Groeicurve Bintje en Fontane 2015

Transcriptie

1 Groeicurve en 2015 V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), H. Rasmont (CARAH) Samenvatting Net zoals de vorige jaren werd tijdens het groeiseizoen van 2015 de groei van opgevolgd op 26 praktijkpercelen. Voor de tweede keer werd ook elke veertien dagen bemonsterd in Vlaanderen op 11 velden. Het planten lag rond 20 april. Bij het begin van de proefrooiingen bleven de opbrengsten lager dan het meerjarig gemiddelde (koud, winderig voorjaar). Half augustus kwam de regen en vooral in Vlaanderen kon er op vlak van opbrengst nog heel wat goed gemaakt worden. In Wallonië daarentegen viel de opbrengst tegen. Het onderwatergewicht lag bij de start van de staalnames hoger door het droge weer. Verder in het groeiseizoen evolueerde het droge stof gehalte echter weinig met zelfs nog een kleine daling in september. Op alle s percelen werd in meer of mindere mate doorwas gevonden met vooral veel popperigheid. Enkele percelen vertoonden ook de typisch popperige en secundaire knollen. Ondanks de lagere onderwatergewichten en voldoende kaliuminhoud van de knollen waren de aardappelen gevoelig voor stootblauw. Proefopzet Tijdens het groeiseizoen werden om de 14 dagen proefrooiingen uitgevoerd in Vlaanderen (Inagro, PCA en Vlaamse Overheid) en Wallonië (FIWAP, CRA-W en CARAH). In Vlaanderen werden stalen genomen op 11 percelen met en 11 met. In Wallonië werden 15 percelen s elke twee weken bemonsterd terwijl daar op 9 percelen twee keer werd bemonsterd (half augustus en na loofdoding). De staalnames gebeuren steeds midden in het perceel. Deze gemeten opbrengst (onder ideale omstandigheden) werd verminderd met 20% om vergelijkbaar te zijn met de praktijk (verlies kopakkers, spuitsporen, ). Het is deze opbrengst die hier verder in dit artikel aan bod komt. Start groeiseizoen De 11 Vlaamse praktijkpercelen werden geplant tussen 15 april en 1 mei, wat een theoretisch gemiddelde oplevert van 20 april. De 15 Waalse velden werden geplant tussen 14 april en 13 mei (gemiddeld 24 april). De 26 bemonsterde percelen werden dus geplant rond 22 april wat volledig overeenkomt met het gemiddelde van de voorbije 10 jaar. Er werden 11 percelen aangeplant met de potermaat 28/35 en 12 percelen met 35/45. De andere drie percelen hadden de maat 25/28 of de bovenmaat 45/50. De gemeten plantafstand ligt voor de kleine maat 28/35 gemiddeld op 39 cm ( planten/ha) en voor de grote maat 35/45 op 42 cm ( planten/ha). In Vlaanderen werden alle percelen geplant met een rijafstand van 75 cm, terwijl in Wallonië een vijftal percelen op een grotere afstand werden geplant (85 tot 95 cm). De kleine maat (28/35)

2 resulteerde in gemiddeld 13 stengels/m² en 19 knollen per struik. De grote maat zorgde voor 15 stengels/m² en 22 knollen per struik. De bemonsterde percelen werden geplant tussen 14 en 27 april; één perceel nog op 8 mei. Gemiddeld komt dit neer op een plantdatum van 21 april. De voorbije jaren werd rond 23 april geplant. In Vlaanderen werden 6 percelen aangeplant met de potermaat 28/35, met een plantafstand van 29 cm gemiddeld ( planten/ha). 4 percelen met 35/45 of 35/50 werden op 41 cm geplant ( planten/ha), wat eigenlijk te ruim is voor. De kleine maat resulteerde in gemiddeld 13 stengels/m² en 12 knollen per struik. De grote maten vormden 13 stengels/m² en 19 knollen per struik wat wel hoger ligt dan de voorbije jaren. Eén veld werd geplant met bovenmaten (+45mm) en vormde slechts 15 stengels/m² en 15 knollen per struik. De Waalse percelen werden allemaal geplant met de potermaat 35/50. De drie percelen geplant op 90 cm tussen de rijen werden in de rij geplant op 34 cm (± planten/ha). De rest werd geplant op 75 x 37 cm (± planten/ha). Tabel 1 Aantal stengels per m² en aantal knollen per struik voor en Potermaat Aantal Stengels/m² Knollen Aantal Stengels/m² Knollen percelen* per m² per struik percelen* per m² per struik 25/28 mm Gemidd. voorbije jaren /35 mm Gemidd. voorbije jaren /45 mm en 35/50 mm Gemidd. voorbije jaren mm en +50 mm Gemidd. voorbije jaren * 'Aantal percelen' bij 'gemiddelde voorbije jaren' is het totaal aantal percelen tijdens de voorbije jaren met de desbetreffende potermaat Verloop groeiseizoen De eerste proefrooiing vond plaats op 27 en 28 juli. Op dat moment hadden de referentiepercelen iets minder dan 100 groeidagen achter de rug. haalde dan een bruto-opbrengst (alle sorteringen inclusief uitval) van 27 ton/ha en dit zowel in Vlaanderen als Wallonië. Dit was 5 ton lager dan het 10-jarig gemiddelde. Ook op vlak van grofte bleven de s achter op het langjarig gemiddelde. haalde eind juli gemiddeld 29 ton/ha. Omwille van de droogte lag het onderwatergewicht wat hoger dan normaal. Op bijna alle spercelen werd doorwas waargenomen. Bij de helft van de percelen werd minder dan 5% symptomen gezien en bij 5 percelen meer dan 20%. Vooral de 2 kustpercelen hadden zeer veel last van doorwas met veel secundaire knollen. De polderpercelen hadden zwaar te leiden gehad onder het

3 koude, winderige voorjaar en vervolgens de droogte, waardoor het gewas maar heel traag gesloten raakte. Bij werd er eind juli nog geen doorwas gezien. De droogte bleef aanhouden tot half augustus. We bleven op dat moment hangen op 5 ton/ha onder het langjarig gemiddelde met hogere onderwatergewichten. Na de terugkeer van de regen zagen we dat in Vlaanderen de groei zich herpakte en kwamen we steeds dichter bij een normale opbrengst. In Wallonië echter kwam de regen blijkbaar te laat en bleven de opbrengsten een heel stuk lager. Ook bij was er op het einde van het groeiseizoen een duidelijk verschil tussen Vlaanderen en Wallonië. Met de komst van de regen zakte het ondergewicht. Maar ook tijdens het verdere groeiseizoen bleef het onderwatergewicht lichtjes zakken. De frietkwaliteit was al meteen (zeer) goed. De symptomen van doorwas breidden zich verder uit. Ook bij kregen enkele percelen te maken met veel popperige en soms ook secundaire knollen. Grafiek 1 Groeicurve sortering +35mm en onderwatergewicht (België) en (owg en groeidagen van Vlaanderen) * Voor het berekenen van het aantal groeidagen wordt rekening gehouden met de datum van loofdoding en niet van staalname. Dit verklaart de zeer beperkte toename in aantal groeidagen op bij de laatste staalname. Resultaten bij de laatste proefrooiing Om de Belgische eindopbrengst te berekenen werden de resultaten gebruikt van 22 september. Percelen die begin oktober nog niet gerooid werden, werden nog eens extra bemonsterd. De referentiepercelen werden geloofdood tussen 3 en 26 september. Enkele percelen werden groen gerooid. De bruto-opbrengst (alle sorteringen, mét afval) in Vlaanderen en Wallonië bedraagt respectievelijk 50,5 en 42,5 ton/ha. Voor Vlaanderen betekent dit een opbrengst vergelijkbaar met het 10-jarige middelde. Wallonië blijft daar ver onder. Samen komt dit neer op een Belgische bruto-opbrengst van 45,9 ton/ha. De Belgische praktijkopbrengst (+35 mm, mét uitval) klopte af op 44,0 ton/ha. Het 10-jarig gemiddelde bedraagt zo n 49 ton/ha. Tijdens de afgelopen tien jaar lag enkel in 2012 de opbrengst nog net iets lager.

4 Er zat gemiddeld 30 ton/ha in de sortering +50 mm met 36 ton/ha voor Vlaanderen en 25 ton/ha voor Wallonië. Het 10-jarig Belgisch gemiddelde ligt op 34 ton/ha. De hoeveelheid uitval (rot, gekloven, misvormd, groen) lag tussen 0 en 5 ton/ha met enkele uitschieters van 7 en 13 ton/ha. Het gaat dan vooral om misvormde en/of gekloven aardappelen. Rotte knollen werden niet gevonden en het aandeel groene was minimaal. Het onderwatergewicht strandde op 376 g/5kg met grote verschillen tussen de percelen. Eén vierde van de percelen bleef schommelen net onder of boven de norm van 360 g/5kg terwijl één vierde boven 380 g/5kg uitkwam. In bepaalde regio s werden nog meer lagere onderwatergewichten genoteerd zonder duidelijke verklaring voor het probleem. Doorwas is zeker niet de enige oorzaak want niet alle percelen met secundaire knollen kenden een te laag onderwatergewicht. Daarbij komt dat het percentage drijvers over het algemeen goed meeviel. Mogelijks ligt het laat vrijkomen van stikstof hier wel aan de basis (tot eerste helft augustus te droog voor veel mineralisatie). Al vanaf begin augustus was de frietkwaliteit op elk van de percelen (zeer) goed. Enkel op het Vlaamse perceel met een hoger percentage drijvers werden bij de laatste proefrooiingen ook enkele suikertoppen vastgesteld (= eindglazigheid). De opgevolgde percelen met werden geloofdood tussen 3 en 26 september. Ook bij dit ras werden enkele percelen groen gerooid. De opbrengst met alle sorteringen én afval eindigde in Vlaanderen op 56,5 ton/ha en in Wallonië op 51,2 ton/ha. Voor België betekent dit een bruto-opbrengst van 54,1 ton/ha. De -35mm buiten beschouwing gelaten komen we op een praktijkopbrengst (mét afval) van 53,2 ton/ha. Het meerjarig gemiddelde ligt op 52,9 ton/ha. De partijen waren wel net iets minder grof dan de voorbije jaren met 45 ton/ha in de sortering +50 mm. Uitval (rot, misvormd, gekloven, groen) bleef zeer beperkt tot maximaal 1,5 ton/ha met uitzondering van één perceel met 3,5 ton/ha uitval (vooral gekloven). Het onderwatergewicht van lag iets hoger, namelijk rond 395 g/5kg. Maar toch bleven ook bij dit ras een drietal percelen hangen rond de norm van 360 g/5kg. Drijvers werden nauwelijks gevonden (< 1%). De frietkwaliteit bleef bij overal uitstekend. Tabel 2 Opbrengst en kwaliteit laatste proefrooiing (België) Ras Plantdatum praktijkopbrengst 1 Sortering 2 OWG Frietindex 3 Afval 4 (aantal percelen) (ton/ha) + 50 (%) g/5kg (0-6) (%) (26) 22 apr ,0 5,8 minimum 14 apr ,6 0,0 maximum 13 mei ,5 24,9 Gemiddelde ('05-'14) 23 apr ,1 (20) 21 apr ,8 1,0 minimum 14 apr ,1 0,0 maximum 08 mei ,4 5,3 Gemiddelde ('08-'14) 23 apr ,8 2,6 1 Opbrengsten werden reeds met 20% verminderd om rekening te houden met verliezen door LCA 2015 kopakkers, spuitsporen, Praktijkopbrengst: totale opbrengst min fractie -35 mm, uitval inbegrepen 2 Aandeel +50mm van de fractie +35mm 3 Frietkleur op een schaal van 0 tot 6 met < 2,5 = zeer goed; 2,5-3,0 = goed; 3,0-3,5 = aanvaardbaar; 3,5-4,0 = matig; > 4,0 = onvoldoende 4 Aandeel afval (rot, misvormd,gekloven, groen) op de fractie +35mm

5 Doorwas Het groeiseizoen van 2015 werd gekenmerkt door doorwas. De verschillen tussen de praktijkvelden waren groot. Een goede grondbedekking op het moment van een lange droge, warme periode kan doorwas beperken. Vooral in de polder was de groei extra geremd door het koude (winderige) voorjaar waardoor op deze velden het loof nauwelijks dichtgegroeid was. Bij de eerste proefrooiingen eind juli vertoonden bijna alle s-percelen doorwas met veel verschil tussen de percelen. Gemiddeld waren er in Vlaanderen symptomen van doorwas te zien op 15% van de knollen (spreiding van 0 tot 50%); in Wallonië was dit 5% (maximaal 27%). In Vlaanderen ging het toen vooral nog om scheuten en in Wallonië om popperigheid. Doorheen het groeiseizoen werd ook in Vlaanderen het aandeel popperige en secundaire knollen groter. Toch werden ook nieuwe kleine scheutjes gezien na de terugkeer van de regen half augustus. Eind augustus begin september was popperigheid het meest geziene symptoom: flessenhalzen maar ook knol op knol zonder stolon ertussen. Blauwgevoeligheid De monsters van de groeicurvepercelen in Vlaanderen werden een paar keer onderworpen aan een test voor blauwgevoeligheid. Bij deze blauwschudtest worden de aardappelen maximaal belast volgens een standaardprocedure en daarna beoordeeld op de aanwezigheid van blauwe plekken. De resultaten geven de gevoeligheid weer voor stootblauw na maximale belasting van de knollen (knoltemperatuur 8 C, hard schudden gedurende 1 minuut). De blauwgevoeligheid van de opgevolgde percelen bedroeg tweede helft september gemiddeld 250 voor en 223 voor. De blauwgevoeligheidsindex wordt uitgedrukt op een schaal van 0 tot 400, waarbij 0 = niet blauwgevoelig en 400 = zeer blauwgevoelig. Algemeen geldt dat hoe hoger het onderwatergewicht, hoe hoger de blauwgevoeligheid. De blauwgevoeligheid lag dus (zeer) hoog zeker als we rekening houden met de algemeen lagere onderwatergewichten. Het onderwatergewicht is dus zeker niet de enige factor die de gevoeligheid bepaalt. Ook de celspanning speelt een rol. Hoe droger de bodemomstandigheden, hoe lager de celspanning en hoe groter de kans op stootblauw. Op het moment van staalname was er geen droogte en kan de celspanning dus niet meteen een verklaring zijn voor de hoge blauwgevoeligheid. Ook de temperatuur van de knollen beïnvloedt de blauwgevoeligheid. Bij de analyse van de blauwschudtest werden alle knollen gelijk behandeld (zelfde temperatuur, zelfde belasting). Deze temperatuur speelt echter wel een belangrijke rol tijdens de oogst: hoe hoger de temperatuur, hoe minder kans op knolbeschadiging. Uiteindelijk speelt ook de kaliuminhoud een rol. Een gehalte van 1,9% of lager (op droge stof) wijst op een hoger risico voor blauw. Bij de staalname begin september werd de kaliuminhoud bepaald. Hieruit bleek dat de kaliuminhoud van bijna alle stalen (meer dan) voldoende hoog lagen. Enkel bij één perceel bedroeg die net 1,9%. De hoge blauwgevoeligheden van dit groeiseizoen lijken dus meer het gevolg te zijn van de bodemomstandigheden en vooral het afgelopen groeiseizoen.

6 Tabel 3 Onderwatergewicht, blauwgevoeligheid en kaliuminhoud van de knollen (Vlaanderen) Nr Ras OWG Kalium in de knol (g/5 kg) (% DS) (0-400) 21/sep 7/sep 24/aug 7/sep 21/sep Gemiddelde 374 2, Minimum 350 1, Maximum 404 2, Gemiddelde 390 2, Minimum 345 2, Maximum 430 2, Blauwgevoeligheid: 0 = niet blauwgevoelig; 400 = zeer blauwgevoelig Blauwgevoeligheid Besluit Het planten van de late aardappelen zoals en konden op een normaal tijdstip doorgaan, namelijk rond 21 april. Het aantal gevormde knollen per struik ligt op een normaal niveau rekening houdend met de potermaten. Het voorjaar bleef lang koud (en winderig). Dit zorgde voor een trage groei (vooral in de polder). Eind juli eerste helft augustus bleef de opbrengst aan de lage kant en lager dan het meerjarig gemiddelde. Half augustus kwam de regen. In Vlaanderen kon de groei zich beter herpakken dan in Wallonië. In Vlaanderen haalde uiteindelijk een praktijkopbrengst van 49 ton/ha wat vergelijkbaar is met het 10-jarig gemiddelde. Wallonië strandde op 40 ton/ha wat dan weer een heel stuk lager is dan de voorbije jaren. haalde op Belgisch niveau met 53 ton/ha net het meerjarig gemiddelde. Het onderwatergewicht startte wel hoger door de droogte, maar er zat weinig evolutie in verder in het groeiseizoen met zelfs een daling naar het einde toe. Voor de rest was 2015 gekenmerkt door aanzienlijk wat doorwas met grote verschillen tussen de percelen. Popperigheid was het meest geziene verschijnsel. Bijzonder was dat ook op enkele percelen de typische symptomen van doorwas werden gezien. Ondanks de overwegend lagere onderwatergewichten en voldoende kaliuminhoud van de knollen waren de aardappelen gevoelig voor stootblauw.