5,7% Niet bereid te geven 5,7% Geen inschatting mogelijk 46,5% 6. Hoe geeft u inzicht in uw prestaties als het gaat om duurzaam ondernemen? Via duurzaamheidsverslag en/of website 34,6% Via productinformatie 28,9% Verantwoording in jaarverslag 16,4% Anders* 34,6% *: We geven (nog) geen inzicht wordt vaak genoemd.

6 Onderzoeksresultaten groen ondernemen 5 7. Denkt u dat het belang van duurzaamheid gaat toenemen de komende jaren? Ja, het belang zal toenemen 80,5% Het belang zal gelijk blijven 17,0% Nee, het belang zal afnemen 2,5% 8. Hoe lang bent u al bezig met duurzaam ondernemen? Tussen 0 en 5 jaar 55,3% Tussen 5 en 10 jaar 28,3% Meer dan 10 jaar 15,7% We moeten nog beginnen 0,6%

7 Onderzoeksresultaten groen ondernemen 6 Contactpersonen Ernst Groenteman Regio Randstad Noord groenteman.ernst@kpmg.nl Frank Morsink Regio Noord Oost morsink.frank@kpmg.nl René van der Kruk Regio Randstad Zuid vanderkruk.rene@kpmg.nl Arnold de Bruin Regio Zuid debruin.arnold@kpmg.nl Wim Bartels Sustainability bartels.wim@kpmg.nl

8 2014 KPMG Accountants N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer , is een dochtermaatschappij van KPMG Europe LLP en lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International Cooperative ( KPMG International ), een Zwitserse entiteit. Alle rechten voorbehouden. De naam KPMG, het logo en cutting through complexity zijn geregistreerde merken van KPMG International.

Onderzoeksresultaten big data. Ook middenbedrijf ontdekt toegevoegde waarde big data

Onderzoeksresultaten big data. Ook middenbedrijf ontdekt toegevoegde waarde big data Onderzoeksresultaten big data Ook middenbedrijf ontdekt toegevoegde waarde big data Mei 2014 Inhoudsopgave Samenvatting 2 Onderzoeksresultaten 3 Contactpersonen 7 Onderzoeksresultaten big data 2 Samenvatting

Nadere informatie

Onderzoek naar de tevredenheid van middelgrote ondernemingen naar het gevoerde kabinetsbeleid. 14 september 2015

Onderzoek naar de tevredenheid van middelgrote ondernemingen naar het gevoerde kabinetsbeleid. 14 september 2015 Onderzoek naar de tevredenheid van middelgrote ondernemingen naar het gevoerde kabinetsbeleid 14 september 2015 Samenvatting - Middenbedrijf waardeert gevoerde kabinetsbeleid als voldoende tot goed Nederlandse

Nadere informatie

Onderzoek over zaken doen in Duitsland. Januari 2014

Onderzoek over zaken doen in Duitsland. Januari 2014 Onderzoek over zaken doen in Duitsland Januari 2014 Samenvatting - Nederlands middenbedrijf wil meer groei halen uit Duitse markt Middelgrote Nederlandse bedrijven willen meer groei realiseren in Duitsland.

Nadere informatie

Veranderende eisen van institutionele klanten. Institutioneel vermogensbeheer in 2020 11 december 2012

Veranderende eisen van institutionele klanten. Institutioneel vermogensbeheer in 2020 11 december 2012 Veranderende eisen van institutionele klanten Roel Menken Institutioneel vermogensbeheer in 2020 11 december 2012 2020 is geen science fiction 2020 is al over 7 jaar! Parallellen met de consumentengoederenmarkt

Nadere informatie

Onderzoek naar het gevoerde kabinetsbeleid. September 2016

Onderzoek naar het gevoerde kabinetsbeleid. September 2016 Onderzoek naar het gevoerde kabinetsbeleid September 2016 Samenvatting - Middenbedrijf geeft gevoerde kabinetsbeleid een ruime voldoende Nederlandse middelgrote en kleine bedrijven zijn in het algemeen

Nadere informatie

Ons stelsel: een tussenstand

Ons stelsel: een tussenstand Ons stelsel: een tussenstand Avéro Achmea Zorgseminar Amerongen, 20 juni 2012 Wouter Bos Voorzitter KPMG Gezondheidszorg Partner, KPMG Plexus Ons stelsel: een tussenstand Kenmerken Uitdagingen Sleutelvragen

Nadere informatie

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan: de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Bavo Europoort B.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen

Nadere informatie

Toekomstverkenning RIBW s

Toekomstverkenning RIBW s Toekomstverkenning RIBW s Congres RIBW Alliantie Wouter Bos Sectorleider KPMG Gezondheidszorg Partner, KPMG Plexus 21 maart 2013 Maatregelen Bestuurlijk Akkoord en Regeerakkoord Ambulantisering: in 2020

Nadere informatie

Juryrapport Dyade Bestuursbokaal 2015

Juryrapport Dyade Bestuursbokaal 2015 Juryrapport Dyade Bestuursbokaal 2015 Indien van toepassing gebruiken. Kies uit de lijst hieronder en vul in (in HOOFDLETTERS) Banking Energy & Natural Resources Private Equity Insurance Communication

Nadere informatie

Onderzoek Soft controls bij interne accountantsdiensten: Terugkoppeling bevindingen

Onderzoek Soft controls bij interne accountantsdiensten: Terugkoppeling bevindingen RISK & COMPLIANCE Onderzoek Soft controls bij interne accountantsdiensten: Terugkoppeling bevindingen 16 februari 2010 ADVISORY Onderwerp: Onderzoek Soft controls binnen interne accountantsdiensten Geachte

Nadere informatie

Big Data voor SEIN Samen de sleutel

Big Data voor SEIN Samen de sleutel Big Data voor SEIN Samen de sleutel ECP Jaarcongres 20 november 2014 Egge van der Poel ook namens Roland Thijs en Merel Wassenaar van SEIN Wie ben ik? Technische Natuurkunde Delft: 50/jaar * 80 jaar =

Nadere informatie

diepgaande analyse en inzicht in besparingspotentieel

diepgaande analyse en inzicht in besparingspotentieel HR benchmark: diepgaande analyse en inzicht in besparingspotentieel KPMG ziet veel corporaties die gedwongen zijn, of anticiperen op schaarser wordende middelen en veranderende kerntaken. Aangezien de

Nadere informatie

Nieuwe contractvormen en projectcontrol

Nieuwe contractvormen en projectcontrol Nieuwe contractvormen en projectcontrol Rin-Sjoerd Zijlstra 12 juni 2014 Agenda Projecten in het nieuws Nieuwe kijk op projecten? Projectfalen en contractvorm Keuze voor juiste contractvorm Projectcontrol

Nadere informatie

Risico s managen is mensenwerk

Risico s managen is mensenwerk TRANSPORT Risico s managen is mensenwerk Ondernemen is kansen zien en grijpen, maar ook risico s lopen. Risicomanagement behoort daarom tot de vaste agenda van bestuurders en commissarissen. Omdat ook

Nadere informatie

CORPORATIEBESTUURDER: EEN VAK APART

CORPORATIEBESTUURDER: EEN VAK APART CORPORATIEBESTUURDER: EEN VAK APART Analyse van instroom en uitstroom van bestuurders van woningcorporaties 2010-2014 KPMG branchegroep Woningcorporaties op verzoek van Nederlandse Vereniging van Bestuurders

Nadere informatie

Maatschappelijk Jaarverslag 2012

Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Maatschappelijk Jaarverslag 2012 Inhoudsopgave Blad Voorwoord 2 1. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) 3 2. MVO en Prins Bouw 3 3. Beleid 4 4. Speerpunten 5 5. Duurzaam bouwen 9 6. Toekomst 10

Nadere informatie

2010 Integrated reporting

2010 Integrated reporting 2010 Integrated reporting Source: Discussion Paper, IIRC, September 2011 1 20/80 2 Source: The International framework, IIRC, December 2013 3 Integrated reporting in eight questions Organizational

Nadere informatie

Het financieren van groei bij familiebedrijven met behulp van individuele investeerders SAMENVATTING. kpmgfamilybusiness.com

Het financieren van groei bij familiebedrijven met behulp van individuele investeerders SAMENVATTING. kpmgfamilybusiness.com Het financieren van groei bij familiebedrijven met behulp van individuele investeerders SAMENVATTING kpmgfamilybusiness.com 1 Het financieren van groei bij familiebedrijven met behulp van individuele investeerders

Nadere informatie

Gezondheidszorg 2025, Who needs a doctor?

Gezondheidszorg 2025, Who needs a doctor? Gezondheidszorg 2025, Who needs a doctor? Anna van Poucke Voorzitter KPMG gezondheidszorg Nederland Er vindt een aantal fundamentele ontwikkelingen plaats binnen de gezondheidszorg De veranderende samenstelling

Nadere informatie

Corporatie in control

Corporatie in control Corporatie in control Professionalisering van de financiële functie Een onderzoek naar de volwassenheid van de financiële functie en ambitie voor de toekomst KPMG 201 2 Corporaties in control Inleiding

Nadere informatie

Trendonderzoek woningcorporaties 2013

Trendonderzoek woningcorporaties 2013 Trendonderzoek woningcorporaties 2013 Corporatiebestuurders over 2020 In het najaar van 2012 spraken we in individuele gesprekken met een groot aantal bestuurders van woningcorporaties. We bespraken met

Nadere informatie

In 7 stappen naar geïntegreerd rapporteren. Naar een toekomstbestendig mkb-bedrijf

In 7 stappen naar geïntegreerd rapporteren. Naar een toekomstbestendig mkb-bedrijf In 7 stappen naar geïntegreerd rapporteren Naar een toekomstbestendig mkb-bedrijf Colofon De tekst van deze brochure is tot stand gekomen met medewerking van NEMACC, het mkb-kenniscentrum waarin de NBA

Nadere informatie

Jaarlijkse Algemene Vergadering van Triodos Bank N.V. 20 mei 2016

Jaarlijkse Algemene Vergadering van Triodos Bank N.V. 20 mei 2016 Jaarlijkse Algemene Vergadering van Triodos Bank N.V. 20 mei 2016 1 1. Welkom Jaarlijkse Algemene Vergadering van Triodos Bank N.V. Agenda 1. Welkom 2. Verslag van de Raad van Bestuur 2015 2a. Activiteiten

Nadere informatie

BALV 30 November 2018

BALV 30 November 2018 Pilots verantwoording sociaal domein BALV 30 November 2018 Inhoud 1. Pilots Anders verantwoorden in het sociaal domein Wat is anders verantwoorden? Terugblik start pilots Ambities pilots Toelichting pilot

Nadere informatie

Sikko Bruinsma

Sikko Bruinsma Regelarm geworteld Sikko Bruinsma 23-01-2018 Agenda Waarom regelarm? Wat is regelarm? Quickscan regelarm Wat hebben we te doen? 2 Regelarm krantenkoppen 3 Regelarm geworteld Waarom regelarm Terugdringen

Nadere informatie

Strategische ontwikkelingen in de zorg en de rol van de OR. Workshop medezeggenschapsdag ziekenhuizen 2014 OR Fusies en taakstellingen

Strategische ontwikkelingen in de zorg en de rol van de OR. Workshop medezeggenschapsdag ziekenhuizen 2014 OR Fusies en taakstellingen Strategische ontwikkelingen in de zorg en de rol van de OR Workshop medezeggenschapsdag ziekenhuizen 2014 OR Fusies en taakstellingen Met het oog op de toekomst: Kantelpunt in het zorglandschap dient zich

Nadere informatie

Resultaten ICT Barometer Green ICT. Jaargang 9 14 juli 2009

Resultaten ICT Barometer Green ICT. Jaargang 9 14 juli 2009 Resultaten ICT Barometer Green ICT Jaargang 9 14 juli 2009 DISCLAIMER: de kleine lettertjes De ICT Barometer, een onderzoek van Ernst & Young, is de gerenommeerde vinger aan de pols voor managers. Het

Nadere informatie

Identity & Access Management & Cloud Computing

Identity & Access Management & Cloud Computing Identity & Access Management & Cloud Computing Emanuël van der Hulst Edwin Sturrus KPMG IT Advisory 11 juni 2015 Cloud Architect Alliance Introductie Emanuël van der Hulst RE CRISC KPMG IT Advisory Information

Nadere informatie

Is de bouwsector klaar voor verandering?

Is de bouwsector klaar voor verandering? Is de bouwsector klaar voor verandering? ADVISORY De economische crisis stelt de bouwsector flink op de proef. In toenemende mate vragen opdrachtgevers om totaaloplossingen en om innovatieve financieringsvormen.

Nadere informatie

Workshop strategisch partnership op het sociaal domein

Workshop strategisch partnership op het sociaal domein Workshop strategisch partnership op het sociaal domein Ledenbijeenkomst Verkoop zorg en ondersteuning 9 februari 2015 Voorstellen Primaire focus op GGz, Care en Jeugd 12 jaar adviseur in de zorg Opgeleid

Nadere informatie

AKB Bert Muller. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

AKB Bert Muller. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen AKB Bert Muller Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 1 van 9 16-5-2012 Profiel als Partner MVO Nederland Wat zijn voor uw bedrijf de belangrijkste redenen om met MVO bezig te zijn? Tweeërlei: Enerzijds

Nadere informatie

Monitor Duurzaam Inkopen 2010

Monitor Duurzaam Inkopen 2010 Ministerie van Infrastructuur en Milieu Monitor Duurzaam Inkopen 2010 Resultaten Gemeente Den Haag Mei 2011 2011 KPMG Advisory N.V, ingeschreven bij het handelsregister in Nederland onder nummer 33263682,

Nadere informatie

Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen

Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen in KBC Duurzaam en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (Corporate Social Responsibility of CSR)

Nadere informatie

STICHTING BEWAARBEDRIJF HERMES II

STICHTING BEWAARBEDRIJF HERMES II JAARREKENING 2010 INHOUDSOPGAVE Bestuursverslag Balans per 31 december 2010 Staat van baten en lasten over 2010 Toelichting behorende tot de jaarrekening 2010 Overige gegevens Algemeen Stichting Bewaarbedrijf

Nadere informatie

Analyse van instroom en uitstroom van bestuurders van woningcorporaties in 2015

Analyse van instroom en uitstroom van bestuurders van woningcorporaties in 2015 Analyse van instroom en uitstroom van bestuurders van woningcorporaties in 2015 KPMG branchegroep Woningcorporaties Juni 2016 KPMG.nl Verantwoording In 2015 voerden we, mede op verzoek van de Nederlandse

Nadere informatie

Onderzoeksresultaten ICT Barometer over Green ICT

Onderzoeksresultaten ICT Barometer over Green ICT Onderzoeksresultaten ICT Barometer over Green ICT Jaargang 10 22 juni 2010 De ICT Barometer, een onderzoek van Ernst & Young, is de gerenommeerde vinger aan de pols voor managers. Het onderzoek wordt sinds

Nadere informatie

CO 2 Prestatieladder Rapport 2015

CO 2 Prestatieladder Rapport 2015 Pagina 31 van 39 Bijlage E Communicatieplan CO2-Prestatieladder Communicatieplan CO 2 -Prestatieladder Sarens Nederland Pagina 32 van 39 E.1 Inleiding Het communicatieplan beschrijft de wijze waarop Sarens

Nadere informatie

Ontwikkelagenda 2015 Ledenbijeenkomst Verkoop zorg en ondersteuning. 9 februari 2015

Ontwikkelagenda 2015 Ledenbijeenkomst Verkoop zorg en ondersteuning. 9 februari 2015 Ontwikkelagenda 2015 Ledenbijeenkomst Verkoop zorg en ondersteuning 9 februari 2015 In het kort - Arjan Ogink Primaire focus op GGz, Care en Jeugd 12 jaar adviseur in de zorg Opgeleid als ingenieur / bedrijfskundige

Nadere informatie

December 2018 kpmg.nl

December 2018 kpmg.nl Onderzoek fusie en samenwerking woningcorporaties 2018 December 2018 kpmg.nl Kleinere en middelgrote corporaties zoeken actief samenwerking op! Woningcorporaties hebben te maken met uiteenlopende uitdagingen.

Nadere informatie

From business transactions to process insights. BPM Round Table, TU/e 26 mei 2014

From business transactions to process insights. BPM Round Table, TU/e 26 mei 2014 From business transactions to process insights BPM Round Table, TU/e 26 mei 2014 Agenda 1 2 3 4 Korte introductie Process mining in de audit Enkele voorbeelden Uitdagingen & de toekomst 1 Korte introductie

Nadere informatie

Investment Management. De COO-agenda

Investment Management. De COO-agenda Investment Management De COO-agenda Vijf thema s 1) Markt 2) Wet- en regelgeving 3 5) Rol van de COO 5 3) Operations 4) Technologie 2012 KPMG Accountants N.V., registered with the trade register in the

Nadere informatie

ALGEMEEN. Vestiging (plaats) Naam/namen geïnterviewde personen. Naam student(en)

ALGEMEEN. Vestiging (plaats) Naam/namen geïnterviewde personen. Naam student(en) ALGEMEEN Naam bedrijf/organisatie: Vestiging (plaats) Naam/namen geïnterviewde personen Naam student(en) 1 In wat voor sector is het bedrijf waar je stage loopt werkzaam? 2 Wat is het karakter van de hoofdactiviteit

Nadere informatie

Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Seminar 5 september 2012

Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven. Seminar 5 september 2012 Biodiversiteit: kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven Seminar 5 september 2012 Introductie Doel Inzichtelijk maken (financieel) economische waarde van ecosysteemdiensten en biodiversiteit voor individuele

Nadere informatie

Oh, oh Rjo! Over nut en noodzaak van eisen aan de jaarverslaggeving in het VO 5 februari 2015. 2015 KPMG Accountants N.V. Alle rechten voorbehouden.

Oh, oh Rjo! Over nut en noodzaak van eisen aan de jaarverslaggeving in het VO 5 februari 2015. 2015 KPMG Accountants N.V. Alle rechten voorbehouden. Oh, oh Rjo! Over nut en noodzaak van eisen aan de jaarverslaggeving in het VO 5 februari 2015 2015 KPMG Accountants N.V. Alle rechten voorbehouden. 0 Agenda 1. Introductie 2. Normenkader 3. Verslaggeving

Nadere informatie

Digitale zorg in regionale netwerken

Digitale zorg in regionale netwerken Digitale zorg in regionale netwerken Hylke Kingma kingma.hylke@kpmg.nl / @hylkekingma Agenda HIMSS tot nu toe Geïntegreerd EPD bestaat (straks) niet meer Het zorgnetwerk in de regio Governance als grootste

Nadere informatie

Doen we de juiste dingen vs de dingen juist doen

Doen we de juiste dingen vs de dingen juist doen Doen we de juiste dingen vs de dingen juist doen Programma Introductie Better practices Doen we de juiste dingen Discussie Einde 2015 KPMG Advisory N.V., ingeschreven bij het handelsregister in Nederland

Nadere informatie

Het Marketingconcept: Tevreden klanten: Geintegreerde aanpak:

Het Marketingconcept: Tevreden klanten: Geintegreerde aanpak: Inhoud Inhoud... 1 Het Marketingconcept:... 2 Tevreden klanten:... 2 Geintergreerde aanpak:... 2 Behoeftengeoriënteerd werkterrein:... 3 Concurentieanalyse:... 3 Marktonderzoek:... 3 Winstbijdrage:...

Nadere informatie

Bestuursverslag FY 2013. 20 december 2013

Bestuursverslag FY 2013. 20 december 2013 Bestuursverslag FY 2013 Stichting Kunstcollectie KPMG 20 december 2013 Inhoudsopgave Pagina Algemeen 2 Aankoopbeleid 3 Bestuur 4 Aankopen en activiteiten 2013 5 1 Algemeen In 2006 zijn de kunsteigendommen

Nadere informatie

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Duurzaam ondernemen

Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen is voor GHEYS het nastreven van zowel een gezond bedrijfsrendement, als het benutten van kansen bij alle bedrijfsbeslissingen om een positieve bijdrage te leveren

Nadere informatie

Uitkomsten onderzoek bedrijfsoverdracht familiebedrijven. 20 juni 2012

Uitkomsten onderzoek bedrijfsoverdracht familiebedrijven. 20 juni 2012 Uitkomsten onderzoek bedrijfsoverdracht familiebedrijven 20 juni 2012 Samenvatting De waardering van het familiebedrijf vormt een belangrijk obstakel bij de overdracht van de onderneming. Vooral de waardering

Nadere informatie

Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen?

Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen? Wat is maatschappelijk verantwoord ondernemen? Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) wordt ook wel maatschappelijk ondernemen, maatschappelijk betrokken ondernemen, duurzaam ondernemen of ethisch

Nadere informatie

MVO VRAGENLIJST LEVERANCIERS

MVO VRAGENLIJST LEVERANCIERS 1 MVO VRAGENLIJST LEVERANCIERS 2 Algemene gegevens Naam organisatie Sector Adres Postcode/plaats Telefoon Website. Aantal medewerkers.. Deze vragenlijst bestaat uit vier delen. Het eerste deel bestaat

Nadere informatie

CO 2 jaarverslag 2013* * Dit betreft alleen de A.Hak bedrijven die zijn gecertificeerd voor de CO2 Prestatieladder, niveau 3

CO 2 jaarverslag 2013* * Dit betreft alleen de A.Hak bedrijven die zijn gecertificeerd voor de CO2 Prestatieladder, niveau 3 CO 2 jaarverslag 2013* * Dit betreft alleen de A.Hak bedrijven die zijn gecertificeerd voor de CO2 Prestatieladder, niveau 3 A.HAK* - CO 2 - JAARVERSLAG 2013 *Dit betreft alleen de A.Hak- bedrijven die

Nadere informatie

Internationaal perspectief ziekenhuislandschap

Internationaal perspectief ziekenhuislandschap Internationaal perspectief ziekenhuislandschap Zorgvisie congres Diagnose 2025 Wouter Bos 22 juni 2011 Mondiale uitdagingen Kostenstijgingen Demografischeontwikkeling en Economische crisis Technologischeontwikkelin

Nadere informatie

Uitkomsten onderzoek Controle en Vertrouwen. 7 mei 2012

Uitkomsten onderzoek Controle en Vertrouwen. 7 mei 2012 Uitkomsten onderzoek Controle en Vertrouwen 7 mei 2012 Voorwoord Onderwerp: resultaten onderzoek Controle en Vertrouwen Geachte heer, mevrouw, Hartelijk dank voor uw medewerking aan het onderzoek naar

Nadere informatie

Rapport. CO2-prestatieladder communicatieplan 2014. projectnaam Communicatieplan 2014 referentie AKA/003

Rapport. CO2-prestatieladder communicatieplan 2014. projectnaam Communicatieplan 2014 referentie AKA/003 Rapport Aveco de Bondt CO2-prestatieladder communicatieplan 2014 bezoekadres postbus postcode telefoon telefax e-mail internet Reggesingel 2 202 7460 AE Rijssen (0)548 51 52 00 (0)548 51 85 65 rijssen@avecodebondt.nl

Nadere informatie

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK

INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK INTERNATIONAAL MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN: ONDERZOEK INHOUD 1. Uitgangspunten 2. Doelgroep - achtergrondkenmerken 3. IMVO - algemeen 4. IMVO voor het eigen bedrijf/ bedrijf waar het voor werkt

Nadere informatie

Communicatieplan Coolmark BV

Communicatieplan Coolmark BV Communicatieplan - CO2 reductie CO2 Prestatieladder 2.1 Versie Datum Opgesteld door Geaccordeerd door 1.0 26 juni 2012 D. van de Woestijne Zienergie BV 1.1 3 juli 2012 D. van de Woestijne Zienergie BV

Nadere informatie

concurrentiefactor arbeid Arbeid Werkt! Logistic Labour Survey 2014 NDL, TLN, Tempo-Team Agenda

concurrentiefactor arbeid Arbeid Werkt! Logistic Labour Survey 2014 NDL, TLN, Tempo-Team Agenda Logistiek Nederland en de concurrentiefactor arbeid Arbeid Werkt! Logistic Labour Survey 2014 NDL, TLN, Tempo-Team Agenda Waarom dit onderzoek? Logistieke arbeidsmarkt Arbeid als concurrentiefactor Slim

Nadere informatie

Vragenlijst winkeliers eerste peiling zondagsopenstelling winkels in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Vragenlijst winkeliers eerste peiling zondagsopenstelling winkels in gemeente Utrechtse Heuvelrug Vragenlijst winkeliers eerste peiling zondagsopenstelling winkels in gemeente Utrechtse Heuvelrug 1. Wat vindt u ervan dat alle winkels in de gemeente Utrechtse Heuvelrug momenteel op zondag open kunnen

Nadere informatie

Communicatieplan CO 2 -Prestatieladder

Communicatieplan CO 2 -Prestatieladder Bijlage F Communicatieplan CO2-Prestatieladder Communicatieplan CO 2 -Prestatieladder Sarens Nederland Pagina 30 van 36 F.1 Inleiding Het communicatieplan beschrijft de wijze waarop Sarens Nederland haar

Nadere informatie

kpmg ESG compliance Masterclass voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL

kpmg ESG compliance Masterclass voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL kpmg ESG compliance Masterclass voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL Deze Masterclass is de training bij uitstek voor pensioen professionals die zich willen

Nadere informatie

ESG compliance. Masterclass. Voor professionals in de pensioensector. kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL

ESG compliance. Masterclass. Voor professionals in de pensioensector. kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL ESG compliance Masterclass Voor professionals in de pensioensector kpmg.nl Eversheds-Sutherland.com/ESAdvisoryNL Deze Masterclass is de training bij uitstek voor pensioen professionals die zich willen

Nadere informatie

2011 Kwantitatieve analyse van het risicovereveningssysteem

2011 Kwantitatieve analyse van het risicovereveningssysteem 2011 Kwantitatieve analyse van het risicovereveningssysteem Publiekssamenvatting Somatische zorg, gggz en Eigen Risico 24 februari 2017 Inleiding Met het in 2006 ingevoerde zorgstelsel is de financiering

Nadere informatie

Digitale revolutie. Analyse van de enquête voor het Koninklijk Actuarieel Genootschap

Digitale revolutie. Analyse van de enquête voor het Koninklijk Actuarieel Genootschap Digitale revolutie Analyse van de enquête voor het Koninklijk Actuarieel Genootschap 18-05-2017 Introductie In het kader van haar jaarcongres over de digitale toekomst heeft het Koninklijk Actuarieel Genootschap

Nadere informatie

Verslag MVO 2014 Advin Periode: Q1 Q4 2014 Hoofddorp, 20 maart 2015

Verslag MVO 2014 Advin Periode: Q1 Q4 2014 Hoofddorp, 20 maart 2015 Verslag MVO 2014 Advin Periode: Q1 Q4 2014 Hoofddorp, 20 maart 2015 Successen & resultaten MVO Q1-Q4 2014 Hier kijken wij positief op terug: 1. Eerste jaar nieuwe organisatie (Advin- Archicom) 2. Volume

Nadere informatie

CO 2 Prestatieladder. Communicatieplan. Van de Haar Groep. Wekerom, 05-11- 14

CO 2 Prestatieladder. Communicatieplan. Van de Haar Groep. Wekerom, 05-11- 14 CO 2 Prestatieladder Communicatieplan Van de Haar Groep Wekerom, 05-11- 14 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Communicatiedoelstellingen... 3 3. Doelgroepen... 4 3.1 Stakeholderanalyse...4 3.2 - Groep

Nadere informatie

Onderzoek. Onderzoek normering huishoudelijke hulp gemeente Utrecht. Presentatie Raadsinformatiebijeenkomst gemeente Utrecht 15 september 2016

Onderzoek. Onderzoek normering huishoudelijke hulp gemeente Utrecht. Presentatie Raadsinformatiebijeenkomst gemeente Utrecht 15 september 2016 Onderzoek normering HH Onderzoek normering huishoudelijke hulp gemeente Utrecht Presentatie Raadsinformatiebijeenkomst gemeente Utrecht 15 september 2016 Agenda Raadsinformatiebijeenkomst 15 september

Nadere informatie

DUURZAAM ONDERNEMEN. December, 2018

DUURZAAM ONDERNEMEN. December, 2018 DUURZAAM ONDERNEMEN December, 2018 1 Inhoud 1. Inleiding 3 Aanleiding van het onderzoek 4 Omschrijving van het onderzoek 5 2. Samenvatting 6 3. Resultaten 9 3.1 Duurzaam ondernemen 10 3.2 Samenwerken 23

Nadere informatie

Communicatieplan WTH Vloerverwarming in het kader van de CO2-Prestatieladder

Communicatieplan WTH Vloerverwarming in het kader van de CO2-Prestatieladder Communicatieplan WTH Vloerverwarming in het kader van de CO2-Prestatieladder Communicatieplan, 22 Augustus 2014 1 Voorwoord Duurzaamheid is geen trend, het is de toekomst. Het is niet meer weg te denken

Nadere informatie

Communicatieplan Centercon B.V.

Communicatieplan Centercon B.V. Communicatieplan Centercon B.V. Inhoudsopgave INLEIDING 3 1. DOELGROEPEN, BOODSCHAP EN COMMUNICATIEMIDDELEN 4 1.1 INTERNE BELANGHEBBENDEN 4 1.2 EXTERNE BELANGHEBBENDEN 4 2. COMMUNICATIESCHEMA 6 Communicatieplan

Nadere informatie

Onderzoek Toegevoegde waarde OHSAS 18001-certificatie bij gecertificeerde organisaties

Onderzoek Toegevoegde waarde OHSAS 18001-certificatie bij gecertificeerde organisaties Onderzoek Toegevoegde waarde OHSAS 18001-certificatie bij gecertificeerde organisaties SCCM voert dit onderzoek uit om inzicht te krijgen in: - De redenen voor organisaties om OHSAS 18001 in te voeren.

Nadere informatie

Samen veilig naar de cloud

Samen veilig naar de cloud Samen veilig naar de cloud Hoger onderwijs cloud-vendordag SURFnet (Utrecht) Woensdag 21 september 2011 ing. Jeroen Vlieg CISSP CISA CISM Doelstelling en agenda Doelstelling van de presentatie Verantwoord

Nadere informatie

Gezondheidszorg 2025, Who needs a doctor?

Gezondheidszorg 2025, Who needs a doctor? Gezondheidszorg 2025, Who needs a doctor? Anna van Poucke Voorzitter KPMG gezondheidszorg Nederland Belangrijke fundamentele ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg: De veranderende samenstelling van

Nadere informatie

KPMG PROVADA University 7 juni 2018

KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen KPMG PROVADA University 7 juni 2018 De echte waarde van circulair bouwen De uitdaging van morgen is grondstofschaarste Onze huidige focus ligt vaak nog op klimaat verandering

Nadere informatie

Uitwerking substitutiebomen ten behoeve van substitutiemodel generalistische basis GGZ

Uitwerking substitutiebomen ten behoeve van substitutiemodel generalistische basis GGZ Uitwerking substitutiebomen ten behoeve van substitutiemodel generalistische basis GGZ In opdracht van Ministerie van VWS juli 2013 Stap 1 Stap 1: Substitutie per behandeling Op de volgende pagina s volgen

Nadere informatie

Workshop C-Bèta 23 mei 2019

Workshop C-Bèta 23 mei 2019 A new vision of value Workshop C-Bèta 23 mei 2019 Michiel Huijgen Senior consultant Sustainability Michiel heeft de KPMG True Value methodologie o.a. toegepast voor NS, Prorail, het Havenbedrijf Rotterdam,

Nadere informatie

Duurzaamheidbarometer oktober 2008- meting 2

Duurzaamheidbarometer oktober 2008- meting 2 Duurzaamheidbarometer - meting 2 Inhoud Achtergrond Duurzaam ondernemen en de interne organisatie Duurzaam ondernemen in de maatschappij Duurzaam ondernemen en ketenverantwoordelijkheid Bijlagen Achtergrond

Nadere informatie

2013 Eurostar Ashden Award for Sustainable Travel

2013 Eurostar Ashden Award for Sustainable Travel 2013 Eurostar Ashden Award for Sustainable Travel Dit document bevat een overzicht van de vragen die u moet invullen op het online inschrijvingsformulier. Beantwoord deze vragen online op: http://www.ashden.org/travel_awards

Nadere informatie

Eindexamen economie pilot vwo II

Eindexamen economie pilot vwo II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Een antwoord waaruit

Nadere informatie

Sector- en keteninitiatieven 2014-2016 CO 2 -prestatie

Sector- en keteninitiatieven 2014-2016 CO 2 -prestatie Sector- en keteninitiatieven 2014-2016 CO 2 -prestatie Cable Partners B.V. Venneveld 34 4705 RR ROOSENDAAL tel. 0031 165 523 000 fax 0031 165 520 033 www.cablepartners.nl Opgesteld d.d.: Mei 2015 Revisie:

Nadere informatie

Actualia Externe verslaggeving 2017

Actualia Externe verslaggeving 2017 Actualia Externe verslaggeving 2017 Sytse Duiverman Controllersbijeenkomst 8 februari 2018 Agenda AEV 2017 AGENDA Nieuwe wet- en regelgeving boekjaren 2017 en 2018 Op de agenda van de werkgroep RJ 655

Nadere informatie

Milieu- / CO 2 -communicatieplan

Milieu- / CO 2 -communicatieplan Milieu- / CO 2 -communicatieplan 04 juli 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Communicatiedoelstellingen 4 3. Doelgroepen 5 4. Communicatiemiddelen 7 5. Planning CO 2 -prestatieladder / milieumanagement

Nadere informatie

Burgerinitiatief Energiecoöperatie van, voor en door inwoners van de gemeente Noordenveld

Burgerinitiatief Energiecoöperatie van, voor en door inwoners van de gemeente Noordenveld Burgerinitiatief Energiecoöperatie van, voor en door inwoners van de gemeente Noordenveld Duurzaam leven? Duurzaam leven? We willen wel groen maar wat moet je daar wel niet allemaal voor doen? We richten

Nadere informatie

Integriteitcultuur binnen Nederlandse gemeenten. Uitkomsten onderzoek

Integriteitcultuur binnen Nederlandse gemeenten. Uitkomsten onderzoek Integriteitcultuur binnen Nederlandse gemeenten Uitkomsten onderzoek KPMG Integrity 26 april 2013 Inleiding Integriteit binnen gemeenten: een actueel thema KPMG Integrity KPMG Integrity is al ruim 10 jaar

Nadere informatie

Sociale wijkteams: inrichting, aansturing en bekostiging

Sociale wijkteams: inrichting, aansturing en bekostiging Sociale wijkteams: inrichting, aansturing en bekostiging Joost Kruytzer Sanneke de Smit September 2013 http://www.invoeringwmo.nl/bibliotheek/ sociale-wijkteams-ontwikkeling 1 Eisen aan het nieuwe systeem

Nadere informatie

SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015

SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Bouwscan Uitkomsten 2014 & verwachtingen 2015 SRA-Bouwscan De Bouwscan 2014 is 430 x ingevuld. 87% van de respondenten is dga of eigenaar. 62% heeft een kleine bouwonderneming met minder dan 10 fte,

Nadere informatie

Duurzaamheidbarometer Mei 2009 - meting 4

Duurzaamheidbarometer Mei 2009 - meting 4 Duurzaamheidbarometer Mei 2009 - meting 4 Inhoud Achtergrond Duurzaamheid en de kredietcrisis Duurzaam ondernemen en de interne organisatie Duurzaam ondernemen in de maatschappij Bijlagen Achtergrond Periodiek

Nadere informatie

Communicatieplan Certificering op CO 2 -prestatieladder

Communicatieplan Certificering op CO 2 -prestatieladder Communicatieplan Certificering op CO 2 -prestatieladder CO2-prestatieladder Niveau 3 Auteur(s): De heer W. de Vries De heer H. Kosse (extern adviseur Nedcon Organisatieadvies B.V.) 26 mei 2014 Definitief

Nadere informatie

DE BLAAY-VAN DEN BOGAARD RAADGEVENDE INGENIEURS B.V.

DE BLAAY-VAN DEN BOGAARD RAADGEVENDE INGENIEURS B.V. DE BLAAY-VAN DEN BOGAARD RAADGEVENDE INGENIEURS B.V. Westblaak 35 ROTTERDAM MVO? Doen wij zo! Datum: 27-01-2015 Inleiding MVO? Natuurlijk! Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO); werken aan economische

Nadere informatie

Communicatieplan Milieu & Duurzaamheid, september 2014 1. Inhoudsopgave

Communicatieplan Milieu & Duurzaamheid, september 2014 1. Inhoudsopgave Communicatieplan Milieu & Duurzaamheid, september 2014 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Communicatiedoelstellingen 3 3. Doelgroepen 4 3.1 Stakeholdersanalyse 4 3.2 Doelgroepen intern 4 3.3 Doelgroepen

Nadere informatie

1. CONTACTGEGEVENS. PERSOONLIJKE GEGEVENS CONTACTPERSOON Initialen. E-mailadres. Voornaam. Correspondentieadres. Tussenvoegsel Postcode

1. CONTACTGEGEVENS. PERSOONLIJKE GEGEVENS CONTACTPERSOON Initialen. E-mailadres. Voornaam. Correspondentieadres. Tussenvoegsel Postcode 1. CONTACTGEGEVENS PERSOONLIJKE GEGEVENS CONTACTPERSOON Initialen E-mailadres Voornaam Correspondentieadres Tussenvoegsel Postcode Achternaam Plaats Geslacht Telefoonnummer Functie GEGEVENS ORGANISATIE

Nadere informatie

CO2 Prestatieladder Communicatieplan

CO2 Prestatieladder Communicatieplan CO2 Prestatieladder Communicatieplan Missie: Samen werken aan CO2 reductie Rapportage: Communicatieplan CFA Datum: 5 januari 2016 Opgesteld: Monique Harmsen Versie: 2.0 (2016) Inhoudsopgave: 1 Inleiding...

Nadere informatie

Met het communiceren van de CO2-prestaties streeft Van der Ende meerdere doelen na, te weten:

Met het communiceren van de CO2-prestaties streeft Van der Ende meerdere doelen na, te weten: Prestatieladder 1. Inleiding Eén van de kernwaardes die Van der geformuleerd heeft luidt We leveren duurzame diensten en producten en passen methodes toe die mens en milieu zo min mogelijk belasten Het

Nadere informatie

www.pwc.nl Duurzaamheidsbarometer Februari 2011 (meting in december 2010)

www.pwc.nl Duurzaamheidsbarometer Februari 2011 (meting in december 2010) www.pwc.nl Duurzaamheidsbarometer Februari 2011 (meting in december 2010) Inhoud Achtergrond Duurzaam ondernemen en het regeringsbeleid Duurzaam ondernemen en beloning Duurzaam ondernemen en de economische

Nadere informatie

3 januari 2015. Onderzoek: Stand en toekomst van de Nederlandse economie

3 januari 2015. Onderzoek: Stand en toekomst van de Nederlandse economie 3 januari 2015 Onderzoek: Stand en toekomst van de Nederlandse economie 1 Over het EenVandaag Opiniepanel Het EenVandaag Opiniepanel bestaat uit ruim 40.000 mensen. Zij beantwoorden vragenlijsten op basis

Nadere informatie

Communicatieplan CO2-Prestatieladder

Communicatieplan CO2-Prestatieladder Communicatieplan CO2-Prestatieladder Versie II januari 2015 Inleiding Dit communicatieplan is opgesteld in overleg met de projectgroep van de CO2prestatieladder en beschrijft de wijze waarop NedMobiel

Nadere informatie

Verslag MVO 2014 DV Facilitaire Bedrijven

Verslag MVO 2014 DV Facilitaire Bedrijven Verslag MVO 2014 DV Facilitaire Bedrijven Periode: Q1-Q4 2014 Cruquius, 20-3- 2015 Successen & resultaten MVO Q1-Q4 2014 Hier kijken wij positief op terug: 1. Huisvestingsservices op SAM. 2. Cruquius terrein

Nadere informatie

Communicatieplan Breur IJzerhandel

Communicatieplan Breur IJzerhandel Communicatieplan Breur IJzerhandel 4 Oktober 2014 4 OKT 2014 Communicatieplan Breur IJzerhandel 1. Voorwoord Duurzaamheid is geen trend, het is de toekomst. Het is niet meer weg te denken uit onze dagelijkse

Nadere informatie

Fondazione Diamante werkt rond de professionele en sociale integratie van mensen met een beperking.

Fondazione Diamante werkt rond de professionele en sociale integratie van mensen met een beperking. www.socialbiz.eu Sociale Onderneming Informatiefiche DIAMANTE (CH) Opgericht in 1978 Rechtsvorm Sector Werkgebied Sector Website Vereniging (CCS) Sociaal/Dienstverlener Lokaal (Canton Ticino) Sociaal http://www.f

Nadere informatie