Overzicht van de waarschuwingsdienst van Carah (2015)

Transcriptie

1 Overzicht van de waarschuwingsdienst van Carah (2015) A. Degavre (CARAH) Samenvatting Vanaf half april kon er in goede omstandigheden geplant worden en tegen 15 mei was al het grootste deel van het planten voltooid. De droge en warme weersomstandigheden tijdens de zomer hebben op verschillende percelen geleid tot doorwas. Door de zachte winter van werden de eerste symptomen van de aardappelziekte al eind april op enkele afvalhopen gevonden. Het duurde nog tot half juli vooraleer de eerste symptomen op het veld werden waargenomen. In 2015 werden 30 adviezen (en 3 updates) verzonden naar de leden van het waarschuwingssyteem. De oogst verliep overwegend vlot. Te vroeg gerooide percelen (na de regen) met bacteriegevoelige rassen (Challenger, Fontane) hadden soms wel te maken met natrot in de bewaring. Weersomstandigheden groeiseizoen 2015 April 2015 was eerder fris en nat. Daarna werd het geleidelijk warmer, waardoor de bodembewerkingen in goede omstandigheden konden verlopen. Vanaf 13 april kon er geplant worden in goed opgewarmde bodems. Enkele buien op het einde van april verstoorden het veldwerk. Voor 15 mei was het grootste deel van het planten voltooid. De percelen met later geplante aardappelen waren gevoeliger voor de droogte van midden juni tot midden augustus, doordat de rijen niet volledig gesloten waren. Het waren ook deze percelen die gevoeliger waren voor doorwas. De periode eind augustus begin september kende daarentegen veel buien, vaak gepaard gaande met onweders, die leidden tot een sterke mineralisatie in de bodem. Dit was nadelig voor het onderwatergewicht en dan voornamelijk voor de variëteit Innovator. Veldomstandigheden Hoewel de aardappelen overwegend in goede omstandigheden werden aangeplant, met een homogene opkomst, werden er toch aantastingen genoteerd van Rhizoctonia in verschillende percelen. Een behandeling van het pootgoed en/of de grond kan dit type probleem vermijden. Bovenop het optreden van Phytophthora en Alternaria (zie verder in dit artikel), waren er vanaf half augustus aantastingen met sclerotinia. Sclerotinia wordt gekenmerkt door rotte stengels. Deze stengels worden dan bedekt met een wit mycelium die zwarte scleroten vormt. De insectendruk bleef beperkt dit jaar. Soms werd een plaatselijk behandeling tegen de coloradokevers uitgevoerd op de meest aangetaste velden. Voor de bestrijding van bladluizen werd de drempel voor behandeling niet eens bereikt en er waren voldoende natuurlijke vijanden aanwezig om deze plaag onder controle te houden. Er werd dus geen behandeling geadviseerd. Door deze lage druk van bladluizen, werden dan ook weinig problemen met virussen geconstateerd dit jaar. De herbicidenschema s hebben over het algemeen voldoende gewerkt dit seizoen. Doornappel was echter sterk aanwezig op de percelen dit jaar. Het is van groot belang om waakzaam te blijven tegen deze Landbouwcentrum Aardappelen Resultaten 2015

2 exoot, die sterk giftig is. Indien de bestrijding niet voldoende blijkt tegen dit onkruid, en manuele bestrijding nodig wordt, vergeet dan niet u voldoende te beschermen. Droogte en secundaire groei De droge en warme weersomstandigheden tijdens de zomer van 2015 hebben geleid tot doorwas op een aantal percelen. De temperatuurpieken tijdens juni en juli, gepaard gaande met een periode van droogtestress, zorgden namelijk voor een sterk verminderde groei met, na de terugkeer van de regen, optreden van doorwas als gevolg. Doorwas treedt op wanneer de temperatuur in de rug gedurende minstens 4u hoger is dan 26 C. Deze hogere temperaturen werden sneller bereikt indien het bladerdek niet sluit in de rij en dus maar gedeeltelijk voor schaduw zorgt op de ruggen. De daling van de temperatuur en de komst van neerslag (betere groeiomstandigheden voor de planten) tweede helft augustus hebben geleid tot een hergroei van de knollen, met doorwas tot gevolg. Er worden dan eerst stolonen gevormd op de knollen van de eerste generatie. Waarna de knollen van de tweede generatie uitgroeien op deze stolonen. De secundaire knollen voeden zich ten koste van de primaire knollen. Terwijl deze primaire knollen rechtstreeks gevoed worden door de plant. Hun zetmeelgehalte is dus afhankelijk van de fotosynthese van de bladeren. Als deze voldoende is, is de balans suikers via fotosynthese/verliezen secundaire knol positief of in evenwicht. Indien dit niet het geval is, zal de primaire knol elke dag wat verlagen in zetmeelgehalte. Deze primaire knollen kunnen zodanig verarmen totdat ze niet meer geschikt zijn voor verwerking; de knollen worden glazig. Secundaire knollen kunnen eveneens een te laag onderwatergewicht hebben (drijvers). Indien ze namelijk onvoldoende konden ontwikkelen met te weinig tijd om voldoende zetmeel te vormen. Deze secundaire groei kan eveneens zorgen voor nieuwe zijstengels en misvorming van primaire knollen (popperigheid, groeischeuren, ). Deze knollen kunnen, vanwege de apicale migratie van suikers, problemen met zich meebrengen, zoals een suikertoppen of een heterogene frietkleur. Hoe deze fysiologische hergroei voorkomen? Eerst en vooral dient te worden opgemerkt dat het optreden van dit fenomeen varieert van perceel tot perceel. Daarnaast speelt de keuze van de variëteit ook een grote rol. Bintje is bijvoorbeeld zeer gevoelig aan doorwas. Bij andere variëteiten zoals Innovator zal vaak vervorming van de knol optreden. Een overbemesting aan stikstof heeft een belangrijke impact op doorwas. Dit bevordert namelijk de groei van het blad ten nadele van de ontwikkeling van de wortel. Planten met een goede wortelontwikkeling zijn minder gevoelig aan droogtestress en dus ook doorwas. Hieruit blijkt dus waarom een optimale bemesting en goede voorbereiding van de bodem van groot belang is voor de ontwikkeling van de wortels. Maleïnehydrazide, erkend als kiemremmer, kan een positief effect hebben op doorwas. Deze molecule remt namelijk de celdeling van de knollen en wortels. Op die manier verhindert het de secundaire groei. Het is echter noodzakelijk dat 80% van de knollen reeds een voldoende grootte hebben (>35 mm), dit om de eindopbrengst niet te verminderen. Daarenboven, om secundaire knollen te vermijden, mogen deze geen diameter >10 mm bereiken. Het is dus van essentieel belang om de percelen voor elke behandeling te controleren. Naast het belang van de plantontwikkeling, spelen de weersomstandigheden ook een grote rol bij een optimale toediening van maleïnehydrazide. Er moet rekening worden gehouden met volgende factoren : temperatuur lager dan 25 C (zonder temperatuurpieken binnen de 24u na toepassing), voldoende luchtvochtigheid (RH >70% en geen regen de eerste 24u na toediening), voldoende volume spuiten voor een goede bedekking van de planten en de aanwezigheid van voldoende bladmassa (minimum 3 weken voor loofdoding). Hoewel de waarnemingen een zekere werkzaamheid van het product konden aantonen, kunnen er toch tegenstrijdige eindresultaten ontstaan. Dit hangt mede af van de

3 omstandigheden bij toediening, de fysiologische toestand van het gewas en de weersomstandigheden bij het einde van het groeiseizoen. Andere fysiologische schade die te wijten kan zijn aan stijgende temperaturen en periodes van droogtestress : Roestvlekken : deze zijn enkel zichtbaar bij het opensnijden van de aardappelen. De knol is dan bezaaid met plekken of puntjes met een roestbruine kleur. In tegenstelling tot infectie met Phytophthora vertoont de knol geen enkel symptoom aan de buitenkant. Dit komt het vaakst voor op zandgronden en kan een teken zijn van een tekort aan calcium. Verbrande bladeren door de zon : een verdunde waslaag van de bladeren zorgt voor een grotere gevoeligheid voor de zon. Sterke ontwikkeling van schurft : voornamelijk het gevolg van bodembacteriën die zich ontwikkelen in droge periodes. Een ruime teeltrotatie kan dit probleem verhelpen. Fytotoxiciteit tegen CIPC : de secundaire knollen hebben vaak een minder verharde huid. Deze fijnere wand is gevoeliger aan verbranding door het gebruik van CIPC; voornamelijk bij het toepassen als poeder. Hetzelfde fenomeen kan optreden bij het groen rooien van de aardappelen of als het interval tussen loofdoding en oogst te kort is. Aardappelziekte Ten gevolge van de zeer zachte winter werd Phytophthora reeds vroeg in het seizoen verwacht. De eerste symptomen van Phytophthora infestans werden reeds vanaf 30 april in Henegouwen waargenomen, nog voor de eerste opkomst van aardappelen op de velden. Door het PCA werd in dezelfde week ook plaag vastgesteld in Oost-Vlaanderen. Het heeft nog tot 16 juli geduurd voor de eerste symptomen werden waargenomen op het veld. De afvalhopen en opslag op het veld vormen de eerste infectiebronnen van de aardappelziekte. Er zijn enkele mogelijkheden om met deze hopen om te gaan: Mechanisch keren Bedekken van de hoop met een zeil Mengen met ongebluste kalk (1 ton kalk/10 ton aardappelen) Herhaalde chemische behandeling met contactherbiciden Dit beheer dient het ganse seizoen te worden aangehouden. Om de opslag in andere gewassen te voorkomen is het noodzakelijk hiermee rekening te houden in de bestrijdingsschema s van het volggewas. De plaagdruk in 2015 kan aangeduid worden als matig. De behandeling met producten type 3 boden over het algemeen voldoende bescherming gedurende gans het groeiseizoen. Het droge weer tijdens het tweede deel van de maand juni en een groot deel van juli hebben er toe geleid dat het aantal behandelingen tijdens deze periode beperkt kon blijven. Tegen het einde van het seizoen viel er meer neerslag, waardoor er meer behandelingen tegen de aardappelziekte nodig waren. Dit was nodig tot volledige loofdoding met producten die eveneens de knol beschermen (type 2 producten). Het overzicht van de adviezen is opgenomen in Tabel 1. Er werden in 2015 zo n 30 adviezen en 3 updates verzonden naar de geabonneerden van het waarschuwingssysteem. Wat betreft Alternaria sp. werd de eerste preventieve behandeling aangeraden vanaf 19 juli. Tussen elke behandeling tegen Alternaria werd vervolgens een maximum interval gerekend van 15 dagen. De eerste symptomen van Alternaria solani waren zichtbaar vanaf 18 augustus bij de proeven in Ath.

4 Oogst De eindopbrengst op de referentiepercelen van FIWAP en CARAH was zeer variabel gaande van 26,4 tot 53,9 ton/ha (gemiddeld 40,4 ton/ha) voor Bintje, pootmaat groter van 35 mm. Het onderwatergewicht was gemiddeld 378 g/5kg. De frietindexen waren zeer goed. De proefrooiingen in het ras Innovator gaven een gemiddelde eindopbrengst van 49,3 ton/ha (van 36,4 tot 57,1 ton/ha) voor de potermaat groter dan 35 mm. Het OWG was gemiddeld 367 g/5kg (tussen 353 tot 385 g/5kg). Dit is relatief laag voor deze variëteit. De proefrooiingen voor Fontane brachten een gemiddelde opbrengst van 49,8 ton/ha op (40,1 tot 68,1 ton/ha) voor de potermaat groter dan 35 mm. Het OWG was gemiddeld 401 g/5kg (361 tot 434 g/5kg). Bewaring De goede weersomstandigheden op het einde van september hebben ervoor gezorgd dat de oogst goed kon opschieten. Meer dan 50% van de oogst vond plaats voor het einde van september, en bijna 70% voor 10 oktober. Er dient te worden opgemerkt dat de percelen die te vroeg na neerslag werden gerooid, vaker last hadden van natrot in de bewaring. Voornamelijk Agria-kruisingen zoals Challenger en Fontane zijn gevoelige rassen. Door de warme herfst zorgde ervoor dat tijdens de bewaring de ideale temperatuur langzamer werd bereikt of behouden kon blijven. De besmette knollen die in de bewaarloods terecht zijn gekomen konden op die manier veel afval veroorzaken.

5 Ta bel 2 Adviezen verspreid door CARAH in 2015 Nr. Verzonden Bespuiting tegen Phytophthora infestans Vroege rassen Bespuiting tegen Onderwerpen op Zeer gevoelige rassen Gevoelige rassen Matig gevoelige rassen Weinig gevoelige rassen Alternaria 1 13 jan Waarnemingen op het v eld, resultaten stalen referentieloodsen, de bufferzone voor pesticiden, oproep fytolicentie 2 9 feb Waarnemingen op het veld, resultaten stalen referentieloodsen, inschrijving voor de waarschuwingsdienst, ontmoetingen op het terrein, oproep voor de fytolicentie 3 13 mrt Waarnemingen op het v eld, resultaten stalen referentieloodsen, levering, bewaring en behandeling pootgoed 4 3 apr Waarnemingen op het v eld, bemesting, diverse: lidmaatschap 5 15 apr Waarnemingen op het v eld, resultatenstalen referentieloodsen, planten, diverse: informatie fytolokaal 6 24 apr Waarnemingen op het v eld, oproep bijdragen 7 30 apr Waarnemingen op het veld, onkruidbestrijding, beschikbaarheid fytolijst, oproep bijdragen 8 11 mei het weerstation, type mei het weerstation, type 1 Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, fytolijst Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, onkruidbestrijding, tabel gev oelige rassen aardappelziekte mei Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte 11 4 jun het weerstation, type 1 of 3 het weerstation, ty pe 1 of 3 het weerstation, type 1 of 3 Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte jun Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte jun Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte Landbouwcentrum Aardappelen Resultaten 2015

6 14 actua 30 jun Interval van 8-10 dagen aanhouden Interval van 8-10 dagen aanhouden 15 3 jul Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte 16 9 jul Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, situatie schadelijke insecten, uitnodiging voor "coins de champs" (FIWAP) jul Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, situatie schadelijke insecten 17 actua 19 jul Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Eerste behandeling jul Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Behandeling, type 3 Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, situatie schadelijke insecten jul Behandeling, type 2 of 3 Behandeling, type 2 of 3 Tweede behandeling Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, situatie schadelijke insecten, proefoogst op referentiepercelen, waarnemingen doorwas, fytolicentie 20 7 aug het weerstation, type 1 of 2 het weerstation, ty pe 1 of 2 Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte 20 actua 12 aug het weerstation, type 1 of 2 het weerstation, ty pe 1 of aug Derde behandeling Waarnemingen op het v eld, adv ies aardrappelziekte en alternaria, proefoogst op referentiepercelen, waarnemingen doorwas percelen met Bintje aug Behandeling afhankelijk v an Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte en alternaria aug Behandeling afhankelijk v an Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, Potato Europe 2015

7 24 31 aug Behandeling, type 2 Behandeling, type 2 Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte, proefoogst op referentiepercelen, waarnemingen doorwas percelen met Bintje, Potato Europe sep Behandeling, type 2 Behandeling, ty pe 2 Behandeling, type 2 Waarnemingen op het v eld, adv ies aardappelziekte, openingsuren analyses monsters, Potato Europe sep Behandeling, type 2 Behandeling, type 2 Behandeling, type 2 Behandeling, type 2 Waarnemingen op het veld, advies aardappelziekte en alternaria, oogst en bewaring sep Behandeling tot aan volledige loofdoding, type 2 Behandeling tot aan volledige loofdoding, type 2 Behandeling tot aan volledige loofdoding, type 2 Behandeling tot aan volledige loofdoding, ty pe 2 Waarnemingen op het v eld, adv ies aardappelziekte, proefoogst op referentiepercelen (Bintje, Fontane en Innovator), waarnemingen doorwas percelen met Bintje okt Waarnemingen op het v eld, aanbevelingen bewaring nov Enquête voorraden, aanbevelingen bewaring, onderhoud spuitmachine wintermaanden 30 8 dec Waarnemingen op het v eld, aanbevelingen bewaring, resultaten staalname referentieloodsen