Evolutie van de Belgische voorraden

Transcriptie

1 Evolutie van de Belgische voorraden V. De Blauwer (Inagro), D. Florins (FIWAP), P. Lebrun (FIWAP) Samenvatting Jaarlijks houden FIWAP, CARAH, PCA en Inagro een enquête om de evolutie van de aardappelvoorraden op te volgen tijdens het bewaarseizoen. De enquête laat toe om het percentage en volume afgezette aardappelen na te gaan voor de belangrijkste rassen. Omwille van een lager areaal in combinatie met een lagere opbrengst per ha lag de totale Belgische productie in 2012 iets lager dan het vijfjarig gemiddelde. Direct van het veld weg en na korte bewaring was de vraag naar aardappelen groot. De daarop volgende maanden verliep de afzet minder vlot. De voorraad begin april lag uiteindelijk lager dan het vijfjarig gemiddelde vooral dan bij de vrije aardappelen. Inleiding Om de evolutie van de markt op korte termijn beter te begrijpen werd voor het 16 de jaar op rij een telefonische enquête gehouden begin november 2012, begin februari en april De enquête wordt uitgevoerd door FIWAP en CARAH in Wallonië en door PCA en Inagro in Vlaanderen. Tijdens de enquête in november namen er 213 Belgische aardappeltelers deel (90 in Wallonië en 123 in Vlaanderen), hetgeen een representatief beeld geeft voor gans België. Hiermee wordt in Wallonië 16,8% van het areaal bereikt en 6,1% in Vlaanderen. De enquête tracht zo correct mogelijk het belang van de aardappelteelt per provincie te dekken, alsook het aandeel van de verschillende rassen per regio. Areaal en rassenpakket Het totale Belgische areaal is gedaald tot ruim ha (bron: Statbel en verzamelaanvraag). Dit is een daling van ongeveer 7% t.o.v Vooral het areaal Bintje is gedaald tot ruim ha (-9%). Ook vorig jaar kende het areaal Bintjes een grote daling. Die daling was het grootst voor Vlaanderen. Tot en met 2008 werden meer Bintjes geteeld in Vlaanderen dan in Wallonië. Vanaf 2009 is het zwaartepunt stilaan beginnen verschuiven, waardoor in ,6% van de Bintjes in Wallonië stonden. Het areaal van de andere rassen kent al vele jaren na elkaar een stijging, maar was in 2012 toch voor het eerst licht gedaald tot iets meer dan ha. Opnieuw was de grootste daling waar te nemen in Vlaanderen. Er blijven wel meer andere rassen staan in Vlaanderen (57%) t.o.v. Wallonië. Het areaal van de vroege rassen schommelt sterk van jaar tot jaar en daalde in 2012 ± 11%.

2 Grafiek 1 Evolutie areaal Bintje en andere bewaarrassen (industrie + versmarkt) in Vlaanderen en Wallonië (bron: Statbel en verzamelaanvraag) In de enquête neemt Bintje in Vlaanderen en Wallonië respectievelijk 46 en 60% in van het totale areaal bewaaraardappelen. In Vlaanderen blijft Fontane veruit het grootste ras na Bintje. Fontane neemt in de enquête 18% in binnen het areaal van de andere bewaarrassen. Innovator en Asterix volgen met respectievelijk 10 en 9%. Andere belangrijke rassen in Vlaanderen zijn Felsina, Markies en Challenger. Bij de chipsrassen is het nieuwe ras VR808 voor het eerst veruit de belangrijkste variëteit geworden na Lady Claire. Versmarktrassen blijven in Vlaanderen zeer beperkt. In Wallonië is het ras Innovator al vele jaren het grootste ras na Bintje met 13% in het areaal van de andere rassen. Daarna volgt Fontane (6%) dat sinds een tweetal jaar Asterix heeft voorbijgestoken. Ook Challenger (4%) blijft een aanzienlijk deel van het areaal binnen de enquête innemen. Bij de versmarktrassen worden steeds meer verschillende rassen geteeld. Bij de enquête in november 12 bleken Hansa en Nicola het grootste areaal in te nemen. Tabel 1 Aandeel van de bewaarrassen bij de bevraagde telers (in % van de totale oppervlakte volgens de enquête van november 2012) Vlaanderen Wallonië Bintje 46% 60% Andere industrierassen: 52% 35% Fontane 18% 6% Innovator 10% 13% Asterix 9% 1% Challenger 1% 4% Andere 14% 11% Versmarktrassen 2% 5% (Hansa, Nicola, Annabelle ) LCA 2013

3 Opbrengst per ha Over alle rassen heen (vroege en late) komen we op een gemiddelde opbrengst van 45,7 ton/ha. De opbrengst van de vroege rassen wordt geraamd op 41,3 ton/ha, met veel verschillen tussen de rassen en regio s. Veel hangt ook af van het rooitijdstip bij deze rassen of hun bestemming (veiling, versmarkt of industrie). Volgens de enquête haalde Bintje dit jaar slechts 45,1 ton/ha. Dit cijfer bevestigt de resultaten van de bemonsteringen tijdens het seizoen. De andere bewaarrassen kwamen uit op 49,1 ton/ha. Het planten in 2012 vond plaats in twee perioden namelijk eerste helft april en een tweede golf na half mei (na een periode van overvloedige regen). De laat geplante haalden duidelijk een heel wat lagere opbrengst (Bintje 41 ton/ha in Vlaanderen). Totale productie 2012 De productie wordt berekend aan de hand van het aardappelareaal in combinatie met de opbrengsten per hectare (zie hierboven). De totale Belgische productie consumptieaardappelen werd voor 2012 geraamd op 3,37 miljoen ton. Dit was 22% minder in vergelijking met 2011 toen we te maken hadden met een groot areaal en zeer hoge opbrengsten. We bleven in 2012 ook nipt onder het vijfjarig gemiddelde van 3,5 miljoen ton. Enerzijds was het totale Belgische areaal in 2012 gedaald en anderzijds lag vooral ook de gemiddelde opbrengst per hectare laag. De productie 2012 was daarentegen zeer vergelijkbaar met 2007 en De productie van de vroege rassen deed het met ruim een half miljoen ton even goed als de voorbije jaren. Het was vooral de productie van de Bintjes die dit jaar zo laag lag, nl. op 1,61 miljoen ton. Deze hoeveelheid was dezelfde als in Toen was het areaal Bintje hoger, maar ten gevolge van doorwas lag de opbrengst/ha nog lager. Enkel in 2003 was de productie Bintje nog minder. De productie van de andere rassen lag op 1,21 miljoen ton. Enkel in 2011 werd een hogere productie gehaald. In 2012 viel de opbrengst/ha tegen, maar het areaal lag nog steeds hoger dan 2 jaar geleden. Tabel 2 Evolutie van areaal, opbrengst/ha en totale productie consumptieaardappelen (België) België 2012 Evolutie '11 Areaal (ha) % Vroege % Bintje % Andere % Opbrengst (ton/ha) 45,7-16% 54,2 45,8 46,2 48,4 51,0 Vroege 41,3 0% 41,3 37,1 40,0 39,5 43,7 Bintje 45,1-21% 57,4 46,6 47,6 49,8 53,4 Andere 49,1-14% 56,9 49,1 47,0 51,3 51,1 Opbrengst (ton) % Vroege % Bintje % Andere % Bronnen: Stabel en v erzamelaanvraag (arealen) LCA 2013 PCA/Inagro/Fiwap/Carah (opbrengst/ha)

4 De helft van de productie bewaaraardappelen werd vrij geteeld. Deze 1,4 miljoen ton vrije aardappelen was opnieuw vergelijkbaar met 2006 (en met 2009 en 2010) en lag iets lager dan het vijfjarig gemiddelde. Dit kwam door het gebrek aan overtonnen (lage opbrengst/ha). De hoeveelheid aardappelen onder contract lag dan weer iets hoger dan het gemiddelde. Door het groter aandeel andere rassen zagen we het aandeel aardappelen onder contract toenemen de voorbije jaren. Bij de Bintjes lag 45% onder contract, terwijl dit voor de andere rassen 63% was. Grafiek 2 Belgische productie bewaaraardappelen vrij versus contract Evolutie van de afzet Via extrapolatie (op basis van areaalcijfers, gemiddelde opbrengst uit de enquête, de niet gerooide oppervlakte en de percentages in voorraad) kan een schatting gemaakt worden van het verloop van de netto-voorraden (+35 mm). Afzet van oogst tot 10 november voorraad 10 november Tussen oogst en 10 november werd al 1,3 miljoen ton aardappelen afgeleverd. Dit was evenveel als in 2011 toen er een nooit geziene hoge productie was. De vraag was dus zeer groot. Er werden zowel veel Bintjes als andere rassen geleverd, zowel meer contracten als meer vrij aardappelen aan hoge prijzen. Door de lagere totale productie en de vlotte afzet af land en na korte bewaring, zaten er slechts 1,22 miljoen ton Bintjes in bewaring begin november. Dit was de laagste hoeveelheid van de afgelopen 5 jaar en lag in dezelfde grootorde als De rest van de aardappelen (0,8 miljoen ton) waren andere industrierassen en tafelaardappelen. Dit was een stuk minder dan in 2011, maar wel ton meer in vergelijking met de jaren daarvoor ( 07-10). Alle rassen samen betekende dit een voorraad begin november van 2,02 miljoen ton wat lager is dan het jaar voordien of lager dan het vijfjarige gemiddelde. Ruim de helft hiervan ligt in Vlaanderen (51%).

5 Van die totale voorraad begin november lag iets meer dan de helft nog vrij. Dit betekent dat er ruim ton minder vrije aardappelen in bewaring lagen t.o.v. de voorbije 5 jaar. Bij de hoeveelheid contracten zagen we dezelfde tendens als bij de andere rassen : heel wat minder contracten nog in voorraad. Namelijk slechts evenveel als het gemiddelde van 2007 tot 2011 en heel wat minder dan vorig seizoen. Uitgedrukt in procenten bedroeg de voorraad (alle rassen) op10 november 12 72% van de totale initiële productie. Dit is lager dan de voorbije jaren (79% in 2011, 5-jarig gemiddelde is 80%). Grafiek 3 Afgeleverde hoeveelheid vóór 10 november (links) voorraad 10 november (rechts) Afzet tussen november, december en januari voorraad 1 februari Tussen 10 november en 1 februari werd ton aardappelen afgeleverd. Dit was evenveel als het gemiddelde van de voorbije 5 jaar maar heel wat minder dan in 2010 en Ten opzichte van de voorbije 5 jaar werden tijdens nov-dec-jan duidelijk meer andere rassen afgezet ( ton), maar wel minder Bintjes ( ton). Ten opzichte van de voorbije jaren werden er in die drie maanden een gemiddelde hoeveelheid vrije aardappelen afgeleverd. De totale Belgische voorraad werd begin februari geschat op 1,26 miljoen ton aardappelen. Dit betekende dat minder dan de helft (45%) van de totale productie bewaaraardappelen in 2012 nog in stock lag. Deze voorraad lag ruim lager dan het gemiddelde van de voorbije 5 jaar en was tevens de laagste van de afgelopen jaren. Deze lage voorraad was het gevolg van de lage productie 2012 en de grote hoeveelheid geleverde aardappelen van het veld weg en na korte bewaring. Ruim ton van de voorraad (=65%) waren Bintjes. Dit was heel wat minder dan de afgelopen vijf jaar en was volledig toe te schrijven aan de kleine voorraad vrije Bintjes. Ook de voorraad andere rassen lag onder het vijfjarig gemiddelde, waarvan slechts 1/3 nog vrij. Sedert 2006 is er een stijging van de hoeveelheid gecontracteerde aardappelen, maar dit was in 2012 teruggevallen tot het 5-jarig gemiddelde en ton minder dan de voorbije 2 jaar. Bij de vrije aardappelen was het verschil veel groter: ton minder dan het 5-jarig gemiddelde en ton minder dan in Iets meer dan de helft van de voorraad lag begin februari nog vrij (normaal ± 60%).

6 Grafiek 4 Afgeleverde hoeveelheid nov-dec-jan (links) voorraad 1 februari (rechts) Afzet februari en maart voorraad 1 april Tijdens de maanden februari en maart 2013 werden duidelijk minder aardappelen afgeleverd. Redenen waren onder andere: de dalende marktprijs, koude temperaturen waardoor men de loods liever zo veel mogelijk dicht hield en de zeer beperkte vraag vanuit de Belgische industrie. Er werd slechts ton aardappelen afgezet, wat bijna ton minder was dan het gemiddelde van de voorbije 5 jaar in dezelfde periode. Vooral het aandeel afgeleverde Bintjes lag zeer laag en opnieuw meer specifiek de vrije Bintjes. De totale Belgische voorraad werd begin april geraamd op ton. Dit betekende dat er ton minder in voorraad lag dan de voorbije 5 jaar op dat zelfde moment; zelfs met de beperkte afzet in februari en maart. Het vijfjarig gemiddelde werd wel in belangrijke mate omhoog getrokken door De voorraad begin april lag net iets lager dan in 2010 en Bijna ton van de voorraad (=64%) bestond uit Bintje. Dit was bijna ton minder dan het vijfjarig gemiddelde, wat bijna volledig toe te schrijven was aan de lagere hoeveelheid vrije Bintjes. Ook van de andere rassen is de voorraad iets lager ( ton) met name ook hier weer de vrije aardappelen. Vooral de hoeveelheid vrije aardappelen in stock was lager. Net als in februari lag de helft van de huidige voorraad nog vrij (naar schatting ton). Dit was bijna ton minder dan de voorbije jaren. De hoeveelheid contractaardappelen op 1 april was vergelijkbaar met het vijfjarig gemiddelde. Grafiek 5 Afgeleverde hoeveelheid februari en maart (links) voorraad 1 april (rechts)

7 Besluit Oogst 2012 zorgde voor een totale productie van 3,4 miljoen ton wat nipt onder het vijfjarig gemiddelde lag. De helft van de productie bewaaraardappelen werd vrij geteeld. De vraag naar aardappelen van het veld weg en na korte bewaring was meteen groot. Er werden meer Bintjes en meer andere rassen geleverd, maar ook meer contracten én meer vrije aardappelen. Door de iets lagere totale productie en de vlotte afzet kort na oogst, lag de voorraad in november op het laagste peil van de afgelopen 5 jaar (vooral Bintje). Tijdens november, december en januari werden evenveel aardappelen afgeleverd als er gemiddeld in die periode werden afgeleverd de voorbije 5 jaar. Er werden wel duidelijk meer andere rassen afgezet en minder Bintje. De voorraad begin februari bleef hiermee ruim onder het vijfjarig gemiddelde. De afzet tijdens februari en maart verliep heel wat minder vlot door onder andere de lage vrije marktprijs, de koude en beperkte vraag. Toch bleef de voorraad vrije aardappelen begin april lager dan het vijfjarig gemiddelde. Grafiek 6 Verloop afzet van consumptieaardappelen oogst 2012 in België