Visio Onderwijs. Schoolgids

Transcriptie

1 Visio Onderwijs Schoolgids

2 Schoolgids Visio Onderwijs Rotterdam /

3 Deel 1 / Algemeen 4 Voorwoord 4 Deel 2 / Visio Onderwijs Rotterdam 15 Onze school 15 Speciaal onderwijs 16 Voortgezet speciaal onderwijs 23 Expertise van onze school 32 Onderwijsopbrengsten 35 In- en uitstroom en bestendiging 37 Ambulant onderwijskundige begeleiding 39 Onderwijskundige ontwikkelingen 40 Ouderparticipatie 40 Ons team 42 Samenwerking met andere partners 43 Overige zaken 46 Praktische zaken van A tot Z 51 2

4 Deel 3 / Bijlagen 55 Routebeschrijving 60 3

5 Deel 1 / Algemeen Voorwoord Voor u ligt de schoolgids van Visio Onderwijs. Visio Onderwijs maakt deel uit van Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen. Leerlingen met een visuele beperking, al dan niet in combinatie met een andere beperking, kunnen bij ons terecht tijdens hun volledige onderwijsloopbaan. Wij bieden primair onderwijs en voortgezet onderwijs aan op scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs, evenals ambulante onderwijskundige begeleiding voor kinderen die onderwijs volgen op reguliere of speciale scholen uit een van de andere clusters. Ook bieden we ambulante ondersteuning in het vervolgonderwijs (mbo, hbo en universiteit). Deze schoolgids geeft uitgebreide informatie over onze scholen voor kinderen en jongeren met een visuele en/of meervoudige beperking. De schoolgids biedt praktische informatie en maakt duidelijk wat Visio Onderwijs de leerling en zijn ouders te bieden heeft. Ontwikkelen van vaardigheden en mogelijkheden Het onderwijs op de Visio-scholen sluit nadrukkelijk aan bij het onderwijs op reguliere scholen. Op aangepaste wijze hanteren wij dezelfde kerndoelen als in het regulier basisonderwijs gelden. Voor leerlingen vanaf twaalf jaar is er de mogelijkheid om praktijkonderwijs, vmbo of havo te volgen. Daarbij richten we ons op een positief resultaat op het reguliere eindexamen. Leerlingen met een (ernstige) meervoudige beperking kunnen deelnemen aan praktisch onderwijs, gericht op het ontwikkelen van (arbeidsmatige) vaardigheden. We stimuleren kinderen en jongeren om hun talenten en mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten. Dat doen we in de gebruikelijke schoolse vakken, maar we scholen de leerlingen ook in sociale en praktische vaardigheden. De leerlingen werken zowel zelfstandig als samen met andere leerlingen aan hun sociaal-emotionele, motorische en zintuiglijke ontwikkeling. We vinden het van groot belang de leerlingen te stimuleren tot maximale zelfstandigheid en zelfontplooiing. Dit wordt onder andere zichtbaar bij het werken met passende dag- en weektaken. Onderwijs aan onze leerlingen is maatwerk, dat groepsgericht wordt ingevuld. Het onderwijs bieden we in kleine groepen aan, waarbij ruimte is voor het tempo en ontwikkelingsniveau van iedere leerling. We vinden het belangrijk dat kinderen en jongeren met plezier naar school gaan. Dit is een voorwaarde voor elke leerling om zich goed te ontwikkelen en goed te kunnen leren. We hechten daarom veel belang aan een goede relatie met de leerlingen en met u als ouder. Waar mogelijk werken we graag met u samen. We nodigen u en uw kind dan ook van harte uit om uw verwachtingen met ons te delen en vorm te geven. Werken aan perspectief Visio Onderwijs heeft de ambitie en de taak systematisch en doelgericht te werken aan het maximaliseren van prestaties van de leerlingen. We stellen hoge, realistische doelen voor onze leerlingen en onze scholen. Leerlingen uitdagen en planmatig handelen doen we op basis van een analyse van de prestaties van de leerling. Het zogenaamde ontwikkelingsperspectiefplan (OPP) is richtinggevend voor het onderwijs dat we uw kind aanbieden. Hierin geven we aan op welk niveau de leerling werkt en wat het verwachte uitstroomperspectief is. Dit plan komt in samenspraak met de leerling en u als ouder tot stand. Op vaste momenten in het jaar meten wij de ontwikkeling van uw kind, zodat u zijn voortgang en ontwikkeling kunt volgen. Zo bent u ervan verzekerd dat we uw kind optimaal stimuleren om binnen de eigen mogelijkheden, maximaal te presteren. Hierover leggen we niet alleen verantwoording af aan u en uw kind, maar ook aan de samenleving. Dit laatste doen we door alle 4

6 Deel 1 / Algemeen vereiste gegevens op het gebied van instroom, doorstroom en uitstroom aan de Inspectie van het Onderwijs aan te leveren. Kwaliteit van onderwijs Onze onderwijskwaliteit meten wij regelmatig. Dit doen we door het afnemen van gevalideerde tests, het regelmatig uitvoeren van tevredenheidsonderzoeken en het afleggen van verantwoording aan de Inspectie van het Onderwijs. Met het afgeven van een basisarrangement voor iedere Visio-school heeft de inspectie geoordeeld dat wij voldoen aan de gestelde kwaliteitsnormen. Toch willen wij ons graag blijven verbeteren. Wij nodigen u en uw kind dan ook van harte uit om tips, opmerkingen en kritische noten met ons te delen. Daarmee stelt u ons in staat om voor alle leerlingen binnen Visio Onderwijs, het beste onderwijs te realiseren en daarmee optimale kansen te creëren voor een goede en passende toekomst. En dat doen we graag! We wensen u en uw kind een goed schooljaar toe. Mede namens de Raad van Bestuur, Algemene directie Onderwijs, Koninklijke Visio Marcel Janssen en Marjan van den Haak 5

7 Koninklijke Visio, expertisecentrum voor slechtziende en blinde mensen Perspectief voor iedereen In Nederland krijgen jaarlijks duizenden mensen te maken met blijvende slechtziendheid of blindheid. Wanneer iemand slecht ziet of helemaal blind wordt, heeft dat ingrijpende gevolgen voor wonen, werken, ontspanning, onderwijs, opvoeding en mobiliteit. Op al deze terreinen biedt Koninklijke Visio ondersteuning. Onze diensten zijn er voor kinderen en volwassenen die slechtziend of blind zijn. Ook mensen die naast een visuele beperking een andere beperking hebben, kunnen bij ons terecht. Met vakmanschap en bezieling begeleiden wij onze cliënten en leerlingen bij een zo zelfstandig mogelijk leven. Mensen die persoonlijk of professioneel betrokken zijn bij iemand met een visuele beperking, kunnen bij Visio terecht voor advies, ondersteuning en deskundigheidsbevordering. In onze dienstverlening staat de vraag van de leerling en de cliënt centraal. Samen zoeken we naar de beste oplossing. Voor meer informatie over onze dienstverlening verwijzen wij u naar onze website: Het onderwijs van Koninklijke Visio Visio Onderwijs kent drie onderwijsinstellingen (drie brin-nummers). Deze onderwijsinstellingen verzorgen speciaal onderwijs, voorgezet speciaal onderwijs en ambulante onderwijskundige begeleiding aan leerlingen met een visuele beperking en aan leerlingen die naast een visuele beperking, ook een verstandelijke of andere beperking hebben. In de wet wordt dit onderwijs cluster 1 genoemd. De wet en het ministerie hanteren voor de leerlingen van cluster 1 de terminologie visueel gehandicapt en meervoudig gehandicapt. Binnen Visio kiezen we in plaats daarvan voor mensen/leerlingen met een visuele beperking en mensen/leerlingen met een meervoudige beperking. In deze schoolgids spreken we daarom over visueel beperkt en meervoudig beperkt. Op enkele plekken wordt meervoudig beperkt in deze schoolgids afgekort als mb. Indeling Visio Onderwijs Ruim tweeduizend kinderen ontvangen onderwijs of onderwijskundige begeleiding van Visio. Bijna 75 procent van de kinderen met een visuele beperking neemt deel aan thuisnabij onderwijs, mede dankzij de ambulante onderwijskundige begeleiding van Visio. Dit kan op een reguliere school zijn of op een speciale school buiten Visio. Daarnaast heeft Visio eigen onderwijslocaties voor (voortgezet) speciaal onderwijs aan leerlingen met visuele beperkingen of meervoudige beperkingen in Amsterdam, Breda, Grave, Haren, Huizen en Rotterdam. Instellingsplan Voor alle scholen van Visio Onderwijs bestaat een gezamenlijk plan voor de periode tot medio 2015: het instellingsplan. Daarin staan de visie en de missie van het onderwijs verwoord. Bovendien geeft het de accenten aan voor de komende jaren. De schoolgidsen en jaarplannen zijn afgeleid van het instellingsplan. Het plan is te verkrijgen op de onderwijslocaties, of te downloaden via In het schooljaar is een nieuw strategisch meerjarenbeleidsplan voor Visio Onderwijs ontwikkeld. 6

8 Deel 1 / Algemeen Onze missie blijft meedoen mogelijk maken. Door diverse ontwikkelingen binnen de scholen en de ambulante onderwijskundige begeleiding (aob) merken we de laatste jaren op de speciale scholen een krimp van de leerlingaantallen. Dat vraagt om creatieve oplossingen voor het behoud van een volledig onderwijsaanbod. Met nieuwe vormen van ondersteuning en meer maatwerk op reguliere en speciale scholen, willen we bereiken dat meer leerlingen met visuele beperkingen dicht bij huis onderwijs kunnen volgen. In het nieuwe instellingsplan gaan we nader in op deze ontwikkelingen. wiskundekolommen in braille 7

9 Het onderwijsaanbod Visio Onderwijs heeft in zes gemeenten onderwijslocaties van waaruit we onderwijs aanbieden. Op de onderwijslocaties is het volgende onderwijsaanbod beschikbaar: so vso so-mb vso-mb Amsterdam X X Breda X X Grave X X X X Haren X X X Huizen X X X X Rotterdam X X X X so = speciaal onderwijs vso = voortgezet speciaal onderwijs so-mb = speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking vso-mb = voortgezet speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking Speciaal onderwijs Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen van de kerndoelen primair onderwijs, waarbij de wijze van aanbieden is aangepast voor leerlingen met een visuele beperking. Voortgezet speciaal onderwijs Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen van de eindtermen voortgezet onderwijs (praktijkonderwijs, vmbo, havo), waarbij de wijze van aanbieden is aangepast voor leerlingen met een visuele beperking. Het voortgezet speciaal onderwijs bereidt leerlingen voor op doorstroom naar het vervolgonderwijs (uitstroomprofiel vervolgonderwijs) of op het gaan uitoefenen van een (beschermde) functie op de arbeidsmarkt (arbeidsmarktgericht uitstroomprofiel). Speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking Het onderwijsaanbod is gericht op het behalen van de kerndoelen so-mb, waarbij de wijze van aanbieden is aangepast voor leerlingen met een visuele beperking. Er zijn vijf leerroutes. Deze zijn ingericht naar ontwikkelingsleeftijd. Voortgezet speciaal onderwijs voor leerlingen met een meervoudige beperking Het vso-mb bestaat uit vijf leerroutes ingericht naar ontwikkelingsleeftijd waaraan uitstroomprofielen zijn verbonden. Het onderwijsaanbod richt zich op een goede voorbereiding op wonen, werken, samenleven en invulling geven aan de vrije tijd. Afhankelijk van de leerroute vindt uitstroom plaats naar belevingsgerichte, activerende of arbeidsmatige dagbesteding of naar een beschermde arbeidsplaats. Leerlingenaantallen Visio geeft onderwijs aan circa 500 leerlingen en ambulante onderwijskundige begeleiding aan ongeveer leerlingen. Het aantal leerlingen dat onderwijs volgt op een van onze onderwijslocaties daalt sinds enkele jaren licht. De daling wordt vooral ingegeven door demografische ontwikkelingen. Tevens heeft ons streven naar integratie van leerlingen in het regulier onderwijs tot gevolg dat minder leerlingen speciaal onderwijs volgen bij Visio. Om u een indruk te geven van de grootte van de onderwijslocaties en de ontwikkeling in leerlingenaantallen ziet u hieronder een overzicht van de aantallen per locatie, over de afgelopen zes jaar Amsterdam Breda Grave Haren Huizen Rotterdam Totaal Visio onderwijs streeft naar onderwijs dicht bij huis. Dit betekent dat we integratie in het reguliere onderwijs proberen te bevorderen. Dit doen we door het bieden van ambulante onderwijskundige begeleiding (aob) in alle onderwijsvormen in Nederland. Op deze manier maakt circa 75 procent van onze leerlingen gebruik van thuisnabij onderwijs met ambulante onderwijskundige begeleiding. Ambulante onderwijskundige begeleiding wordt geboden aan leerlingen en hun leraren in het basisonderwijs, voortgezet onderwijs, middelbaar beroepsonderwijs, overig (voortgezet) speciaal onderwijs en aan 8

10 Deel 1 / Algemeen hogescholen en universiteiten. Het resultaat van ons streven naar maximale integratie is een groeiend leerlingenaantal in de aob. De verwachting is dat in de komende jaren het aantal aob-leerlingen zich zal stabiliseren. Hieronder ziet u een overzicht van de ontwikkeling van de leerlingenaantallen in de aob van Visio. De aob wordt vanuit de regio s Noord-, Midden- en Zuid-Nederland aangeboden. Ambulante onderwijskundige begeleiding Regio Zuid Regio Midden Regio Noord Totaal

11 10

12 Deel 1 / Algemeen Visie op onderwijs - waar Visio Onderwijs voor staat Perspectief voor elk kind Perspectief voor elk kind is een belangrijk uitgangspunt van ons onderwijs. We willen als onderwijsinstelling ieder kind, ongeacht de individuele beperkingen, een perspectief voor de toekomst bieden. Elk kind is anders en heeft een eigen ontwikkeling. Die ontwikkeling en de ondersteuningsvragen van de leerling staan centraal en geven richting aan het onderwijs. Uiteraard binnen de wettelijke kaders. Daarbij vindt er een dialoog plaats tussen de leerling, de ouders en de onderwijsmedewerkers. Binnen ons onderwijs is niet alleen aandacht voor kennisontwikkeling, maar ook voor zintuiglijke, sociaal-emotionele en lichamelijke ontwikkeling. Hiermee ondersteunen en begeleiden we kinderen in hun groei naar zelfredzaamheid en zelfstandigheid. Elke leerling moet de beste mogelijkheden krijgen om tot ontwikkeling te komen en binnen zijn mogelijkheden kunnen participeren in de samenleving. We bevorderen het verantwoordelijkheidsgevoel van onze leerlingen. Ze doen op school, behalve kennis, ook vaardigheden op waarmee ze een sociaal netwerk kunnen opbouwen, kunnen samenwerken en voorbereid zijn op de thema s wonen, werken, vrije tijd en burgerschap. Leren leren Leren leren is een belangrijk concept in ons onderwijsprogramma. Het heeft drie pijlers: Leerling-initiatief: leerlingen nemen regie over hun eigen leerproces (passend bij hun ontwikkelingsniveau). Leerkracht is coach: de leerkracht bewaakt het leerproces en coacht de leerling in zijn ontwikkeling. Rijke leeromgeving: de leeromgeving en leerstof zijn rijk; ze activeren en prikkelen. Kenmerkend zijn de grote inbreng en de betrokkenheid van leerlingen. We sluiten zo goed mogelijk aan bij hun kennis- en belevingswereld. We begeleiden ze naar het zo zelfstandig mogelijk kunnen opdoen van nieuwe kennis en vaardigheden en naar het zelf kunnen oplossen van problemen. Dit niet alleen tijdens hun schoolloopbaan, maar in alle leer- en leefsituaties. Bij het leren leren zijn de vragen en keuzes van uw kind (of van u als ouder) meer dan voorheen bepalend voor de planning en uitvoering van het onderwijs. Gewoon waar het kan, speciaal waar het moet We vinden het belangrijk dat een kind naar díe onderwijssetting gaat, waarbinnen het de beste kansen en mogelijkheden heeft om tot ontplooiing te komen. Voor het ene kind is dit het reguliere onderwijs, dichtbij huis, in combinatie met ambulante onderwijskundige begeleiding. Voor een ander kind is dit (tijdelijk) het speciaal of voortgezet speciaal onderwijs van Visio. Binnen onze scholen is het onderwijs gewoon waar het kan, speciaal waar het moet. De meeste methoden die we gebruiken binnen het speciaal onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs sluiten aan bij het reguliere basis- en voortgezet onderwijs. Hierdoor is het voor leerlingen gemakkelijker om eventueel de overstap naar het reguliere onderwijs te maken. Pedagogisch klimaat en veiligheid Visio Onderwijs vindt het belangrijk een schoolklimaat te creëren waarin leerlingen zich veilig, gerespecteerd en gewaardeerd voelen. Wederzijds respect en aandacht voor het ontwikkelen van sociale vaardigheden en weerbaarheid dragen bij aan een sociaal veilige omgeving. We nemen leerlingen serieus en vinden het belangrijk dat ze zich gesteund voelen door hun medeleerlingen en leerkrachten. De gewenste sfeer is het uitgangspunt voor de manier waarop we met elkaar omgaan: hoe leerkrachten met leerlingen omgaan, leerlingen met elkaar en leerkrachten onderling. Wanneer we signaleren dat een leerling of leerkracht het klimaat negatief beïnvloedt, spreken we hem daarop aan. Sociale veiligheid omvat meerdere aspecten waaronder het voorkomen van pesten, agressie en seksuele intimidatie. We hechten veel waarde aan het voorkomen en signaleren van seksueel ongewenst en grensoverschrijdend gedrag. Daarom worden beleid en protocollen onder de aandacht 11

13 gehouden van de leerkrachten en vindt er periodiek scholing plaats. Ook het voorkomen, signaleren en aanpakken van pesten heeft onze actuele aandacht. Het thema bespreken we periodiek in teamvergadering en in de klas met de leerlingen. Hierbij maken we gebruik van het programma Leefstijl en het anti-pestprogramma Sta op tegen Pesten; voor de leerlingen met meervoudige beperkingen wordt onderzocht welk programma het meest passend is en aansluit. De scholen maken gebruik van een pestprotocol waarin een stappenplan is opgenomen ingeval pesten gesignaleerd wordt. Verder heeft iedere school een medewerker aangewezen als coördinator van beleid om pesten tegen te gaan en als aanspreekpunt voor leerlingen, ouders en medewerkers. Jaarlijks wordt met een instrument de veiligheidsbeleving gemeten onder leerlingen, medewerkers en ouders, wat input geeft voor eventuele aanpassingen of verbeteringen. Naast een sociaal veilige omgeving willen we onze leerlingen met een visuele beperking ook een fysiek veilige omgeving bieden waarin ze veilig kunnen bewegen en waarop ze blindelings kunnen vertrouwen. Dit betekent dat we onder andere van onze leerlingen en leerkrachten verwachten dat ze lesmaterialen gestructureerd opbergen en hun eigen spullen opruimen. De gebouwen zijn voorzien van (tactiele) verwijzers en markeringen, zodat leerlingen de weg goed kunnen vinden. De scholen beschikken over een leerlingenraad, een spreekbuis voor en door leerlingen, die in gesprek gaat met de locatieleiding over wat de leerlingen bezighoudt op school. Hierdoor kunnen we signalen snel oppakken. Zorg in Onderwijs Veel leerlingen hebben niet alleen behoefte aan het volgen van kwalitatief goed onderwijs, maar ook aan zorg. Voor een gewone school is lesgeven en zorg bieden aan uw kind soms moeilijk te combineren. Door het brede dienstenpakket van Visio (naast Onderwijs ook Revalidatie & Advies en Wonen & Dagbesteding) hebben we de mogelijkheid om op onze Visio-scholen zowel onderwijs als zorg te bieden. Binnen Visio streven we naar een optimale samenwerking tussen Onderwijs en Zorg. Eén kind, één plan is ons uitgangspunt. Hierbij nemen we de wettelijke kaders vanuit onderwijs in acht, zodat we onderwijstijd voor ieder kind effectief kunnen inzetten. Medisch handelen Visio wil zo goed mogelijk aansluiten bij de zorgbehoefte van leerlingen. Uiteraard zijn we hierin zo zorgvuldig mogelijk. Vanuit de overheid zijn er regels opgesteld waar scholen zich aan moeten houden bij het uitvoeren van medische handelingen. Met medische handelingen bedoelen we handelingen die op voorschrift van een arts uitgevoerd moeten worden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het toedienen van medicijnen, het toedienen van (oog)druppels, het aanbrengen van huidzalf of het geven van sondevoeding. De afspraken rondom medische handelingen zijn als volgt: - Als op voorschrift van een arts bij een leerling één of meerdere medische handelingen onder schooltijd verricht moeten worden, is het nodig dat de school beschikt over een uitvoeringsverzoek van de ouders. Daarnaast moet het een expliciet onderdeel zijn van het ontwikkelingsperspectiefplan van de leerling, dat door de ouders is ondertekend. Beide documenten dienen in het leerling-dossier aanwezig te zijn. Wanneer deze niet aanwezig zijn, zal de school de ouders hier om vragen. Ook wanneer de leerling de handeling zelf kan uitvoeren, moeten deze documenten opgenomen zijn in het leerling-dossier. - Visio is ervoor verantwoordelijk dat bekwaam en bevoegd personeel de medische handelingen uitvoert. Dit gebeurt volgens de algemene aanwijzingen die zijn opgenomen in protocollen. Bij het uitvoeren van de handelingen wordt ook rekening gehouden met de individuele behoeften van de leerling zoals vermeld in het individueel ondersteuningsplan. - Het uitvoeren van een medische handeling zonder uitvoeringsverzoek van de ouders is niet toegestaan. Om die reden worden in de scholen van Visio geen paracetamol, geen andere zelfzorggeneesmiddelen en geen 12

14 Deel 1 / Algemeen homeopathische middelen toegediend zonder uitvoeringsverzoek en ingevuld ondersteuningsplan. Aanmeldingsprocedure en toelatingscriteria Wanneer u een kind met een visuele beperking wilt aanmelden voor (ondersteuning in) onderwijs, kunt u bellen met het Cliëntservicebureau van Visio ( ). Een medewerker brengt uw vragen in kaart en geeft informatie over het aanmeldproces en de onderzoeken die er deel van uitmaken. De Commissie van Onderzoek, die bestaat uit een schoolleider, gedragswetenschapper, oogarts en maatschappelijk werker, beoordeelt de aanmelding. Met inbreng van de expertise van de verschillende leden, komt de commissie tot een besluit over de toelating tot onderwijs of ambulante onderwijskundige begeleiding van Visio. Het kan zijn dat het kind regulier onderwijs kan volgen met ondersteuning van een ambulant onderwijskundig begeleider. Het is ook mogelijk dat het kind een dusdanige beperking ondervindt van zijn visus, dat we onderwijs het beste op een van de onderwijslocaties van Visio kunnen bieden. De Commissie van Onderzoek hanteert bij haar besluit de toelatingscriteria van cluster 1 tevens de hulpvraag van het kind en de vragen en behoeften van u als ouder. De commissie neemt binnen zes weken na aanmelding en ontvangst van het onderwijskundig rapport van de huidige school en de actuele oogheelkundige gegevens een besluit over toelating. Passend Onderwijs Binnen het primair en voortgezet onderwijs (po en vo) zijn regionale samenwerkingsverbanden gevormd waarin ook de speciale scholen voor leerlingen met lichamelijke beperkingen, verstandelijke beperkingen en gedragsproblematiek zijn opgenomen. De scholen voor leerlingen met visuele beperkingen (cluster 1) en de scholen voor leerlingen met auditieve beperkingen (cluster 2) maken hier geen onderdeel van uit, maar zijn zelfstandig. Dit heeft te maken met de relatief kleine omvang van deze doelgroepen en dus ook de beperkte omvang van deze clusters, in combinatie met de specifieke expertise die nodig is. Visio Onderwijs werkt samen met de samenwerkingsverbanden in het po en vo. We vinden het immers belangrijk dat een visuele beperking bij een kind tijdig wordt gesignaleerd en dat snelle aanmelding bij Visio Onderwijs plaatsvindt, zodat we een kind snel kunnen ondersteunen bij zijn schoolloopbaan. Voldoet het kind aan de toelatingscriteria, dan zullen we bekijken welke ondersteuning en expertise nodig zijn om het onderwijs voor de leerling zo toegankelijk mogelijk te maken. Binnen de samenwerkingsverbanden zoeken we naar nieuwe hybride vormen van onderwijs en onderwijsondersteuning. Zo loopt in Noord- Nederland een pilot Vso in de eigen regio die het voor kinderen die voorheen aangewezen waren op het speciaal onderwijs mogelijk maakt om dicht bij huis naar het voortgezet onderwijs te gaan. Kwaliteitszorg Visio Onderwijs werkt systematisch en doelgericht aan het maximaliseren van de prestaties van de leerlingen. We stellen hoge, realistische doelen voor onze leerlingen en onze scholen. Uitdagen en planmatig handelen doen we op basis van een analyse van de prestaties van de leerling. Om dit te optimaliseren geven we uitvoering aan de projecten bouwen aan een adaptieve school en opbrengstgericht werken. Bouwen aan een adaptieve school (BAS) Op alle onderwijslocaties van Visio krijgt adaptief onderwijs vorm volgens de systematiek van BAS (bouwen aan een adaptieve school). In teambijeenkomsten werkt het team gedurende een aantal schooljaren, met begeleiding van het Seminarium voor Orthopedagogiek, aan zeven ontwikkelingslijnen. Deze ontwikkelingslijnen, die gaandeweg steeds verder invulling krijgen, zijn: Structuur: inrichting en aankleding van de klas en voorspelbaar handelen als leerkracht, weekplanning et cetera. Interactie: met de individuele leerlingen, met een groep leerlingen, met ouders (doorgaan- 13

15 de lijn bij onder andere de ontwikkeling van een positief zelfbeeld en bij het werken met een portfolio). Zelfstandige leerhouding: leerlingen leren omgaan met regels, afspraken, tijdsbewustzijn en planning; begeleiden leerlingen in het zelfstandig leren, wat hen weer voorbereidt op het zelfgestuurd leren. Instructie: inhoud en organisatie van het instructieproces, effectief benutten instructietijd, omgaan met verschillen tussen leerlingen, diverse instructiemodellen kunnen hanteren. Samenwerkend leren: faciliteren dat leerlingen van elkaar leren in verschillende situaties zoals zelfontdekkend leren in homogene of heterogene groepen, in tandems, in tafelgroepen of klasdoorbrekend. Planningssysteem: afstemmen leerlingenzorg op de groei en ontwikkeling van de leerling. Teamleren: komen tot een lerende organisatie om als team kennis en ervaring met elkaar te delen en daarvan te delen. BAS richt zich op een optimale afstemming van het onderwijs op de leerling, op borging van kwaliteitsdocumenten en op een effectieve en efficiënte inrichting van het onderwijs. Opbrengstgericht werken In lijn met de Wet kwaliteit (V)SO geeft Visio Onderwijs invulling aan opbrengstgericht werken. Cluster 1 (onderwijs aan leerlingen met een visuele beperking) heeft hiervoor een ontwikkeltraject ingericht waaraan alle onderwijslocaties en de ambulante onderwijskundige begeleiding van Visio Onderwijs deelnemen. Voor een deel gaat het in dit traject om het formuleren van clusterstandaarden voor opbrengsten van vakken zoals rekenen/wiskunde, taal/nederlands/engels en sociaal-emotionele ontwikkeling/zelfredzaamheid. Maar het gaat ook om nieuwe waarden en om de overtuiging dat opbrengstgericht werken een bijdrage levert aan het beste onderwijs en aan de beste begeleiding van leerlingen met een visuele beperking. Meer planmatig en doelgericht handelen op basis van analyse van prestaties staat binnen opbrengstgericht werken centraal. Het gaat 14 om het systematisch analyseren op leerling-, groeps-, locatie-, instellings- en clusterniveau. Het planmatig werken krijgt in de dagelijkse praktijk vorm en is gericht op het verhogen van opbrengsten vanuit het groepsplan, de leerlijnen en de zorgstructuur. In het ontwikkelingsperspectiefplan van de leerling staat beschreven wat het verwachte uitstroomniveau van de leerling is. Dit is het doel waar we naartoe werken. Jaarlijks evalueren we dit plan met de ouders (en de leerling) en bekijken we welke aanpassingen in het onderwijs of de begeleiding nodig zijn om dit doel te kunnen behalen. De insteek van opbrengstgericht werken is dat het onze leerlingen daadwerkelijk oplevert. Door hoge doelen te stellen, willen we leerlingen beter voorbereiden op de maatschappij, het vervolgonderwijs, arbeid of dagbesteding. Dit sluit naadloos aan op ons streven om meedoen mogelijk te maken. Inspectie van het Onderwijs De Inspectie van het Onderwijs houdt toezicht op de kwaliteit van het onderwijs en dus ook op de kwaliteit binnen Visio Onderwijs. Zij controleert of alle leerlingen onderwijs krijgen van voldoende kwaliteit of scholen voldoen aan de wet- en regelgeving en of hun financiën op orde zijn. Daarnaast rapporteert de Inspectie over ontwikkelingen in het onderwijs, met als doel het onderwijs als geheel te verbeteren. De Inspectie hanteert voor Visio Onderwijs het toezichtskader voor het (voortgezet) speciaal onderwijs, waarin het waarderingskader voor het speciaal onderwijs en het waarderingskader voor het voortgezet speciaal onderwijs zijn opgenomen. Jaarlijks maakt de Inspectie een risicoanalyse van een onderwijslocatie en bespreekt deze met de Raad van Bestuur van Visio. Mochten er geen risico s zijn, dan zal de Inspectie het basisarrangement continueren. Als de Inspectie gedurende vier jaar een onderwijslocatie niet bezocht heeft vanwege een themaonderzoek of het onderzoek voor het onderwijsverslag, dan brengt de Inspectie een vierjaarlijks bezoek aan de onderwijslocatie. In dat bezoek gaat de Inspectie in op het opbrengstgericht werken binnen de onderwijslocatie.

16 Deel 2 / Visio Onderwijs Rotterdam Onze school voorkant van de school Visio onderwijs Rotterdam Heindijk PM Rotterdam T F onderwijsrotterdam@visio.org Directie en coördinatie Locatieleider/ adjunct-directeur: Ulco van der Ende Coördinator so: Gyntha Goertz Coördinator mb: Ingrid Stekelenburg Coördinator vso: Jacco van der Hoogt Locatie en gebouw Onze school staat in de deelgemeente IJsselmonde. Het schoolgebouw bestaat uit twee verdiepingen. Op de begane grond bevinden zich de klas- en vaklokalen. We beschikken onder andere over een lokaal voor handvaardigheid en techniek, een natuurkunde/ scheikundelokaal en een leskeuken. Op de eerste verdieping bevinden zich de gymzaal, de bijbehorende kleedkamers, een fitnessruimte, een muzieklokaal en een praktijklokaal. Onze school in Rotterdam is in de eerste plaats een gewone school waar kinderen spelen, leren en zich ontwikkelen. Toch is het óók een heel speciale school. De visuele beperking van de leerlingen vraagt om een aanpassing van het onderwijs. In het regulier onderwijs wordt steeds meer gebruik gemaakt van visueel aantrekkelijk materiaal en methoden. Voor kinderen en jongeren met een visuele beperking kan dat problemen opleveren. Het schoolteam staat dagelijks voor de taak de ziende wereld voor onze leerlingen begrijpelijker te maken. Daarbij houden we rekening met de mogelijkheden en beperkingen van iedere leerling. Behalve een visuele beperking, hebben onze leerlingen vaak andere beperkingen. Ze hebben bijvoorbeeld leerproblemen, sociaal-emotionele problemen, of een ziekte die aanpassingen vergt. Dat maakt het onderwijs speciaal én aangepast aan de mogelijkheden van iedere leerling. Aantal leerlingen per 1 oktober 2014 so leerlingen (incl. so mb) 48 Voortgezet speciaal onderwijs (inclusief vso-mb) 75 Totaal 123 Afdelingen en groepssamenstelling De afdeling so bestaat uit 4 groepen, de kleine reus, de torteltuin, villa kakelbont en de musketiers. De leerlingen zijn ingedeeld op leeftijd en niveau van ontwikkeling. De afdeling mb bestaat uit eveneens uit 4 groepen, rupsje nooitgenoeg, de kameleon, vso mb 1 en vso mb 2. De leerlingen met een meervoudige beperking zijn ook ingedeeld op leeftijd en niveau van ontwikkeling. De afdeling vso bestaat uit 7 groepen, een groep praktijkonderwijs, onderbouw vmbo/havo leerjaar 1, onderbouw vmbo/havo leerjaar 2, vmbo bb 2, 3 en 4, mavo leerjaar 3 en 4, havo leerjaar 3, 4 en 5. 15

17 Speciaal onderwijs Ontwikkelingsperspectief Van iedere leerling die op een van onze scholen staat ingeschreven stellen we een ontwikkelingsperspectief vast. Het ontwikkelingsperspectief beschrijft de te verwachten uitstroombestemming, de onderbouwing daarvan en de verwachte datum van uitstroom. Het ontwikkelingsperspectiefplan beschrijft de afspraken die we met u en uw kind maken om de onderwijsdoelstellingen te behalen op weg naar de vastgestelde uitstroombestemming. Het uitstroomprofiel bepaalt de leerroute die de leerling gaat volgen. Het vaststellen van het ontwikkelingsperspectief is de taak van de commissie van Onderzoek (CvO), op advies van Commissie Leerlingenzorg (CLz) De CLz formuleert dit perspectief op basis van: Didactische vorderingen (op basis van leerlingvolgsysteem) Ontwikkelingsvolgmodel (OVM) Beschikbare gegevens uit herhalingsonderzoeken, bijvoorbeeld IQ-test of visueel functieonderzoek Gedrag van de leerling in de klas Factoren die de ontwikkeling van de leerling belemmeren of bevorderen Jaarlijks, in het laatste kwartaal van het schooljaar, nodigen we u als ouder uit voor de bespreking van het ontwikkelingsperspectiefplan. Voor nieuwe leerlingen vindt de eerste bespreking van het OPP plaats binnen zes weken na plaatsing op school. In deze bespreking stellen we elk jaar opnieuw vast of continuering van cluster 1 onderwijs aan de orde is. Ook komen in ieder geval de leerroute, de leerrendementsverwachting, de schoolse ontwikkeling, de sociaal-emotionele ontwikkeling en de toekomstwensen van uw kind ter sprake. Tevens formuleren we individuele doelen voor uw kind. Vanuit school neemt de groepsleerkracht altijd deel aan deze bespreking. Daarnaast kunnen andere betrokken vanuit Visio Wonen & Dagbesteding of Revalidatie & Advies (indien uw kind van deze diensten gebruik maakt) aansluiten. De groepsleerkracht maakt een verslag van het gesprek dat we toevoegen aan het OPP. Het OPP krijgt u als ouder ter beschikking. Dit vormt het vertrekpunt voor het eerstvolgende gesprek. Tijdens leerlingbesprekingen kijken we naar de voortgang en het behalen van de doelen. Ook komen eventuele knelpunten aan de orde. Door middel van observaties en toetsen evalueren we de doelen en bespreken die ieder half jaar met u. Dit kan leiden tot bijstelling van de leerroute en het ontwikkelingsperspectief. In het speciaal onderwijs (so) zijn de uitstroomprofielen: - Vmbo bb (basisberoepsgerichte leerweg) - Vmbo kb (kaderberoepsgerichte leerweg) - Vmbo t (Theoretische leerweg) - Havo - Vwo - Praktijkonderwijs In het speciaal onderwijs meervoudig beperkt (so mb) is het uitstroomprofiel vso mb Het uitstroomprofiel bepaalt de leerroute die de leerling volgt. In de leerroute staat het onderwijsproces beschreven dat een kind gedurende de schoolloopbaan aangeboden krijgt. De leerroute so-vgk (visueel gehandicapt kind; hieronder verstaan we normaal lerende kinderen) heeft als uitstroomperspectief alle vormen van het vmbo, havo en vwo. De leerroute mlk (moeilijk lerende kinderen) heeft als uitstroomprofiel praktijkonderwijs. Dit is een aangepaste vorm van de route voor normaal lerende kinderen, waarbij we de insteek meer vanuit praktisch leren benaderen. De leerroute mb (meervoudig beperkt) heeft als uitstroomperspectief vso mb. Leerlijnen De leerlijnen waar we mee werken zijn afgeleid van de door de overheid vastgestelde kerndoelen. Deze leerlijnen zijn landelijk vastgesteld voor onderwijs aan leerlingen met een visuele beperking. De kerndoelen bieden een houvast en een kader aan de scholen. Voor de meeste leerlingen gelden de 16

18 Deel 2 / Visio Onderwijs Rotterdam kerndoelen van het basisonderwijs. Voor ieder ontwikkelingsgebied en vak zijn de doelen uitgewerkt in een basisarrangement, een verdiept en een intensief arrangement. In een leerlijn worden de doelen verfijnd in tussendoelen. Vervolgens wordt bij de doelen beschreven hoe zij binnen het onderwijs te realiseren zijn. Dit alles is opgenomen in een leerrouteplan. Sommige kerndoelen voor het primair onderwijs zijn niet haalbaar voor onze leerlingen. Bij een aantal vakken betekent het dat onze school extra aandacht besteedt aan bepaalde onderdelen. Bij andere vakken laten we delen ervan weg omdat ze minder van toepassing zijn voor onze doelgroep. kringgesprek Voor de zeer moeilijk lerende leerlingen zijn aangepaste leerlijnen opgesteld vanuit de kerndoelen zml-mg (zeer moeilijk lerend - meervoudig gehandicapt), die door de overheid zijn bepaald. De doelen voor de zeer moeilijk lerende mb-leerlingen werken we uit in individuele leerlijnen. Uitgangspunt hierbij is dat de cognitieve vakken ondersteunend zijn aan de praktijkvakken. Omdat leerlingen individueel werken, bestaat ook de mogelijkheid dat een mb-leerling het leerrouteplan van het so volgt, maar wel in zijn eigen tempo. Aangepaste vorm van normale leerroute Voor de moeilijk lerende leerlingen spitsen we het programma van de basisschool nog explicieter toe op de individuele mogelijkheden. Door de cognitieve vakken in praktische situaties aan de orde te laten komen, krijgen ze voor de leerlingen meer betekenis. Dit verhoogt vaak de motivatie. Leerroute mb De leerroute mb kent vijf varianten, te weten A, B, C, D en E. Welke leerroute een leerling volgt, kan per leergebied verschillen. Elke leerroute bevat groepsdoelen uit de leerlijn vg-mg (visueel gehandicapt meervoudig gehandicapt), die opleiden tot een bepaalde ontwikkelingsleeftijd op twintigjarige leeftijd. Namelijk: - Leerroute A leidt tot een ontwikkelingsleeftijd van twee jaar (ervaringsleren). - Leerroute B leidt tot een ontwikkelingsleeftijd van vier jaar (handelend leren). - Leerroute C leidt tot een ontwikkelingsleeftijd van zes jaar (toegepast leren). - Leerroute D leidt tot een ontwikkelingsleeftijd van acht jaar (zelfstandig leren). - Leerroute E is voor leerlingen die op een leergebied een ontwikkelingsleeftijd van boven de acht jaar bereiken. Leerlingenzorg Binnen de leerlingenzorg vormt de Commissie Leerlingenzorg (CLz) een centrale rol. De commissie bestaat uit de locatieleider/adjunctdirecteur, de coördinator en de orthopedagoog van de afdeling. Op afroep neemt ook een arts of maatschappelijk werker deel. De commissie bespreekt eenmaal per twee weken de leerlingen die op dat moment om speciale aandacht vragen. Het betreft leerlingen die ingebracht kunnen worden door de leerkrachten, door ouders en soms ook door functionarissen van buiten de school (denk hierbij aan bijvoorbeeld aanmelding en plaatsing van nieuwe leerlingen). Tevens worden leerlingen besproken op initiatief van de CLz zelf. Daarnaast bespreekt de CLz ieder schooljaar minimaal een keer alle leerlingen van het so in een groepsbespreking met de groepsleerkrachten van die leerlingen. De uitkomsten van deze gesprekken worden verwerkt in het ontwikkelingsperspectiefplan (OPP), waarin doelen beschreven, geëvalueerd en eventueel bijgesteld worden. De CLz bewaakt dit proces en neemt besluiten over 17

19 eventuele wijzigingen, waar nodig in overleg met u als ouder. Bij besprekingen van leerlingen met derden is de CLz altijd betrokken. Het gaat daarbij meestal om afstemming en gezamenlijke formulering van doelstellingen bij leerlingen met een complexe hulpvraag. Bij de bespreking van het OPP met de ouders is een lid van de CLz aanwezig. Als er een zes-, negen-, of twaalfjarigenonderzoek heeft plaatsgevonden, licht de orthopedagoog of psycholoog dit toe in het gesprek met u als ouder. De bevindingen worden verwerkt in het OPP en de uitkomst is vaak richtinggevend wat betreft het ontwikkelingsperspectief van uw kind. De CLz speelt een belangrijke rol bij de in- en uitstroom van leerlingen. Zowel wat betreft het advies als bij de overdracht van gegevens. Veel leerlingen van het so stromen door naar het vso, waardoor een optimale overdracht mogelijk is. Leerstof aanbod Bij de normale leerroute is de leerstof die onze leerlingen aangeboden krijgen dezelfde als in het regulier basisonderwijs. Als het nodig is, passen we materiaal en tempo aan. We kiezen bijvoorbeeld voor een andere methode, een aangepast programma, een andere wijze van leren of voor de inzet van individuele begeleiding. In ons speciaal onderwijs maken we gebruik van dag- en weektaken waarbij de leerling een actieve rol heeft in de planning van de leerstof. Leerlingen kunnen bij ons niet blijven zitten. Een leerling kan wel twee jaar achter elkaar in dezelfde groep zitten, maar dat betekent niet dat we de leerstof herhalen. In een nieuw schooljaar gaat het kind verder waar het gebleven is. We hebben niet alleen aandacht voor de cognitie, maar werken ook aan sociale en emotionele vaardigheden, zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Het schoolkamp is een wezenlijk onderdeel van het schoolprogramma en een belangrijk onderdeel van de lessen. Jaarlijks gaan enkele groepen op kamp. Tijdens deze kampen leren de kinderen veel: zelfstandigheid, zelfredzaamheid, samenwerken en oriëntatie in een vreemde ruimte. Aangepaste vorm van de normale leerroute Bij de aangepaste vorm van de normale leerroute spitsen we het programma van de basisschool nog explicieter toe op de individuele mogelijkheden. De leerlingen werken door middel van een weektaak ieder op hun eigen niveau aan de cognitieve vakken. Daarnaast is er veel ruimte om met elkaar te leren door te doen. De leerlingen werken gezamenlijk aan bijvoorbeeld producten voor de verkoop tijdens onze Kerst- of voorjaarsmarkt. Bij het maken en verkopen van deze producten komen verschillende creatieve vaardigheden en technieken aan bod en werken ze bovendien op een praktische manier aan bijvoorbeeld rekenvaardigheden als geld tellen, meten en wegen. Door de cognitieve vakken in praktische situaties aan de orde te laten komen, krijgen ze meer betekenis voor de leerlingen. Dit verhoogt vaak de motivatie. schrijfles Leerlingvolgsysteem We volgen en registreren de vorderingen van de leerlingen bij rekenen, taal, spelling en lezen in een leerlingvolgsysteem. Daarvoor nemen we bij de leerlingen van de midden- en bovenbouw tweemaal per jaar toetsen af. Voor het volgen van de sociaal-emotionele ontwikkeling maken we voor alle leerlingen gebruik van het OVM (ontwikkelingsvolgmodel). Bij de mb-leerlingen gebruiken we het OVM ook voor de andere ontwikkelingsgebieden. De groepsleerkracht van de leerling vult hiervoor twee keer per jaar een observatielijst in. Met al deze informatie kunnen we bewuste 18

20 Deel 2 / Visio Onderwijs Rotterdam keuzes maken voor het vervolg van het onderwijsprogramma. Leerlingen krijgen 3 keer per jaar een schoolrapport (in december, maart en juni). De vorderingen van uw kind bespreken we met u als ouder. Als uw kind zes, negen en twaalf jaar is vindt er een uitgebreid onderzoek plaats naar zijn leermogelijkheden, intelligentie en sociaal-emotionele ontwikkeling. De uitkomsten van deze onderzoeken helpen ons bij het verder begeleiden van het onderwijsproces van uw kind. Alle informatie van een leerling bewaren we in een leerlingendossier dat voor u toegankelijk is. Verantwoording onderwijstijd en lessentabel Schooltijden Maandag: uur uur Dinsdag: uur uur Woensdag: uur uur Donderdag: uur uur Vrijdag: uur uur Groepsplannen Afgeleid van de leerroute maakt de groepsleerkracht jaarlijks een groepsplan, met daarin de groepsdoelen voor het komende schooljaar. Binnen het groepsplan zijn maximaal drie niveaus beschreven: het basisarrangement, een verdiept arrangement en een intensief arrangement. Ook de vakleerkrachten maken een groepsplan voor iedere groep. Binnen het groepsplan werken alle leerlingen aan dezelfde doelen, waarbij er differentiatiemogelijkheden zijn in benodigde leertijd, verwerkingstijd, instructie en begeleiding. Handelingskalender In de handelingskalender staat beschreven wanneer en welke interventies of acties plaatsvinden ten aanzien van de totale onderwijszorgcyclus van de school. Individuele begeleiding, behandeling en verzorging Waar nodig kunnen we extra aandacht, hulp en individuele begeleiding inzetten. Een leerling kan, indien dat noodzakelijk is voor de voortgang van het leerproces, onder lestijd extra begeleiding krijgen. De afspraken hierover staan beschreven in het groepsplan en het ontwikkelingsperspectief. Indien dat noodzakelijk is, zetten we specialisten vanuit Visio Revalidatie & Advies in. 19

21 urentabel SO Vakgebied Groep Groep Groep Groep Groep Groep Groep 1 & Technisch lezen 5:00 3:30 2:00 2:00 0:30 0:30 Spelling 1:30 1:30 1:30 1:30 1:30 Mond taalgebruik 4:00 0:15 0:15 0:15 0:15 0:15 0:15 kring Taalmethode 2:30 1:00 1:00 1:00 1:00 Nieuwsbegrip 1:30 1:30 1:30 1:30 Fijne motoriek 2:30 1:15 0:30 0:30 0:15 0:15 Schrijven/typen Thematisch 5:30 werken Rekenen 5:00 5:00 5:00 5:00 5:00 5:00 Leren leren 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 (keuzecursus en ZW) Wereldoriëntatie 0:45 0:45 1:00 1:00 1:00 1:30 topo 1:00 1:00 1:00 1:00 Muziek 1:15 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 Bewegingsonder 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 2:00 wijs Spel en 4:00 2:00 1:15 1:15 1:15 1:15 1:15 buitenspel Handvaardigheid 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 Tactiele / visuele 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 0:45 training/ tekenen Redzaamheid 4:00 3:00 2:30 2:30 2:30 2:30 2:30 eten/ drinken Sociale 0:30 0:30 0:30 0:30 0:30 0:30 0:30 competenties Engels 1:00 1:00 Verkeer en 0:30 0:30 0:30 0:30 0:30 0:30 0:30 mobiliteit ICT 0:15 0:15 0:45 0:45 0:45 Pauze 1:15 1:15 1:15 1:15 1:15 1:15 1:15 Eigen doelen nav 0:30 0:30 1:15 1:30 LVS Totaal 23:00 26:00 26:00 26:00 26:00 26:00 26:00 NB In de kleutergroep is het lesaanbod waaronder voorbereidend rekenen en lezen, handvaardigheid, tactiele en visuele training geïntegreerd in thema's. urentabel so urentabel so Uitleg bij lesroostertabel SO Rotterdam Uitleg Lezen: bij lesroostertabel SO Rotterdam Lezen: Gezien de visuele problematiek wordt binnen Gezien ons onderwijs visuele verhoudingsgewijs problematiek wordt meer binnen tijd en ons instructie onderwijs besteed verhoudingsgewijs aan het technische meer tijd en instructie leesproces. besteed Het aanvankelijk aan het technische leesproces heeft leesproces. Het aanvankelijk leesproces heeft meer tijd nodig. Onze leerlingen hebben recht meer tijd nodig. Onze leerlingen hebben recht op een tijdsverlenging van %. Ons op een tijdsverlenging van %. Ons doel is echter dat alle leerlingen een redelijk doel is echter dat alle leerlingen een redelijk leestempo leestempo behalen. behalen. Dit Dit betekent betekent dat dat er er in in alle alle groepen lestijd is ingeroosterd voor technisch lezen. Ook in de hogere groepen wordt nog speciale leesbegeleiding wordt gegeven afhankelijk van de score op de DMT/ AVI. Brailleleerlingen krijgen de instructie van het aanvankelijk lezen bij een brailleleerkracht. Als alle medeklinkers en klinkers geleerd zijn in braille, stromen zij in, in de methode Leesweg blok B. Twee maal per jaar worden er doelen opgesteld opgesteld voor voor de de juiste juiste brailleleestechniek brailleleestechniek bij bij alle alle braillelezers braillelezers van van het het SO SO om om een een optimaal optimaal leestempo te stimuleren. leestempo te stimuleren. Spelling: We werken met de methode Taalverhaal vanaf eind groep 3. Daarbij gebruiken we de Spelling: kwaliteitswijzer voor spelling. We gebruiken We iets werken meer spellingstijd met de methode dan de Taalverhaal methode vanaf eind aangeeft, groep ook 3. Daarbij wordt er gebruiken meer instructie we de kwaliteitswijzer voor spelling. We gebruiken gegeven. Deze keuze is gemaakt in verband iets meer spellingstijd dan de methode met onze ambitie hogere leeropbrengsten te aangeeft, ook wordt er meer instructie behalen op spellingsgebied. gegeven. Deze keuze is gemaakt in verband met onze ambitie hogere leeropbrengsten te behalen Mondeling op taalgebruik: spellingsgebied. In elke groep wordt op maandag een Mondeling kringgesprek taalgebruik: gehouden in verband met de In groepsvorming. elke wordt Ook op wordt maandag dan in een het kort kringgesprek aangegeven wat gehouden er specifiek in verband die week met aan de de groepsvorming. orde komt. In de Ook kleutergroep wordt dan is in veel het tijd kort aangegeven ingeroosterd wat voor er mondelinge specifiek die taal week omdat aan de orde begripsvorming komt. In de niet kleutergroep vanzelfsprekend is veel is tijd voor ingeroosterd onze leerlingen voor en mondelinge wel een onmisbare taal omdat begripsvorming vaardigheid is voor niet het vanzelfsprekend latere leren. is voor onze Themagericht leerlingen komen en wel de een diverse onmisbare taalaspecten vaardigheid is voor het latere leren. aan de orde. 20

22 Deel 2 / Visio Onderwijs Rotterdam Taalmethode: We werken met de methode Taalverhaal vanaf groep 4. We volgen het aantal lesuren volgens de richtlijnen van de methode, maar we behandelen meer lessen mondeling dan is aangegeven. Schriftelijke verwerking gebeurt alleen daar waar dat van belang is. De weetteksten van begrijpend lezen worden vanaf groep 5 vervangen door Nieuwsbegrip. Wel komen dan nog de begrijpend-leeslessen aan de orde waar gebruik wordt gemaakt van verhalende en rijmteksten. Begrijpend lezen (nieuwsbegrip): Vanaf groep 5 wordt, voor de doelen van begrijpend lezen en luisteren, gewerkt met de lessen van Nieuwsbegrip. Deze lessen zijn elke week actueel. De thema s zijn geënt op het nieuws van het jeugdjournaal. We gebruiken Nieuwsbegrip en Nieuwsbegrip XL. Begrijpend lezen zien we als zeer essentieel voor het vervolgonderwijs. We besteden hieraan dus veel lestijd. Fijne motoriek schrijven/typen: In groep 3 wordt veel tijd besteed aan de ontwikkeling van de fijne motoriek en daarbij aan de schrijfvoorwaarden. Onze leerlingen hebben gezien hun visuele beperking, een latere ontwikkeling van de lateralisatie (o.a. voorkeurshand) De lateralisatie is van groot belang voor het welslagen van het schrijf- en leesproces. We werken met de methode Pennenstreken. Alle kinderen leren schrijven (met pen of op de Perkins) maar vanaf groep 5 wordt ook het typen geoefend en gebruikt. Thematisch werken: In de kleutergroep is het lesaanbod geïntegreerd in thema s die ongeveer 4 weken duren. In de werkles wordt gewerkt aan groeps- en individuele doelen met diverse ontwikkelingsmaterialen. Aan bod komen dan: voorbereidend rekenen en lezen, woordenschat en taalactiviteiten, voorbereidend schrijven, handvaardigheid, tactiele en visuele training. Deze items zijn over de week ingeroosterd. Ook is er elke week een les bouwen met constructiemateriaal omdat onze leerlingen door de visuele beperking meer moeite hebben met ruimtelijke opdrachten. Rekenen: We gebruiken de methode Wizwijs. We volgen de lesroostertabel van de methode. Daarbij wordt meer tijd besteed aan het handelend rekenen en minder tijd aan schriftelijke verwerking. Er is specifieke personele inzet bij de rekeninstructies. Brailleleerlingen van groep 3 krijgen b.v. 3 keer per week rekeninstructie van een brailleleerkracht die de rekenplaatjes dan kan vervangen door handelend te laten rekenen. Er worden in de hele school specifieke tastbare rekenmaterialen uit de rekenkist gebruikt. Brailleleerlingen oefenen met tastbare rekentekeningen ook tijdens het lesuur tactiel. Leren leren: Elke week is er aandacht voor de opbouw in het zelfstandig werken. 1 keer per maand is er een keuzecursus op de dinsdagmiddag. De leerlingen kunnen dan uit diverse vakgebieden een les kiezen. (drama, koken, creatief, ICT, Engels, muziek enz.) Wereldoriëntatie: We werken themagericht naar aanleiding van doelen van het CED. Elke groep heeft een jaarplanning van de onderwerpen. Een thema duurt gemiddeld 4 weken. Vooral aan de belangrijkste doelen wordt gewerkt. We kiezen ervoor om aan wereldoriëntatie minder lestijd te besteden zodat we meer lestijd overhouden voor lezen en taal. Wel worden de kinderen vaardig gemaakt in het zelf opzoeken van informatie. Topografie: Vanaf groep 5 krijgen leerlingen instructie door de groepsleerkracht. Er wordt gewerkt met visueel en tactiel aangepaste topokaarten. De kinderen krijgen huiswerk mee om het geleerde in te prenten. Muziek: Elke groep heeft 1 keer per week les van een vakleerkracht muziek. Bewegingsonderwijs: Alle groepen hebben 2 of 3 keer per week gym. Deze lessen worden gegeven door een vakleerkracht gym. De leerlingen vanaf groep 3 21