1. Inleiding *489798* Postbus. Onderwerp Kenmerk Datum Koersvast in krappe tijden 12G201432/ 11 september Geachte leden van de raad,

Transcriptie

1 *489798* Stafondersteuning Postbus Postbus AA Hengelo Onderwerp Kenmerk Datum Koersvast in krappe tijden 12G201432/ 11 september Geachte leden van de raad, 1. Inleiding In het met uw raad afgesproken proces over de noodzakelijke bezuinigingen voor een sluitende meerjarenbegroting is deze brief met bijbehorend dekkingsplan de volgende stap. Het college biedt u met deze stukken een ontwerpbezuinigingspakket aan van 10 miljoen structureel in Hoewel het op onderdelen ingrijpend is, zijn wij ervan overtuigd dat het pakket verantwoord is. We zijn er in geslaagd koers te houden, we blijven Hengelo. Bij de bespreking van de Kadernota op 27 juni jl. hebben uw raad en ons college met elkaar het inzicht gedeeld dat, gezien het meerjarenperspectief op dat moment (structureel 6 tot 8 mln. tekort), de grote mate van financiële onzekerheid in dat perspectief, in combinatie met onze financiële (vermogens)positie, ons een nieuwe bezuinigingsopgave wacht van zo n 10 miljoen structureel. Dat heeft zich vertaald in het besluit van uw raad om: t.b.v. het voorbereiden van een sluitende meerjarenbegroting in te stemmen met een maatregelenpakket aan bezuinigingen ter hoogte van de maximale bandbreedte van het meest actuele perspectief, plus een extra onzekerheidsmarge. Een nieuwe actualisering van het financiële meerjarenperspectief en de betekenis daarvan voor de hoogte van onze bezuinigingsopgave vindt u in paragraaf 2. In onze brief van 3 juli jl. (12G201080) hebben wij u geïnformeerd over de wijze waarop wij tot op dat moment uw besluit bij de Kadernota hadden uitgevoerd. Met behulp van de Hengelose strategische visiedocumenten, de politieke programma s en facetagenda s en met ondersteuning van Bureau Berenschot en hun benchmarkrapportage hebben wij toen bestuurlijk richting gegeven aan de bezuinigingsopgaven. Op basis daarvan is opdracht gegeven tot het voorbereiden van een bezuinigingspakket voor een bedrag van 10 miljoen op structurele basis. In paragraaf 3. van deze brief en in het bijbehorende dekkingsplan schetsen wij u hoe ons college de door de ambtelijke organisatie aangedragen bezuinigingsopties heeft gewogen en omgezet in ontwerpvoorstellen aan uw raad. In uw vergadering van 27 juni jl. heeft u ook gesproken over een nieuw beleidskader rondom de vereiste en, op termijn, gewenste hoogte van de algemene reserve. U heeft toen raadsbreed een motie aangenomen over de concrete invulling van het groeipad voor de algemene reserve naar het niveau zoals dat in het beleidskader is afgesproken. Als onderdeel van de kadernota heeft ons college u toen voorgesteld bij de behandeling van de begroting en de invulling van de nieuwe bezuinigingsopgave bij u terug te komen met een integraal maatregelenpakket voor het op termijn op de gewenste hoogte brengen van de algemene reserve. In paragraaf 4. vindt u de vertaling van dat besluit. In paragraaf 5. willen wij stilstaan bij de gevolgen van de bezuinigingen voor de medewerkers in de gemeentelijke organisatie. Bezoekadres adres gemeente@hengelo.nl Behandeld door Staf/Financiën Tel. Fax

2 Bladnummer: Kenmerk: Datum: september 2012 Tot slot duiden wij in paragraaf 6. de stukken die nu voorliggen in procesmatige zin, wat de rol van ons college is en wat wij daarbij van uw raad vragen. Ook schetsen wij daar nogmaals in het kort het inmiddels met uw presidium afgesproken politiek bestuurlijke proces. 2. Actualisering meerjarenperspectief Op woensdag 27 juni jl. heeft uw raad de kadernota besproken en met algemene stemmen aanvaard. Belangrijk onderdeel van die kadernota was het financiële perspectief voor de komende jaren. Daarbij hebben wij gezamenlijk geconstateerd dat de algemene economische, financiële en politieke situatie in Europa en Nederland leidden en nog steeds leiden tot een bijna permanente staat van voortdurend wijzigende feiten, omstandigheden en verwachtingen voor de gemeentelijke financiële positie. Mede daarom deelde uw raad de opvatting van ons college dat het wenselijk en noodzakelijk is om op regelmatige basis het gemeentelijke financiële perspectief te actualiseren en daarover met elkaar in gesprek te blijven. Over de gevolgen van de junicirculaire voor het financiële perspectief bent u nadien nog afzonderlijk per brief geïnformeerd. In deze paragraaf schetsen wij in grove lijnen het opnieuw geactualiseerde financiële perspectief na het opmaken van de primitieve begroting 2013 op basis van bestaand beleid. De onzekere situatie duurt ons inziens de komende tijd onverminderd voort: Zowel op Wereld- en Europese schaal als binnen ons eigen land (met ondermeer de formatie na de verkiezingen van 12 september jl. en de gevolgen daarvan voor de grote decentralisatie/transities voor gemeenten). Garanties over de bestendigheid van het nu geschetste financiële perspectief voor onze gemeente kunnen dan ook niet worden gegeven. Maar ons college is wel van mening dat met het nu voorliggende bezuinigingspakket het meest passende antwoord wordt gegeven op onze huidige opgave: Het houdt ons, zowel qua ambities als financieel, op koers. Het nieuwe financiële perspectief wordt in dit onderdeel op hoofdlijnen toegelicht op basis van de reeds geactualiseerde meerjarenbegroting In de Kadernota waren al de eerste financiële contouren geschetst voor de periode : Dit voorliggende perspectief moet worden gezien als een indicatie. Op dat moment waren de maatregelen uit het Lenteakkoord immers nog niet doorgerekend door het Centraal Planbureau. Dit was ook de reden waarom bij een aantal onderdelen is uitgegaan van bandbreedtes/scenario s, waaronder de ontwikkeling van het gemeentefonds. Tevens was op verschillende onderdelen nog sprake van p.m. posten. Dit perspectief mondde uiteindelijk uit in een structureel tekort van ruim 7 miljoen (met een onzekerheidsmarge van 1 miljoen dus een bandbreedte tussen 6 en 8 miljoen, exclusief p.m. posten). Mede door de concretisering van de p.m. posten toont de begroting , op basis van bestaand beleid, voor de komende jaren een tekort van uiteindelijk structureel 6 miljoen. Daar bovenop houden we rekening met de volgende risico s in de gemeentefondsuitkering: de korting vanwege mogelijke BTW effecten in relatie tot het gemeentefonds (vanaf 2013) en de mogelijke voortzetting van de nullijn voor de salarissen van de rijksambtenaren (vanaf 2014). Beide risico s schatten we voorlopig in op elk 1 miljoen nadelig. Wij verwachten dat de septembercirculaire hier duidelijkheid over verschaft. Een nog niet te kwantificeren risico ligt in het feit dat de koers van het te voeren rijksbeleid op tal van onderwerpen op dit moment niet helder is met de kabinetsformatie voor de boeg. Het nieuwe kabinet kan besluiten tot een ander pakket aan bezuinigingsmaatregelen dan in het Lenteakkoord is vastgelegd. Eerst zal op rijksniveau helderheid moeten komen, alvorens de financiële consequenties voor de gemeente Hengelo in beeld kunnen worden gebracht. Dit zal naar verwachting niet eerder zijn dan in het nieuwe (begroting)jaar. Dat geldt ook voor de voorgenomen herverdeling van het gemeentefonds. Een lichtpuntje is dat de VNG op dit moment druk uitoefent op het rijk om toch een compensatie in het gemeentefonds te verstrekken voor de huidige Caoverhoging voor de gemeenteambtenaren. Maar dit effect wordt op dit moment nog niet gekwantificeerd. Hoewel het verwachte nadelig saldo volgens de Kadernota vrijwel gelijk is aan het begrotingssaldo volgens de meerjarenbegroting is er op onderdelen toch een aantal afwijkingen: Gemeentefonds: In de raadsbrief van 3 juli jl. bent u uitgebreid geïnformeerd over de negatieve financiële effecten door de bijstelling van de gemeentefondsuitkering op basis van de

3 Bladnummer: Kenmerk: Datum: september 2012 junicirculaire Deze uitkering is met name neerwaarts bijgesteld door de ontwikkelingen van het accres (door de evenredige ontwikkeling van het gemeentefonds aan de verlaagde netto gecorrigeerde rijksuitgaven) en de bijstelling van de uitkeringsbasis (door de ontwikkeling van de landelijke aantallen). Ook zijn de aantallen met betrekking tot de verschillende verdeelmaatstaven op lokaal niveau geactualiseerd. Daarnaast is er nog sprake van een positieve ontwikkeling in de jaarschijf 2016 (nieuw begrotingsjaar) ten opzichte van jaarschijf Inmiddels leidt de actualisatie van het aantal bijstandsuitkeringen in het gemeentefonds m.n. in de jaren 2013 en 2014 tot een jaarlijks nadeel van circa in het gemeentefonds ten opzichte van de bijstelling op basis van de junicirculaire. Zie voor de ontwikkeling van de aantallen de volgende alinea m.b.t. Bijstandsverlening. Het uiteindelijk effect behelst een nadeel van 2,9 miljoen in 2013 aflopend tot bijna 1,1 miljoen in Hierin zijn nog niet de 2 bovengenoemde risico s meegenomen ( 2 miljoen). Bijstandsverlening: In de Kadernota was bij de bijstandsverlening uitgegaan van een stijging van het aantal uitkeringen in 2013 met 8,6 % en in 2014 met 5 %. Voor de begroting is eerst de ontwikkeling van ons eigen cliëntenbestand ultimo 2012 geactualiseerd. Voor de jaren 2013 en 2014 hebben we aansluiting gezocht bij de ontwikkeling van het aantal uitkeringen, waarmee het ministerie rekent, ongeveer 8 % voor 2013 en 1,5 % in Momenteel zijn er voor 2015 en verder nauwelijks prognoses te maken. Deze hangen van internationale economische ontwikkelingen en landelijke politieke keuzes af. Vanaf 2015 is jaarlijks uitgegaan van het aantal uitkeringen op het niveau van ultimo 2014 (in totaliteit uitkeringen). Ten opzichte van de Kadernota is er met een iets hogere last per gemiddelde uitkering gerekend. Deze nieuwe berekening leidt tot een nadeel van bijna 0,7 miljoen in 2013 oplopend tot ruim 1,0 miljoen (jaarlijks) vanaf Prognose Prognose eind 2012 eind 2013 Aantal uitkeringen WWB Aantal uitkeringen IOAW/IOAZ Totaal WWB/IOAW/IOAZ Totaal o.b.v. Kadernota was: Brandweer: Het voorbereidingsproces om te komen tot Een Brandweer Twente, is gebaseerd op de Financiële foto (begrotingscijfers) uit Inmiddels zijn we verder in de tijd en hebben indexaties plaatsgevonden op de bijdrage aan de Veiligheidsregio. Samen met de nog achterblijvende kosten in het kader van het Functioneel Leeftijdsontslag leidt dit voor de gemeente Hengelo in afwijking van de Kadernota, tot een jaarlijkse budgetverhoging van P.M.posten: De overige ontwikkelingen op basis van actualisatie van de begroting waren in de Kadernota nog als p.m. post bestempeld, maar er werd aangegeven dat het hierbij o.a. zou gaan om de areaaluitbreiding, renteontwikkelingen, leges- en belastingopbrengsten en wachtgelden. De actualisering van deze onderdelen laat uiteindelijk een gemiddeld jaarlijks tekort zien van bijna 1,2 miljoen. Reserve Grondexploitatie: Naast de al benoemde onderdelen leidt m.n. de toevoeging aan de reserve Grondexploitatie nog tot een mutatie t.o.v. het perspectief in de Kadernota. De rentetoevoeging aan de reserve grondexploitatie vindt in de (meerjaren) begroting plaats op basis van het saldo van de reserve grondexploitatie en de voorziening voor niet rendabele complexen. De rentetoevoeging in de begroting was gebaseerd op de herzieningen per In de begroting wordt uitgegaan van de laatst vastgestelde herzieningen per Dit leidt voor de jaarschijven tot een hogere rentecompensatie van respectievelijk , , en (nadelig). In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat landelijk de financiële positie van de grondbedrijven als redelijk zorgelijk kan worden beschouwd. Ons grondbedrijf is daarentegen in staat geweest in de onzekere markt de verkoopdoelstellingen te realiseren, de kosten te beperken en meer voorzieningen te realiseren. De in exploitatie genomen gronden lijken daarmee onder controle. De ontwikkelingen in de niet in exploitatie genomen gronden worden kritisch gemonitord.

4 Bladnummer: Kenmerk: Datum: september 2012 Naast bovengenoemde grote mutaties kunt u in de beleidsbegroting de uitgebreide financiële analyse tegemoet zien. Voor de volledigheid melden we dat de tekorten, die genoemd zijn in de Kadernota voor integrale veiligheid, parkeren, leerlingenvervoer, dividenden BNG en Enexis, kermis- en marktbaten, de begraafrechten en de werkgeverslasten pensioenpremie, op nagenoeg identieke wijze zijn verwerkt in de begroting (jaarlijks 1,5-1,6 miljoen nadeel). Het vorenstaande leidt tot het volgend bijgesteld financieel perspectief voor de komende jaren (* miljoen): 2013: 2014: 2015: 2016: Vertrekpunt begroting : +0,3 +1,2 +1,4 +1,4 Gemeentefonds (incl. WWB-effect) - 2,9-2,2-2,2-1,1 Actualisering Kadernota (Bijstandsverlening en brandweer) - 1,0-1,8-2,0-2,0 P.m posten overige ontwikkelingen actualisatie begroting - 1,2-1,5-2,2-2,1 Identieke ramingen kadernota (integrale veiligheid etc.) - 1,5-1,5-1,6-1,6 Diversen (niet benoemd) /afronding - 0,4-0,3-0,1-0,4 Begroting op basis van bestaand beleid: - 6,7-6,1-6,7-5,8 Risico s gemeentefonds: - 1,0-2,0-2,0-2,0 Noodzakelijke dotatie bestemmingsreserve organisatieontwikkeling - 0,3-0,4-0,4-0,4 *=zie paragraaf 4 Verwacht tekort : - 8,0-8,5-9,1-8,2 De wijze waarop wij voorstellen dit tekort te dekken vindt u in de volgende paragrafen en het afzonderlijke dekkingsplan. De uiteindelijke financiële verwerking daarvan zal in een 1e begrotingswijziging plaatsvinden. 3. Koersen op Hengelo blijven Zoals wij u schreven in onze brief van juli jl. heeft ons college heeft samen met de directie in het voorjaar besloten tot het inschakelen van Bureau Berenschot ter ondersteuning bij het proces van de noodzakelijke bezuinigingen. De waarde van de verrichte benchmark en de rapportage, en de nuanceringen die daarbij horen, zijn in de genoemde brief uitgebreid met u gecommuniceerd. Kern daarvan is dat de benchmark geen norm aanlegt en daarmee ook geen toekomstperspectief geeft, de benchmarkrapportage is slechts het begin van de dialoog. Hengelo wil juist geen gemiddelde gemeente zijn: Wij hebben onze eigen agenda. Wel kunnen wij stellen dat de specifieke aanpak van bureau Berenschot en hun benchmarkmethode ons juist in dit bijzondere traject, waarbij in korte tijd een flinke opgave moest worden ingevuld, op diverse aspecten behulpzaam is geweest: De rapportage biedt het noodzakelijke overzicht en inzicht in onze gemeentelijke taken; De benchmark is een bevestiging van onze identiteit, van ons sociale profiel en ook van onze investeringsambitie op ruimtelijk-economisch terrein. Dit DNA vertaalt zich in de politieke programma s en de facetagenda s. Zo is de benchmark voor ons behulpzaam geweest bij het verkrijgen van doorzicht waarop we niet of zo weinig mogelijk moeten bezuinigen als we koers willen houden. De pendant van het bovenstaande is dat de benchmark ook inzicht biedt in de mogelijkheden van het versoberen van taken en budgetten die niet prioritair bijdragen aan de realisering van onze programma s en facetagenda s. De gevolgde methodiek bestond uit een praktische, pragmatische benadering die heeft bijgedragen aan het bereiken van het noodzakelijke tempo om uw raad in een hele korte periode een verantwoord bezuinigingspakket voor te leggen. De begroting van dit jaar, 2012, is de eerste die uw raad heeft vastgesteld met de vijf nieuwe politieke programma s en twee facetagenda s als richtinggevend voor de gewenste koers van onze stad. De programma s en facetagenda s geven de essentiële veranderbeweging weer en hierop

5 Bladnummer: Kenmerk: Datum: september 2012 focust dan ook de politieke dialoog. Het tot stand brengen van die essentiële veranderingen is in de overtuiging van het college een voorwaarde om Hengelo te blijven. Wij zijn er naar onze overtuiging in geslaagd een pakket aan bezuinigingsvoorstellen samen te stellen waarmee we zicht houden op het tot stand brengen van die essentiële veranderbewegingen die nodig zijn om Hengelo te blijven. We zijn in staat om de koers, die is vastgelegd in de politieke programma s en facetagenda s vast te houden. De eigen Hengelose agenda blijft, inclusief onze investeringsambitie. Dat neemt niet weg dat de maatregelen die wij voorstellen pijn doen. Pijn in de stad, bij partners en/of inwoners. Het college is zich bewust van het feit dat het daarmee een beroep doet op de sociale kracht in de stad. En de maatregelen doen ook pijn in onze gemeentelijke organisatie. Een aantal voorstellen heeft ingrijpende gevolgen, ondermeer via gedwongen mobiliteit, waarbij wij uiteindelijk gedwongen ontslag niet uitsluiten. Zoals wij u schreven in onze brief van 3 juli jl. hebben wij de bezuinigingsopgave verdeeld over de voor uw raad bekende domeinen: 2 miljoen in het algemeen bestuurlijke domein; 2 miljoen in het fysieke domein; 4 miljoen in het sociale domein; 2 miljoen als sluitstuk in de gemeentelijke inkomsten. In het dekkingsplan dat u bij deze brief aantreft vindt u de afzonderlijke voorstellen die wij aan uw raad willen doen. Om die reden volstaan wij hieronder met nog enkele algemene overwegingen per domein. Algemeen bestuurlijk domein Het uitgangspunt van het college is de stad zoveel mogelijk te sparen. Daarom is er ook en allereerst - gekeken naar mogelijkheden in het algemeen bestuurlijk domein en de organisatie. Een aantal voorstellen heeft ingrijpende gevolgen voor werkwijzen en mensen in onze organisatie. Daarnaast is nadrukkelijk gekeken naar het terugdringen van bestuurlijke drukte en naar het verdelen van een deel van de opgave naar onze samenwerkingsconstructies met andere overheden. Overigens blijft hier het profiel van Hengelo als samenwerkingsgemeente overeind, er wordt wel gekeken naar overlap in de bestuurlijke constructen. Ook in de dienstverlening is in eerste instantie gekeken naar andere werkwijzen, waardoor het niveau van dienstverlening zoveel mogelijk gehandhaafd wordt. Wel is met een kritische blik gekeken naar gratis verstrekkingen en bijvoorbeeld de festiviteiten rond nieuwjaar. Fysieke domein In het fysieke domein zijn onze structuurvisie Hengelo 2030 uit 2007 en de evaluatie/actualisering hiervan in 2011 ons richtsnoer geweest bij het vinden van een uitgebalanceerd bezuinigingsvoorstel. De uitwerking van de structuurvisie heeft programmatisch plaatsgevonden in de politieke programma s: 4. Een aantrekkelijke binnenstad; 5. Transformatie naar een toekomstbestendige stad met de focus op Zuid; En de facetagenda duurzaamheid. Leidende thema s uit de structuurvisie die onze overwegingen bij de bezuinigingsvoorstellen hebben gestuurd zijn: a) Van groei naar kwaliteit; b) Versterken van de economische structuur; c) Transitie duurzaamheid; d) Van beleid naar regie en uitvoering. Wij hebben bij het zoeken naar bezuinigingsoptie ook terdege rekening gehouden met het feit dat wij in eerdere bezuinigingsrondes eerst en vooral naar maatregelen in het fysieke domein hebben gekeken. Dat heeft ertoe geleid dat het nu voorgestelde pakket wat betreft zowel het bedrag als omvang relatief beperkt is. Wij hebben gekozen voor die maatregelen die naar onze overtuiging de realisatie van de doelstellingen van de voornoemde ruimtelijk-fysieke beleidsprogramma s niet in de weg staan. Het college stelt tevens vast dat onze investeringsambitie, ondanks de noodzakelijke maatregelen, overeind blijft.

6 Bladnummer: Kenmerk: Datum: september 2012 Sociaal domein Leidend bij de overwegingen om te komen tot bezuinigingsvoorstellen in het sociale domein is de door uw raad vastgestelde sociale visie geweest. De drie prioritaire thema s in de sociale visie (werk/participatie, zorg/gezondheid & ontmoeting/vrije tijd) zijn programmatisch nader uitgewerkt in de eerste drie politieke programma s en de facetagenda participatie: 1. Werk verbindt; 2. Zorg voor de mens; 3. Naar een nieuwe vorm van ontmoeting en betrokkenheid. Met behulp van een aantal in de sociale visie geformuleerde kernpunten, heeft het college het bezuinigingspakket in het sociale domein zo kunnen samenstellen dat de essentie van de drie politieke programma s overeind is gebleven. Het gaat dan ondermeer om de volgende uitgangspunten: a) Hengelo bevordert het gebruik van collectieve voorzieningen. De activiteiten staan centraal, niet de accommodaties of organisaties. Individuele voorzieningen blijven beschikbaar, waar nodig. b) Hengelo doet een beroep op de eigen kracht en verantwoordelijkheid van alle partners bij de aanpak van maatschappelijke en sociale uitdagingen. In de benchmarkrapportage van Berenschot komt nadrukkelijk het sociale gezicht van Hengelo naar voren. Wij zijn ervan overtuigd dat Hengelo ondanks de noodzakelijke bezuinigingen in het sociale domein nog steeds een sterk sociaal profiel handhaaft. Inkomsten In het domein van de gemeentelijke inkomsten constateert ons college vooral en allereerst dat de invoering van tariefdifferentiatie bij de afvalstoffenheffing een doorslaand succes is. In de eerste plaats een succes als het gaat het om het scheiden van afval/grondstoffen en dus voor het milieu. In de tweede plaats is het ook een succes waar het gaat om de kosten die de inwoners van onze stad betalen voor de inzameling en verwerking. De afvalstoffenheffing voor onze inwoners is omlaag gegaan en kan substantieel nog verder omlaag. Dankzij dit succesvolle beleid ontstaat er ruimte om, zonder de totale woonlasten te laten stijgen, een verhoging van de onroerende zaakbelastingen mogelijk te maken. De gevolgen hiervan vallen in een aantal relevante aspecten uiteen: Door de ozb verhoging ontstaat ruimte in de algemene dekkingsmiddelen die nog verdergaande pijnlijke bezuinigingen in de stad helpen voorkomen; Inwoners van onze stad die een huis huren ondervinden een substantiële lastenverlichting; De woonlasten voor eigenaren van woningen tot de gemiddelde WOZ-waarde dalen of blijven nagenoeg gelijk; Er is daardoor sprake van een gematigde lastenverschuiving van minder naar meer draagkrachtigen; Eigenaren/gebruikers van zakelijke panden, die geen afvalstoffenheffing betalen, profiteren niet direct van het succes van de tariefdifferentiatie en de verlaging van de afvalstoffenheffing. Maar wij gaan ervan uit dat de positieve resultaten van afvalscheiding ook kunnen optreden in het bedrijfsafval en daar eveneens leiden tot lagere lasten; Hengelo staat zowel t.o.v. de regiogemeenten als de referentiegemeenten in het benchmarkonderzoek van Berenschot op een plaats in de COELO-atlas royaal onder het gemiddelde. In de afgelopen jaren is deze plek alleen maar gunstiger geworden. 4. Organisatie en reserve organisatieontwikkeling Eerder in deze brief hebben wij aangegeven dat de voorgestelde maatregelen, naast de stad, partners en inwoners, ook onze eigen organisatie hard raken. Een aantal voorstellen heeft pijnlijke gevolgen voor individuele medewerkers. Wij zijn ons daar als college zeer van bewust en vinden dat met deze maatregelen ook een grens is bereikt. Een zorgvuldige begeleiding bij de gedwongen mobiliteit van deze medewerkers achten wij van groot belang. In dat licht willen wij met u nog even teruggaan naar uw besluit tijdens de vaststelling van de begroting 2012 en het bijbehorende bezuinigingspakket ( eindrapportage herontwerp ) in november 2011 tot het instellen van een bestemmingsreserve organisatieontwikkeling. Doel van deze bestemmingsreserve was het financieel mogelijk maken van de toen geschetste aanpak voor de transitie naar meer mobiliteit in de organisatie op weg naar een flexibele organisatie met de juiste

7 Bladnummer: Kenmerk: Datum: september 2012 medewerker op de juiste plek. Een dergelijke reserve organisatieontwikkeling was bij de vorige bezuinigingsrondes al bittere noodzaak maar deze is met het nu voorliggende bezuinigingspakket alleen maar groter geworden. De beperkte ruimte die er bij de vorige bezuinigingsrondes nog was om personele consequenties op te vangen is er nu namelijk niet meer. De formatieve gevolgen van het huidige maatregelenpakket vertalen zich dan ook nagenoeg onmiddellijk in gedwongen mobiliteit van medewerkers. Dit gegeven, in combinatie met de hoogte en het vereiste tempo van de bezuinigingsopgave, beïnvloedt de noodzakelijke omvang van de reserve organisatieontwikkeling, als een noodzakelijke voorwaarde voor het effectueren van de overige bezuinigingen. Zoals vorig jaar afgesproken wordt deze reserve in ieder geval gevoed met besparingen in de bedrijfsvoering die in de tijd eerder worden geëffectueerd dan de afgesproken taakstelling. Maar gezien de bovenstaande problematiek heeft het college een noodzakelijke dotatie in deze reserve van 0,3 mln. in 2013 oplopend naar 0,4 mln. vanaf 2014, in het financieel perspectief verwerkt, zoals hiervoor aangegeven. 5. Algemene reserve In de kadernota is ook aangekondigd een integraal pakket voor het op termijn op peil brengen van de algemene reserve met als uitgangspunt een hoogte van 50% van de het risicoprofiel. Over het groeipad daar naar toe heeft uw raad met algemene stemmen een motie van het CDA, Pro Hengelo en de VVD aanvaard. Ons college kon met deze motie prima uit de voeten. Wij stellen u voor, deels op basis van bestaande afspraken en deels op basis van nieuwe voorstellen aan uw raad, de volgende afspraken te maken rond het op peil brengen van de algemene reserve: 1) Rentetoevoeging aan de algemene reserve 2) Alle begroting- en uiteindelijke rekeningoverschotten worden bestemd als dotatie in de algemene reserve. Voorwaarde voor het creëren van dergelijke begrotingoverschotten is een besluit van uw raad in november tot het helemaal, dan wel in belangrijke mate, effectueren van de door het college voorgestelde bezuinigingsopties; 3) Een fundamentele doorlichting van alle bestemmingsreserves, waarbij kritisch gekeken wordt naar het onderliggende bestedingsplan, levert een dotatie op aan de algemene reserve. Indien het onder 2 genoemde wordt toegepast op de hieronder aangegeven overdekking van de voorgestelde maatregelen over de planperiode leidt dit tot een cumulatieve dotatie van circa 3,8 miljoen. Dit is uiteraard uitsluitend mogelijk indien de bezuinigingsvoorstellen integraal worden overgenomen en er geen verdere tegenvallers optreden. Met een verwachte overheveling van bestemmingsreserves naar de algemene reserve van circa 2 miljoen is het resultaat van dit integrale maatregelenpakket dat het gewenste niveau van de algemene reserve nog in deze planperiode kan worden bereikt. Een nog hoger tempo is alleen mogelijk door extra bezuinigingen in de stad, maar daarvan is het college in deze moeilijke en onzekere tijden met nadruk geen voorstander. 6. Voorstel en proces In het dekkingsplan vindt u een recapitulatie van alle bezuinigingsbedragen, onderverdeeld naar domeinen en jaarschijven. Hieronder volgt het beeld in vogelvlucht: 2013: 2014: 2015: 2016: Verwacht tekort : - 8,0-8,5-9,1-8,2 (zie paragraaf 2: meerjarenperspectief) Voorgesteld dekkingsplan ,6 +9,8 +10,2 Meerjarenperspectief: +0,0 +1,1 +0,7 +2,0 Wij stellen vast dat de opgave om een bezuinigingspakket van 10 miljoen structureel samen te stellen is ingevuld en, in combinatie met het verwachte tekort in de begroting , leidt tot een nieuw perspectief met een jaarlijks begrotingsoverschot.

8 Bladnummer: Kenmerk: Datum: september 2012 Nu is het een optie, waarover ten tijde van de kadernota ook met uw raad is gesproken, dat ons college de bezuinigingsvoorstellen onderverdeelt in een A-lijst met de echte voorstellen van het college en een B-lijst, met opties waarvoor in eerste instantie niet is gekozen. Er zijn twee belangrijke redenen voor het college om hiervoor niet te kiezen: 1. De reeds eerder geschetste onzekere financiële, economische en politieke situatie maakt dat wij de risico s op nieuwe opgaven als realistisch inschatten; 2. Gezien het nieuwe beleidskader t.a.v. de noodzakelijke en op termijn gewenste hoogte van de algemene reserve zijn de geraamde begrotingsoverschotten noodzakelijk als dotatie in de algemene reserve. Wij zijn dan ook voornemens u in november voor te stellen te besluiten tot : Effectuering van alle bezuinigingsvoorstellen in het dekkingsplan; De geraamde begrotingsoverschotten te doteren aan de algemene reserve. Op 27 augustus heeft uw presidium ingestemd met het politiek-bestuurlijke proces om te komen tot een sluitende begroting In de bijbehorende procesnotitie (aan u verstuurd door uw griffie op 7 september jl.) leest u op welke wijze in september/oktober de dialoog tussen raad en college over de voorstellen gestalte zal krijgen. Graag horen wij dan ook van u of u de hiervoor geschetste insteek van ons college, om het volledige dekkingsplan te effectueren en de overschotten te doteren aan de algemene reserve, onderschrijft. Of dat u de voorkeur geeft aan alternatieven om te komen tot een sluitende begroting in samenhang met een perspectief voor een algemene reserve dat voldoet aan het door uw raad geformuleerde beleidskader. Het dekkingsplan dat ons college op 11 september heeft vastgesteld heeft op dit moment het karakter van een ontwerpbesluit (tevens voorgenomen besluit in het kader van de wet op de ondernemingsraden). Daarom vindt u bij het dekkingsplan ook nog geen raadsvoorstel, maar deze brief. Nadat wij uw eerste reactie in een gezamenlijke commissievergadering op 25 september a.s. hebben meegenomen, nemen wij volgens de planning op 2 oktober, met inachtneming van een advies van de Ondernemingsraad, een definitief besluit over het totale bezuinigingspakket. Dat pakket komt dan, vergezeld van een raadsvoorstel op 4 oktober a.s. naar u toe. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van Hengelo, de secretaris, de burgemeester,

9 Ontwerp dekkingsplan Begroting

10 2

11 Inleiding In dit ontwerpdekkingsplan treft u de individuele maatregelen aan die samen het bezuinigingspakket vormen waarmee wij voorstellen de meerjarenbegroting sluitend te maken. Het is een nadere concretisering van de beleidsmatige brief aan uw raad d.d. 13 september (12G201432). In die zin horen de brief en dit dekkingsplan ook bij elkaar. Het dekkingsplan heeft het karakter van ontwerp vanwege de dialoog die wij als college hierover nog met uw raad voeren op 25 september a.s. Ook hebben wij de komende weken nog gesprekken met diverse partners in de stad. Op 2 oktober a.s. stelt het college vervolgens het definitieve voorstel aan uw raad vast. In dit dekkingsplan vindt u achtereenvolgens de volgende onderdelen: 1. Een overzicht van de voorstellen en de bijbehorende bedragen. 2. Voorstellen in het algemeen bestuurlijke domein; 3. Voorstellen in het fysieke domein; 4. Voorstellen in het sociale domein; 5. Voorstellen in de sfeer van inkomsten; 6. Formatieve en personele consequenties. 3

12 4

13 1. Overzicht voorstellen en bedragen Nr Voorstel A01 Desintegratie brandweer A02 A03 Verlichting exploitatie door fondsen investeringen Verlichting exploitatie door extra versnelde verkoop vastgoed A04 Stadskantoor Gemeenschappelijke regelingen en openbaar A05 bestuur A06 Versobering dienstverlening subtotaal domein Algemeen F01 Beheer openbare ruimte F02 Sport F03 Parkeren F04 Vermindering beleidscapaciteit subtotaal domein Fysiek S01 Beleidskeuze WSW S02 Intergemeentelijke samenwerking sociale dienst 125 S03 Warme varianten in het sociale domein S04 Bijzondere bijstand/minimabeleid S05 Vermindering uitkeringen S06 Factureren doorbetalen S07 ROZ S08 WMO S09 Zorg S10 Jeugd- en jongerenwerk S11 Leerlingenvervoer S12 Muziekschool S13 Vermindering beleidscapaciteit subtotaal domein Sociaal T01 Inkomsten - Mandje T02 Inkomsten verhogen (leges) subtotaal domein Inkomsten

14 2. Voorstellen in het algemeen bestuurlijke domein Aan het begin van onze zoektocht naar bezuinigingsmogelijkheden hebben we onze blik allereerst gericht op de algemene bestuurlijke en beleidsmatige processen, werkwijzen e.d. Waar kunnen wij door zaken slimmer en (waar het kan) minder te doen, de omvang van de maatregelen die de stad rechtsreeks raken verminderen? Daarbij hebben we bijvoorbeeld naar onze eigen bestuursorganen en organisatie en die van onze samenwerkingsverbanden gekeken. Ook de wijze waarop wij onze dienstverlening vormgeven hebben we onder de loep genomen. We komen daarbij tot de volgende voorstellen. A01 Desintegratieschade Brandweer De samenvoeging van de lokale brandweerkorpsen binnen de Veiligheidsregio Twente (VRT) bracht voor Hengelo een nadeel wegens desintegratieschade mee dat niet gecompenseerd werd door de lagere bijdrage aan de VRT. De brandweerbegroting binnen de VRT bedraagt ruim 40 miljoen euro. Het Hengelose aandeel daarin beloopt een bedrag van 5,4 miljoen. Dit ligt bijna 7 ton onder het niveau van de lasten van de lokale brandweer Hengelo. Deze besparing weegt echter niet op tegen de totale overheadkosten van ruim 1,1 miljoen. De niet te verhalen overheadkosten bedroegen per saldo ,-. Belangrijkste oorzaak daarvoor was de wijze van toerekening van indirecte kosten aan de (gemeentelijke) brandweer. Door uniforme verdeelsleutels werd in het verleden onvoldoende tegemoet gekomen aan de bijzondere omstandigheden bij de brandweer. Dit was voor ons aanleiding een bezuinigingsopdracht te geven voor dit restant nadeel, t.w ,-. Deel van de opdracht wordt verwerkt door direct aan te wijzen kosten en personeel te bezuinigen. In de ICT sfeer kan door minder aansluitingen e.d. een bezuiniging van ,- worden gerealiseerd. Minder personele en financiële advisering wordt vertaald in een inkrimping van de voor de brandweer ingezette formatie ( ,-). De overige niet gecompenseerde overheadkosten ( ,-) worden via een aanvullende bedrijfsvoeringstaakstelling ingevuld. Met deze werkwijze zijn de lopende taakstellingen voor de brandweer ( ,- en ,-) ook impliciet ingevuld en is in feite sprake van budgettair neutraal uitgevoerde samenvoeging van de lokale brandweerkorpsen. A02 Verlichting exploitatie door fondsen investeringen Binnen de (grote) projecten willen wij structureel bezuinigen. Dit wordt gedaan door te kijken binnen welke projecten dekking vanuit de algemene middelen is meegenomen (bijvoorbeeld ARI en FGI), met name de projecten binnen de gebieden Hart van Zuid en Berflo Es. De bezuinigingsvoorstellen hebben derhalve voornamelijk betrekking op deze gebieden. Daarnaast stellen we het volgende voor: jaren geleden is de verhuizing van de speeltuinvereniging Twekkelerwegkwartier naar het nieuwe MFA te hoog geraamd. Thans blijken deze kosten lager uit te vallen. Dit leidt tot een voordeel in de grondexploitatie van Veldwijk Noord. Om deze reden kan de structurele bijdrage aan de grondexploitatie van Veldwijk Noord à ,- vanaf 2014 komen te vervallen. Dan resteert nog een te realiseren opdracht voor het grondbedrijf van in 2013 en ,- vanaf Omdat rekening gehouden moet worden met de BBV-regels (niet vroegtijdig kunnen nemen van winsten), de voorwaarden van subsidiegevers en de afspraken in overeenkomsten met derden, is het niet eenvoudig om op korte termijn - concreet aan te wijzen welke bedragen vanuit welke projecten kunnen bijdragen aan deze taakstelling. Daarom is het voorstel om de resterende taakstelling ten laste te brengen van de reserve van het grondbedrijf. Ter compensatie hiervan zullen binnen de grote projecten met name Hart van Zuid bezuinigingen worden doorgevoerd. Bij iedere 2 e berap en bij de herziening van de grondexploitaties zal concreet worden gerapporteerd over hoe deze resterende taakstelling wordt ingevuld. 6

15 A03 Verlichting exploitatie door extra versnelde verkoop vastgoed In aanvulling op de reeds bestaande taakstelling vastgoed van ,- zijn wij voornemens om o.a. door versnelde verkoop van vastgoed ,- extra te bezuinigen. Door prijs- en volumemutaties wijzigt de gemeentefondsuitkering. Op basis van de gemeentelijke systematiek leidt dit o.b.v. de juni circulaire 2012 ook tot een structureel hogere dotatie aan de reserve onderwijshuisvesting van ,- vanaf Voorgesteld wordt deze extra dotatie in te zetten voor deze bezuinigingsopdracht. Op deze wijze wordt het vastgoedbedrijf gecompenseerd voor de extra opgave als gevolg van de overdracht van scholen (die de onderwijsfunctie hebben verloren) aan het vastgoedbedrijf. Financiële nadelen als gevolg van een hoge boekwaarde en/of hoge exploitatielasten worden hierdoor opgevangen. Ervaringen uit het verleden en de verwachting naar de toekomst is dat het huidige onderwijs huisvestingsbudget ad 1 miljoen voldoende is om de scholen op het huidige onderhoudsniveau te houden. We kiezen er daarnaast voor het schoolbegeleidingsbudget in stand te houden.. Daarnaast wordt onderzocht hoe de overige taakstelling ( ,-) middels verkopen kan worden gerealiseerd. Enerzijds kan dit leiden tot exploitatievoordelen (als een pand nu meer kost dan het oplevert). Anderzijds kan een verkoop leiden tot een boekwinst (als de verkoopprijs hoger is dan de boekwaarde). Op dit moment is bij het vastgoedbedrijf een selectie gemaakt van circa 20 panden die op korte termijn te koop aangeboden kunnen worden. Om de bezuinigingstaakstelling te halen zal het van belang zijn om flexibel om te gaan met eventuele gewenste bestemmingsplanwijzigingen. A04 Stadskantoor In de begroting is vanaf 2013 structureel een bedrag van ,- opgenomen ter dekking van een deel van de kapitaalslasten van de verbouwing van het Stadhuis en de realisatie van het stadskantoor (onderdeel van de totale financieringsopzet). Dit bedrag is pas na de realisatie van de nieuwbouw nodig en kunnen we daarom in 2013 en 2014 laten vrijvallen voor de algemene dienst. Wanneer de nieuwe ambtelijke huisvesting van de gemeente in Lange Wemen gerealiseerd is, is het mogelijk om op de totale exploitatielasten van Stadhuis + stadskantoor ,- per jaar te besparen. Deze besparing is opgebouwd uit verlaging van het energieverbruik en gedeeltelijk zelf opwekken van energie, de onderhoudskosten gebouwen, van logistieke kosten etc. De exacte mix van deze besparingen kan pas ingevuld worden wanneer de nieuwbouw van het stadskantoor en de verbouwing van het Stadhuis daadwerkelijk gerealiseerd zijn. Maar op basis van het voorliggende Voorlopig Ontwerp van de gebouwen en installaties en de daaruit voortvloeiende inzichten is een besparing van ,- per jaar haalbaar. A05 Gemeenschappelijke regelingen en openbaar bestuur Gemeenten hebben, als lokaal bestuur, al enkele jaren te kampen met forse bezuinigingsrondes, deels als gevolg van kortingen opgelegd door het Rijk, deels door lokale effecten van de economische en financiële crisis. Bij gemeenschappelijke regelingen gaat het om verlengd lokaal bestuur. Wij achten het alleszins redelijk dat ook gemeenschappelijke regelingen hun bijdrage leveren aan de opgaven waarvoor het lokaal bestuur in Nederland staat en achten hiervoor een reductie van 10% op de algemene kosten haalbaar. Hetzelfde geldt voor belangenverenigingen en andere organisaties die door de gezamenlijkheid van gemeenten zijn opgericht en ons eigen openbare bestuur. Het hierboven genoemde bedrag is opgebouwd uit verschillende onderdelen. 1) Netwerkstad ( ): de afgelopen tijd is de samenwerking binnen de regio steeds meer geintensiveerd. Dit gebeurt langs het principe van coalition of the willing. Wij zijn van mening dat de Netwerkstad Twente een specifieke coalition of the willing is en dat steeds meer onderdelen van de Netwerkstad ondergebracht kunnen worden binnen de Regio Twente. Daarom willen we de bijdrage aan de Netwerkstad halveren. Als gezegd zien de Netwerkstad 7

16 als een specifieke coalition of the willing waarmee we willen blijven inzetten op de stedelijke onderwerpen, MONT en internationale activiteiten. 2) Veiligheidsregio (2013: , v.a. 2014: ): de vorming van de veiligheidsregio zal zowel tot verbetering van de kwaliteit als tot kostenreductie moeten leiden. Wij gaan uit van een verlaging van de Hengelose bijdrage van ,-. Omdat de effectuering hiervan niet direct geregeld zal zijn, hebben wij voor 2013 een bedrag van ,- ingeboekt. 3) Regio Twente (2013: , v.a. 2014: ,-): zoals hiervoor gemotiveerd achten wij een reductie van 10 % op de algemene kosten van de Regio Twente haalbaar. E.e.a. zal gepaard moeten gaan met een takendiscussie. Daarom hebben wij in 2013 nog niet de beoogde uiteindelijke besparing van ,-- ingeboekt maar ,-. De korting die de provincie Overijssel voornemens is op recreatie noodzaakt ons inziens tot een herbezinning op de recreatievoorzieningen en taken binnen de Regio met naar verwachting stevige keuzes. Wij verwachten dat deze keuzes een besparing van 10% op het domein recreatie van de Regio haalbaar maken. Wij gaan ervan uit dat de discussie hierover binnen de Regio in de loop van 2013 kan worden afgerond, zodat wij voor 2013 een bedrag van ,- hebben ingeboekt en vanaf 2014 het in totaal te besparen bedrag van ,-. 4) VNG en Euregio (v.a. 2014: ,-): Conform het binnen de VNG afgesproken samen de trap op en af - principe gaan wij uit van een besparing op de VNG-contributie van 9.000,- (vanaf 2014). Ook op de contributie voor VNG-Overijssel en de contributie voor het lidmaatschap Euregio zou bespaard kunnen worden. 5) GBT: Het financieel effect van het eerder genomen besluit van toetreding van Almelo tot het GBT levert een voordeel op van ,- Daarvan is ,- nog niet ingeboekt in 2013 en ,- in ) Compact bestuur (2014: ,- v.a. 2015: ,-): Niet alleen op het beleid en de organisatie moet worden bezuinigd, ook de bestuurorganen van de gemeente zelf ontkomen hierbij niet aan kortingen. Zo dreigt het gemeentefonds de komende jaren gekort te worden voor vermindering politieke ambtsdragers. Hier gaat het om vermindering van het aantal raadsleden. Als college willen wij deze beweging volgen, wanneer zowel de raad als de ambtelijke organisatie in omvang terug gaat vinden wij dat we ook met kritische ogen moeten kijken naar de omvang van ons eigen bestuursorgaan. Het voorstel is dan ook om vanaf de eerstvolgende collegevorming uit te gaan van een lagere formatie voor wethouders (4 fte). Dit levert een besparing op in de totale loonsom van ,- in 2014 en ,- vanaf Ook onze deelname aan verschillende kennisinstituten en de G32 hebben we in ogenschouw genomen. Deelname aan de G32 vinden wij vanuit strategisch oogpunt cruciaal. Aangezien we verder gaan teruggaan in beleidscapaciteit verwachten wij steeds meer gebruik te maken van de kennisinstituten om aangesloten te blijven bij de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van beleidsinzichten. A06 Versobering dienstverlening Dienstverlening is een heel ruim begrip. Bijna de hele gemeente is hiermee bezig, met recht kan gezegd worden dat dienstverlening aan onze inwoners en bedrijven core-business is voor onze organisatie. Het is een terrein dat volop in ontwikkeling is, denk bijvoorbeeld aan de digitalisering. Deze ontwikkeling willen wij niet in de weg staan. We zijn echter wel van mening dat ook in de dienstverlening een stapje terug gedaan kan worden, het luxe strikje mag er vanaf. Het bedrag dat hierboven genoemd staat bestaat uit zowel kostenbesparingen als meeropbrengsten. - Cadeautjes/extra s ( ,-): Bij de uitgifte van reisdocumenten/rijbewijzen wordt al jaren een beschermhoesje verstrekt. Deze service is niet noodzakelijk. Het niet meer verstrekken levert een besparing op van ,- Verder hebben we een representatiebudget, waar geschenken onder vallen en het welkomsttasje. Door een beperking in assortiment en samen met Bureau Hengelo te komen tot een andere aanpak m.b.t. het welkomst tasje willen we op dit budget een bedrag van ,- besparen. - Structurele benchmarkonderzoeken ( ,-): Wanneer we kijken naar ons Internetpanel en onze eigen monitor de staat van de stad zijn we van mening dat structurele deelname in benchmarkonderzoeken van ondergeschikt belang is. Daarom willen we deelname hieraan gaan beperken. We noemen hier de benchmark Publiekszaken, Sociale Zaken, Afval en Openbare orde en veiligheid. Dit zijn landelijke onderzoeken, onze eigen monitoring houden we in stand. 8

17 - Hondenpoepzakjes ( ,-): We verstrekken gratis hondenpoepzakjes. Door hier mee te stoppen besparen we op jaarbasis ,- - Meldingen openbare ruimte ( 6.500,-): Voor het doorgeven van meldingen openbare ruimte heeft de burger verschillende mogelijkheden. Naast de telefonische meldingen kan de burger dit ook digitaal (website en via de app) melden. De verwerking van de telefonische meldingen kost de meeste tijd. We stoppen met de mogelijkheid om de meldingen telefonisch door te geven. Hier is 0,17 fte mee gemoeid. - Trouwen op locatie ( 5.000,-): Trouwen kan zowel in het stadhuis als op een aantal alternatieve locaties. In 2011 zijn er ruim 200 huwelijken voltrokken, waarvan de helft op een andere locatie. Voor deze huwelijken betaalt het bruidspaar nu een extra bedrag van 37, -. Voorgesteld wordt deze bijdrage te verhogen met 100,-. Ervan uitgaande dat de helft van het aantal bruidsparen (50) dit blijft doen als we de leges voor trouwen op locaties met 100,- verhogen levert dit aan leges een extra bedrag op van 5.000,- (NB in het voorstel I02 stellen wij voor om het algemene bedrag met 100 te verhogen) - Nieuwjaarsreceptie ( ,-): Het is een traditie dat het (voormalige) Orkest van het Oosten in het kader van de nieuwjaarsreceptie een optreden verzorgt in de stadhuishal. De nieuwjaarsreceptie kost in totaal ,-; daarvan is ,- voor het OvhO. Helemaal stoppen met de nieuwjaarsreceptie levert een besparing op van ,- aan out of pocketkosten. Wij vinden de nieuwjaarsreceptie van belang, het is een moment van ontmoeting met onze inwoners en partners in een ongedwongen setting. We zijn echter wel van mening dat in deze tijd we een stap terug mogen doen als het gaat om de nieuwjaarsreceptie. Daarom stellen wij voor om het budget te verlagen met ,-. Het traditionele nieuwjaarsconcert door het OvhO komt hiermee te vervallen. Voor de receptie zelf zijn wij van plan om lokale muziekverenigingen uit te nodigen voor een muzikale opluistering. - E-dienstverlening ( ,-): E-dienstverlening komt steeds meer op en er is steeds meer mogelijk. We willen onze inwoners stimuleren om meer gebruik te maken van E- dienstverlening. Dat doen we door het aanbieden van het initiatief Digisterker. In buurtcentra geven we specifieke cursussen over hoe om te gaan met digitale informatie van de overheid. Daarnaast willen we een onderscheid maken in prijs. Producten die ook digitaal zijn aan te vragen kosten meer wanneer ze aan de balie worden aangevraagd Voor aan de balie stellen we voor de prijs te verhogen met 10,- per product. Op dit moment worden ruim 3000 uittreksels aan de balie aangevraagd. Er van uitgaande dat 1/3 deel de aanvragen toch aan de balie blijft doen levert dit aan leges een bedrag op van , -. - Klanten Contact Centrum (KCC) (v.a. 2014: ,-): Gemeentebreed willen we meer gebruik maken van de KCC gedachte: één centraal ingangspunt voor onze organisatie. In het algemeen is het in 2014 niet meer mogelijk om een vakafdeling rechtstreeks telefonisch te benaderen. Alle vragen verlopen dan via het KCC. Dit heeft tot gevolg dat in de backoffice 2 fte wordt verminderd en in de frontoffice (KCC) 1 fte wordt toegevoegd. We verwachten hiermee een verdere besparing te realiseren van ,-. Een ander voorstel binnen dit onderdeel was het invoeren van een betaald telefoonnummer ( ,-). Burgers bellen voor allerlei vragen naar de gemeente. Vaak is deze informatie ook beschikbaar op onze website. Om burgers meer naar de website te sturen kan er een betaald nummer ingevoerd voor de publieksnummers. Een vergoeding à 0,10 kan de inkomsten doen stijgen ,-. We kiezen hier nadrukkelijk niet voor, omdat wij van mening zijn dat wij voor vragen van burgers zo laagdrempelig mogelijk bereikbaar moeten blijven. 9

18 3. Voorstellen in het fysieke domein In de begroting kennen we een aantal grotere uitgavenposten in het fysieke domein, waarbij riolering, groen en netheid en wegen en water, qua omvang opvallen. In eerdere bezuinigingsrondes heeft het accent gelegen op maatregelen in het fysieke domein. Dat is terug te zien in de resultaten van de benchmark. Desondanks achten wij het noodzakelijk en reëel dat ook deze keer in het fysieke domein wordt bezuinigd. Wij zien daarbij de verdeling als volgt: Openbare ruimte ,- Sport ,- ( ,- in 2013) Parkeren ,- ( ,- in 2013) F01 Beheer openbare ruimte riolering F01.a. Beheer Riolering ( ,-) Met betrekking tot het beheer van de openbare ruimte stellen wij voor de kosten voor het herstellen of vervangen van de bestrating bij de reguliere vervanging van huis- en kolkaansluitingen voortaan meer dan voorheen te bekostigen uit het budget voor riolering. Dit kan voor worden opgevangen door maatregelen te nemen die de exploitatiekosten van de riolering naar beneden brengen. Dat doen we door verlaging van de frequentie voor rioolinspecties, verlaging van het budget voor reparaties en gemalen. Deze maatregelen dragen als volgt daaraan bij: - verlaging van de frequentie van rioolinspecties. Deze bedraagt nu 1x per 7 jaar ( ,-). - verlaging van het budget van ,- voor reparaties met een bedrag van ,-. - verlaging van het budget gemalen. Als gevolg van vervanging telefoonlijnen door mobiel dataverkeer kan hierop ,- worden bespaard. Het resterende bedrag van ,- zullen wij betrekken bij de actualisering en prioritering van het Gemeentelijk Rioleringsplan. Met uw raad is afgesproken dat u uitdrukkelijk bij de vaststelling van de uitgangspunten en bij de uitwerking van het Gemeentelijk rioleringsplan wordt betrokken. In totaal besparen wij daarmee ,- op het budget voor riolering. F01.b. Groen, netheid en spelen ( ,-) De noodzaak om te bezuinigen vraagt ook om differentiatie in kwaliteitsniveaus, zowel ten aanzien van groen als netheid en spelen. De voorstellen zijn als volgt: 1. Omvorming van gazons: op een aantal plaatsen, circa 11 ha. in totaal, in de stad te kiezen voor omvorming van gazons naar extensief gras. Doordat daarbij slechts 2 keer per jaar gemaaid behoeft te worden levert dit, inclusief afvoer, een kostenbesparing op van c.a ,-. 2. Wijkbeheerbudgetten: Bij de invoering van de IBOR systematiek is ,- euro ( ,- per wijk) onderhoudsgeld gereserveerd om ideeën van schouwers voor verfraaiing in de wijken te realiseren. Mede door digitalisering (buiten beter app) is het animo voor bijeenkomsten e.d. over het algemeen minder. Inmiddels resteert na eerdere bezuinigingen nog een budget ,-. Ervan uitgaande dat participatie in het kader van het groenbeleid op een andere manier wordt vormgegeven in het kader van het groenplan stellen wij voor dit budget te schrappen. 3. Openbare ruimte binnenstad. Eén van de voorstellen betrof het mobiel groen in de binnenstad en winkelcentra: voor het mobiel groen in de stad wordt alleen aan materialen ,- euro uitgegeven. Daarnaast is op jaarbasis één fte personeelsinzet nodig. Daarmee is een totale bezuiniging van ,- gemoeid. Wij zijn op voorhand geen voorstander van verwijdering van het mobiel groen in de binnenstad, maar zijn we van mening dat hier een bezuiniging op het beheer in de openbare ruimte op zijn plaats is. Wij willen met de ondernemers, verenigd in de BIZ, in overleg treden om te bezien of het restant budget binnenstad aangewend kan worden om een duurzaam alternatief plan te maken dat een bijdrage levert om de binnenstad aantrekkelijk te houden. 4. Spelen: ten aanzien van spelen hebben wij eerder met u afgesproken meer te investeren in kwaliteit, maar wel in minder speeltoestellen. Door deze lijn te intensiveren, kan meer bespaard worden. Dat kan o.a. door gebruik te maken van andere (vrijwel onverwoestbare) speeltoestellen, o.a. van roestvrij staal, zodat ook van een andere levensduur kan worden uitgegaan. De nu gehanteerde gemiddelde levensduur van 12 jaar 10

19 kan daarmee naar 20 jaar. De duurzaamheid van de toestellen maakt ze flexibeler inzetbaar. Bij veranderde leeftijdsopbouw in een buurt kunnen toestellen herplaatst worden. De keuze van duurzame toestellen betekent een besparing in zowel onderhoud als afschrijving. Voorbeeld van een hoogwaardige inrichting zijn de nieuwe toestellen in de binnenstad (Enschedesestraat/Brinkstraat, Willemstraat/Marktstraat en Schouwburgplein). Daarnaast kiezen wij voor vermindering van het aantal speelplekken, waarbij de overblijvende plekken kwalitatief hoogwaardiger zijn en een groter verzorgingsgebied hebben. Een combinatie van deze maatregelen levert een besparing op van ,- Het streven te voldoen aan de 3% regeling in het kader van de landelijke richtlijn (NUSO) is gericht op zowel formele als informele speelmogelijkheden, plekken waar redelijkerwijs gespeeld kan worden, zonder dat de plek daartoe specifiek is ingericht. 5. Onderhoud HOV haltes: op dit moment worden de HOV haltes op hoog niveau onderhouden. Het onderhoud vindt plaats door de SWB. Wij vinden een lager kwaliteitsniveau aanvaardbaar en stellen voor het kwaliteitsniveau aan te passen naar een lager niveau. Daarmee besparen ,- euro. 6. Onkruidbestrijding op verharding: door verbetering van onkruidbestrijdingstechnieken, scherpe aanbesteding en aanpassing van het ibor beeld kan ,- euro worden bespaard. 7. Landschapsbeheer: We verlagen het onderhoudsniveau voor landschapselementen in combinatie met een lagere bezetting van de onderhoudsploeg. Als gevolg daarvan is minder inhuur van capaciteit bij de SWB noodzakelijk. Met deze maatregel wordt ,- bespaard. 8. Netheid: schoonmaakkosten in de afvalstoffenheffing. In de afvalstoffenbegroting is ,- extra opgenomen voor netheid. De toerekening van kosten van netheid is jarenlang niet aangepast. Dit wordt hierbij gecorrigeerd. Daarmee wordt ,- bespaard op de reguliere begroting. Verder hebben wij de intentie vorm te geven aan praktische samenwerkingsmogelijkheden, onder andere met partners en aangrenzende gemeenten. We denken daarbij aan beheer van begraafplaatsen, sportvelden, wegen, beheersystemen, verlichting en vegen. Bij dit proces willen wij ook de SWB betrekken. Op korte termijn leidt dit echter nog niet tot concrete samenwerking en besparingsmogelijkheden, zodat in deze fase dit niet bij de bezuinigingen kan worden betrokken. Tot slot is ambtelijk voorgesteld om buiten de hoofdgroenstructuur plantvakken om te vormen naar meer onderhoudsarm groen, met het doel de onderhoudskosten geleidelijk aan te verlagen ( ,-). Voor dit voorstel wij met het oog op de discussie en meningsvorming rond het groenplan niet gekozen. F01.c. Wegen, openbare verlichting ( ,-) In dit voorstel stellen wij, mede met het oog op eerdere bezuinigingen en de resterende regelruimte voor de budgetten voor het onderhoud van de openbare verlichting, herbestrating en het asfalteren van wegen licht te versoberen. Wij kiezen er daarom voor ,- te bezuinigen op wegen en openbare verlichting. Onderzocht is of het verwijderen of uitzetten van lichtmasten een bijdrage kan leveren aan de bezuiniging op openbare verlichting. Dat blijkt op korte termijn niet het geval. Het verwijderen en ondergronds afsluiten van een lichtmast is kostbaar, waardoor het terugverdieneffect als gevolg van lager energieverbruik nagenoeg niet wordt bereikt. Bovendien wordt het energieverbruik op basis van aantal aansluitingen verrekend. De investeringsbudgetten zullen overeind gehouden worden om de verduurzaming van de openbare verlichting mogelijk te maken. Hierin is een samenhang met het beleidsplan Openbare Verlichting dat u onlangs ter vaststelling is aangeboden. De besparing op wegen en openbare verlichting worden gerealiseerd door: 1. het soberder uitvoeren van vervangingen en reparaties van openbare verlichting. Het is goed ons te realiseren dat dat leidt tot langere afhandeltermijnen voor reparaties en herstel van schades. 2. minder wegen te herbestraten en het vervangen van asfaltdeklagen gedeeltelijk te faseren. Met name op het vlak van wegen bestaat op de langere termijn het risico dat onderlagen en funderingslagen van wegen achteruitgaan. Uiteraard worden maatregelen genomen om veiligheid en bereikbaarheid te waarborgen. 11

20 F02 Sport Om de bezuinigingen te kunnen realiseren is het noodzakelijk gebleken om zowel een sterker beroep te doen op de verenigingen als ook fundamentele keuzes te maken ten aanzien van het beheer en onderhoud van onze sportaccommodaties. We kiezen ervoor om de bezuinigingstaakstelling zo min mogelijk te laten neerkomen bij de verenigingen en vooral keuzes te maken in het beheer en onderhoud van sportaccommodaties zelf. Die zijn ook weliswaar merkbaar bij verenigingen, maar hebben vooral ook forse consequenties in de eigen organisatie. Wij stellen daarbij voor: - te stoppen met sporthalbeheer ( ,-) en daarnaast de schoonmaak anders te organiseren, - de natuurgrasvelden extensiever te gaan beheren ( ,-). Daarnaast wordt daarbij onderzocht of areaalvermindering mogelijk is. - schoonmaak van het Twentebad uit te besteden en inkomsten, waar de concurrentiepositie dat toelaat, te verhogen door aanpassing van tarieven van o.a. diplomazwemmen, daluren en 65+ kaarten ( ,-). - de tarieven voor de huur van sporthallen en gymlokalen te verhogen ( ,-). Om de levensduur van de kunstgrasvelden te waarborgen kiezen wij er voor om het onderhoud aan deze velden op het zelfde niveau uit te voeren. Deze voorstellen hebben formatieve consequenties oplopend tot een vermindering van 5,5 fte in 2016 (waarvan een halve fte bij de SWB). Daarnaast willen we de afdeling sportservice centraal huisvesten in plaats van de huidige decentrale huisvesting, omdat dit de flexibele inzet van medewerkers faciliteert. Daarnaast hebben wij kritisch gekeken naar specifieke bijdragen aan sportinstellingen. Wij stellen daarbij de volgende bezuinigingsmaatregelen voor: - Afschaffing bijdrage OZB ( ,-). Een aantal sportverenigingen krijgt nog een tegemoetkoming in de OZB voor de sportoppervlakte. Wij zijn van mening dat dat leidt tot ongelijkheid en dat dit tot de eigen verantwoordelijkheid van de verenigingen hoort. - Afschaffing/Afkoop bijdrage ( 1.710,-) in verband met privatisering. Het betreft een extra subsidie i.v.m. hoge kosten privatisering in de jaren Stoppen met de financiële bijdrage voor het Hengelose sportgala ( 6.770,-) - Te stoppen met bijdragen voor het opleiden van trainers en coaches in het kader van het sporttechnisch kader ( 6.420,-). Net als bij alle andere maatschappelijke organisaties moet opleiding als een taak van de sportverenigingen zelf worden gezien. Het gevolg van bovenstaande maatregelen is, dat een groter beroep gedaan wordt op het eigen draagvermogen en draagvlak van de sportverenigingen. Verder is, zoals bekend, de sportraad opgeheven. Daarmee valt deze subsidie vrij ( 820,-). Verder draagt de gemeente ,- bij in de exploitatie van de FBK-games. In ruil daarvoor ontvangen wij een sponsorpakket dat onder meer bestaat uit een aantal gereserveerde plaatsen op de hoofdtribune. Deze plaatsen worden benut voor netwerkvorming. Daar staat tegenover, dat jaarlijks bij de FBK-organisatie diverse kosten in rekening worden gebracht ( ,-). Wij stellen voor om de bijdrage in de exploitatie terug te brengen tot de omvang van de in rekening gebrachte kosten. Daarmee besparen wij 9.730,-. Tot slot stellen wij voor om exploitatie en beheer van het FBK Stadion over te dragen aan een derde, met behoud van de FBK games, breedtesport atletiek en de schoolsportactiviteiten. Wij gaan er van uit dat dit leidt tot een besparing die oploopt tot ,-. De snelheid waarmee de voorgestelde bezuiniging kan worden gerealiseerd is afhankelijk van het onderhandelingsresultaat. De jeugdsportsubsidie, evenals de subsidie voor de gehandicaptensport willen wij volledig in stand houden. Door deze subsidie in stand te houden kunnen de financiële gevolgen voor de sportverenigingen beperkt blijven. Ook willen wij niet korten op Hengelo Sport. 12

21 F03 Parkeren In de commissie Fysiek van 8 mei jl. is de discussienotitie parkeren met u besproken. Daarbij hebben wij met elkaar gedeeld dat het van belang is om voorstellen te doen voor verbetering van de exploitatie van het domein parkeren. Ondermeer door te kijken naar het terugdringen van beheerskosten en verhoging van inkomsten. Daartoe hebben wij een second opinion laten uitvoeren. Daaruit is gebleken dat, zowel aan de uitgaven en inkomsten kant, parkeren in Hengelo marktconform presteert. In 2011 is op het straatparkeren een netto resultaat van 0,8 mln. gerealiseerd. Na aftrek van het tekort van ,- op de parkeergarage Hengelo Centre blijft daardoor een voordeel voor de algemene middelen over van 0,5 mln. Uit de second opinion komt naar voren dat aan de kostenkant beperkt bijsturingsmogelijkheden voorhanden zijn. Wij zien ons daarom genoodzaakt om de bijsturing in dit domein voornamelijk te laten plaatsvinden door extra inkomsten te genereren. De voorgestelde bijsturingsmaatregelen zijn: 1. Afschaffen midden tarief ,- 2. Afschaffen laag tarief(verhogen naar 1,60) ,- 3. Uitbreiding tijden tot uur ,- 4. Invoeren betaald parkeren koopzondagen ,- 5. Verder beperken gratis parkeren ,- 6. Hoogte inworp naar 0, ,- 7. Verminderen parkeerautomaten ,- 8. Afname formatie parkeerhandhaving 0,3 fte ,- 9. Intensivering handhaving ,- Totaal ,- Een aantal andere opties uit de discussienotitie en de second opinion zijn niet in dit dekkingsplan opgenomen. F04* Vermindering beleidscapaciteit *= Hangt samen met S13 Het gaat hier om een vermindering van de beleidscapaciteit met 8 fte structureel, naast de inhoudelijke beleidskeuzes met betrekking tot de bezuinigingen binnen het fysieke domein. Daarmee is het een formatiereductie naast/bovenop de formatieve consequenties van de overige maatregelen in dit bezuinigingspakket. Voorop staat dat het hier, anders dan bij de bedrijfsvoeringstaakstellingen (waarbij taken slimmer, effectiever en efficiënter uitgevoerd moeten worden) gaat om het schrappen van capaciteit die gepaard gaat met aanpassingen in het takenpakket en het verschralen en soms ook schrappen van taken. De gevolgen hiervan zullen onvermijdelijk merkbaar zijn voor bestuur, externe partners en samenleving. Naast een kritische analyse van het takenpakket zijn de volgende aspecten in de afwegingen betrokken: Hoe verhoudt deze maatregel tot de benchmark van Berenschot; Draagt deze maatregel bij tot de beoogde slankere taille van de organisatie (functieniveau 9-12); sluit de maatregel aan bij onze visie op een kleinere, meer flexibele en slagvaardige organisatie; Wat betekent het voor deregulering/minder beleid maken. De vermindering van beleidscapaciteit binnen het fysieke domein vindt plaats op de beleidsvelden afvalbeheer, economie, natuur- en milieu communicatie en -educatie, planologie, stadsontwikkeling (ontwikkelmanagement) en specialistische milieutaken. In het verlengde daarvan wordt tevens de voor het fysieke domein beschikbare onderzoeks-, ontwikkel- en projectcapaciteit verminderd. Geprobeerd zal worden door een meer programmatische en projectmatige beleidsontwikkeling en een bredere en meer flexibele inzet van beleidscapaciteit (over afdelings- en sectorgrenzen heen) waar mogelijk de nadelige effecten van deze capaciteitsreductie op de taakuitoefening te beperken. 13

22 4. Voorstellen in het sociale domein Wij zijn, ook gezien de benchmark van Berenschot, van mening dat we niet om besparingen in het sociale domein heen kunnen in deze tijd, waarbij van iedereen in de samenleving offers moeten worden gevraagd. Bij de doelgroep waar het hier om gaat moeten dat dan wel offers zijn die in verhouding staan tot de vaak moeilijke situatie waarin zij zich bevinden. Wij vinden dat onderstaande besparingen mogelijk zijn zonder onacceptabele gevolgen voor de betrokken doelgroepen. Dat neemt niet weg dat het soms echt pijn zal doen. Gelukkig blijven wij wij met ons sociale beleid beschikken over diverse instrumenten waarmee, waar nodig, door middel van individueel maatwerk soelaas geboden kan worden. Wij zijn er dan ook van overtuigd dat met deze set aan maatregelen het sociale gezicht van Hengelo, waar we met z n allen zeer aan hechten, gehandhaafd blijft, zij het op onderdelen net een tandje minder. S01 Beleidskeuze WSW Vorig jaar hebben we de beleidskeuze gemaakt om vanuit de Algemene Dienst bij te dragen aan de gevolgen van een rijksmaatregel. Die rijksmaatregel betrof een korting op de vergoeding per SWmedewerker. Deze korting zou oplopen van ruim een half miljoen in 2013 naar ruim een miljoen in In ons financiële perspectief hadden we middelen gereserveerd om deze korting op te vangen. Nu het Rijk heeft besloten om deze korting niet door te laten gaan is het ook niet noodzakelijk om middelen hiervoor te reserveren, dit betekent een aanzienlijke verlichting van het financiële perspectief. We zijn ons er van bewust dat het terrein van de WSW volop in ontwikkeling is. Het kan zijn dat een nieuw kabinet na 12 september 2012 andere keuzes maakt m.b.t. dit onderwerp. S02 Intergemeentelijke samenwerking Sociale Dienst 125 We zijn in gesprek met (buur)gemeenten over samenwerking op het gebied van Sociale Zaken. Door de samenwerking op te zoeken hebben we de kans om kwaliteit en continuïteit nog beter te borgen. Daarnaast verwachten we efficiencywinsten te behalen. We gaan er van uit dat dit, rekeninghoudend met een periode van bestuurlijke meningsvorming en operationele voorbereidingen, op den duur tot een besparing leidt van ,-. Dit is aanvullend op de ,- structureel die reeds vanaf 2013 in de bedrijfsvoeringsopgave is verwerkt. In dit lopende proces zijn meerdere partners betrokken, het opzetten van een samenwerkingsvorm gaat in gemeenschappelijkheid en wederzijdse afhankelijkheid. S03 Warme varianten in het sociale domein Bij dit voorstel is gekeken naar de verschillende warme varianten die binnen het sociale domein uitgevoerd worden. Het voorstel bestaat uit verschillende onderdelen die hieronder worden behandeld. - Eigen bijdrage kinderopvang doelgroepen (niet SMI) ( ,-): de wet op de Kinderopvang kent een aantal doelgroepen waaronder mensen die een traject naar werk volgen, niet uitkeringsgerechtigden (nuggers), studenten en mensen met een Sociaal Medische Indicatie (SMI). De vergoeding van de kosten van kinderopvang voor deze doelgroep is opgebouwd uit drie bestanddelen. Via de kinderopvangtoeslag vergoedt de belastingdienst ongeveer 75%. Daarnaast vergoedt de gemeente verplicht 1/6 deel van de kosten. Het overblijvende deel (in 2012 was dat 9,3% en in 2013 is dat 11,9%) vergoedt de gemeente via de bijzondere bijstand, dit is een keuze die we in het verleden gemaakt hebben. Alternatieve mogelijkheden zijn om het overblijvende deel te niet vergoeden of om dit deels te vergoeden. Ook kan hierin een onderscheid naar doelgroepen gemaakt worden. Geen vergoeding via de bijzondere bijstand levert per doelgroep de volgende maximale bezuiniging op: Studenten: 11,9% van = ,- Nuggers: 11,9% van = 1.884,- Re-integratie: 11,9% van = ,- Totale bezuiniging ,- 14

23 Wij vinden de lijn om geen dubbele gemeentelijke bedragen te verstrekken verdedigbaar. Dat betekent dat we voorstellen om boven op de eenzesde gemeentelijke bijdrage voor kinderopvang geen bijzondere bijstand meer te verstrekken. Dit voorstel gaan wij uitdrukkelijk met o.a. de Clientenraad Wet Werk en Bijstand en de Adviesraad Arbeid en Inkomen bespreken en ter reflectie voorleggen. - Nieuwe regels kinderopvang Sociaal Medische Indicatie (SMI) ( ,-): de regelgeving om in aanmerking te komen voor een vergoeding op grond van SMI wordt geformaliseerd. Zoals verwijzing naar peuterspeelzalen en een maximaal aantal dagdelen. Hierdoor wordt de uitvoering eenduidiger. Dit leidt tot een daling van het aantal toegekende aanvragen. - Kinderopvang oud- en nieuwkomers (2013: ,-, v.a. 2014: ,-): De regelgeving m.b.t. de inburgering verandert vanaf 1 januari De gemeente heeft dan geen taak meer voor deze doelgroepen en deze mensen moeten zelf hun inburgering betalen. Dit heeft tot gevolg dat zij ook geen beroep meer kunnen doen op een bijdrage voor de kinderopvang. Er is nog wel sprake van een afbouwperiode van mensen die voor 1 januari 2013 zijn gestart. In 2013 zullen naar verwachting nog 10 mensen gebruik maken van de regeling. Het verdwijnen van deze specifieke wettelijke regeling voor deze doelgroep levert een besparing op omdat wij er niet voor kiezen hiervoor een bijzondere voorziening te maken. - Kinderopvang peuterspeelzalen (2013/2014: ,- v.a : ,-): Op basis van ons SMI beleid kunnen kinderen van ouders met een sociaal of medische naar de kinderdagopvang. Het gaat veelal om kinderen waarvan de ouders een laag IQ hebben. We doen dit om de kinderen voor te bereiden voor het basisonderwijs. Zonder in te leveren op kwaliteit kan ook het peuterspeelzaalwerk daarvoor dienen. De kosten van een dagdeel peuterspeelzaal liggen aanzienlijk lager dan die van een dagdeel kinderopvang. Daarom stellen we voor om dit voor de leeftijdsgroep 2-4 jaar vanaf 2013 via het peuterspeelzaalwerk vorm te geven. En voor de leeftijdsgroep 0-2 jaar vanaf Dit onderscheid maken wij zodat de peuterspeelzalen zich voor kunnen bereiden op het opvangen van deze jonge groep, omdat dit gevolgen heeft voor de inrichting. - Maximale vergoeding uurprijs kinderopvang ( ,-): op dit moment vergoeden we als gemeente de volledige uurprijs die het kinderdagverblijf rekent. Zoals eerder beschreven vergoedt de belastingdienst een deel van de kinderopvang via een toeslag. Zij rekenen hiervoor een maximale uurprijs van 6,36. Wij stellen nu voor om aansluiting te zoeken bij de gedragslijnen van de belastingdienst en eveneens een maximum te stellen aan de vergoeding per uurprijs, nl. op 6,36. De ouders kiezen zelf van welk kinderdagverblijf zij gebruik willen maken. In de vergoedingensfeer trekken wij nu één lijn en krijgt een ieder evenveel vergoed. - Sociale activering ( ,-): Sociale activering is de afgelopen jaren gefinancierd uit het W-deel van het P-budget. Dit gebeurde tegen de achtergrond van mogelijke reintegratie naar werk. De voortdurende beperking van de middelen in het W-deel noopten tot een heroriëntatie van beleid. In de nota Sterker aan het werk is de inzet t.b.v. WWB cliënten die zijn ingedeeld op trede 1 en 2 van de Participatieladder veranderd. Door het wegvallen van de middelen hiervoor eindigt eveneens het project sociale activering. We richten ons er op om cliënten deel te laten nemen aan participatieactiviteiten in buurt en wijk via bijvoorbeeld welzijnswerk en buurtactiviteiten. Het project Sociale activering werd uitgevoerd door medewerkers (5 fte) in dienst van de gemeente die gedetacheerd zijn bij de SWB Groep. De begeleiding van de cliënten wordt overgedragen aan de klantmanagers Sociale Zaken. Een deel van de cliënten zijn als zorgcliënten te beschouwen en voor hen wordt een passende activiteit gezocht. Een ander deel van de cliënten wordt ingeschat dat zij op termijn een stap richting de arbeidsmarkt kunnen maken, zij worden aangemeld voor een ontwikkeltraject. - ROZA (2013/2014: ,- v.a. 2015: ,-): De subsidie in het kader van emancipatie aan het centrum voor wereldvrouwen Roza wordt beëindigd. Met een specifieke bijdrage van het Rijk aan Roza van ,- (in mindering gebracht op de gemeentelijke subsidie) kan het thema/project Eigen Kracht nog twee jaar worden voortgezet. T.a.v. de overige taken (ontmoeting en voorlichting, bevorderen participatie en netwerken) zijn wij van mening dat de doelgroep gebruik kan maken van het bestaande aanbod aan participatieactiviteiten in buurt en wijk. Binnen dit onderdeel hebben we er niet voor gekozen om te stoppen met het begeleiden van onze cliënten bij het aanvragen van de Kinderopvangtoeslag. In deze warme variant kinderopvang regelen we als gemeente veel van de administratieve rompslomp rond het 15

24 aanvragen en verantwoorden van kinderopvang voor cliënten die tot de doelgroep van de Wet Kinderopvang behoren. Deze doelgroep bestaat o.a. uit cliënten die bekend zijn bij onze sociale dienst. Met deze dienstverlening is 0,32 fte gemoeid. Het niet meer uitvoeren van deze dienst levert een bedrag op van ,-. Het aanvragen van een kinderopvangtoeslag is complex. Om foutieve aanvragen met alle daarbij horend geld- en energieverlies voor onze doelgroep en onnodig werk voor onze klantmanagers te voorkomen, vinden wij ondersteuning van clienten uit de doelgroep noodzakelijk. Wij kiezen er voor om dit onderdeel niet op te nemen in ons dekkingsplan. S04 Bijzondere Bijstand / Minimabeleid Binnen het terrein van de Bijzondere Bijstand en het Minimabeleid hebben we gekeken naar verschillende opties die vanuit de organisatie zijn aangedragen. Een aantal van deze opties hebben we overgenomen in dit dekkingsplan: - Bijzondere bijstand ziektekosten ( ,-): Voor mensen met een laag inkomen hebben wij een collectieve zorgverzekering beschikbaar. Deze zorgverzekering dekt de meest voorkomende kosten, waaronder tandartskosten en bril. Daarnaast verstrekken we bijzondere bijstand voor ziektekosten die nog voor rekening van de cliënt komen. Daarbij gaat het veelal om vergoeding van de eigen bijdragen voor tandartskosten, brillen, medicijnen en dieetkosten. Omdat we een collectieve zorgverzekering beschikbaar hebben, en gezien de jurisprudentie dat zo n collectieve zorgverzekering voldoende en toereikend is, zijn wij van mening dat het verantwoord is het vergoeden van ziektekosten vanuit de bijzondere bijstand te beëindigen. Voor uitzonderingen blijft uiteraard maatwerk mogelijk. - Incentives ( ,-): we verstrekken diverse premies aan cliënten van de Sociale Dienst voor uitstroom, activering, mantelzorg en dergelijke. Wij zijn van mening dat verstrekking van dergelijke premies niet past in deze tijd en stellen daarom voor hier met ingang van 2013 mee te stoppen. In deze tijd achten wij het belangrijker om ons te richten op re-integratie ondersteunende instrumenten voor een zo groot mogelijke groep mensen dan aan het eind van een re-integratietraject een extra financiële impuls te geven aan een kleinere groep mensen. Andere beïnvloedingsmogelijkheden binnen dit terrein zijn de langdurigheidstoeslag en de te hanteren inkomensgrens (120%). Als gemeente kunnen we de hoogte van de langdurigheidstoeslag bepalen. Op dit moment is de hoogte van de toeslag voor een gezin 490,- een alleenstaande ouder 440,- en een alleenstaande 345,-. Als we de toeslag op 75% van het huidige bedrag zetten is een besparing van ,- mogelijk. Wij kiezen hier nadrukkelijk niet voor. Wij vinden het niet acceptabel om juist deze kwetsbare groep mensen in onze samenleving zo direct te raken. In de vastgestelde Armoedenota is aangegeven dat wanneer overal 110% gehanteerd wordt de besparing ,- zal zijn. In de Armoedenota hebben we besloten om de individuele bijzondere bijstand de grens op 120% te houden en de categoriale bijzondere bijstand (zoals wettelijk voorgeschreven) op 110%. Daarmee is reeds een besparing van ca ,- gerealiseerd. Het is mogelijk om alsnog over de hele breedte voor de 110% te gaan. Dat zou nogmaals ,- opleveren. Wij kiezen hier echter niet voor, om de reden die ook bij het vorige punt is genoemd. S05 Vermindering uitkeringen Wij vinden het van belang dat zoveel mogelijk mensen in onze stad een baan hebben. Werk is een belangrijk middel, om te voorzien in levensonderhoud en om te participeren in de maatschappij. Voorop blijft staan dat wij zoveel mogelijk mensen aan een reguliere baan willen helpen en zo min mogelijk mensen in een uitkeringssituatie terecht willen laten komen. Wij zetten in op een verdere verhoging van de preventiequote (het aantal geweigerde uitkering/aantal aangevraagde uitkeringen). Dit willen we bereiken met behulp van een mix van de volgende maatregelen: - Sollicitatietijd voor klanten van 27 jaar en ouder: voor de WWB doelgroep onder de 27 jaar geldt een wachttijd van 4 weken waarin de klant aantoonbaar moet solliciteren. In de praktijk blijkt dat daardoor veel klanten naar werk bewegen. Voor de groep van 27 jaar en ouder stellen wij nu voor om binnen de wettelijk (maximale) termijn van 6 weken tussen de melding van de klant en de beslissing op de aanvraag de eerste 4 weken eenzelfde 16

25 sollicitatieplicht op te leggen. Wij verwachten dat een aantal klanten op grond van deze maatregel zelf werk zal vinden en daardoor geen beroep hoeft te doen op een WWB uitkering en niet in een uitkeringssituatie belandt. - Het actief verstrekken van vacatures bij de intake van nieuwe klanten door gebruik te maken van UWV automatisering. Dit als aanvulling op en ondersteuning van de eerste maatregel. Het UWV beschikt over een re-integratie en vacaturesysteem. Bij de intake van de klant is het mogelijk om direct te zoeken op beschikbare vacatures. De klant kan dan direct verwezen worden. - Allerlei nieuwe (digitale) ontwikkelingen (in verbinding met andere overheden als ook in verbinding met het buitenland) maken het ons mogelijk de intake van een bijstandsuitkering te verzwaren en daarmee in een eerder stadium het recht op uitkering definitief vast te stellen. In financieel opzicht wordt de algemene uitkering van de gemeente (gemeentefonds) mede bepaald door het aantal uitkeringen. Wanneer we er in slagen om de preventiequote te verhogen dan bestaat het risico dat we op termijn minder middelen ontvangen uit het gemeentefonds. Daarom hebben we voor deze maatregel het financiële resultaat in 2015 en 2016 voor een lager bedrag meegenomen dan in 2013 en S06 Factureren doorbetalen Voor corporaties, nutsbedrijven en zorgverzekeraars functioneren we als gemeente soms als incasso- en doorbetalingskantoor. Wij vinden het niet meer dan redelijk dat wij hiervoor een vergoeding vragen, immers deze ondernemingen hebben meer zekerheid over hun inkomsten. Met Menzis is reeds in een overeenkomst vastgelegd dat de gemeente voor het inhouden van de premie zorgverzekering op de uitkeringen, een vergoeding van 1% incl. BTW van de inhouding ontvangt. De inhoudingen en doorbetalingen voor huur betreffen in hoofdzaak huurders van woningcorporatie Welbions, ook met Welbions kan hierover een deal gesloten worden. Ook aan de nutsbedrijven kan een vergoeding gevraagd worden. Echter dit betreft meerdere leveranciers waarmee dan een deal gesloten moet worden; hier zien we vanaf omdat we verwachten dat de kosten de baten overtreffen. S07 ROZ Het ROZ ondersteunt (startende) ondernemers en voert de wettelijke regeling Bijstandsbesluit zelfstandigen uit. Door de brede dienstverlening van het ROZ zijn meer ondernemers in staat succesvol een bedrijf te starten of in stand te houden. We willen de verdiencapaciteit van het ROZ verder benutten, waarbij er verschillende opties zijn om de exploitatie van het ROZ te verbeteren: - Doorberekenen kosten: afhankelijk van de aard en het doel van de dienstverlening kunnen de kosten gedeeltelijk of geheel worden doorberekend aan ondernemers en starters. - Basisdienstverlening en vervolgdienstverlening: Bij een aantal producten, zoals bij coaching en training, kan er onderscheid worden gemaakt tussen basisdiensten, waarvoor geen kosten in rekening worden gebracht, en betaalde vervolgdienstverlening. - Revolving fund: als het na een aantal jaren financieel en bedrijfseconomisch goed gaat met starters, zijn wij van mening dat zij alsnog de kosten van de hun geboden dienstverlening voor hun rekening kunnen nemen. Dit willen we vorm geven door middel van een revolving fund. - Verwerving van subsidies en opdrachten. - Uitbreiding werkgebied: landelijk zetten zowel het ministerie van SZW, de VNG als Divosa in op versterking van de regionale uitvoering van de zelfstandigenregelingen, zoals het Bbz. Momenteel wordt mede daarom met meerdere gemeenten gesproken over aansluiting bij het ROZ. 17

26 S08 WMO Voorheen werd de regeling met betrekking tot de Persoonsgebonden budgetten (Pgb) door Menzis uitgevoerd. In 2012 hebben we, in het kader van de bedrijfsvoeringsopgave, dit zelf weer ter hand genomen. De belangrijkste overwegingen hiervoor waren de beparingen in de uitvoeringskosten en meer controle op de verantwoording van de Pgb s. Daarnaast is overgegaan op vierwekelijkse betalingen, waardoor bij beëindiging van het Pgb minder (of niet) teruggevorderd hoeft te worden. Deze maatregel levert meer op dan voorzien. S09 Zorg Op het terrein van maatschappelijke zorg achten wij een bezuiniging van in totaal ,- realiseerbaar. Deze bezuiniging is opgebouwd uit verschillende componenten en deze worden achtereenvolgens behandeld. - Verlaging van de subsidie aan Donna/Atlas/Cocon ( ,-): Op dit moment ontvangen Donna, Atlas en Cocon een subsidie ter hoogte van ,-. Daarmee richten zij zich op hulpverlening aan jonge ouders (en kind). Met een verlaging van de subsidie aan Donna willen wij een extra impuls en signaal geven om te komen tot samenwerking en optimaal gebruik van het beschikbare hulpaanbod in onze stad. We willen hiermee tevens bewerkstelligen dat het reguliere aanbod van Carint en andere zorginstellingen beter benut wordt. - Verlaging uitvoeringsregeling Thuis in de buurt ( ,-): Deze uitvoeringsregeling is erop gericht burgers een beter en zo gewoon mogelijk leven te laten leiden en laten deelnemen aan de samenleving. Ondanks beperkingen door ouderdom of handicap. Wij vinden het van belang dat een ieder kan participeren in onze stad en maatschappij, echter wanneer wij kritisch kijken naar het bedrag dat wij jaarlijks reserveren voor deze uitvoeringsregeling en daarbij de projecten en hun haalbaarheid in ogenschouw nemen, trekken wij de conclusie dat een verlaging van het budget reëel is. Daarnaast kijken we naar het werkterrein van de GGD, wij zijn van mening dat ook op dit terrein een verlaging van het budget reëel is. We zijn er ons van bewust dat wij voor (een deel van) deze bezuiniging in gesprek moeten met de GGD en de andere Twentse gemeenten. Maar gezien de problematiek van alle gemeenten verwachten wij dat een bezuiniging bij de GGD kan rekenen op draagvlak, ondanks de in een eerder stadium al doorgevoerde verlaging van budgetten bij de GGD. De financiering van de GGD bestaat uit de volgende componenten: - algemene gemeentelijke bijdrage per inwoner (uniforme deel); - maatwerk financiering door gemeenten; - financiering door andere partijen (waaronder burgers) op basis van een tarief; - subsidies en stimuleringsregelingen van andere overheden; Voor een bezuiniging op het uniforme deel is regionale overeenstemming nodig. Hiervoor moeten we in gesprek met de GGD en de andere Twentse gemeenten. Bezuinigen op het maatwerkdeel is relatief eenvoudiger, omdat Hengelo als het ware als klant deze producten afneemt van de GGD. - Uniform deel ( ,-): Op het uniforme deel van de GGD stellen wij voor om in totaal ,- te bezuinigen. Daarvoor zien wij mogelijkheden binnen de huisvestingskosten ( ,-) en binnen de producten van de GGD, niet zijnde JGZ ( ,-). Wij denken daarbij o.a. aan het samenvoegen van producten, advisering van het lokaal gezondheidsbeleid en het efficiënter uitvoeren van producten. Daarnaast zijn wij van mening dat de GGD Twente producten gezamenlijk met andere GGD en kan uitvoeren, bijvoorbeeld Infectieziektebestrijding en Tuberculosebestrijding. - Maatwerkdeel JGZ ( ,-): Binnen het maatwerk gedeelte stellen wij voor eveneens ,- te minderen. Ons inziens kan dat deels op de inzet van de GGD in de zorgstructuur ( ,-) en op Triple P ( ,-). 18

27 S10 Jeugd- en jongerenwerk Binnen het terrein van het jeugd- en jongerenwerk we stellen we voor om op drie vlakken een korting toe te passen, te weten: - Peuterspeelzaalwerk (2013: ,- v.a ,-): We willen een verlaging van de subsidiëring aan het peuterspeelzaalwerk doorvoeren van ,- in 2013 en ,- vanaf Het peuterspeelzaalwerk kent dezelfde kalender als het onderwijs. Daarom stellen wij voor om deze bezuiniging in te laten gaan per augustus Voor de wijze waarop de bezuiniging exact zal worden gerealiseerd gaan wij in overleg met Spring! peuterspeelzalen (als uitvoerder). Wij zien mogelijkheden in het aantal accommodaties en de wijze van uitvoeren van ondersteunende diensten. Samen met het peuterspeelzaalwerk hebben we ruim een half jaar om op verantwoorde wijze tot een invulling te komen. - Coördinatie Brede School ( ,-). In 2011 zijn er in Hengelo 7 samenwerkingsverbanden Brede School gevormd. Zij hebben een intentieverklaring hiervoor ondertekend. De Brede School coördinatoren hebben dit proces begeleid en gestimuleerd. Wij stellen voor om vanaf ,- euro te bezuinigen op het totale budget Brede School 0-12, en daarmee de mogelijkheid te scheppen voor de kernpartners waaronder het onderwijs om zelf meer sturing te laten geven aan hun Brede School. Dit houdt in dat de Brede School coördinatie bij Scala wordt afgebouwd en meer bij de kernpartners wordt belegd. - Jeugd- en jongerenwerk ( ,-): We stellen voor de subsidiëring van het jeugd- en jongerenwerk te verminderen met ,- in 2013 en vanaf 2014 met ,- per jaar. We verwachten al een aantal jaren dat SCALA als uitvoerder van het jeugd- en jongerenwerk aansluiting zoekt bij de verschillende jeugdculturen en daarvoor de samenwerking aangaat met andere instellingen, zoals het onderwijs, CREA, Metropool en het vrijwillig jeugdwerk, waartoe ook Innocent en Cerberus behoren. De samenwerking met CREA en Metropool is de afgelopen jaren steeds meer tot stand gekomen. Op de andere onderdelen is echter niet de gewenste gezamenlijke stedelijke programmering tot stand gekomen, die het college voor ogen had. We vinden het van belang dat alle subculturen toegang hebben tot het stedelijk jongerenwerk. De bezuiniging willen we realiseren door het jongerencentrum Rader te sluiten, waardoor een besparing op de huisvestingslasten wordt gerealiseerd. Daarnaast wordt het activiteitenbudget naar beneden bijgesteld. In deze bezuiniging zit een opbouw, gezien de opzegtermijn van het huurcontract met Radar. De komende maanden gaan we met Scala verder in gesprek, om er voor te zorgen dat de bezuiniging goed landt en dat we van daaruit kunnen komen tot een inzet van het jongerenwerk die flexibeler en innovatiever is. S11 Leerlingenvervoer Het aanbieden van leerlingenvervoer is een wettelijke taak, die door uw raad is vertaald in de Verordening leerlingenvervoer Hengelo. De mate waarin we invulling geven aan deze wettelijke taak is op dit moment ruimer dan op wettelijke basis verplicht is. Dit is een voorbeeld van wat we verstaan onder beleidsvrijheid. We stellen nu voor om terug te gaan in deze beleidsvrijheid door criteria in de Verordening aan te passen. Omdat schooljaren niet gelijk op lopen met onze begrotingsjaren ziet u een opbouw in deze bezuiniging. Concreet stellen wij de volgende maatregelen voor: - Per schooljaar geldt voor nieuwe aanvragen het afstandscriterium voor het vervoer naar een school voor speciaal basisonderwijs of speciaal onderwijs van 4 kilometer (dit is nu 2 kilometer, wettelijk verplicht is 6 km). Per schooljaar geldt dit ook voor bestaande toekenningen. ( ,-) - Per schooljaar geldt voor nieuwe aanvragen dat als uitgangspunt voor leerlingenvervoer een vergoeding voor het vervoer wordt gehanteerd, in plaats van het aanbieden van aangepast vervoer. Per schooljaar geldt dit ook voor bestaande toekenningen. ( ,-) - Per schooljaar wordt voor het vervoer naar de IOK de Globe in Enschede alleen openbaar vervoer toegekend, eventueel met begeleiding, in plaats van aangepast vervoer. IOK de Globe is een school waar leerlingen naar toe gaan die de nederlandse taal of niet of niet voldoende beheersen om regulier basisonderwijs te kunnen volgen. ( ,-) 19

28 Door de eerste twee voorstellen zal naar verwachting de helft minder leerlingen worden vervoerd. Daardoor zal ook de ouderlijke bijdrage met de helft afnemen, dit gaat om een bedrag van 6.000,-. S12 Muziekschool In het voorjaar van 2011 hebben we met de Muziekschool een convenant afgesloten waarin we de verdere ontvlechting van de Muziekschool uit de gemeentelijke organisatie hebben vormgegeven. Dit convenant heeft een duur tot 1 januari Wezenlijk onderdeel van dit convenant is dat de Muziekschool bereid was om invulling te geven aan de financiële taakstellingen en ruimte kreeg om de reeds ontstane onbalans in het financiële perspectief van de muziekschool te verbeteren. O.a. door een heroriëntatie op de ambitie en herinrichting van de bedrijfsvoering. Er is daarom voor gekozen tijdens de transitieperiode de subsidieverlening voor de jaren 2012 en 2013 op de hoogte van het subsidiebedrag van 2011 te handhaven. Wij respecteren dit convenant en hebben daarom vorig jaar bij het Herontwerp geen bezuiniging bij de Muziekschool opgenomen. De bezuiniging op cultuur, die verder uitgewerkt is door de Taskforce Cultuur, is met name terecht gekomen bij andere instellingen zoals Akkuh en de bibliotheek. Daarom kiezen we er nu voor om deze instellingen bij deze opgave te ontzien en stellen we voor om per 2014 de subsidie aan de Muziekschool te verlagen met ,-. Daarmee heeft de Muziekschool het jaar 2013 om zich voor te bereiden op deze korting. Wij zien daarbij mogelijkheden in een ander gebruik van gebouwen of samenwerking met andere (wel of niet gesubsidieerde) instellingen. S13* Vermindering beleidscapaciteit *=Hangt samen met F04 Het gaat hier om een vermindering van de beleidscapaciteit met 8 fte, naast de inhoudelijke beleidskeuzes met betrekking tot de bezuinigingen binnen het sociale domein. Daarmee is het een formatiereductie naast/bovenop de formatieve consequenties van de overige maatregelen in dit bezuinigingspakket. Voorop staat dat het hier, anders dan bij de bedrijfsvoeringstaakstellingen (waarbij taken slimmer, effectiever en efficiënter uitgevoerd moeten worden) gaat om het schrappen van capaciteit die gepaard gaat met aanpassingen in het takenpakket en het verschralen en soms ook schrappen van taken. De gevolgen hiervan zullen onvermijdelijk merkbaar zijn voor bestuur, externe partners en samenleving. Naast een kritische analyse van het takenpakket zijn de volgende aspecten in de afwegingen betrokken: Hoe verhoudt deze maatregel tot de benchmark van Berenschot; Draagt deze maatregel bij tot de beoogde slankere taille van de organisatie (functieniveau 9-12); sluit de maatregel aan bij onze visie op een kleinere, meer flexibele en slagvaardige organisatie; Wat betekent het voor deregulering/minder beleid maken. De vermindering van beleidscapaciteit binnen het sociale domein vindt plaats op de volgende beleidsvelden: sociaal beleid (inburgering, regelgeving werk & inkomen), begeleiding bij huisverboden, cultuur/sport/welzijn en zorg. In het verlengde daarvan wordt tevens de voor het sociale domein beschikbare onderzoeks-, ontwikkel- en projectcapaciteit verminderd. Geprobeerd zal worden door en een meer programmatische en projectmatige beleidsontwikkeling en een bredere en meer flexibele inzet van beleidscapaciteit (over afdelings- en sectorgrenzen heen) waar mogelijk de nadelige effecten van deze capaciteitsreductie op de taakuitoefening te beperken. 20

29 5. Voorstellen in de sfeer van inkomsten De voorstellen in de sfeer van inkomsten, met name de woonlasten, vormen voor ons het sluitstuk van deze bezuinigingen. De bezuinigingsvoorstellen in voorgaande hoofdstukken, nl. de voorstellen in het algemeen bestuurlijke-, het fysieke - en het sociale domein, zijn volgens ons mogelijk zonder de fundamenten van de stad wezenlijk aan te tasten. Met de voorstellen in de sfeer van inkomsten willen wij verdere negatieve effecten van bezuinigingen in het sociale en fysieke domein voorkomen, zonder tot een onaanvaardbare ontwikkeling van de woonlasten te komen. T01 OZB/Afvalstoffenheffing Bij de grote bezuinigingsopgave waarvoor we de komende planperiode staan, hoort in laatste instantie - ook een beoordeling van de mogelijkheid dan wel noodzaak tot verhoging van de gemeentelijke inkomsten. Ons coalitieakkoord is daarover duidelijk: Ons uitgangspunt is dat de totale gemeentelijke lasten voor de Hengelose burger niet stijgen, behalve dan met een inflatiecorrectie. Als het echt niet anders kan accepteren wij tijdelijke maatregelen om de begroting sluitend te maken. Het gaat daarbij om de woonlastendruk als geheel en is niet gericht op specifieke belastingen of heffingen. T01.a Verlaging afvalstoffenheffing De invoering van DIFTAR en de ingebruikname van het nieuwe milieupark zijn in de eerste plaats een succes als het gaat het om het scheiden van afval/grondstoffen en dus voor het milieu. In de tweede plaats is het ook een succes waar het gaat om de kosten die de inwoners van onze stad betalen voor de inzameling en verwerking. De afvalstoffenheffing voor onze inwoners is omlaag gegaan en kan substantieel nog verder omlaag. In de berekeningen is uitgegaan van een gefaseerde afbouw van het stortquotum van 250 kg nu naar nul in De verlaging van afvalstoffenheffing bedraagt dan ca 21,- in 2013 oplopend naar ca 27,- in T01.b Verhoging OZB De volgende ontwikkelingen hebben nadrukkelijk meegespeeld in de overwegingen, die hebben geleid tot de verhoging van de OZB tarieven: - Dankzij het succes van diftar ontstaat er ruimte om, zonder de totale woonlasten te laten stijgen, een verhoging van de onroerende zaakbelastingen mogelijk te maken. De gevolgen hiervan vallen in een aantal relevante aspecten uiteen: - We zouden in deze tijden dit voordeel graag rechtstreeks teruggeven aan de burger. Maar gelet op de grote bezuinigingsopgave van dit moment kiezen we er het geheel van de woonlasten niet te verlagen en de door verlaging van de afvalstoffenheffing ontstane ruimte via OZB verhoging te gebruiken voor een sluitende begroting. Daarmee kunnen we nog verdergaande pijnlijke bezuinigingen in de stad helpen voorkomen; - De maatschappelijke aversie tegen belastingmaatregelen is groot, of het nou gaat om 1% of 10%. Wat in tegenstelling tot rigoureuze maatregelen in het voorzieningenniveau inkomstenmaatregelen meer aanvaardbaar maakt is de omkeerbaarheid ervan. In betere tijden bestaat de mogelijkheid de maatregel relatief eenvoudig terug te draaien. Die intentie blijkt ook uit de formulering in ons coalitieakkoord. - Hengelo staat zowel t.o.v. de regiogemeenten als de referentiegemeenten in het benchmarkonderzoek van Berenschot op een plaats in de COELO-atlas royaal onder het gemiddelde. In de afgelopen jaren is deze plek alleen maar gunstiger geworden. Ook de prognose is positief vanwege het voor de woonlasten neutrale effect van deze OZB maatregel. - In de gemeentelijke budgetten wordt sinds 2011 taakstellend uitgegaan van een prijscompensatie van 0%. Deze lijn is consequent gehanteerd voor de inflatiecorrectie in de sfeer van de tarieven. De werkelijke inflatie is in deze jaren derhalve niet doorberekend aan de Hengelose belastingbetaler. 21

30 We stellen voor het OZB tarief gefaseerd te verhogen, met 7% in 2013, en 1% in de daaropvolgende drie jaren, bovenop de trendmatige aanpassingen. Wat zijn de consequenties van deze gecombineerde voorstellen? - Inwoners van onze stad die een huis huren ondervinden een substantiële lastenverlichting; - De woonlasten voor eigenaren van woningen tot de gemiddelde WOZ-waarde dalen of blijven nagenoeg gelijk; - Eigenaren/gebruikers van zakelijke panden, die geen afvalstoffenheffing betalen, profiteren niet van het succes van de tariefdifferentiatie en de verlaging van de afvalstoffenheffing. Wij gaan er echter van uit dat de positieve resultaten van afvalscheiding ook zullen optreden in het bedrijfsval en daar leiden tot lagere lasten; In onderstaande tabel wordt het effect van de OZB maatregel vergeleken met tariefsontwikkeling van de afvalstoffenheffing voor woningeigenaren in een aantal waardecategorieën: (bedragen in ) Cumulatieve verhoging OZB aanslag (excl. inflatiecorrectie) WOZ-waarde Indicatieve verlaging DIFTAR De verhoging van het OZB tarief wordt niet overal in gelijke mate gecompenseerd door verlaging van het tarief voor de afvalstoffenheffing. Er treedt een verschuiving van de woonlastendruk op: de verlaging van afvalstoffenheffing komt alle huishoudens in gelijke mate ten goede. De OZB verhoging treft alleen eigenaren en gebruikers van niet-woningen en eigenaren van woningen. Concreet: huurders van woningen genieten het volledige effect van de tariefsverlaging van de afvalstoffenheffing; ook eigenaren van woningen met een WOZ-waarde van maximaal ,- krijgen een minimaal gelijke aanslag. Het netto nadelig effect voor eigenaren van woningen met een waarde van ,- is ca 30,- per jaar. Met deze maatregel wordt de macro norm voor de stijging van de OZB op lokaal niveau overschreden. We zijn er ons van bewust dat wanneer een aanzienlijk deel van de gemeenten een dergelijk tariefstijging doorvoert, dit er toe kan leiden dat het kabinet tot een corrigerende korting in de gemeentefonds overgaat. 22

31 Hengelo staat zowel t.o.v. de regiogemeenten als de referentiegemeenten in het benchmarkonderzoek van Berenschot op een plaats in de COELO-atlas royaal onder het gemiddelde. In de afgelopen jaren is deze plek alleen maar gunstiger geworden. Ter illustratie: RANGLIJST COELO ATLAS Regiogemeenten volgorde gemeentelijke woonlasten meerpersoonshuishouden Haaksbergen Tubbergen Rijssen-Holten Losser Hengelo Almelo Twenterand Oldenzaal Wierden Borne Hellendoorn Enschede Hof van Twente Dinkelland gemeentelijke Referentiegemeenten cluster eigen inkomsten volgorde woonlasten meerpersoonshuishouden Alkmaar Hoorn Leidschendam-Voorburg Purmerend Vlaardingen Hengelo Almelo Deventer Schiedam Alphen aan den Rijn Westland Hilversum Roosendaal Bergen op Zoom Gouda

32 T02 Legesverhogingen In het kader van deze bezuinigingsronde zijn ook de leges in beschouwing genomen. De volgende maatregelen worden daarbij voorgesteld: Verhoging van de leges huwelijken met 100,-. Het nieuwe tarief varieert daarmee, afhankelijk van tijd en plaats, tussen 413,- en 625,-. Het gelijk stellen van het tarief voor afgifte van een rijbewijs voor een periode korter dan 10 aan het normale tarief. Daarnaast een verhoging van het tarief voor afgifte van een rijbewijs met 10,- tot 49,-. De overige leges bieden geen ruimte tot substantiële aanpassing. De maatregelen leiden tot een legesverhoging van ,- Daarnaast is in deze bezuinigingsopdracht betrokken de kwijtschelding op de hondenbelasting. Wij stellen voor deze in te trekken. Dit leidt tot een lastendaling van ,- Wij willen hier overigens bij opmerken dat mogelijk het tarief voor rijbewijzen door het rijk zal worden gemaximeerd. Concrete informatie is hierover nog niet beschikbaar. 24

33 6. Formatieve en personele consequenties De formatieve en personele consequenties van de bezuinigingen in onze organisatie beperken zich niet tot het nu voorliggende bezuinigingspakket. Het is in dat licht goed nog even terug te gaan naar de discussienota Herontwerp van beleid en uitvoering (juni 2010). Daarin was het vertrekpunt het financiële vraagstuk van dat moment, een bezuinigingopgave van toen 15 miljoen, moest worden gevonden in drie fasen: Versoberen, Vernieuwen en Bedrijfsvoering. Voor elk van deze fasen stond een bedrag van 5 miljoen aan besparingen. In het kader van deze 15 miljoen is inmiddels helder dat naast reductie van inhuur en tijdelijke contracten in de periode t/m 2015 circa 70 formatieplaatsen vervallen binnen de gemeentelijke organisatie. Daar bovenop komen de effecten in de stad, bij onze partners (vooral in het fysieke domein: aannemers, SWB) en gesubsidieerde instellingen. Gezien alle versoberingen in het beheer van de openbare ruimte is onze inschatting dat bij onze partners in het fysieke domein 10 tot 15 formatieplaatsen zullen vervallen. Ons inzicht in de gevolgen voor de gesubsidieerde instellingen wijst op een reductie van arbeidsplaatsen in de orde van grootte van 20 fte. Formatieve gevolgen dekkingsplan Daar waar in vorige bezuinigingsrondes nog vaak gebruik kon worden gemaakt van natuurlijke verloop, onbezette formatie, vacatureruimte en beperking van inhuur, zijn deze schuifmogelijkheden nu nagenoeg uitgeput. Dat betekent dat formatiereductie nu in veel gevallen rechtstreeks zittende medewerkers raakt. Als gevolg van de maatregelen in dit dekkingsplan vervallen binnen onze organisatie nog eens iets meer dan 30 formatieplaatsen tot en met Ook hier geldt dat sprake zal zijn van extra effect op de omvang van het aantal arbeidsplaatsen bij onze partners en instellingen. Hieronder treft u een overzicht aan van de formatieve consequenties van de voorstellen in dit dekkingsplan. Overzicht formatieve consequenties Desintegratie brandweer 1,79 1,79 1,79 1,79 Versobering dienstverlening 1,17 1,17 1,17 1,17 Beheer openbare ruimte Sport Vermindering beleidscapaciteit * 15,95 15,95 15,95 15,95 parkeren 0,3 0,3 0,3 0,3 warme variant beleidskeuzes sociaal ,21 27,21 28,21 30,21 * De vermindering beleidscapaciteit is opgebouwd uit de voorstellen F04 Vermindering beleidscapaciteit Fysiek domein en S13 Vermindering beleidscapaciteit Sociaal domein. Gedwongen mobiliteit De formatiereductie van de 70 formatieplaatsen in onze organisatie als gevolg van de vorige bezuinigingsopgaven betekent uiteindelijk voor zo n 15 medewerkers dat zij bovenformatief worden. De nu voorgestelde maatregelen raken veel medewerkers rechtstreeks, o.a. als gevolg van herplaatsingsprocedures op functies waarop meer dan één persoon werkzaam is en herschikking van taken. 25

34 Als gevolg van het bezuinigingspakket in dit dekkingsplan worden ongeveer 30 medewerkers bovenformatief. In totaal houden wij dus op dit moment rekening met 45 bovenformatieve medewerkers. Uiteraard is bij het vinden van goede oplossingen daarvan het in 2011 geactualiseerde Sociaal Statuut van toepassing. Bestemmingsreserve organisatieontwikkeling Bij de vaststelling van de begroting 2012 en het bijbehorende bezuinigingspakket ( eindrapportage herontwerp ) in november 2011 is tevens besloten tot het instellen van een bestemmingsreserve organisatieontwikkeling. Doel van deze bestemmingsreserve was het financieel mogelijk maken van de toen geschetste aanpak voor de transitie naar meer mobiliteit in de organisatie op weg naar een flexibele organisatie met de juiste medewerker op de juiste plek. Een dergelijke reserve organisatieontwikkeling was bij de vorige bezuinigingsrondes al bittere noodzaak maar is met het nu voorliggende bezuinigingspakket zoals hiervoor aangegeven alleen maar groter geworden. De verwachte gedwongen mobiliteit, in combinatie met de hoogte en het vereiste tempo van de bezuinigingsopgave, is bepalend voor de noodzakelijke omvang van de reserve organisatieontwikkeling. Zoals vorig jaar afgesproken wordt deze reserve in ieder geval gevoed met besparingen in de bedrijfsvoering die eerder worden geëffectueerd dan de afgesproken taakstelling. Maar gezien de bovenstaande problematiek meent ons college dat bovenop de voeding vanuit de bedrijfsvoering een extra dotatie in deze reserve noodzakelijk is. Wij hebben daarom een dotatie van 0,3 mln. in 2013 oplopend naar 0,4 mln. vanaf 2014, in het financieel perspectief verwerkt. Wij houden er rekening mee dat ook hierna extra toevoegingen aan de reserve noodzakelijk zullen blijken. 26

35 Hengelo, 13 september miljoen bezuinigingen gevonden Hengelo houdt koers vast Het college heeft een ontwerppakket aan bezuinigingsvoorstellen vastgesteld van 10 miljoen structureel, ter dekking van het ingeschatte tekort in de meerjarenbegroting De gevolgen van deze extra bezuinigingen, bovenop de eerdere opgaven van tientallen miljoenen in de afgelopen jaren, zullen merkbaar worden in de stad en de gemeentelijke organisatie. Het college is er niettemin van overtuigd dat Hengelo in staat is om de koers vast te houden: Hengelo blijft een aangename, bereikbare stad met een investeringsambitie en een sterk sociaal profiel. De gemeenteraad zal op 6 en 7 november een definitief besluit nemen over de voorstellen. Om de Hengelose koers vast te houden, wil het college de gevolgen van de bezuinigingen voor de stad zo beperkt mogelijk houden. Daarom heeft het college nadrukkelijk en allereerst gekeken naar de werkwijzen en de eigen organisatie. Daar vinden pijnlijke ingrepen plaats. Dit heeft gedwongen mobiliteit tot gevolg, waarbij gedwongen ontslag niet is uitgesloten. Bezuinigingsrichtingen De bezuinigingsrichtingen zijn op te delen in drie domeinen: fysiek, sociaal en algemeen bestuur. De bijbehorende bezuinigingsbedragen volgens de Kadernota van juni 2012 zijn respectievelijk 2 miljoen, 4 miljoen en 2 miljoen euro. Dit bedrag van 8 miljoen op een totale begroting van 240 miljoen vindt het college verantwoord, zonder het dna van Hengelo wezenlijk aan te tasten. De resterende 2 miljoen wordt gevonden in verhoging van de belastingen en leges. Vanaf 2014 kan de algemene reserve ook worden aangevuld, conform de wens van de gemeenteraad. Woonlasten blijven gemiddeld gelijk De woonlasten voor de inwoners blijven gemiddeld ongewijzigd. Dat is te danken aan het succes van tariefdifferentiatie bij de afvalstoffenheffing (Diftar). Gemiddeld genomen gaan Hengeloërs dus minder betalen voor afval dan vóór de invoering van Diftar, want de kosten voor het inzamelen en verwerken van het gescheiden afval, zijn gedaald. Daarom kan de afvalstoffenheffing nog verder omlaag. Dankzij dit succes ontstaat er ruimte voor een verhoging van de onroerende zaakbelastingen (OZB) zonder dat de gemiddelde totale woonlasten stijgen. Huurders gaan er op vooruit, omdat zij geen OZB betalen. Coalitieakkoord blijft overeind Het college is tijdens de zoektocht naar de bezuinigingen steeds van het coalitieakkoord van 2010 uitgegaan. De programmalijnen die de raad vervolgens heeft uitgezet, zijn en blijven leidend. Toch zullen de gevolgen van de bezuinigingen zichtbaar worden in de stad. Zo wil het college bijvoorbeeld een deel van het gemeentelijk vastgoed verkopen, krijgen sportverenigingen geen tegemoetkoming meer in de OZB en wordt de bijzondere bijstand op onderdelen versoberd. 1