SPICT en Surprise Question: bruikbaar bij verpleeghuisbewoners?
|
|
- Ida Martens
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Home no. 4 September 2017 Themanummer Advance care planning Eerdere edities Verenso.nl SPICT en Surprise Question: bruikbaar bij verpleeghuisbewoners? Lotje Oosterbaan, Kirsten Andringa, Jennifer Harmer, Pia Sonneveld, Jos van Berkel lotje_oosterbaan@hotmail.com Achtergrond en doel Er zijn verschillende instrumenten ter indicering van palliatieve zorg in omloop, maar die zijn niet onderzocht voor het gebruik binnen het verpleeghuis. Het doel van dit onderzoek is het exploreren van de bruikbaarheid van de Supportive & Palliative Care Indicators Tool (SPICT) in het verpleeghuis vergeleken met de Surprise Question (SQ). Methode Het onderzoek bestaat uit een kwantitatief onderdeel, met een cross-sectionele opzet waarin de SQ en de SPICT met elkaar vergeleken worden, en een kwalitatief onderdeel middels een focusgroep waarin de ervaringen met de SPICT en SQ geëxploreerd worden. Resultaten Bij 71% van de onderzochte verpleeghuispatiënten duidde de SPICT op een palliatieve zorgbehoefte. Met de SQ was dat bij 62,5%. De overeenkomst tussen deze instrumenten bleek redelijk (kappa=0.495). De specialisten ouderengeneeskunde achtten de SPICT en de SQ minder geschikt voor de indicering van palliatieve zorg omdat zij de gebruikte indicatoren niet passend vonden in het verpleeghuis. De SQ vonden zij niet juist gesteld. Wel zagen zij een mogelijke meerwaarde om het te gebruiken in gesprekken over advance care planning en aan te zetten tot reflectie op hun eigen klinische oordeel.
2 Discussie/Conclusie Het gebruik van de SPICT en de SQ is niet eerder beschreven in het verpleeghuis en daarmee ook niet gevalideerd. In de huidige vorm van de SPICT lijken de indicatoren niet passend. De SQ bleek eveneens niet gewenst binnen de huidige werkvorm van specialisten ouderengeneeskunde, maar biedt mogelijk wel ondersteuning. Vanwege de huidige maatschappelijke ontwikkelingen blijven kwetsbare ouderen steeds langer thuis wonen 1,2 met als gevolg dat de verpleeghuisbewoner bij opname ouder en kwetsbaarder is. Er is sprake van complexe multimorbiditeit, waarbij patiënten lijden aan gevorderde stadia van ziekten. Dit gaat gepaard met functionele beperkingen, zorgafhankelijkheid en een beperkte levensverwachting. Het doel van de behandeling binnen het verpleeghuis zal dan ook vaak palliatief zijn. 3 Hierbij ligt de nadruk van de behandeling op kwaliteit van leven, welbevinden en comfort. De vroege indicering van een palliatieve zorgvraag is van belang zodat tijdig wensen en verwachtingen rondom het levenseinde besproken kunnen worden. 4 Palliatieve zorgpaden leiden tot een betere symptoomverlichting en een toename van patiënttevredenheid. 5 Het besluit tot een palliatief beleid wordt vaak genomen op basis van een algemeen klinisch oordeel binnen het proces van advance care planning (ACP). 6 Er zijn verscheidene meetinstrumenten in omloop om deze zorgvraag te identificeren. De Supportive & Palliative Care Indicators Tool (SPICT) is een instrument dat initieel ontworpen is voor gebruik binnen de tweedelijn. 7 Desondanks, wordt ook in de eerste lijn de SPICT als meest bruikbaar gezien ten opzichte van andere meetinstrumenten. 8 Een eenvoudig instrument is de Surprise Question (SQ), waarbij met één vraag; "zou u verbaasd zijn als deze patiënt binnen 12 maanden zou komen te overlijden?", zonder explicitering van redenen, tot een algemeen klinisch oordeel gekomen kan worden waarmee bepaald wordt of een palliatief beleid wenselijk is. 9,10 Een instrument dat deze redenen wel expliciteert is de SPICT. Hierin wordt er een onderscheid gemaakt tussen algemene indicatoren en klinische indicatoren. Algemene indicatoren komen vaak voor bij gevorderde stadia van ziekten en geven een indicatie tot palliatieve zorgbehoefte.
3 De aanvullende klinische indicatoren zijn belangrijke gevorderde levensbeperkende aandoeningen die ondersteunend kunnen zijn voor de gespreksvoering over palliatieve zorg. De SPICT is in Schotland ontworpen ter aanvulling op de reeds bestaande SQ en getest op bruikbaarheid bij patiënten waarbij sprake was van een acute, ongeplande ziekenhuisopname. Het gebruik van de SPICT en de SQ zijn, zover wij weten, nog niet onderzocht bij ouderen of verpleeghuispatiënten. Het doel van dit onderzoek is het exploreren van de bruikbaarheid van de SPICT en de SQ in het verpleeghuis. Het onderzoek is hiervoor opgedeeld in een kwantitatief en een kwalitatief onderdeel. In het kwantitatieve onderdeel zijn de volgende vraagstellingen geformuleerd; bij hoeveel verpleeghuispatiënten wordt er met de SQ en SPICT een palliatief beleid geïndiceerd en in welke mate komen de SQ en SPICT hierin overeen? Hoeveel tijd kost het gebruik van deze instrumenten? Op welke indicatoren van de SPICT wordt er bij verpleeghuispatiënten gescoord? De vraagstellingen binnen het kwalitatieve onderdeel zijn als volgt; zouden deze instrumenten kunnen ondersteunen in het indiceren van een palliatieve zorgbehoefte bij verpleeghuispatiënten? Verschillen de SQ en SPICT hierin met elkaar? Zouden de SQ en SPICT een bijdrage kunnen leveren aan de inhoud van de gespreksvoering binnen ACP in het verpleeghuis?
4
5 Methode Kwantitatieve deel Onderzoekspopulatie Zes specialisten ouderengeneeskunde, werkzaam in vier verpleeghuizen hebben meegewerkt aan het kwantitatieve deel van het onderzoek. Zij scoorden de SQ en de SPICT voor 20 patiënten, van wie zij hoofdbehandelaar waren. De selectie van patiënten vond plaats per afdeling op alfabetische volgorde van achternaam. Bij de selectie van de afdelingen werd gelet op inclusie van zowel afdelingen voor chronisch somatische als voor psychogeriatrische zorg. Patiënten op geriatrische revalidatie-afdelingen en hospiceafdelingen werden niet geïncludeerd. Van de patiënten werden leeftijd, geslacht en afdeling genoteerd. Meetinstrumenten De surprise-question (SQ) is één vraag: zou u verbaasd zijn als deze patiënt binnen 12 maanden zou komen te overlijden?. 9 Bij een ontkennend antwoord wordt de SQ als positief voor een indicatie voor een palliatieve zorgbehoefte beschouwd. De Supportive and Palliative Care Indicators Tool (SPICT) is voor dit onderzoek vertaald naar het Nederlands door een native speaker (zie afbeelding 1). De SPICT kent algemene indicatoren en klinische indicatoren. Algemene indicatoren geven een indicatie tot palliatieve zorgbehoefte. De aanvullende klinische indicatoren (totaal 27) betreffen zeven belangrijke gevorderde levensbeperkende aandoeningen die een ondersteuning zijn voor de gespreksvoering over palliatieve zorg. Een patiënt die op twee of meer algemene indicatoren positief scoort, wordt beschouwd als een patiënt met een palliatieve zorgbehoefte. 7 De tijd gespendeerd aan de vragenlijst is eveneens door de specialisten ouderengeneeskunde genoteerd. Analyse Dataverwerking vond plaats met SPSS (SPSS, IBM Corp. Released IBM SPSS statistics for Windows, Version 20.0). De verzamelde data is steekproefsgewijs (10%) gecontroleerd om foutieve invoer te voorkomen. Met behulp van descriptieve statistiek
6 zijn de uitkomsten van SQ en SPICT beschreven. De mate van overeenstemming tussen de SQ en de SPICT is berekend met een Cohen s kappa. Een p-waarde <0,05 is als significant beschouwd. Kwalitatieve deel Aan het kwalitatieve deel van het onderzoek deden vier van de zes specialisten ouderengeneeskunde mee. Het kwalitatieve deel betrof een focusgroepinterview, begeleid door twee onafhankelijke psychologen. Daarvoor is door de onderzoekers een topiclijst opgesteld. Onderwerpen waren: de bruikbaarheid en toegevoegde waarde van de SQ en SPICT bij het indiceren van een palliatieve zorgbehoefte; het verschil tussen de SQ en SPICT evenals de inhoud en toegevoegde waarde van de indicatoren van de SPICT binnen gespreksvoering rondom de palliatieve zorg. Van het interview is een geluidsopname gemaakt om op een later tijdstip de verkregen data te kunnen analyseren. Analyse van het interview vond plaats middels codering van de interviews door twee van de onderzoekers, waarna groepering tot thema s plaatsvond in een bespreking met overige onderzoekers. Resultaten van de kwantitatieve onderzoeksvragen Van de zes specialisten ouderengeneeskunde die participeerden in deze studie waren er vijf vrouw en één man, in leeftijd variërend tussen de 33 en 61 jaar en met een gemiddelde werkervaring als specialist ouderengeneeskunde van negen jaar (spreiding: half jaar tot 34 jaar). In totaal zijn er voor 120 patiënten vragenlijsten ingevuld. Van alle patiënten hadden 80 een verblijfstitel somatisch (SOM) (66,6%) en 40 patiënten psychogeriatrie (PG) (33,3%). Er zijn 41 mannen (34,2%) en 79 vrouwen (65,8%) geïncludeerd. De gemiddelde leeftijd van de patiënten was 82,5 jaar (63-99 jaar). Een palliatieve zorgbehoefte werd middels een positieve SQ gevonden bij 75 van de 120 patiënten (62,5%). Voor de SPICT betrof dit 86 van de 120 patiënten (71,7%). Bij vijf patiënten is één van de algemene SPICT indicatoren niet ingevuld. Bij 93 van de 120 (77,5%) patiënten kwam de uitkomst van de SPICT en SQ overeen (kappa=0.495, p<0.001). Het invullen van de SQ en de SPICT kostte gemiddeld 3.4 minuten (1-10 minuten).
7 De algemene indicatoren van de SPICT zijn weergegeven in figuur 1. In totaal blijkt bij een klein deel van de patiënten (4,2%) sprake te zijn van twee of meer ongeplande ziekenhuisopnames in de laatste zes maanden. Tevens is er slechts een kleine groep (14,2%) waarbij de patiënt zelf vraagt om ondersteunende en/of palliatieve zorg of het staken van de behandeling. Een groot percentage (87,5%) was afhankelijk van anderen. Er waren gemiddeld drie klinische indicatoren aanwezig bij de patiënten (range 0-12). In figuur 2 worden de klinische indicatoren weergegeven waarbij er een onderscheid gemaakt is tussen SOM en PG patiënten. Er werd positief gescoord op indicatoren met betrekking tot dementie bij 29% van de patiënten met een somatische verblijfstitel.
8 Resultaten van de kwalitatieve onderzoeksvragen In de focusgroep gaven de artsen aan dat zij momenteel geen meetinstrumenten gebruikten om de indicatie voor palliatieve zorg te onderbouwen, omdat zij periodieke gesprekken geïntegreerd hebben in hun reguliere werkwijze. Het initiatief ligt volgens de deelnemende artsen bij hen en kan gekoppeld zijn aan bijvoorbeeld een behandelplanbespreking. De artsen gaven aan impliciet te kiezen voor een palliatieve benadering, waarbij meerdere factoren meespelen, zoals ervaring van de arts, algemeen klinische oordeel ( onderbuikgevoel ) en specifieke kenmerken van de patiënt. Het denken, en met name het vooruitdenken hierover, wordt gezien als een dagelijkse taak van de specialist ouderengeneeskunde. Zoals een van de artsen het verwoordde; Bij deze longontsteking zit ik eigenlijk al te denken aan de volgende bij iedere behandeling en ieder gesprek denk ik altijd over de volgende stap na. Dus ik heb de surprise question, denk ik, niet nodig. De SQ zet wel aan tot reflectie op het algemeen klinische oordeel dat men heeft over de toestand van de patiënt, maar de artsen vinden de vraag niet juist gesteld. Zij vinden dat er een verschil is tussen je verbazen over en verwachten dat iemand overlijdt. Zij stellen zichzelf liever de vraag klopt het medische beleid nog wel?. Bij het indiceren van de
9 palliatieve zorg zouden de geïnterviewde artsen de SPICT niet willen gebruiken omdat de algemene indicatoren al criteria zijn waar je sowieso wel naar kijkt. Wel zouden zij een houvast kunnen geven bij gespreksvoering met een familie die andere verwachtingen heeft dan de arts; Dat je dan wel een extra aanknopingspunt hebt om aan te geven hoe matig de conditie van iemand is, vooral als ik zelf dat onderbuikgevoel al heb dat geeft dan wel een extra argument. De artsen gaven aan dat zij de SPICT een moeilijke vragenlijst vonden met vragen die niet goed afgestemd waren op hun doelgroep. Tevens kon de benodigde tijdsinvestering voor het invullen van de SPICT erg verschillen. Dit was afhankelijk van hoe goed zij de patiënt kenden en hoeveel multimorbiditeit er speelde. De SQ genoot hierdoor de voorkeur boven de SPICT; de surprise question zou je jezelf wel even kunnen stellen dat onderbuikgevoel geeft mij meer leidraad dan al die SPICT vragen bij elkaar. De bruikbaarheid van de SPICT vragenlijst binnen het verpleeghuis werd door de gesproken artsen ter discussie gesteld. Veel vragen werden niet passend geacht; zoals vragen over beademing of levertransplantatie. Maar, zoals een van hen zei; het zou helpen te expliciteren wat er nu impliciet gebeurt door de vragenlijst te herzien en er vragen in op te nemen die relevanter zijn voor onze doelgroep. Een genoemde suggestie was bijvoorbeeld om niet naar het aantal ziekenhuisopnames te vragen maar hoe vaak ziekenhuisopname overwogen was. Wanneer deze indicatoren aangepast zouden worden, zouden zij wel overwegen hiervan gebruik te maken ter ondersteuning in de ACPgesprekken. De kwaliteit van leven vinden de artsen leidend in het beleid en zou dus ook als algemene indicator beschreven moeten worden. De klinische indicatoren die zij misten waren het (chronische) delier, eindstadium diabetes, ernstige neuropathie en polyfarmacie als indicator van multimorbiditeit. Discussie In dit onderzoek zijn kwantitatieve data met kwalitatieve data aangevuld waardoor er meer inzicht in de gevonden resultaten werd verkregen. Daarnaast is het een sterk punt dat wij voor het eerst de SQ en SPICT onderzochten en met elkaar vergeleken hebben binnen de verpleeghuispopulatie. Ook de benodigde tijdsinvestering van de SPICT is niet eerder beschreven. Deze bedraagt gemiddeld 3,4 minuten en is naar onze mening gering
10 en zou daarom geen belemmering moeten zijn voor het gebruik. De ondervraagde artsen gaven echter aan dat wanneer zij de patiënt niet goed kennen, de benodigde tijdsinvestering groter was. Het gebruikersgemak is wel eerder beschreven en wordt gezien als een van de voordelen van de SPICT, die op één A4 een overzichtelijk instrument bleek. 11 Bij een groot deel van de verpleeghuispatiënten was de afgenomen SQ en SPICT positief: hetgeen betekent dat er mogelijk sprake is van palliatieve zorgbehoefte. Er werd een redelijke overeenkomst gevonden tussen beide instrumenten. Een beperking van dit onderzoek is dat er geen gouden standaard bestaat waarmee de uitkomsten vergeleken konden worden. Een follow-up, waarbij bijvoorbeeld het overlijden van de patiënt was vervolgd, had in dit onderzoek kunnen bijdragen aan het valideren van deze meetinstrumenten. Daarnaast was er sprake van een kleine onderzoekspopulatie. Bij de algemene indicatoren scoorden een groot deel (87,5%) van de patiënten op afhankelijkheid. In Nederland is het gebruikelijk dat er een indicatie door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) 12 wordt afgegeven om gebruik te kunnen maken van verpleeghuiszorg waarbij 24-uurs zorgafhankelijkheid een vereiste is. Het is daarom te verwachten dat alle verpleeghuisbewoners aan minimaal één algemene indicator voldoen: afhankelijkheid van anderen. Omdat twee of meer ziekenhuisopnames in het voorafgaande half jaar een significante indicator voor overlijden binnen één jaar is, werd deze meegenomen als algemene indicator in de SPICT. 7 Een klein percentage (4,2%) van de patiënten werd het afgelopen half jaar twee of meer keer opgenomen in het ziekenhuis. In het artikel van Highet et al. 7 werd dit gezien bij 68% van de patiënten die tijdens een ongeplande ziekenhuisopname werden beoordeeld. Een mogelijke verklaring voor dit verschil werd gegeven in de focusgroep. Daar werd door de artsen aangegeven dat er vaak afgezien wordt van een ziekenhuisopname bij de verpleeghuispatiënt, omdat er in eerdere ACPgesprekken al besloten is tot een palliatief zorgbeleid. Zo beredeneerd is het logisch dat de artsen in de focusgroep aangeven geen toegevoegde waarde te zien in het gebruik van de SPICT als indicatiemethode voor palliatieve zorg.
11 De SPICT zou wel ingezet kunnen worden om bestaande beleidsafspraken te evalueren. Helaas zijn de huidige beleidsafspraken niet meegenomen in ons onderzoek. Dit is een beperking omdat er hierdoor niet vastgesteld kan worden of er sprake was van een palliatief zorgbeleid. Conclusie Voor het indiceren van een palliatieve zorgbehoefte in het verpleeghuis zijn de SPICT en de SQ geen geschikte instrumenten omdat zij niet passend zijn voor de verpleeghuispopulatie. Het lijkt wel voordelen op te leveren bij het voeren van een ACPgesprek om het initiëren van een palliatieve benadering te expliciteren middels een vragenlijst. Er zal onderzoek verricht moeten worden naar het ontwikkelen van een geschikte vragenlijst gespitst op de verpleeghuispopulatie. Daarnaast hebben de SQ en de SPICT mogelijk wel een rol bij het indiceren van een palliatieve zorgbehoefte in de eerste lijn. Ook dit vraagt om verder onderzoek. Wij bedanken A. Niemijer voor het vertalen van de SPICT; M. Bierstekers en A. de Wit voor het leiden van de focusgroep. Auteurs hebben gelijke bijdrage geleverd. Auteur(s) L.J. Oosterbaan, afdeling huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde, VUmc, Amsterdam K.E. Andringa, afdeling huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde, VUmc, Amsterdam J.E. Harmer, afdeling huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde, VUmc, Amsterdam P.M.D.G. Sonneveld, afdeling huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde, VUmc, Amsterdam J.F.J.M. van Berkel, afdeling huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde, VUmc, Amsterdam
12 Literatuur 1. Klerk de M. Zorg in de laatste jaren. SCP Beschikbaar via jaren. 2. Bewoners verpleeghuizen overlijden steeds sneller. Beschikbaar via Geraadpleegd op 2016 december Organization WH. WHO Definition of Palliative Care Beschikbaar via Geraadpleegd op 2017 mei Murtagh FE, Preston M, Higginson I. Patterns of dying: palliative care for nonmalignant disease. Clin Med (Lond). 2004;4(1): Thoonsen B, Groot M, Engels Y, Prins J, Verhagen S, Galesloot C, et al. Early identification of and proactive palliative care for patients in general practice, incentive and methods of a randomized controlled trial. BMC Fam Pract. 2011;12: H.J.J.M. OBTGJMWRCMD. Kwetsbare ouderen en advance care planning. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. 2015;2015(159):A Highet G, Crawford D, Murray SA, Boyd K. Development and evaluation of the Supportive and Palliative Care Indicators Tool (SPICT): a mixed-methods study. BMJ Support Palliat Care. 2014;4(3): Walsh RI, Mitchell G, Francis L, van Driel ML. What Diagnostic Tools Exist for the Early Identification of Palliative Care Patients in General Practice? A systematic review. J Palliat Care. 2015;31(2): Janssen D. Verrast door de 'surprise question'. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde Elliott M, Nicholson C. A qualitative study exploring use of the surprise question in the care of older people: perceptions of general practitioners and challenges for practice. BMJ Support Palliat Care Dalgaard KM, Bergenholtz H, Nielsen ME, Timm H. Early integration of palliative care in hospitals: A systematic review on methods, barriers, and outcome. Palliat Support Care. 2014;12(6): Centrum Indicatiestelling Zorg. Beschikbaar via Geraadpleegd op 2016 december 22.
Het beloop van dementie in het verpleeghuis
Home no. 3 Juni 2017 Eerdere edities Verenso.nl Het beloop van dementie in het verpleeghuis Palliatief beleid inzetten vanaf opname? Eefje Sizoo redactie@verenso.nl Het is een zonnige dag deze 10 april.
Nadere informatiePro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing
Pro-actieve besluitvorming rond het levenseinde: waarom, instrumenten en onderbouwing Isabelle Flierman Arts-onderzoeker bij het AMC Afdeling ouderengeneeskunde en huisartsgeneeskunde Symposium Methoden
Nadere informatieMAPPING STUDIE. Anne van den Brink. Specialist Ouderengeneeskunde, Junior Onderzoeker
MAPPING STUDIE Anne van den Brink Specialist Ouderengeneeskunde, Junior Onderzoeker UKON symposium 7 april 2016 A study on the characteristics, care needs and quality of life of patients with both Mental
Nadere informatieOuderenzorg op Bonaire: zorg met aandacht voor elkaar. Bon dia!
Home no. 6 December 2017 Eerdere edities Verenso.nl Ouderenzorg op Bonaire: zorg met aandacht voor elkaar. Bon dia! Tessa Nooij, Ria Razabsekh, Martin Smalbrugge tesssassem@hotmail.com Als tweedejaars
Nadere informatieSamenwerking in academisch netwerkensaetwerken
Home no. 1 Feb. 2015 Revalidatie chronische aandoeningen Eerdere edities Verenso.nl Samenwerking in academisch netwerkensaetwerken Verbetering van patiëntenzorg door wetenschap: in beweging! Lizette Wattel,
Nadere informatieContinue palliatieve sedatie
Home no. 4 September 2017 Themanummer Advance care planning Eerdere edities Verenso.nl Continue palliatieve sedatie Aafke Koffeman aafkekoffeman@hotmail.com Met een waardig Hora est verlost de pedel de
Nadere informatieLeerdoelen. Advance care planning. Rol ACP in besluitvorming. Health and Retirement study
Advance care planning: voorbereiden op een onzekere toekomst Dr. Daisy J.A. Janssen Specialist ouderengeneeskunde Kaderarts palliatieve zorg Leerdoelen Na deze lezing: Kent u de definitie van advance care
Nadere informatieNederlandse samenvatting
In dit proefschrift wordt verslag gedaan van onderzoek naar de laatste levensfase bij patiënten met dementie in een instelling voor langdurige zorg (verpleeghuis en verzorgingshuis). Het proefschrift bestaan
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
EDERLADSE SAMEVATTIG Hoofdstuk 1 Dementie is een van de grootste uitdagingen voor de gezondheid wereldwijd en een aanzienlijk aantal mensen en hun families zullen het lot van dementie treffen. Dementie
Nadere informatieSamenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO)
Home no. 1 Februari 2018 Themanummer Cardiovasculair Eerdere edities Verenso.nl Samenwerkende Academische Netwerken Ouderenzorg (SANO) Geen bewijs voor effectiviteit van preventieve cardiovasculaire medicatie
Nadere informatieDe handreiking samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskunde
Home no. 5 Congresnummer Kiezen voor delen November 2016 Eerdere edities Verenso.nl De handreiking samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskunde Monique Bogaerts mbogaerts@verenso.nl De nieuwe
Nadere informatieTijdig herkennen van palliatieve zorgbehoeften bij mensen met hartfalen
Tijdig herkennen van palliatieve zorgbehoeften bij mensen met hartfalen Daisy J.A. Janssen, MD PhD Specialist ouderengeneeskunde, arts palliatieve zorg 13-04-2018 Conflicts of interest I have received
Nadere informatiePalliSupport. Zorgpad. PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen
PalliSupport Zorgpad PalliSupport Transmurale zorg voor ouderen Datum: februari 2018 Email: pallisupport@amc.nl Projectleiding: drs. I. (Isabelle) Flierman prof. dr. B.M. (Bianca) Buurman prof. dr. D.L.
Nadere informatieTriage GR Vangnet of zeef? 12 februari 2016 Aafke de Groot
Triage GR Vangnet of zeef? 12 februari 2016 Aafke de Groot Triage neurologie Mw. D, 87 jaar, sinds een week op de afdeling neurologie Ernstig icva doorgemaakt : volledige verlamming rechter arm, gedeeltelijke
Nadere informatieAdvance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is!
Advance Care Planning bij chronisch orgaanfalen: praat voor het te laat is! Carmen Houben MSc. Wetenschappelijk onderzoeker Medisch Psycholoog 24 november 2015 Chronische ziekten - 1900: overlijden door
Nadere informatieSamen de goede koers varen
Home no. 3 Juni 2016 Themanummer Eerste lijn Eerdere edities Verenso.nl Samen de goede koers varen Op weg naar structurele samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskunde Ronald van Nordennen, Vincent
Nadere informatieUitkomsten focusgroep Kwetsbare Ouderen (Escamp en Loosduinen)
Opgesteld door Stichting Transmurale Zorg info@transmuralezorg.nl Uitkomsten focusgroep Kwetsbare Ouderen (Escamp en Loosduinen) Stichting Transmurale Zorg heeft 2 focusgroepen georganiseerd rondom de
Nadere informatieMARKERING en Proactieve ZORGPLANNING
MARKERING en Proactieve ZORGPLANNING Symposium Palliatieve zorg en dementie, juni 2017 Helma Mebius, wijkverpleegkundige Carintreggeland en verpleegkundige consulent palliatieve zorg Evelien Siegerink,
Nadere informatieMultimorbiditeit van verpleeghuisbewoners neemt toe
Multimorbiditeit van verpleeghuisbewoners neemt toe Mireille Boesten 1,2, Evert Marres 2,3, Annetje Bootsma 2 25 november 2011 1 2 3 1 Inleiding Is de verpleeghuisbewoner van nu anders dan jaren geleden?
Nadere informatieHartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen?
Hartfalen bij verpleeghuisbewoners; waar liggen de uitdagingen? Drs. Mariëlle AMJ van der Velden-Daamen Prof. Dr. Jan PH Hamers Prof. Dr. Hans Peter Brunner la Rocca Dr. Frans ES Tan Prof. Dr. Jos MGA
Nadere informatieFilm. à Zorg beter afstemmen op wensen en opvattingen patiënt/ naasten. à Voorkómen van onnodige/onwenselijke medische handelingen
Inhoud workshop Inleiding Advance Care Planning Advance Care Planning Landelijk Congres Palliatieve Zorg Lunteren, 22 september 2014 Drs. Kirstin Jalink Dr. Ir. Jenny van der Steen Film Stappenplan Advance
Nadere informatieSAMENVATTING. Samenvatting
SAMENVATTING. 167 Met de komst van verpleegkundigen gespecialiseerd in palliatieve zorg, die naast de huisarts en verpleegkundigen van de thuiszorg, thuiswonende patiënten bezoeken om te zorgen dat patiënten
Nadere informatieAdvanced care planning. Ketenzorg Arnhem
Advanced care planning Advance Care planning = Vroegtijdige zorg planning Continu proces van gesprekken over: Levensdoelen en wensen, hoe zorg daarbij past; Eventuele reanimatie; Opties voor palliatieve
Nadere informatieHoofdstuk 1. Inleiding.
159 Hoofdstuk 1. Inleiding. Huisartsen beschouwen palliatieve zorg, hoewel het maar een klein deel van hun werk is, als een belangrijke taak. Veel ongeneeslijk zieke patiënten zijn het grootse deel van
Nadere informatieAdvance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg. Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg
Advance care planning Laatste stand van zaken palliatieve zorg Karin van der Rijt Hoogleraar palliatieve oncologische zorg Advance care planning Open communicatie met patiënt en naasten over: Situatie
Nadere informatieVier kernvragen in de palliatieve zorg:
Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg 2. Het PaTz project in de praktijk
Nadere informatieZorg na uw ziekenhuisopname Opname in verpleeg- of verzorgingshuis
Zorg na uw ziekenhuisopname Opname in verpleeg- of verzorgingshuis Afdeling transmurale zorg In Máxima Medisch Centrum besteden we veel aandacht aan kwaliteit van zorg. Daar valt ook de zorg onder die
Nadere informatieSamenvatting. Nieuwe ontwikkelingen in de palliatieve zorg: kwaliteitsindicatoren en het palliatieve zorgcontinuüm.
Samenvatting Nieuwe ontwikkelingen in de palliatieve zorg: kwaliteitsindicatoren en het palliatieve zorgcontinuüm Samenvatting 173 Vanaf halverwege de jaren '90 is palliatieve zorg door de Nederlandse
Nadere informatieDeel 1: Het begrijpen van persoonlijke waardigheid in het verpleeghuis
S 187 Dit proefschrift gaat over waardigheid in het verpleeghuis. Het begrip waardigheid wordt vaak in de gezondheidszorg gebruikt en wordt door velen gezien als een centraal begrip in de zorg aan het
Nadere informatieDe werkwijzen en attitudes van verpleegkundigen in relatie tot passende hospicezorg: een mixed-methods studie. woensdag 11 oktober 2017
De werkwijzen en attitudes van verpleegkundigen in relatie tot passende hospicezorg: een mixed-methods studie. woensdag 11 oktober 2017 ACHTERGROND Waarom onderzoek? Groot aantal (zelfstandige) hospices
Nadere informatieIs een transmuraal zorgpad palliatieve zorg dé oplossing voor de implementatie van het kwaliteitskader?
TITEL SPREKERS OOST-VELUWE Is een transmuraal zorgpad palliatieve zorg dé oplossing voor de implementatie van het kwaliteitskader? 1. Joke Breugem: Ontstaan en opzet 2. Wilma te Water: Van papier naar
Nadere informatiePalliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn. Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018
Palliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018 Disclosure belangen Lia Middeljans (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieHet voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis
Samenvatting Het voorkomen van geneesmiddel gerelateerde problemen bij oudere patiënten met polyfarmacie ontslagen uit het ziekenhuis Hoofdstuk 1 bevat de algemene inleiding van dit proefschrift. Dit hoofdstuk
Nadere informatieSamenvatting. Samenvatting
amenvatting Het aantal mensen met dementie neemt toe. De huisarts speelt een sleutelrol in het (h)erkennen van signalen die op dementie kunnen wijzen en hiermee in het stellen van de diagnose dementie,
Nadere informatieOntwikkelen van kwaliteitsindicatoren in de palliatieve zorg in Vlaanderen. Kathleen Leemans
Ontwikkelen van kwaliteitsindicatoren in de palliatieve zorg in Vlaanderen Kathleen Leemans Ism. Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen Onderzoekers Kathleen Leemans, Onderzoeker Luc Deliens, Promotor Joachim
Nadere informatieOncologie als voorbeeld voor palliatieve zorg bij dementie. Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met dementie
Mantelzorg in de laatste levensfase van mensen met Prof. Dr. Myrra Vernooij-Dassen Radboud University Nijmegen Medical Centre: IQ healthcare Primary and Community Care Kalorama Foundation Oncologie als
Nadere informatieIndicatoren basisveiligheid voor de verpleeghuiszorg in 2018
Home no. 2 April 2018 Eerdere edities Verenso.nl Indicatoren basisveiligheid voor de verpleeghuiszorg in 2018 Sandra van Beek, Marie-Julie van Hoof svanbeek@verenso.nl Sandra van Beek, Marie-Julie van
Nadere informatieBij gebrek aan bewijs
Bij gebrek aan bewijs kennis is macht! internet in de spreekkamer P.A. Flach Bedrijfsarts Arbo- en milieudienst RuG 09-10-2006 1 3 onderdelen 1. Wat is EBM 2. Zoeken in PubMed 3. Beoordelen van de resultaten
Nadere informatieIs er in Nederland behoefte aan de Palliative Performance Scale om terminale zorg te indiceren?
Is er in Nederland behoefte aan de Palliative Performance Scale om terminale zorg te indiceren? Wim Jansen coördinator Netwerk Palliatieve Zorg Amsterdam-Diemen coördinator Expertisecentrum Palliatieve
Nadere informatieHet PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider
Het PaTz project Een andere focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider Palliatieve thuiszorg in het nieuws In deze presentatie: 1. Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand
Nadere informatieHet meten van angst: verpleegkundigen aan het woord!
Het meten van angst: verpleegkundigen aan het woord! H. Veldhuisen RN, MSc; D. Zweers RN, MSc; Prof. S. Teunissen RN PhD Diakonessenhuis Utrecht hveldhuisen@diakhuis.nl Angst Waarom meten? Zonder meten
Nadere informatieHet project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe?
Het project Tijdig spreken over het levenseinde : waarom en hoe? Inleiding Symposium 05.07.16 Goede zorg rond het levenseinde Geert van der Aa, klinisch geriater 2012 2014 In de Westerse wereld sterft
Nadere informatieKwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei uur tot uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar
Kwetsbare ouderen, samenwerking noodzakelijk! dinsdag 25 mei 19.00 uur tot 21.30 uur (personeels)restaurant Ziekenhuis Zevenaar Samenwerking huisarts en specialist ouderengeneeskunde bij de kwetsbare oudere
Nadere informatiePosition Paper #Not4Sissies
huisartsgeneeskunde & ouderengeneeskunde Position Paper #Not4Sissies Lizette Wattel Coördinator UNO-VUmc Coördinator Onderzoekslijn Geriatrische Revalidatie Ewout Smit AIOTO Ouderengeneeskunde Programma
Nadere informatieSamenvatting in Nederlands
* Samenvatting in Nederlands Samenvatting in Nederlands Dit proefschrift is gebaseerd op gegevens verkregen uit het FuPro-CVA onderzoek (Functionele Prognose bij een cerebrovasculair accident (of beroerte)).
Nadere informatieNationaal programma palliatieve zorg & seamless palliative care trajectory
Nationaal programma palliatieve zorg & seamless palliative care trajectory Het programma beoogt om in 2020 voor de palliatieve patiënt en zijn naasten te kunnen voorzien in optimale palliatieve zorg van
Nadere informatieHuisartsenkliniek Houten Anderhalvelijnzorg = Eerstelijnszorg PLUS
Huisartsenkliniek Houten Anderhalvelijnzorg = Eerstelijnszorg PLUS JvEI - 16 februari 2016 zorg een zorg.. Antoinette Blok Directeur Zorg in Houten Zorg in Houten - missie De best mogelijke geïntegreerde
Nadere informatieKenmerken en beloop van patienten in het eerstelijnsverblijf
Home no. 3 Juni 2017 Eerdere edities Verenso.nl Kenmerken en beloop van patienten in het eerstelijnsverblijf Gea Holtman, Dika Luijendijk, Henk Havinga, Sytse Zuidema g.a.holtman@umcg.nl Steeds meer kwetsbare
Nadere informatieHelp, waar kan mevrouw Jansen terecht? Mogelijkheden tijdelijk verblijf en spoedzorg kwetsbare ouderen
Help, waar kan mevrouw Jansen terecht? Mogelijkheden tijdelijk verblijf en spoedzorg kwetsbare ouderen Monique Helmers Huisarts, Kaderarts Ouderengeneeskunde Ans Mulders Specialist Ouderengeneeskunde Introductie
Nadere informatieontwikkeling en implementatie van het zorgpad palliatieve zorg ZPPZ eerstelijn Vlaanderen
ontwikkeling en implementatie van het zorgpad palliatieve zorg ZPPZ eerstelijn Vlaanderen C. Waerenburgh M.Sc.N., Dr. M.L. Streffer, Prof. B. Van den Eynden 1 opdracht van het project: Vlaams Agentschap
Nadere informatieIn gesprek met de patient over de palliatieve fase. Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz
In gesprek met de patient over de palliatieve fase Dr. Bart Schweitzer, huisarts - onderzoeker, Projectleider PaTz Vrijdagmiddag 3 uur.. Transferverpleegkundige Vumc belt de praktijk: meneer Franke wil
Nadere informatieKoraal checklist palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking
Behorend bij het kwaliteitskader palliatieve zorg Ontwikkeld in het kader van de proefimplementatie van de Zorgmodule palliatieve zorg versie 1.0 Wanneer is de checklist van toepassing? De vraag zou u
Nadere informatieGRZ. Doelgroep geriatrische revalidatiezorg. GRZ, Ontwikkelingen & verwachtingen. - Vivium helpt u verder. Onderdeel langdurige zorg.
Revalideren is samen werken aan de toekomst. Wij geloven dat de combinatie van zorg, behandeling, gastvrijheid en innovatie het fundament is van succesvol revalideren. Wij vertalen behoeftes en motivaties
Nadere informatiePieter Bolderman Albert Schweitzer ziekenhuis MGPT Intern begeleider Maarten Gijssel
Pieter Bolderman Albert Schweitzer ziekenhuis MGPT 2012 Intern begeleider Maarten Gijssel Aanleiding Eerste ervaring in ziekenhuis. Stijging ouderen die niet terug naar huis toe kunnen. Weinig onderzoek.
Nadere informatieDenkt u wel eens na over uw levenseinde?
Denkt u wel eens na over uw levenseinde? Advance care planning https://www.youtube.com/watch?v=rtjce7zlkos Spreken in het laatste stuk van Durven het praten leven over het levenseinde Daan van Maare, huisarts
Nadere informatieS a m e n v a t t i n g 149. Samenvatting
S a m e n v a t t i n g 149 Samenvatting 150 S a m e n v a t t i n g Dit proefschrift richt zich op de effectiviteit van een gezinsgerichte benadering (het DMOgespreksprotocol, gebruikt binnen het programma
Nadere informatieCasemanagement. in de palliatieve zorg. Annicka van der Plas Quest, 7 september 2010
Casemanagement in de palliatieve zorg Annicka van der Plas Quest, 7 september 2010 Inhoud Aanleiding: waarom casemanagement in de palliatieve zorg? Evaluatie onderzoek Eerste resultaten van het Expert
Nadere informatieKwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg
Kwetsbaarheid bij ouderen: een uitdaging Risicofactoren, meetinstrumenten en samenhangende zorg In vergrijzende samenlevingen is de zorg voor het toenemende aantal kwetsbare ouderen een grote uitdaging
Nadere informatieInleiding Hoe het begon Doel
Inleiding De laatste jaren is er veel aandacht voor tijdig spreken over het levenseinde en dit wordt door velen als wenselijk beschouwd. Veel interventies op dit gebied zijn gericht op zieke mensen. Het
Nadere informatieDuodagen 2017: Issues in Palliatieve Zorg Leon Kerkhofs, internist-oncoloog
Duodagen 2017: Issues in Palliatieve Zorg Leon Kerkhofs, internist-oncoloog 11-4-2017 Voettekst 2 Wat is palliatieve zorg? Sir Anthony van Dyck: Sint Martin dividing his cloak, ca 1620 Windsor castle,
Nadere informatieResultaten interviews met patiënten Vervolgens wordt een korte samenvatting gegeven van de belangrijkste resultaten uit de gelabelde interviews.
Onderzoek nazorg afdeling gynaecologie UMCG (samenvatting) Jacelyn de Boer, Anniek Dik & Karin Knol Studenten HBO-Verpleegkunde aan de Hanze Hogeschool Groningen Jaar 2011/2012 Resultaten Literatuuronderzoek
Nadere informatieNHG-Leergang Palliatieve Zorg. Module 1: inleiding, palliatief redeneren
NHG-Leergang Palliatieve Zorg Module 1: inleiding, palliatief redeneren Disclosure belangen spreker: (Potentiële) Belangenverstrengeling: Geen Palliatieve zorg Stel je voor dat je zelf te horen hebt gekregen
Nadere informatieTijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM)
Tijdige gezamenlijke besluitvorming over zorg in de laatste levensfase (ACP én SDM) Workshop 3 (zaal C5) Hartelijk welkom! Wij zijn: Hartelijk welkom! Brenda Ott, huisarts en kaderhuisarts ouderengeneeskunde
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Hoofdstuk 1 Dementie is een progressieve ziekte die de levensverwachting bekort. De ziekte leidt tot een geleidelijke verslechtering van het mentaal functioneren. In Nederland
Nadere informatieFactsheet. Evaluatie van het Transmuraal Interactief Patiënt Platform (TIPP) vanuit patiënten perspectief
Factsheet Evaluatie van het Transmuraal Interactief Patiënt Platform (TIPP) vanuit patiënten perspectief Onderzoek naar de ervaringen en behoeften van patiënten over TIPP, het verwijsproces en de zorgaanbieders
Nadere informatieHet praktijkgerichte onderzoekslandschap
Het praktijkgerichte onderzoekslandschap van de GRZ 8 juni 2018 Robbert Gobbens Hogeschool Inholland, Zonnehuisgroep Amstelland Op de Puch naar Princenhage Wijkverpleegkundige - Zelfstandigheid en creativiteit
Nadere informatieIn Beweging! Lizette Wattel Universitair Netwerk Ouderenzorg UNO-VUmc 1-2-2015
2015 In Beweging! Lizette Wattel Universitair Netwerk Ouderenzorg UNO-VUmc 1-2-2015 IN BEWEGING IMPLEMENTATIE VAN EEN BEST PRACTICE BINNEN HET UNO-VUMC. EINDVERSLAG INLEIDING Ouderen in woonzorgcentra
Nadere informatieDeel één Ȃ communicatie over het levenseinde in Europa: een vergelijkend onderzoek.
Samenvatting 204 De ethische grondslag om patiënten te betrekken bij beslissingen over de medische behandelingen aan hun levenseinde wordt in Europa in toenemende mate erkend, net als de voordelen van
Nadere informatieSoepele samenwerking voor ouderen thuis. Symposium 8 oktober 2014
Soepele samenwerking voor ouderen thuis Symposium 8 oktober 2014 Disclosure belangen sprekers: Nieske Heerema :geen Dr Hester ten Dam :geen Leonie Bosch :geen Annemieke van Oostveen:geen Dr Hester ten
Nadere informatieVerpleegkundige Topzorg
Verpleegkundige Topzorg Verbinden en verbanden leggen Verpleegkundig leiderschap Jintiene Zeilstra & Katy van Hasselt 1 De verpleegkundige zorg in de transitie van tweede naar eerste lijn Afgelopen 10
Nadere informatieSamenvatting Deel I Onderzoeksmethodologie in onderzoek naar palliatieve zorg in instellingen voor langdurige zorg
Samenvatting Palliatieve zorg is de zorg voor mensen waarbij genezing niet meer mogelijk is. Het doel van palliatieve zorg is niet om het leven te verlengen of de dood te bespoedigen maar om een zo hoog
Nadere informatieSAMENVATTING. Samenvatting
Samenvatting SAMENVATTING PSYCHOMETRISCHE EIGENSCHAPPEN VAN ADL- EN WERK- GERELATEERDE MEETINSTRUMENTEN VOOR HET METEN VAN BEPERKINGEN BIJ PATIËNTEN MET CHRONISCHE LAGE RUGPIJN. Chronische lage rugpijn
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG. Datum 26 februari 2018 Betreft Kamervragen. Geachte voorzitter,
> Retouradres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 2008 2500 EA DEN HAAG Bezoekadres: Parnassusplein 5 25 VX Den Haag T 070 340 79 F 070 340 78 34
Nadere informatiePalliatieve zorg bij copd. Minisymposium 22 maart 2012
Palliatieve zorg bij copd Minisymposium 22 maart 2012 Palliatieve zorg Hans Timmer, longarts ZGT Caroline Braam, huisarts Hengelo PALLIATIEVE ZORG CASUS 75-jarige terminale COPD-patient Mantelzorger valt
Nadere informatieInfluenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers
Influenza vaccinatie van ziekenhuismedewerkers Achtergrond Het RIVM en Vernet Verzuimnetwerk B.V. hebben een onderzoek uitgevoerd onder ziekenhuismedewerkers naar de relatie tussen de influenza vaccinatiegraad
Nadere informatieMeten is weten. ook. bij collum care
Meten is weten ook bij collum care Presentatie door Leny Blonk nurse practitioner orthopedie Alysis zorggroep 1 Meten een dagelijkse bezigheid Leveren van maatwerk 2 Meten een dagelijkse bezigheid Om ons
Nadere informatieHoe meet je kwaliteitsverbetering? En hoe kan je dat in je eigen regio doen?
Hoe meet je kwaliteitsverbetering? En hoe kan je dat in je eigen regio doen? VRAAGSTELLING: HOE KUNNEN WE FUNCTIEVERLIES TIJDENS & NA ACUTE ZIEKENHUISOPNAME VERMINDEREN? HOE MEET JE EFFECT? Complexe interventies
Nadere informatieGeriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian
Geriatrische Revalidatie voor de oudere patiënt met een cardiovasculaire aandoening Leonoor van Dam van Isselt, specialist ouderengeneeskunde Dian Pruijsers-Lamers, Verpleegkundig Specialist Cardiologie
Nadere informatiePrestatie integrale ouderenzorg
Prestatie integrale ouderenzorg Doel Het doel van deze prestatie is het tot stand brengen van een integraal, multidisciplinair zorgaanbod voor kwetsbare ouderen in de thuissituatie op het gebied van cure,
Nadere informatieSymposium palliatieve zorg
Symposium palliatieve zorg Zorgmodule palliatieve zorg Markeren van de palliatieve fase Markeren van de palliatieve fase 20 oktober 2016 Angelie van de Crommert Karin van Veen Als ik sterven zal. Claudia
Nadere informatieKwetsbare ouderen & behandelwensen. Door: Miriam Eliel, projectleider Westfriesgasthuis & Anja Wagenaar, verpleegkundig specialist Wilgaerden
Kwetsbare ouderen & behandelwensen Door: Miriam Eliel, projectleider Westfriesgasthuis & Anja Wagenaar, verpleegkundig specialist Wilgaerden 1 Aanleiding project (2014) Dilemma wel/ niet opereren heupfractuur
Nadere informatieWat doen we met ons moeder? Esther Warmerdam, SO Vitalis Maaike Maas, SEH arts CZH Ylva Onderwater, Huisarts
Wat doen we met ons moeder? Esther Warmerdam, SO Vitalis Maaike Maas, SEH arts CZH Ylva Onderwater, Huisarts Wat is er anders? Presentatie Leeftijd specifieke ziekten /co-morbiditeit Minder fysiologische
Nadere informatieUniversitair Medisch Centrum Groningen
Universitair Medisch Centrum Groningen Beter af met minder Reduction of Inappropriate psychotropic Drug use in nursing home residents with dementia Claudia Groot Kormelinck Prof.dr. Sytse Zuidema Probleemgedrag
Nadere informatieHet PaTz project : Een ander focus op palliatieve zorg. Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider
Het PaTz project : Een ander focus op palliatieve zorg Dr. Bart Schweitzer, huisarts, projectleider De Volkskrant 8 oktober 2013 In deze presentatie: 1.Palliatieve zorg in de 21 e eeuw, de stand van zaken
Nadere informatieBesluitvorming bij ouderen met kanker
Besluitvorming bij ouderen met kanker Floor van Nuenen f.m.van.nuenen@umcg.nl Hanneke van der Wal- Huisman h.van.der.wal-huisman@umcg.nl 1 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29740 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Booij, Suzanne José Title: Wishes for the end of life in Huntington's Disease.
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 200 NEDERLANDSE SAMENVATTING Duizeligheid is een veel voorkomend probleem bij ouderen. Tot 30% van de thuiswonende ouderen van 65 jaar en ouder ervaart enige vorm van duizeligheid.
Nadere informatieWERKT DE WEBCARE INTERVENTIE?
WERKT DE WEBCARE INTERVENTIE? Onderwerp: Hoe lees ik een wetenschappelijk artikel? Marjolein Snaterse, docent/onderzoeker Faculteit Gezondheid, Hogeschool van Amsterdam TOCH MAAR WEER: EVIDENCE BASED PRACTICE
Nadere informatieHighlights SCEN spiegelinformatie 2017*
Highlights SCEN spiegelinformatie 2017* * Data analyse en rapportage door R. Pasman en B. Onwuteaka-Philipsen, Amsterdam UMC, Expertise centrum Palliatieve Zorg VUmc De kerngetallen uit de spiegelinformatie
Nadere informatieWernicke-Korsakov syndroom
Home no. 1 Februari 2016 Themanummer Antibiotica Eerdere edities Verenso.nl Wernicke-Korsakov syndroom Vaker en minder sluipend dan meestal wordt aangenomen Drs. Ineke Gerridzen i.gerridzen@atlant.nl Preventieve
Nadere informatiePalliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering
Palliatieve zorg voor mensen met een verstandelijke beperking: Het belang van markering In deze presentatie Palliatieve zorg bij Stichting Prisma Definitie van palliatieve zorg Kenmerken van de palliatieve
Nadere informatieOuderengeneeskunde in de eerste lijn:
Ouderengeneeskunde in de eerste lijn: Naar een Universitaire Praktijk Ouderengeneeskunde (UPO) ANH-Halfjaarlijkse 15 januari 2015 Cees Hertogh & Ferry Bastiaans 1 Achtergronden (extern): Toenemende en
Nadere informatieAdvance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil?
Advance Care Planning bij COPD en dementie: is er verschil? Programma workshop Introductie Groepsopdracht Definitie Advance Care Planning (ACP) ACP vanuit de wetenschap (COPD) 24 november 2015 Lisette
Nadere informatieZorgmodule Palliatieve Zorg 1.0. Welkom bij: De Zorgmodule Palliatieve Zorg en de Palliative Performance Scale. Inhoud. Definitie Palliatieve Zorg
Zorgmodule Palliatieve Zorg 1.0 Welkom bij: De Zorgmodule Palliatieve Zorg en de Palliative Performance Scale Symposium V&VN Verpleegkundigen Maatschappij & Gezondheid Els M. L. Verschuur namens V&VN Palliatieve
Nadere informatieErvaringen thuiszorgcliënten V&V Raffy Breda
Ervaringen thuiszorgcliënten V&V Raffy Breda Gemeten met de CQI index Februari 2015 Samenstelling: drs. Jeroen J. Haamers, Versie: februari 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 CQI-onderzoek; achtergrond
Nadere informatieONDERZOEKSONDERSTEUNING VANUIT UNO-VUMC
ONDERZOEKSONDERSTEUNING VANUIT UNO-VUMC Het Universitair Netwerk Ouderenzorg UNO-VUmc is een samenwerkingsverband tussen 22 1 instellingen in de ouderenzorg (UNO-instellingen) en de afdeling huisartsgeneeskunde
Nadere informatiePalliatieve zorg bij patiënten met eindstadium nierfalen. Noordwest Ziekenhuis
Palliatieve zorg bij patiënten met eindstadium nierfalen Gideon Verhave Internist-nefroloog Marianne Komen Dialyseverpleegkundige Noordwest Ziekenhuis Leerdoelen Welke behandel(on)mogelijkheden zijn er
Nadere informatieSymposium netwerken Palliatieve zorg. Een mooie dood. Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans. Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst
Transmurale zorg nu en wensen voor de toekomst Symposium netwerken Palliatieve zorg Een mooie dood Workshop door Anne Bot en Marina van Gaans 12-02-2019 COP-zorg Consultteam Ondersteunende en Palliatieve
Nadere informatieHoe herken ik tijdig mijn patiënt met palliatieve behoefte? Uden 20 oktober 2016
Hoe herken ik tijdig mijn patiënt met palliatieve behoefte? Uden 20 oktober 2016 De huisarts van de HAP belt voor acute opname van dhr. P. (73) nadat hij recent nog opgenomen is geweest voor exacerbatie
Nadere informatieEen inleiding in palliatieve zorg Maureen Bijkerk
Een inleiding in palliatieve zorg 15-06-2017 Maureen Bijkerk Zomaar wat termen De palliatieve fase Palliatieve zorg Stervensfase Warme zorg Palliatief terminale zorg Terminale fase Laatste levensfase
Nadere informatie