Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck. Stec Groep en gemeente Cranendonck. Arnhem-Budel

Transcriptie

1 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 2016 Stec Groep en gemeente Cranendonck Arnhem-Budel 2016

2 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 2 Inhoudsopgave Inleiding Aanleiding: de Nota Omdenken in Cranendonck De aanpak Leeswijzer... 5 Terugblik Demografische trend Verhuisrelaties tussen kernen gemeente Cranendonck Verhuisrelaties met omliggende gemeenten Gerealiseerde nieuwbouw... 9 Beeld van de huidige woningmarkt De woningvoorraad anno Beschikbaarheid corporatievoorraad Kwaliteitskenmerken van de woningvoorraad Prijsstelling woningmarkt Inkomensopbouw Toekomst-verwachtingen Huishoudens- en bevolkingsgroei Wetgeving, beleid en trends en impact op Cranendonck Kwantitatieve woningbehoefte Kwalitatieve behoefte Sociale huurmarkt Wonen en zorg Confrontatie woningbehoefte met plancapaciteit 28 Bijlage A. Verhuisanalyse Budel Budel-Dorplein Budel-Schoot Gastel Maarheeze Soerendonk Cranendonck Bijlage B. Marktconsultatie 44 Bijlage C. Begrippenlijst 47 Bijlage D. Toelichting passend toewijzen en huurprijsgrenzen 49

3 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 3 Bronnenlijst 50

4 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 4 1 Inleiding 1.1 Aanleiding: de Nota Omdenken in Cranendonck De gemeente Cranendonck wil meer grip op de woningbehoefte, nu en op (middel)lange termijn. Dit woningbehoefteonderzoek dient als input voor het afwegingskader voor woningbouwplannen dat de gemeente Cranendonck heeft opgesteld en nu uitvoert. In juni 2016 stelde de raad daartoe de Nota Omdenken in Cranendonck vast. In die nota zijn de kaders benoemd op basis waarvan de gemeente Cranendonck de komende tien jaar haar prioriteiten gaat stellen in woningbouw- en transformatieprojecten. De kaders zijn: De woningbehoefte voor de (middel)lange termijn. Ruimtelijke kwaliteit, waaronder de bijdrage aan transformatie en het oplossen van ongewenste leegstand. De bijdrage aan het oplossen van de woonzorgbehoefte en specifieke doelgroepen bedienen. De bijdrage aan sociale cohesie. De bijdrage aan duurzaamheid. Daarnaast vragen specifieke financiële en planologisch-juridische uitgangspunten om een afweging en vervolgstrategie op maat. De woonvisie Kiezen voor kwaliteit geeft onvoldoende handvatten om de woningbehoefte voor de (middel)lange termijn te beoordelen. Bovendien is de woningmarkt sterk veranderd (zie het kader hieronder). Daarom is dit woningbehoefteonderzoek gestart. WONINGMARKT, BELEID, WET- EN REGELGEVING 2016 De woningmarkt is sinds 2012 sterk veranderd. We noemen enkele trends en ontwikkelingen: Na jaren van crisis is (voorzichtig) sprake van herstel. Het rijk - in het bijzonder minister Blok - heeft nieuwe wet- en regelgeving ingevoerd waaronder de Woningwet met nieuwe spelregels voor corporaties. Er zijn meer eenpersoonshuishoudens. Ook concepten als tijdelijke huisvesting bij scheiding of voor kenniswerkers vragen om flexibele, betaalbare huurwoningen. De extramuralisering en ontkoppeling van woning en zorg resulteert in een extra behoefte aan (semi)zelfstandige huurwoningen met zorg en diensten binnen handbereik als alternatief voor intramurale zorg. Het Rijk heeft de hypothecaire eisen flink aangescherpt. Veel starters op de arbeidsmarkt en woningmarkt en zzp ers kiezen daarom bewust of zijn genoodzaakt te kiezen voor een (vrijesector) huurwoning. Corporaties zijn tegelijkertijd gebonden aan nieuwe, strengere toewijzingsregels. Inkomens staan onder druk en betaalbaarheid in combinatie met verduurzaming van woningen staat weer op de agenda. Op lange termijn staat de gemeente Cranendonck ook voor structurele uitdagingen op de woningmarkt, net als grote delen van Nederland: vergrijzing, het afvlakken van bevolkings- en huishoudensgroei en daarmee de nieuwbouwbehoefte. Nieuwbouw is zeker nodig, maar moet de gemeente Cranendonck en de afzonderlijke kernen maximaal versterken en afmaken. In Cranendonck wordt komende jaren zo n 80 hectare bedrijventerrein herontwikkeld; naar verwachting levert dit zo n banen op. Dit heeft mogelijk een aantrekkende werking op werkzoekenden en mogelijk vestigers van buiten de gemeente Cranendonck.

5 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck De aanpak Dit rapport is het resultaat van een kort woningbehoefteonderzoek. Het gaat om een quickscan, gebaseerd op bestaand onderzoek, rapporten, provinciale en regionale woningmarktcijfers en RRO-afspraken. Dit is aangevuld met beperkte nieuwe woningmarktanalyses door Stec Groep en enkele basisanalyses en cijfers uit het Rigo-rapport Benodigde kernvoorraad in de gemeenten in de Peelregio, Cranendonck en Heeze- Leende. Dit rapport geeft op onderdelen nieuwe woningmarktinformatie, maar moet daarbij als een van de puzzelstukjes worden gezien die grip geeft op de toekomstige woningbehoefte. 1.3 Leeswijzer In het volgende hoofdstuk blikken we terug op relevante ontwikkelingen op de Cranendonckse woningmarkt. Hierbij kijken we onder meer naar de bevolkingsontwikkeling, verhuizingen en gerealiseerde nieuwbouw. In hoofdstuk 3 geven we een beeld van de huidige woningmarkt, gevolgd door een hoofdstuk 4 met toekomstverwachtingen. Hoofdstuk 6 geeft conclusies over vraag en aanbod en concreet input voor (her)programmering en het afwegingskader. In de bijlagen staat achtergrondinformatie bij dit rapport, een begrippen- en bronnenlijst.

6 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 6 2 Terugblik We schetsen in dit hoofdstuk 1 een beeld van de demografische ontwikkeling in de gemeente Cranendonck en het verloop van verhuisstromen tussen de kernen en met omliggende Brabantse gemeenten. Ook vindt u hier een kort overzicht van gerealiseerde nieuwbouw in het verleden. 2.1 Demografische trend De gemeente Cranendonck groeide in de periode 2004 tot en met 2014 van inwoners naar inwoners; een groei van 1%. Zie figuur 1 hieronder. Sinds 2012 groeit het aantal inwoners slechts beperkt. Verder neemt ook het groeitempo af. Deze demografische kanteling, met grote impact op de woningmarkt, zien we overigens in grote delen van Brabant en Nederland. Figuur 1: bevolkingsontwikkeling gemeente Cranendonck, Bron: CBS (2015). De gemeente Cranendonck telt zes kernen, elk met een eigen profiel, demografische opbouw en woningmarktopgave op (middel)lange termijn. Hierover later meer. Onderstaande tabel 1 laat zien dat Budel de grootste kern is, met bijna inwoners en ruim woningen. De kern heeft bovendien grote trekkracht op de overige kernen en het buitengebied van de gemeente Cranendonck in termen van bezoek, bestedingen, zorginfrastructuur et cetera. De kern Gastel is met 725 inwoners (4%) de kleinste kern en ook Budel-Dorplein (8%) en Soerendonck (9%) behoren tot de kleinere kernen. Tabel 1: bevolking en woningvoorraad per kern gemeente Cranendonck, 2015 en 2016 Kern Inwoners, Inwoners (%) Woningen, Woningen (%) Budel % % Budel-Dorplein % 617 7% Budel-Schoot % % Gastel 725 4% 288 3% Maarheeze % % Soerendonk % 695 8% Totaal % % Bron: gemeente Cranendonck (2016), bewerking Stec Groep (2016).

7 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Verhuisrelaties tussen kernen gemeente Cranendonck In deze paragraaf geven we inzicht in verhuisrelaties en daarmee de samenhang van de woningmarkt tussen de verschillende kernen in de gemeente Cranendonck. We baseren ons hiertoe op de omvang (i.e. het aantal verhuisde huishoudens volgens de gemeentelijke Basisregistratie Personen - BRP) en de samenstelling van de verhuisstroom in de periode 2011 tot en met Figuur 2: verhuisrelaties tussen kernen gemeente Cranendonck, (in aantal huishoudens) Budel Budel-Dorplein Budel-Schoot Gastel Maarheeze Soerendonk Vertrek Vestiging Bron: gemeente Cranendonck (2015), bewerking Stec Groep (2016). Wat opvalt is dat huishoudens vooral van en naar kern Budel verhuizen en dat de kernen Budel en in zeer beperkte mate Maarheeze een positief saldo kennen. Vanuit de overige kernen vertrekken (iets) meer huishoudens, dan dat huishoudens zich er vestigen. Het gaat hier overigens wel om relatief kleine, absolute aantallen met uitzondering van Budel-Dorplein. In bijlage A vindt u uitgebreide analyses en cijfers over verhuisbewegingen tussen de afzonderlijke kernen.

8 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Verhuisrelaties met omliggende gemeenten In de onderstaande figuur staat een weergave van de verhuizingen van en naar de gemeente Cranendonck in de periode 2011 tot en met Hierbij valt op dat de verhuisrelatie met de gemeente Eindhoven het sterkst is, daarna volgen Weert en Heeze-Leende. Figuur 3: verhuisrelaties (optelsom vestiging en vertrek) gemeente Cranendonck , in aantal huishoudens Bron: gemeente Cranendonck (2015), bewerking Stec Groep (2016).

9 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Gerealiseerde nieuwbouw Afgelopen jaren werden gemiddeld 40 tot 45 woningen per jaar gerealiseerd. Over de periode 2000 tot en met 2015 bestond de netto voorraadmutatie uit bijna 725 woningen. In de onderstaande figuur wordt de gerealiseerde nieuwbouw in de gemeente Cranendonck in de periode 2000 tot en 2015 weergegeven. In de gehele periode zijn er 723 woningen opgeleverd. Opvallend is het piekjaar 2009; in dat jaar werden 128 woningen gerealiseerd. Figuur 4: gerealiseerde nieuwbouw gemeente Cranendonck, Bron: CBS (2015).

10 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 10 3 Beeld van de huidige woningmarkt In dit hoofdstuk 3 wordt eerst een beeld geschetst van de huidige woningvoorraad in de gemeente Cranendonck. Daarnaast kijken we naar de beschikbaarheid van corporatiewoningen en de prijsstelling van de woningmarkt op dit moment. 3.1 De woningvoorraad anno 2016 De gemeente Cranendonck telt in totaal zo n woningen. Zo n 73% van de woningen is een koopwoning, daarvan is het gros een eengezinswoning (aangeduid met EGW ). In totaal is zo n 7% een meergezinswoning (aangeduid met MGW ), zie onderstaande figuren. Zowel binnen de koop als de huur behoort het merendeel tot het middeldure segment. Figuur 5: woningvoorraad gemeente Cranendonck naar eigendomsverhouding, type en segment, % 70% 71% 40% 35% 36% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Koop 2% 23% Huur 5% 30% 25% 24% EGW MGW 20% 15% 12% 10% 5% 0% Koop 23% 3% 1% Huur Goedkoop Middelduur Duur Bron: Woningbehoefteonderzoek Cranendonck (2015). Figuur 6: woningvoorraad gemeente Cranendonck naar eigendom en koopwoningvoorraad naar WOZ-waardeklasse (in ), Corporatie(s) Particuliere verhuurders Eigenaar bewoner 71% 19% 10% 0 tot tot Vanaf Bron: WOZ Administratie gemeente Cranendonck (2016).

11 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Beschikbaarheid corporatievoorraad In de onderstaande figuur staat de gemiddelde inschrijftijd voor een corporatiewoning in de verschillende kernen en de gemeente Cranendonck als totaal. Hierbij valt op dat de inschrijftijd in Soerendonk het hoogst is, vier keer hoger dan die van Gastel. Vooral in de kleinere kernen gaat het mogelijk om lage aantallen. De cijfers geven weliswaar slechts een indicatie. Figuur 7: inschrijftijd WoCom gemeenten werkgebied en Cranendonckse kernen (in jaren), ,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Budel Budel-Dorplein Budel-Schoot Gastel Maarheeze Soerendonk Cranendonck Asten Heeze-Leende Helmond Laarbeek Someren Gemiddeld Kernen Cranendonck WoCom gemeentes Bron: Woonizie (2015). Ten opzichte van andere gemeenten waar wocom actief is, is de inschrijftijd in de gemeente Cranendonck iets korter dan gemiddeld: 2,4 jaar ten opzichte van 2,7 jaar gemiddeld voor het totale woningbezit van wocom. Alleen in de gemeente Helmond is de gemiddelde inschrijftijd korter dan in de gemeente Cranendonck. In de gemeente Heeze-Leende is de inschrijftijd gemiddeld het langst met 4,1 jaar.

12 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 12 In onderstaande tabel staat een overzicht van het aantal advertenties, de reacties daarop en de reactiegraad; uitgesplitst naar kern en woningtype voor corporatiewoningen van wocom. In de periode 1 januari 2013 tot en met 30 september 2015 werden er in de gemeente Cranendonck in totaal 199 advertenties geplaatst. Gemiddeld werd er 45 keer per advertentie gereageerd (8.926 reacties in totaal). Tabel 2: advertenties, reacties en verhuizingen wocom bezit gemeente Cranendonck, Advertenties Reacties Reactiegraad Budel Appartement met lift Appartement zonder lift Eengezinswoning Eengezinswoning voor senioren Budel-Dorplein Eengezinswoning Eengezinswoning voor senioren Budel-Schoot Appartement zonder lift Eengezinswoning Eengezinswoning voor senioren Gastel Eengezinswoning voor senioren Maarheeze Appartement met lift Appartement zonder lift Eengezinswoning Eengezinswoning voor senioren Soerendonk Appartement zonder lift Eengezinswoning Eengezinswoning voor senioren Cranendonck Bron: Wooniezie (2015), periode 1 januari 2013 tot en met 30 september In Maarheeze is de reactiegraad het hoogst: gemiddeld 71 reacties per advertentie. Vooral op reguliere eengezinswoningen wordt relatief veel gereageerd. In Gastel is de reactiegraad het laagst, dit is ook de kleinste kern van Cranendonck (zonder voorzieningen). We zien overigens in alle kernen dat op eengezinswoningen het meest wordt gereageerd. Op eengezinswoningen voor senioren wordt relatief weinig gereageerd, net als op appartementen met lift. Ook in andere wocom-gemeenten ligt de reactiegraad voor eengezinswoningen voor senioren lager dan voor andere woningtypes (zie onderstaande tabel). Mogelijk verhuizen ouderen vaker pas als dat strikt noodzakelijk is. Ze zijn daardoor minder actief op zoek naar een andere woning in de periode daaraan voorafgaand. De reactiegraad voor appartementen met lift - ook geschikt voor senioren - ligt in de gemeente Cranendonck opvallend lager dan gemiddeld. Hier hebben we geen verklaring voor.

13 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 13 Tabel 3: advertenties, reacties en verhuizingen naar woningtype WoCom bezit gemeente Cranendonck, Advertenties Reacties Reactiegraad Appartement met lift Appartement zonder lift Eengezinswoning Eengezinswoning voor senioren Totaal Bron: Wooniezie (2015), periode 1 januari 2013 tot en met 30 september In vergelijking met andere gemeenten waar wocom verhuurt, is de reactiegraad in de gemeente Cranendonck lager dan gemiddeld (45 in Cranendonck ten opzichte van 76 gemiddeld), zie onderstaande tabel. Alleen in Asten is de reactiegraad lager dan in Cranendonck. Op basis hiervan lijkt een mogelijk tekort aan sociale huurwoningen beperkt. Opvallend is de hoge reactiegraad in Helmond ten opzichte van de relatief korte inschrijftijd. Mogelijk is er in deze gemeente sprake van een hoge mutatiegraad. Tabel 4: advertenties, reacties en verhuizingen wocom, Advertenties Reacties Reactiegraad Asten Cranendonck Heeze-Leende Helmond Laarbeek Someren Totaal Bron: Wooniezie (2015), periode 1 januari 2013 tot en met 30 september Kwaliteitskenmerken van de woningvoorraad In de onderstaande figuur wordt een overzicht gegeven van het aantal nultredenwoningen in de gemeente Cranendonck. Zo n 29% van de woningen betreft een grondgebonden nultredenwoning. Zo n 4% van de woningvoorraad is een nultreden appartement. Figuur 8: toegankelijkheid woningvoorraad gemeente Cranendonck, % 29% 67% Niet nultredenwoning Nultreden grondgebonden Nultreden appartement Bron: Woningbehoefteonderzoek Cranendonck (2015). Een nultredenwoning is een woning die extern en intern toegankelijk is. Dit betekent dat de woonkamer zonder trappen van buiten af bereikbaar is en dat de keuken, het sanitair en minimaal één slaapkamer vanuit de woonkamer eveneens zonder traplopen te bereiken zijn. Drempels in de woning zijn laag of ontbreken. Een nultredenwoning hoeft overigens niet perse een appartement te zijn.

14 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Prijsstelling woningmarkt De onderstaande figuur geeft de ontwikkeling aan van de gemiddelde WOZ-waarde van de Cranendonckse woningvoorraad. Vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde is deze waarde de afgelopen jaren gedaald en is er in 2015 weer een stijging ingezet. Figuur 9: WOZ-waardeontwikkeling* gemeente Cranendonck, Bron: WOZ gegevens gemeente Cranendonck (2016). * Afronding op 500. Als we kijken naar de totale woningvoorraad in de gemeente Cranendonck, dan zien we dat bijna de helft van de woningen een WOZ-waarde heeft tot Zo n 30% van de woningen heeft een WOZ-waarde van tot en met Logischerwijs vormen woningen met een WOZ-waarde vanaf het kleinste aandeel; zo n 2%. Figuur 10: totale woningvoorraad gemeente Cranendonck naar WOZ-waardeklasse, % 21% 30% 46% Tot tot tot Vanaf Bron: WOZ gegevens gemeente Cranendonck (2016).

15 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 15 In de tabel hieronder geven we een overzicht van de prijsontwikkeling van koopwoningen in 2015, uitgesplitst naar NVM regio. De gemeente Cranendonck behoort tot de regio Zuidoost-Brabant, waar de prijsstijging op 1,3% uitkwam. Dit lag lager dan het Nederlandse gemiddelde (3,3%) Tabel 5: prijsontwikkeling koopwoningen, 2015 Regio Tussenwoning Hoekwoning 2-onder-1- kapwoning Vrijstaande woning Appartement Gemiddeld Nederland 2,6% 3,2% 3,2% 2,0% 4,5% 3,3% Eindhoven en omgeving 2,8% 8,2% 8,6% 5,5% 2,8% 4,8% Zuidoost-Brabant 0,6% 2,3% 1,2% 1,9% 0,3% 1,3% Weert en omgeving -4,6% -- 3,9% -6,2% -- -1,7% Bron: NVM (2016). In de gemeente Cranendonck hebben de woningcorporaties een relatief hoog aandeel woningen met een maandelijkse huur tussen 403,06 tot 576,87. Corporaties hebben in de gemeente Cranendonck minder dan 50 woningen met een huurprijs vanaf 710,68 (vrijesectorhuur). In de regio Zuidoost-Brabant ligt dit aandeel op 4%. Figuur 11: prijsopbouw corporatiebezit gemeente Cranendonck (links) en Zuidoost-Brabant (rechts), % 4% 7% 7% 14% 10% 16% < 403,06 10% 403,06 tot 576,87 576,87 tot 618, ,24 tot 710,68 71% 60% > 710,68 Bron: MRE. Sociale woningvoorraad en doelgroep in Zuidoost-Brabant (2016).

16 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Inkomensopbouw In de gemeente Cranendonck heeft 44% van alle huishoudens een inkomen tot In Zuidoost- Brabant ligt dit percentage op 47%. Mede onder invloed van de economische crisis zien we dat dit aandeel in de afgelopen jaren iets is toegenomen. De hoogte inkomensgroep (vanaf ) heeft juist in Cranendonck (42%) een hoger aandeel dan in Zuidoost-Brabant (39%). Gemiddeld ligt het besteedbaar inkomen van huishoudens in Cranendonck zo n hoger dan gemiddeld in Noord-Brabant. 1 Figuur 12: inkomensverdeling gemeente Cranendonck (links) en Zuidoost-Brabant (rechts) % 39% 44% 47% 8% 8% 6% 6% < tot tot > Bron: MRE. Sociale woningvoorraad en doelgroep in Zuidoost-Brabant (2016). Cijfers over Van alle huishoudens die in Cranendonck in een huurwoning woont, heeft het overgrote deel een inkomen tot In Zuidoost-Brabant is er een vergelijkbaar beeld, alleen ligt het percentage hier hoger. Tabel 6: inkomensverdeling 2 van huishoudens wonend in een huurwoning < tot tot > Totaal Cranendonck 19% 1% 1% 2% 23% Zuidoost-Brabant 28% 2% 2% 5% 37% Bron: MRE. Sociale woningvoorraad en doelgroep in Zuidoost-Brabant (2016). Cijfers over Het gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens in Cranendonck was in 2013 en in Noord-Brabant (CBS, 2013). 2 Om de omvang van de inkomensgroepen te kunnen inschatten, is gebruik gemaakt van het Regionaal InkomensOnderzoek (RIO 2013, CBS).

17 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 17 4 Toekomstverwachtingen In dit hoofdstuk kijken we naar de toekomstige opgave voor de gemeente Cranendonck in termen van huishoudensontwikkeling, woningbehoeften en inkomensontwikkeling. 4.1 Huishoudens- en bevolkingsgroei Allereerst zoomen we in op de huishoudens- en bevolkingsontwikkeling in de gemeente Cranendonck in de periode Hieruit kunnen we concluderen dat het aantal huishoudens in die periode nog met 8,4% groeit, terwijl het aantal inwoners slechts met 2,8% toeneemt. Hier wordt duidelijk dat de huishoudens kleiner worden. In onderstaande tabellen wordt eveneens inzichtelijk gemaakt dat er in Cranendonck vergrijzing optreedt. Binnen het totaal aantal huishoudens groeit het aandeel 75-plushuishoudens van 12% naar 21% tussen 2015 en Het aandeel individuele inwoners van 75 jaar en ouder stijgt minder hard, van 8% naar 14%. Als we naar huishoudens kijken groeit in de periode enkel de groep 75- plussers nog substantieel (+87%). De overige doelgroepen krimpen, met uitzondering van de lichte groei van alleenstaanden en stellen van 55 tot en met 74 jaar. Tabel 7: huishoudensontwikkeling gemeente Cranendonck, Doelgroepen # % # % # % # % Alleenstaande t/m 24 jaar 105 1% 105 1% 100 1% 70 1% Alleenstaanden t/m 34 jaar 245 3% 230 3% 180 2% 190 2% Stellen t/m 34 jaar 350 4% 335 4% 310 3% 250 3% Gezinnen (en 1-ouderhuishoudens) % % % % Alleenstaanden & stellen 35 t/m 54 jaar % % % % Alleenstaanden & stellen 55 t/m 74 jaar % % % % Alleenstaanden & stellen % % % % Overig 25 0% 20 0% 15 0% 15 0% Totaal % % % % Bron: provincie Noord-Brabant (2014), bewerking Stec Groep (2016). In de periode 2015 tot 2025 groeit het aantal huishoudens met 600. Dat is 80 minder dan de woningopgave (680) voor dezelfde periode (2015 tot en met 2024). Tabel 8: inwonersontwikkeling gemeente Cranendonck, Leeftijd # % # % # % # % 0-14 jaar % % % % jaar % % % % jaar % % % % jaar % % % % jaar % % % % % % % % Totaal % % % % Bron: provincie Noord-Brabant (2014), bewerking Stec Groep (2016). In de provinciale prognoses is rekening gehouden met de herontwikkeling van circa 80 hectare bedrijventerrein en de daarmee gepaard gaande extra werkgelegenheid.

18 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 18 Als we naar de bevolkingsontwikkeling in de provincie Noord-Brabant kijken, zien we dat de groei zich vooral in de grotere steden manifesteert. Hier zien we duidelijk de trend van verstedelijking in terug. Opvallend is dat in de periode de bevolking in alle buurgemeenten afneemt, behalve in de gemeente Cranendonck zelf. Figuur 13: bevolkingsontwikkeling Brabantse gemeenten, (links) en (rechts) Bron: Provincie Noord-Brabant (2014). 4.2 Wetgeving, beleid en trends en impact op Cranendonck Dit rapport is opgesteld rekening houdend met een aantal wettelijke kaders, met regionaal en gemeentelijk beleid op aanpalende terreinen en sociaalmaatschappelijke en lifestyle trends die invloed hebben op de woningbehoefte in de gemeente Cranendonck. De belangrijkste vatten we hierna samen. Rijkswet- en regelgeving De belangrijkste nieuwe wet- en regelgeving is: Huisvestingswet (2014): deze wet regelt vooral hoe gemeenten kunnen sturen op woonruimteverdeling via de huisvestgingsverordening. Woningwet (2015): de herziene Woningwet richt zich op het huisvesten van de doelgroep van beleid, waaronder voldoende goede en betaalbare woningen. Daarnaast zorgt deze wet voor duidelijke taakafbakening en verantwoordelijkheden tussen overheid, corporaties en regelt deze het maken van prestatieafspraken en is de basis voor passend toewijzen. Nieuw WWS-stelsel (2015), met een WOZ-component die zo n kwart van de punten bepaalt. In gebieden met lage marktdruk ontstaat minder huurruimte. Wet Doorstroming Huurmarkt. Naast de huursombenadering, de inkomensafhankelijke huurverhoging en de jaarlijkse inkomenstoets regelt de wet dat vanaf 1 juli 2016 nieuwe vormen van tijdelijke verhuur van woningen mogelijk zijn. De liberalisatiegrens is voor drie jaar bevroren op 710,68 per maand (prijspeil 2016). Daardoor komt de liberalisatiegrens steeds dichter bij de tweede aftoppingsgrens te liggen die wordt namelijk wel jaarlijks bijgesteld. Dit draagt bij aan de betaalbaarheid van de sociale huursector en zo kunnen meer woningen in potentie geliberaliseerd worden. Woningcorporaties moeten een afweging maken tussen aftoppen of overhevelen naar het niet-daeb-bezit. Wijzigingsvoorstel Bro: hiermee wordt het mogelijk de categorie middeldure, geliberaliseerde huur in het bestemmingsplan op te nemen (naast sociale huur- en koop). De belangrijkste doelgroep van corporaties zijn huishoudens met een inkomen tot (prijspeil 2016). Ten minste 80% van de vrijkomende sociale huurwoningen moet worden toegewezen aan die doelgroep. Maximaal 10% is voor huishoudens met een inkomen tussen en (prijspeil 2016) en nog eens 10% mag men vrij toewijzen. Per 1 januari 2016 moeten corporaties ook passend toewijzen: voor ten minste 95% van de huishoudens die recht hebben op huurtoeslag is dat een woning met een huurprijs onder de

19 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 19 aftoppingsgrens. De passendheidsnorm geldt voor huishoudens met een inkomen dat valt binnen de maximuminkomensgrenzen van de huurtoeslag. In bijlage D meer informatie hierover. Strengere financieringseisen koopmarkt: de financieringseisen voor een eigen woning worden aangescherpt. De overheid verlaagt de maximale loan-to-value tot 2018 naar 100% (inclusief overdrachtsbelasting). Op dit moment is dat nog 102% (prijspeil 2016) en voorheen nog hoger. Daarnaast bouwt de overheid de hypotheekrenteaftrek af. Wet Langdurige zorg en Wmo Het kabinetsbesluit tot de decentralisatie van delen van de langdurige zorg (Hervorming van de langdurige zorg) naar gemeenten gevolgd door de Wet Langdurige Zorg en daarmee de beperking van de toegang tot intramurale verzorging en verpleging is een forse versnelling van het zelfstandig wonen van zorgdoelgroepen ingezet. Daarbovenop komt de overheveling van Wmo-taken naar gemeenten. De nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) is in 2015 van start gegaan. Hierin zijn de nieuwe taken van gemeenten op het terrein van ondersteuning en zorg aan inwoners vastgelegd. Het effect: De vraag naar extramurale zorg (met name lichtere zorg) neemt toe. Beleggers en corporaties zullen meer levensloopbestendige woningen of wonen in combinatie met zorg gaan aanbieden. Veel ouderen hebben na de verkoop van hun eigen woning bestedingsruimte voor luxe(re) woonzorgconcepten. Wonen in combinatie met particuliere zorg zal in populariteit toenemen. Bro artikel 3.1.6: Ladder voor duurzame verstedelijking Sinds 2012 heeft de gemeente Cranendonck ook te maken met de Ladder voor duurzame verstedelijking, opgenomen als motiveringsvereiste in het Bro artikel 3.1. Bestemmingsplannen die een nieuwe, stedelijke ontwikkeling zoals woningbouw vanaf zo n 10 woningen mogelijk maken, moeten worden getoetst aan het Bro artikel 3.1.6, lid 2. Kortweg: is er een actuele, regionale behoefte aan het plan? En kan die behoefte binnen bestaand stedelijk gebied opgevangen worden? Zo niet, is pas uitbreiding buiten bestaand stedelijk gebied aan de orde. Dit neemt niet weg dat ook ontwikkelingen die formeel niet Ladderplichtig zijn wel in het kader van de vereiste goede ruimtelijke ordening en uitvoerbaarheidstoets moeten worden gemotiveerd. Sociaaleconomische en leefstijltrends In algemeenheid zien we de volgende langjarige sociaaleconomische en leefstijltrends bij huishoudens op de woningmarkt, die mede de woonvoorkeur bepalen: Van bezit naar delen, thuistechnologie. Bewustwording over de betaalbaarheid van het wonen en samenhang tussen woonlasten, betaalbaarheid en bestedingspastronen. Dichtbij voorzieningen willen of moeten (huishoudens met een lichte of zware zorgvraag en voorheen doelgroepen voor intramurale zorg) zitten. Grote mobiliteit in werk, relaties en vrijetijd als basis voor een grotere voorkeur voor huur. Niet kunnen financieren of willen hebben een koopwoning, waarmee de voorkeur ontstaat voor een (vrijesector)huurwoning. Sociaaldemografische trends: Veel grotere variatie in gezinstypen: samengestelde huishoudens, 1- en 2-persoonshuishoudens die een woning delen. Individualisering en huishoudensverdunning. Vergrijzing: de nadruk in de bevolkingsopbouw komt steeds meer te liggen op ouderen; zowel 65-plus als 75-plus. Ouderen hebben een relatief sterke voorkeur voor huur en gelijkvloerse woningen nabij voorzieningen en met goede bereikbaarheid. In combinatie met hun relatief hoge bestedingskracht - vooral ouderen van de toekomst - en mogelijke zorgvraag verwachten we meer behoefte aan (levensloopbestendige) vrijesectorhuurappartementen op centrale plekken.

20 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 20 Bovenstaande trends, in combinatie met aangepaste wet- en regelgeving leiden tot een kwalitatieve verschuiving in de woningbehoefte: Meer vraag naar huur- en in het bijzonder vrijesectorhuurwoningen. Flexibele arbeidscontracten en de opkomende deeleconomie zorgen ook op de woningmarkt voor een flexibiliseringstrend. Huishoudens geven (al dan niet noodgedwongen) vaker de voorkeur aan huren. Corporaties mogen inmiddels ook met tijdelijke contracten werken. Meer vraag naar kwalitatief goede, levensloopbestendige woningen op multimodaal ontsloten plekken dichtbij voorzieningen; Meer vraag naar nieuwe woonzorgconcepten. Kleinere huishoudens hebben behoefte aan kleinere woningen. Ligging veelal nabij voorzieningen 4.3 Kwantitatieve woningbehoefte De provinciaal afgestemde woningopgave vormt de basis voor de woningbehoefte. Hieraan ten grondslag liggen de huishoudensontwikkeling en beleidsmatige keuzes 3. Daarnaast zijn nog een aantal trends op de woningmarkt, zoals beschreven in voorgaande paragraaf van invloed op de woningbehoefte in Cranendonck. Het gaat om sociaaldemografische trends, veranderende wet- en regelgeving, extramuralisering en decentralisering in de zorg. In Budel en Maarheeze zien we de grootste kwantitatieve behoefte binnen Cranendonck. Naar verwachting landt circa 65% van de nieuwbouwwoningopgave 4 in deze kernen, zie onderstaande tabel. Tabel 9: woningopgave gemeente Cranendonck naar kern, Kern Aandeel in woningopgave Woningopgave absoluut Budel 35% 238 Budel-Dorplein 3% 20 Budel-Schoot 8% 55 Gastel 2% 14 Maarheeze 30% 204 Soerendonk 12% 81 Buitengebied* Flexibele ruimte (te verdelen over de kernen) 10% 68 Totaal 100% 680 Bron: Prognose provincie Noord-Brabant (2014), Nota Omdenken in Cranendonck (2016), bewerking Stec Groep (2016). * Woningen in het buitengebied zijn over de kernen verdeeld. In Budel en Maarheeze de twee grootste kernen van Cranendonck is de gezamenlijke woningopgave circa 442 woningen. De overige 238 woningen moeten landen in de overige kernen, waarvan de meeste in Soerendonk: zo n 81 woningen. De woningopgave in het buitengebied is over de kernen verdeeld. De gemeente Cranendonck bouwt flexibele ruimte in voor 68 woningen (10% van de opgave) die nog verdeeld moet worden over de kernen. 3 De huishoudensgroei is in de periode 2015 t/m 2024 circa 600 huishoudens (zie paragraaf 4.1), lager dan de woningopgave. 4 Voor nieuwbouw hanteert Cranendonck als voorwaarden van levensloopbestendigheid (Woonvisie 2012) de voorschriften van keurmerk Wonen.

21 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 21 Theoretisch tekort van 870 woningen in Cranendonck Provinciaal is een woningopgave van 680 woningen afgestemd voor Cranendonck. Daarnaast is vanuit de Metropoolregio Eindhoven (MRE) een op onderzoek naar de woningbehoefte in Cranendonck uitgevoerd. De theoretische behoefte van 870 woningen die uit dit onderzoek blijkt is niet leidend en geldt puur als indicatie van de mogelijk extra behoefte. Tabel 10: theoretisch tekort woningen gemeente Cranendonck, Vraag Aanbod Doorstromers Intern Intern Inkomend 80 Uitgaand 80 Starters Intern 680 Inkomend 190 Totaal Saldo -870 Bron: Woningbehoefteonderzoek Cranendonck (2015). Aanname onder het model is een gelijke in- en uitstroom van huishoudens van buiten Zuidoost-Brabant naar Cranendonck en andersom. Daarnaast wordt er van uitgegaan dat instromers dezelfde woonvoorkeuren hebben als uitstromers. De totale vraag van doorstromers binnen en van buiten de gemeente is zo n woningen. Daarbij hebben starters nog een vraag van 870 woningen. Opgeteld is de totale vraag woningen. Daar tegenover staat aanbod dat vrijkomt door doorstromers, in totaal goed voor zo n woningen. Dit impliceert een tekort van 870 woningen. Daarbij is geen rekening gehouden met uittreders (door sterfte) uit de woningmarkt. 4.4 Kwalitatieve behoefte De grootste kwalitatieve opgave ligt in het vrijesectorhuur- en koopsegment: circa 70% van de additionele behoefte. De overige 30% van de opgave bestaat uit sociale huur- en koopwoningen. Dit komt voort uit afspraken die in (sub)regionaal verband zijn gemaakt. De voorkeurspercentages uit de Nota Omdenken in Cranendonck zijn geprojecteerd op de woningopgave voor de periode Tabel 11: woningopgave naar segment gemeente Cranendonck, Segment Aandeel in woningopgave Woningopgave absoluut Sociale huur en koop 30% 204 Vrijesectorhuur en koop 70% 476 Totaal 680 Bron: Nota Omdenken in Cranendonck (2016).

22 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 22 Vooral behoefte aan reguliere koop en nultreden(huur)woningen Zo n 63% van de woningzoekenden in Cranendonck wil een koopwoning. Dit blijkt uit het Woningbehoefteonderzoek. Een kwart daarvan geeft de voorkeur aan zelfbouw (16% van de totale behoefte). Van de huishoudens met de voorkeur voor een koopwoning wil het grootste gedeelte een grondgebonden woning, ruim 90%. Slechts 10% kiest voor een appartement. In huursegment is de voorkeur voor een appartement relatief sterker: bijna 40%. We schatten in dat dit met name oudere huishoudens zijn. Zij hebben een relatieve voorkeur voor een huur- en nultredenwoning. Ook in het grondgebonden segment zijn nultredenwoningen nodig. In totaal bestaat meer dan de helft (51%) van de behoefte uit nultredenwoningen, terwijl slechts 20% van de woningzoekenden op zoek is naar een appartement. Van de huishoudens met een voorkeur voor een huurwoning heeft circa 19% (7% van de totale behoefte) een voorkeur voor vrijesectorhuur. Dit komt neer op zo n 40 woningen. Overige 81% wenst een sociale huurwoning. Figuur 14: gewenste woningvoorraad gemeente Cranendonck naar eigendomsverhouding, type en segment 5 50% 40% Eigendomsverhouding 47% 37% 80% 60% Eigendomsverhouding en type 58% 30% 20% 10% 0% 16% 40% 20% 0% 6% Koop 23% 14% Huur Koop projectmatige bouw Koop zelfbouw Huur EGW MGW Eigendomsverhouding en prijs Nultreden 40% 30% 20% 10% 0% 9% 35% Koop 19% 2% 28% Huur 7% 49% 51% Nultredenwoning Geen nultredenwoning Goedkoop Middelduur Duur Bron: Woningbehoefteonderzoek Cranendonck (2015). Onderstaande tabel geeft het theoretisch tekort op basis van de gemeentelijke woningbehoefteraming. Zoals aangegeven in paragraaf 4.3 valt het theoretisch tekort berekend door de gemeente Cranendonck hoger uit dan de woningopgave (volgens provinciale afspraken). 5 Prijssegmenten koop en huur (prijspeil 2016): goedkope huur tot 409,92, middeldure huur tot 710,68 en dure huur vanaf 710,68. Goedkope koop is tot , middeldure koop is tot en dure koop is vanaf

23 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 23 In Cranendonck heerst een tekort aan huurwoningen tussen de kwaliteitskortingsgrens en de liberalisatiegrens. Ook in de vrijesector is een tekort. Dat blijkt uit het woningbehoefteonderzoek (zie onderstaande tabel). Volgens het onderzoek zijn nog circa 380 middeldure huurwoningen nodig om het tekort op te losse en 120 in de vrijesectorhuur. In de koop is vooral tekort aan middeldure koop, zo n 270 woningen. In het dure segment is een kleiner tekort van zo n 80 woningen, terwijl in het goedkope segment vraag en aanbod nagenoeg gelijk zijn (tekort van 10 woningen). Tabel 12: vraag en aanbod huur- en koopwoningen gemeente Cranendonck, 2015 Vraag Aanbod Saldo Huur goedkoop (< 409,92) Huur middelduur ( 409,92-710,68) Huur duur (> 710,68) Totaal huur Koop goedkoop (< ) Koop middelduur ( ) Koop duur (> ) Totaal koop Bron: Woningbehoefteonderzoek Cranendonck (2015). * Prijspeil In totaal telt het theoretisch tekort op tot 860 woningen. Door afrondingsverschillen komt het totaal net niet overeen met het theoretisch tekort in paragraaf 4.3 (870 woningen).

24 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Sociale huurmarkt WoCom heeft in 2016 door onderzoeksbureau Rigo de behoefte aan en de mogelijke ontwikkelingen in de vraag naar sociale huurwoningen in kaart te brengen. Rigo heeft prognoses opgesteld voor de omvang van de woningvoorraad voor wocom op basis van vier scenario s voor economische en demografische groei. Voor het demografisch scenario vormt de meest recente provinciale prognose de basis. Daarnaast is er een variant met beperktere groei. Voor het economisch scenario vormt de langere termijntrend uit het verleden de basis, met een positieve en negatieve variant. Tabel 13: aantal sociale huurwoningen naar gemeente, in basisscenario (geldt voor alle corporaties die in een gemeente werkzaam zijn) Bron: Rigo (2016), in opdracht van wocom. De DAEB-portefeuille van wocom groeit met zo n 400 woningen in de periode tot en met Dit is de netto-groei. Daarnaast worden bestaande woningen verkocht en gesloopt om de portefeuille te verbeteren en aan te laten sluiten bij de eisen en wensen van deze tijd en de woningbehoefte van de doelgroep van wocom. Voor de gemeente Cranendonck zijn de uitgangspunten van wocom als volgt: Netto groei tot en met 2025: 40 woningen; Verkoop: -117 woningen; Sloop: -22 woningen; Geen woningen overhevelen van DAEB naar niet-daeb; Bruto groei (=bouwopgave): 179 woningen. Bron: Rigo (2016), in opdracht van wocom.

25 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Wonen en zorg Decentralisatie AWBZ; zorg is een lokaal issue Per 1 januari 2015 is de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) (gedeeltelijk) gedecentraliseerd naar gemeenten als onderdeel van de Wet Maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Voorheen werden uit de AWBZ zowel zorg- als woonkosten gefinancierd. In de nieuwe situatie worden de zorgkosten nog wel vergoed, maar betaalt de zorgbehoevende zelf de kosten voor de woning. Het eigen vermogen van huishoudens wordt, indien aanwezig, daarbij verplicht meegenomen. Extramuralisering: senioren (verplicht) langer thuis Het rijksbeleid is erop gericht om ouderen langer zelfstandig te laten wonen. Dit sluit overigens aan bij een trend van veel ouderen zelf om langer zelfstandig te willen blijven wonen. Ook voor andere groepen zorgbehoevenden zoals gehandicapten en cliënten uit de GGZ, wordt het moeilijker om toegang te krijgen tot intramurale voorzieningen. Nieuwe toewijzingen van zorgprofielen (de oude zorgzwaartepakketten) van 1-4 krijgen geen toegang meer tot intramurale voorzieningen. Er wordt meer op basis van thuiszorg hulp geboden. Intramurale capaciteit in De Bilt wordt afgebouwd en zal meer moeten worden geclusterd. Dit betekent: minder voorzieningen die (deels) gefinancierd worden vanuit de ZZP zoals behandelcentra, gemeenschappelijke ruimtes et cetera. Vanuit de Wmo worden huishoudelijke hulp en individuele woningaanpassingen betaald. WOONWENSEN Hieronder volgt een korte schets van de belangrijkste eisen en wensen van senioren aan huisvesting, ligging en omgeving: Meer dan de helft van de 75-plussers woont alleen. Dit heeft impact op het type woning, de plattegrond en het oppervlak. Bovendien willen senioren en in het bijzonder alleenstaande senioren graag een woning dichtbij zorg- en andere sociaalmaatschappelijke voorzieningen en winkels voor de dagelijkse boodschap. Uit recente publicaties van het CBS 6 zijn er in 2020, dus op korte termijn reeds zo n 1 miljoen 65-plus alleenstaanden in Nederland. Bij huur is bij de huidige generatie senioren zo n 500 tot 750 per maand (inclusief gas, water en licht) het optimum aan woonlasten. Verder wil 31% van de senioren nooit meer verhuizen. Bij 75-plussers is dat 44%. Dat laat zien dat er een grote groep senioren is die minder honkvast is dan wellicht gedacht. In lijn met het voorgaande: 57% van de senioren overweegt nog een verhuizing in de toekomst, 9% van de 75-plussers is zich zelfs actief aan het oriënteren. Zij bedienen zich daarbij veelal nog van de geijkte zoekkanalen: bij koop is dat Funda, bij huur is dat het aanbod van corporaties De helft van de senioren vindt dat zij ook genoeg informatie kan vinden over woonvormen, een kwart vindt dat niet. Driekwart wil daarvoor een overzichtelijke website kunnen raadplegen. Verhuizen doet men vooral om kleiner te gaan wonen. Voorzorg wordt vaak genoemd. Acties in de preventieve sfeer zoals voorlichting zijn nodig. Traditionele woonvormen als de aanleunwoning en seniorenwoning zijn het meest bekend en gevraagd onder de huidige groep senioren. Opleidingsniveau is in belangrijke mate van invloed op de bekendheid en keuze van de woonvorm, zo blijkt. Overigens geldt wel: bekend maakt (meer) bemind. Bij diensten aan huis willen veel senioren geen service of zorgabonnement. Ze willen bij voorkeur per keer afrekenen. 6 Bron: CBS (2016), Statline.

26 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 26 Senioren met een zorgvraag Het grootste gedeelte van de extramurale zorgvraag in de gemeente Cranendonck komt van oudere huishoudens. Van hen is de meest zorgbehoevende doelgroep de 75-plussers. De afgelopen jaren liep door extramuralisering van de zorg het aantal somatische zorgindicaties vanuit deze doelgroep op (zie onderstaande tabel). Het aantal zorgindicaties van 65 tot 75 jarigen met een somatische aandoening daalde licht, terwijl het aantal psychogeriatrische indicaties min of meer gelijk bleef. Tabel 14: ouderen (65+) met een extramurale zorgindicatie Somatisch jaar Somatisch 75 jaar en ouder Psychogeriatrisch 65 jaar en ouder Totaal Bron: CIZ (2015). In tegenstelling tot het aantal extramurale zorgindicaties nam het aantal intramurale indicaties af tussen 2013 en Alleen het aantal psychogeriatrische indicaties van 65-plussers nam licht toe, net als bij de extramurale zorgindicaties. Tabel 15: ouderen (65+) met een intramurale zorgindicatie Somatisch jaar Somatisch 75 jaar en ouder Psychogeriatrisch 65 jaar en ouder Totaal Bron: CIZ (2015). Andere doelgroepen met een zorgvraag Naast ouderen zijn er ook andere doelgroepen met een zorgvraag. Deze zorgvraag is niet specifiek onderhevig aan vergrijzing, maar wel aan extramuralisering. De afgelopen jaren nam het aantal extramurale indicaties van deze doelgroep echter licht af. Opvallend is de relatief sterke daling van het aantal indicaties van verstandelijk gehandicapten tot 17 jaar. Tabel 16: overige cliënten met een extramurale zorgindicatie Zorgtype en leeftijd Somatisch 0-64 jaar Psychiatrisch 18 jaar en ouder Verstandelijke handicap 0-17 jaar Verstandelijke handicap 18 jaar en ouder Zintuigelijke handicap Lichamelijke handicap Cliëntgroep onbekend Totaal Bron: CIZ (2015).

27 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 27 Het aantal intramurale indicaties van overige doelgroepen bleef min of meer stabiel, in alle leeftijdsgroepen en zorgtypes. Tabel 17: overige cliënten met een intramurale zorgindicatie Zorgtype en leeftijd Somatisch 0-64 jaar Psychiatrisch 18 jaar en ouder Verstandelijke handicap 0-17 jaar Verstandelijke handicap 18 jaar en ouder Zintuigelijke handicap Lichamelijke handicap Cliëntgroep onbekend Totaal Bron: CIZ (2015). Totale opgave wonen en zorg gemeente Cranendonck Onderstaande tabellen geven de opgave weer die voor de komende jaren wordt verwacht. Opvallend is de exponentiële stijging van de opgave voor geschikt wonen. Tot 2018 is de opgave 45 geschikte woningen. In de periode stijgt de opgave naar 205. Tabel 18: opgave extramurale capaciteit gemeente Cranendonck (in aantal woningen) Zorgtype Geschikt wonen Langer thuis wonen verpreid Verzorgd wonen geclusterd Totaal extramuraal Bron: Bijlagenboek Woon Zorg, WoCom (2015), bewerking Stec Groep (2016). De opgave voor intramurale zorg daalt de komende jaren juist. Tot en met 2018 is nog sprake van een opgave voor lichte verzorging, psychogeriatrische zorg en geriatrische revalidatie, terwijl in 2025 in alle zorgcategorieën sprake is van een overschot. Tabel 19: opgave intramurale capaciteit gemeente Cranendonck (in aantal woningen) Zorgtype 2015 t/m t/m 2025 Vraag Aanbod Opgave Vraag Aanbod Opgave Licht (verzorging) Psychogeriatrie Somatiek Geriatrische revalidatie Totaal Bron: Bijlagenboek Woon Zorg, WoCom (2015), bewerking Stec Groep (2016). Een overschot van intramuraal zorgaanbod brengt leegstand met zich mee. Toch heeft u tot 2018 nog wel een opgave. Door nieuwe gebouwen flexibel in te richten, maakt u het mogelijk gebouwen op termijn te transformeren.

28 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 28 5 Confrontatie woningbehoefte met plancapaciteit De totale harde plancapaciteit bedraagt 490 woningen. Daarvan zitten er 200 in harde plannen (harde bouwtitels). Nog 290 woningen zitten in semi-harde plannen (harde bouwtitels met wijzigingsbevoegdheid of afwijking). Deze plannen vormen de vertaling van gemeentelijk beleid. De verwachting is echter dat er niet altijd gebruik gemaakt van gaat worden. In de tabel zijn zachte plannen buiten beschouwing gelaten. Tegenover de plancapaciteit staat een woningopgave van 680 woningen. Als we uitgaan van alleen het harde planaanbod (200 woningen), dan blijft er beleidsruimte over voor nog 480 woningen. Dat is circa 71% van de woningopgave. Tellen we de semi-harde plannen (280 woningen) daarbij op, dan is de beleidsruimte nog 190 woningen (circa 28% van de woningopgave). Tabel 20: woningopgave versus harde plancapaciteit gemeente Cranendonck Procentueel Opgave Hard Semi-hard Hard totaal Budel 35% Budel-Dorplein 3% Budel-Schoot 8% Gastel 2% Maarheeze 30% Soerendonk 12% Flexibel over de kernen 10% 68 Totaal 100% Beleidsruimte Bron: Plancapaciteit gemeente Cranendonck ( ), Prognose provincie Noord-Brabant (2014), Nota Omdenken in Cranendonck (2016), bewerking Stec Groep (2016). Als we puur naar harde plancapaciteit kijken, is er bij alle kernen sprake van onderprogrammering. Vooral in Budel en Maarheeze is veel ruimte. Als we de semi-harde plancapaciteit meetellen, ontstaat in Budel, Budel-Schoot, Gastel en Soerendonk overcapaciteit.

29 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 29 CONCLUSIES VOOR HET AFWEGINGSKADER Het aantal huishoudens groeit in de periode harder (7,5%) dan het aantal inwoners (2,6%). Dit betekent dat er huishoudensverdunning gaat optreden. De komende jaren gaat er vergrijzing optreden binnen Cranendonck. In de periode groeit het aantal 75-plussers met maar liefst 86%. Het aantal jarigen groeit nog licht met 1%, de overige doelgroepen krimpen. Vooral de alleenstaanden tot 24 jaar (-32%) en stellen tot 34 jaar (-30%). Naast de demografische trends speelt op de woningmarkt ook mee dat de toewijzing van sociale huurwoningen steeds strenger wordt en dat de hypotheeknormen worden aangescherpt. Dit zorgt ervoor dat steeds meer middeninkomens tussen wal en schip vallen. Ook de flexibilisering heeft effecten voor de woningmarkt. Huren wordt steeds populairder. Onder jongeren, maar ook onder ouderen. De extramuralisering van de zorg heeft als gevolg dat senioren langer thuis blijven wonen. Mede hierdoor en door de vergrijzing verwachten we een toenemende vraag naar levensloopbestendig wonen (nultreden) en wonen in combinatie met zorg. Uit het woningbehoefteonderzoek komt naar voren dat er vooral een voorkeur is voor grondgebonden koopwoningen. Bovenstaande conclusies betekenen het volgende voor het afwegingskader: Aan de behoefte voor grondgebonden koopwoningen wordt voorzien in particuliere bouwplannen. Vanuit de gemeente is focus gewenst op het sociale segment en huisvesting voor ouderen (en andere specifieke doelgroepen). Gezien de huishoudensverdunning is het van belang dat we voldoende inzetten op kleinere woningen voor 1- of 2-persoonshuishoudens. We verwachten dat deze huishoudens vooral voorkeur hebben voor huur. Gezien de vergrijzing en de extramuralisering is het belangrijk bij de woningbouwprogrammering rekening wordt gehouden met senioren. De opgave zit met name in wonen in combinatie met extramurale zorg. Dit betekent: voldoende levensloopbestendige woningen nabij voorzieningen, in de vorm van appartementen. Dit betekent ook dat nieuwbouw vooral in de grotere kernen gerealiseerd moet worden. De opgave voor intramurale zorgplekken is op korte termijn aanwezig, maar verdwijnt op ten duur. Flexibele (makkelijk te transformeren) of tijdelijke concepten hebben de voorkeur. Gezien de strengere toewijzingseisen bij sociale huurwoningen, de aangescherpte hypotheeknormen en de flexibilisering, is er een groter wordende groep die aangewezen is op goedkope en middeldure huur. Hier moet in de woningbouwprogrammering rekening mee worden gehouden.

30 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 30 Bijlage A. Verhuisanalyse Budel Tabel 21: top 10 vestiging in Budel , naar huishoudens Gemeente (vanuit) Eindhoven % Weert % Tilburg % Valkenswaard % Heeze-Leende % Helmond % Nederweert % Amsterdam % Maastricht % s-hertogenbosch % Overige gemeenten % Totaal % Tabel 22: top 10 vertrek vanuit Budel , naar huishoudens Gemeente (naar) Eindhoven % Weert % Tilburg % Valkenswaard % Amsterdam % Maastricht % s-hertogenbosch % Helmond % Heeze-Leende % Utrecht % Overige gemeenten % Totaal % Tabel 23: interne verhuizingen naar Budel , naar huishoudens Kern (vanuit) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Totaal %

31 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 31 Tabel 24: interne verhuizingen vanuit Budel , naar huishoudens Kern (naar) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal %

32 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 32 Figuur 15: Verhuisdynamiek tussen Budel en kernen , naar huishoudens Vertrek Vestiging Budel-Dorplein Budel-Schoot Gastel Maarheeze Soerendonk Figuur 16: Verhuisdynamiek (vestiging en vertrek) Budel , naar huishoudens

33 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Budel-Dorplein Tabel 25: top 10 vestiging in Budel-Dorplein , naar huishoudens Gemeente (vanuit) Eindhoven % Weert % Vlagtwedde % Helmond % Veldhoven % Leudal % Best % Geldrop-Mierlo % Valkenswaard % Vught 4 4 2% Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 26: top 10 vertrek vanuit Budel-Dorplein , naar huishoudens Gemeente (naar) Eindhoven % Weert % Geldrop-Mierlo % Tilburg % Helmond % Grave % Breda % Rotterdam % 's-gravenhage % Oisterwijk % Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 27: interne verhuizingen naar Budel-Dorplein , naar huishoudens Kern (vanuit) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel 4 4 4% Maarheeze % Eindtotaal % Tabel 28: interne verhuizingen vanuit Budel-Dorplein , naar huishoudens Kern (naar) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk 1 1 1% Eindtotaal %

34 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 34 Figuur 17: Verhuisdynamiek tussen Budel-dorplein en kernen , naar huishoudens Vertrek Vestiging Budel Budel-Schoot Gastel Maarheeze Soerendonk Figuur 18: Verhuisdynamiek (vestiging en vertrek) Budel-dorplein , naar huishoudens

35 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Budel-Schoot Tabel 29: top 10 vestiging in Budel-Schoot , naar huishoudens Gemeente (vanuit) Eindhoven % Weert % Valkenswaard % Helmond % Roermond % Leudal % Heeze-Leende % Veldhoven % Utrecht % Tilburg % Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 30: top 10 vertrek vanuit Budel-Schoot , naar huishoudens Gemeente (naar) Eindhoven % Weert % Leudal % Nederweert % Tilburg % Vught % Best % Heeze-Leende % Helmond % Maastricht % Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 31: interne verhuizingen naar Budel-Schoot , naar huishoudens Kern (vanuit) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal % Tabel 32: interne verhuizingen vanuit Budel-schoot , naar huishoudens Kern (naar) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel 1 1 0% Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal %

36 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 36 Figuur 19: Verhuisdynamiek tussen Budel-schoot en kernen , naar huishoudens Vertrek Vestiging Budel Budel-Dorplein Gastel Maarheeze Soerendonk Figuur 20: Verhuisdynamiek (vestiging en vertrek) Budel-schoot , naar huishoudens

37 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Gastel Tabel 33: top 10 vestiging in Gastel , naar huishoudens Gemeente (vanuit) Eindhoven % Heeze-Leende % Sittard-Geleen % Peel en Maas % Veldhoven % Oisterwijk 2 2 4% Someren % 's-gravenhage 1 1 2% Brunssum 1 1 2% Nederweert 1 1 2% Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 34: top 10 vertrek vanuit Gastel , naar huishoudens Gemeente (naar) Eindhoven % Heeze-Leende % s-hertogenbosch % Someren % Valkenswaard % Geldrop-Mierlo 2 2 5% Gulpen-Wittem 2 2 5% Hellevoetsluis 2 2 5% Oirschot 1 1 2% Heerlen 1 1 2% Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 35: interne verhuizingen naar Gastel , naar huishoudens Kern (vanuit) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot 1 1 1% Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal % Tabel 36: interne verhuizingen vanuit Gastel , naar huishoudens Kern (naar) Budel % Budel-Dorplein 4 4 5% Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal %

38 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 38 Figuur 21: Verhuisdynamiek tussen gastel en kernen , naar huishoudens Vertrek Vestiging Budel Budel-Dorplein Budel-Schoot Maarheeze Soerendonk Figuur 22: Verhuisdynamiek (vestiging en vertrek) gastel , naar huishoudens

39 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Maarheeze Tabel 37: top 10 vestiging in Maarheeze , naar huishoudens Gemeente (vanuit) Eindhoven % Weert % Heeze-Leende % Valkenswaard % Someren % Maastricht % Tilburg % Geldrop-Mierlo % Helmond % Waalre % Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 38: top 10 vertrek vanuit Maarheeze , naar huishoudens Gemeente (naar) Eindhoven % Heeze-Leende % Weert % Valkenswaard % Tilburg % Someren % Helmond % Amsterdam % Maastricht % Geldrop-Mierlo % Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 39: interne verhuizingen naar Maarheeze , naar huishoudens Kern (vanuit) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal % Tabel 40: interne verhuizingen vanuit Maarheeze , naar huishoudens Kern (naar) Budel % Budel-Dorplein % Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal %

40 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 40 Figuur 23: Verhuisdynamiek tussen maarheeze en kernen , naar huishoudens Vertrek Vestiging 0 Budel Budel-Dorplein Budel-Schoot Gastel Soerendonk Figuur 24: Verhuisdynamiek (vestiging en vertrek) maarheeze , naar huishoudens

41 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck Soerendonk Tabel 41: top 10 vestiging in Soerendonk , naar huishoudens Gemeente (vanuit) Eindhoven % Heeze-Leende % Valkenswaard % Someren % Nijmegen % Weert % Nederweert % Tilburg % Veldhoven % Eersel % Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 42: top 10 vertrek vanuit soerendonk , naar huishoudens Gemeente (naar) Eindhoven % Heeze-Leende % Weert % Valkenswaard % Helmond % Utrecht % Nederweert % Veldhoven % Amsterdam % Nijmegen 3 3 2% Overige gemeenten % Eindtotaal % Tabel 43: interne verhuizingen naar Soerendonk , naar huishoudens Kern (vanuit) Budel % Budel-Dorplein 1 1 1% Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal % Tabel 44: interne verhuizingen vanuit Soerendonk , naar huishoudens Kern (naar) Budel % Budel-Schoot % Gastel % Maarheeze % Soerendonk % Eindtotaal %

42 Woningbehoefteonderzoek gemeente Cranendonck 42 Figuur 25: Verhuisdynamiek tussen maarheeze en kernen , naar huishoudens Vertrek Vestiging Budel Budel-Dorplein Budel-Schoot Gastel Maarheeze Figuur 26: Verhuisdynamiek (vestiging en vertrek) soerendonk , naar huishoudens