5V zegt nee tegen CKV!!! Ontwerpverslag

Transcriptie

1 5V zegt nee tegen CKV!!! Ontwerpverslag Daphne Thijink Masteropleiding tot eerstegraads docent CKV, Kunst Algemeen en Kunstgeschiedenis. Instituut voor de Lerarenopleiding Universiteit van Amsterdam Studentnr

2 Inhoudsopgave Probleembeschrijving 3 Probleemanalyse 4 Ontwerphypothese 8 Concept onderzoeksplan 8 Planning 9 Evaluatie 9 Tweede vakmotivatietest 9 Inhoudelijke vragen 9 Presentaties 10 Conclusie 10 Vakinhoudelijke reflectie 11 Reflectie eigen functioneren 11 Bijlage 1: Time on task-test 13 Bijlage 2: Docentenhandleiding 14 Bijlage 3: Opdracht ontwerpen lesplan 30 Bijlage 4: Leerlingenwerk 34 Bijlage 5: Filmanalyse schema 35 Bijlage 6: Film analyse van Esther Deneer 37 Bijlage 7: Vragen eerste vakmotivatietest 38 Bijlage 8: Antwoorden eerste vakmotivatietest 39 Bijlage 9: Vragen tweede vakmotivatietest 40 Bijlage 10: Antwoorden tweede vakmotivatietest 42 Bijlage 11: Observatievideo s 43 Bijlage 12: Literatuuronderzoek 44 2

3 Probleembeschrijving De 25 leerlingen van tweetalig 5 vwo lijken erg ongemotiveerd te zijn voor het vak CKV. Al vanaf de eerste minuten van mijn eerste les werken de leerlingen tegen. Ze praten continu door mij heen, gooien vliegtuigjes naar elkaar, luisteren niet naar medeleerlingen die een presentatie houden en gaan op een erg laag tempo aan de slag met de opdrachten die ik ze geef. Uit een gesprek tussen de afdelingsleider en deze klas is gebleken dat ze ongemotiveerd voor het vak zijn omdat ze vorig jaar slecht les hebben gehad van de docent die ik vervang. Ik heb aan een leerling hierover naar de details gevraagd. Hij vertelde me dat hij het niveau van haar lessen te laag vond, ze onbegrijpelijk was doordat ze veel switchte tussen Nederlands en Engels, dat de opdrachten die ze gaf de leerlingen niet aanspraken en te simpel waren en het in het algemeen niet klikte tussen haar en de leerlingen. Uit een gesprek dat ik na de derde les had met de zes meest onrustige leerlingen, bleek inderdaad dat deze zes leerlingen negatief waren over het vak CKV. Redenen die hiervoor werden gegeven waren dat ze het een zinloos vak vinden en het onbelangrijk vinden doordat het geen eindexamenvak is. Ook vertelde ze dat ze het als een probleem ervoeren dat ik een onderwerp behandelde (design) dat ze vorige jaar al hadden behandeld. Dit probleem is ontstaan doordat ik bij nader inzien te weinig heb achterhaald wat er vorig jaar in de lessen is behandeld (inmiddels ben ik hierover bijgespijkerd door twee leerlingen). Tevens lieten de zes leerlingen me weten dat dit een klas is dat altijd onrust stookt en waar weinig leraren orde kunnen handhaven. Uit een opdracht die ik de leerlingen de afgelopen lessen heb gegeven, blijkt wel dat veel van hen erg creatief zijn en goede ideeën hebben. Veel van hen hebben bij deze opdracht een veel uitgebreider concept geschreven voor een ontwerp dan wat verplicht was. Ik heb de leerlingen toen drie voorbeelden gegeven van objecten die ze zouden kunnen ontwerpen. Veel leerlingen hebben niet simpelweg een van de voorbeelden gekozen, maar hebben een ander object gekozen waar ze zich persoonlijk mee verbonden voelde. Bovendien was het opvallend dat de meeste leerlingen ervoor kozen om een ontwerp te maken vanuit het uitgangspunt van een kunstenaar en niet voor het uitgangspunt van een professionele ontwerper. Daardoor hebben velen de mogelijkheid benut om hun creativiteit de vrije loop te laten gaan en hebben ze een volledig nieuw ontwerp gecreëerd. Om deze reden heb ik ervoor gekozen om een time-on-tasktest met de leerlingen doen. Ik was benieuwd of de leerlingen daadwerkelijk met tegenzin aan de opdrachten werken die ik geef. Het zou kunnen dat ze zich vooral negatief opstellen omdat dat een afspraak is die voortkomt uit de sociale normen en waarden van deze klas (met CKV doe je niet mee). Door een timeon-tasktest uit te voeren wilde ik kijken in welke mate de verschillende leerlingen uit deze klas gemotiveerd al dan ongemotiveerd aan een CKVopdracht werken. Ook heb ik ervoor gekozen om een vakmotivatietest af nemen om te kijken hoe gemotiveerd de leerlingen zijn voor het vak. Dit omdat ik in totaal maar acht leerlingen heb horen noemen dat ze niet gemotiveerd zijn voor het vak. Aangezien de klas bestaat uit 25 leerlingen, zou ik hierdoor een adequater beeld krijgen van hoe de leerlingen in deze klas denken over het vak. 3

4 Het probleem kan als volgt worden omschreven: De ongemotiveerde houding van de leerlingen werkt diepgang in het vak tegen. Daardoor werken de leerlingen verandering ten opzichte van het vorige jaar tegen. Doordat ze de les continu verstoren, is er geen ruimte om op diepgaandere manier in te gaan op bepaalde onderwerpen omdat een groot gedeelte van de les noodgedwongen moet worden besteed aan orde houden. Zo is het bijvoorbeeld in deze situatie niet mogelijk om uitgebreid over een kunstdiscipline te vertellen omdat de leerlingen niet luisteren. Daardoor werken de leerlingen veel zelf aan opdrachten. Hierdoor leren ze creatief te zijn en samen te werken, maar ze krijgen niet veel kennis over de verschillende kunstdisciplines. Op deze manier zal de les weinig verreikend voor de leerlingen blijven. Dit zal hun motivatie niet bevorderen aangezien het leerlingen zijn die graag uitgedaagd willen worden, blijkt uit hun kritiek op de CKVlessen van vorig jaar. Probleemanalyse Time on tasktest Tijdens de vijfde les aan deze klas heb ik een time-on-tasktest bij ze afgenomen. In les die hieraan vooraf ging, heb ik de opdracht uitgelegd, hebben ze groepjes gemaakt en hebben ze een begin gemaakt met de opdracht: het maken van een rap over een actueel onderwerp. In de les hierna, de vijfde les, kregen ze 45 minuten werktijd om de opdracht af te maken, daarna zouden ze de rap presenteren. Slechts één van de acht groepjes werkte al tijdens de eerste vijf minuten van de werktijd aan de rap. Na aanmoedigende woorden van mij gingen vijf van de acht groepjes gedurende de volgende vijf minuten aan de slag. De overige drie groepjes gingen pas na tien minuten werken aan de opdracht. Tijdens de twintig minuten die daarop volgen werkten alle groepjes aan de opdracht. Tijdens het kwartier dat daarop volgt werkten drie groepjes tot het einde door. Drie andere groepjes waren eerder klaar met de opdracht. Twee groepjes werkten in deze tijd gedurende vijf tot tien minuten niet terwijl ze nog niet klaar waren met de opdracht. Alhoewel de leerlingen langzaam op gang zijn gekomen, werken de leerlingen daarna voor het grootste gedeelte van de werktijd aan de opdracht. Het zou kunnen dat ze lange tijd aan de opdracht werken omdat ze intrinsiek gemotiveerd zijn: ze vinden een rap schrijven leuk. Het kan ook zijn dat ze extrinsieke gemotiveerd worden: ze krijgen een cijfer voor de uiteindelijke rap en voor de presentatie. De rappen zijn allemaal goed gemaakt en gepresenteerd. Een gebrek aan motivatie spreekt in ieder geval niet uit de uitkomst van deze time-on-tasktest en uit de eindproducten. Het resultaten van de time-on-tasktest zijn te vinden in bijlage één. Eerste vakmotivatietest Aan het begin van periode twee hebben 23 van de 25 leerlingen de vakmotivatietest ingevuld. Deze standaard vakmotivatietest heb ik enigszins aangepast aan mijn vakvisie. Zo heb ik bijvoorbeeld gevraagd in hoeverre ze vinden dat de lessen meer diepgang zouden moeten hebben. Uit de ingevulde motivatietesten blijkt dat vijftien van de tweeentwintig leerlingen (een leerling heeft deze vraag niet ingevuld) het enigszins tot helemaal mee eens te zijn met de stelling dat ze best goed in CVK zijn. Veertien van de drieentwintig leerlingen zijn het enigszins tot helemaal oneens met de stelling dat hun lessen CKV vaak boeiend en interessant zijn. Negen leerlingen zijn het enigszins met de stelling eens. Dezelfde uitkomst geldt voor de stelling Ik vind CKV een leuk vak. 4

5 Eenentwintig van de drieentwintig leerlingen voelt zich haast nooit zenuwachtig tijdens de lessen CKV. Ongeveer de helft van de leerlingen doet in hun vrije tijd wel eens dingen die met CKV te maken hebben. Achttien leerlingen vinden CKV weinig nut hebben. Twintig leerlingen hebben het idee dat CKV wel leuk zou kunnen zijn. De vragen en antwoorden van de eerste vakmotivatietest zijn te vinden in bijlage zeven en acht. Uit alle testen, vraaggesprekken en observaties kan het volgende vastgesteld worden: Uit een klassengesprek met de afdelingsleider aan het begin van het jaar lijken alle leerlingen uit V5 ongemotiveerd te zijn voor CKV. Ik spreek twee leerlingen hierover; zij bevestigen hun demotivatie en die van hun klasgenoten. Zes leerlingen (de onruststokers) zeggen in het midden van de eerste periode ongemotiveerd te zijn voor het vak. Uit de time-om-tasktest, afgenomen aan het einde van de periode, werken alle leerlingen, afgezien van de langzame opstart, tijdens het grootste gedeelte van de werktijd aan de opdracht. Hieruit spreekt geen duidelijke ongemotiveerde houding. Uit de afgenomen vakmotivatietest blijkt de meerderheid van de leerlingen (veertien van de drieentwintig) ongemotiveerd te zijn voor het vak; zij vinden de lessen CKV niet echt of helemaal niet leuk of interessant. Ze zijn niet ongemotiveerd doordat ze zenuwachtig zijn in de lessen of denken dat ze het niet goed kunnen. Wel blijkt dat de meeste van hen het nut van het vak niet inzien. Toch heeft de meerderheid uit deze klas wel het idee dat CKV leuk zou kunnen zijn. Op momenten dat ik iets wil uitleggen of leerlingen iets gaan presenteren luisteren de leerlingen tijdens de laatste lessen nog evenmin als aan het begin van de periode. Alhoewel de uitkomst van de time-on-tasktest tegenstrijdig lijkt te zijn met de uitkomst van de vakmotivatietest, trek ik de conclusie dat de meerderheid van de leerlingen intrinsiek ongemotiveerd is voor het vak. Dit omdat ik ervan uitga dat wat de leerlingen in de test hebben ingevuld betrouwbaar is. Ze hebben deze individueel ingevuld en de meerderheid heeft daarin kenbaar gemaakt dat ze niet gemotiveerd zijn. Voor het feit dat er uit de time-ontasktest is gebleken dat leerlingen redelijk goed aan de opdrachten werken, kunnen meerdere redenen genoemd worden, zoals extrinsieke motivatie: de leerlingen werden door mij beoordeeld met een cijfer voor de rap en de presentatie. Kijkend naar de oorzaken van het gebrek aan motivatie van de leerlingen kan voor een verklaring van het probleem gezocht worden bij wat Sebo Ebbens schrijft over motivatie 1. Twee aspecten die Ebbens hierin noemt zijn betekenis kunnen geven aan de leerstof en succes ervaren. De leerlingen zien zoals ze zelf zeggen niet het nut in van het vak. De leerlingen kunnen dus geen betekenis geven aan de leerstof en aan de opdrachten die ze bij CKV behandeld en gemaakt hebben; ze vinden het zinloos. Ook Robert Marzano benadrukt in Leren in vijf dimensies het belang van het ervaren van de leertaken als waardevol en relevant 2. Doordat er weinig orde tijdens de CKV lessen was en is, kan een ander punt dat Marzano noemt; een gevoel van orde en veiligheid ervaren, ook als oorzaak van het gebrek aan 1 S. Ebbens & S. Ettekoven. Effectief leren, basisboek. 2 e druk, Wolters-Noordhoff, Groningen/Houten 2005, pag R. Marzano & W. Miedema. Leren in vijf dimensies, moderne didactiek voor het voortgezet onderwijs. 2 e druk, Van Gorcum, Assen 2007, pag

6 motivatie genoemd worden, ook al creëren de leerlingen dit gebrek aan orde voor een gedeelte zelf. Door het gebrek aan orde is er geen ruimte voor ontwikkeling en verdieping. Om op zoek te gaan naar een oplossing voor het probleem is het nuttig geweest het boek Motivation to learn 3 van Monique Boekaerts te bestuderen. Zij zegt dat het belangrijk is dat je als docent een krachtige leeromgeving creëert waarin leerlingen niet worden gedwongen, maar worden uitgenodigd met die nieuwe kennis aan de slag te gaan. Bovendien is het nuttig om te anticiperen door positieve gedachten die een leerling heeft over een vak te stimuleren en negatieve associaties te verminderen. Ook zegt Boekaerts dat motivatie fungeert als een referentiekader dat het denken, voelen en het handelen leidt. Als je eenmaal gemotiveerd bent geraakt of gedemotiveerd bent geraakt, is dat erg moeilijk te veranderen. Dit een belangrijk punt om mee te nemen voor mij. Doordat de leerlingen waarschijnlijk een groot deel van het schooljaar ongemotiveerd waren voor CKV, is het lastig dit binnen het volgende halfjaar geheel te veranderen. Misschien moet ik daarom de lat niet te hoog leggen en er niet naar streven dat alle leerlingen in januari 2009 gemotiveerd zijn voor CKV. Het CEDFA, the center for educator development in fine arts, komt in het artikel Motivation in Art ook met nuttige adviezen voor mijn probleem 4. Hierin wordt onder andere het belang van de persoonlijke relevantie benadrukt. Aangeraden wordt om persoonlijke ervaring en sociale belangen te incorporeren in de lessen, het nut van de opdrachten te tonen en te laten zien hoe voor anderen kunst persoonlijk betekenisvol is in hun leven. Een les besteden aan het nut van het vak lijkt zinvol; andere laten vertellen over hun goede en betekenisvolle ervaringen met kunst vind ik een verassende en originele vorm hiervoor. Toch denk ik dat ik de leerlingen het snelst gemotiveerd krijg door ze zelf te laten ervaren hoe zinvol en plezierig CKV lessen en opdrachten kunnen zijn. Dit omdat de leerlingen zo overtuigd lijken te zijn van de zinloosheid van het vak dat een enthousiast spreker daar waarschijnlijk niks aan veranderd en alleen maar averechts werkt. Bovendien ben ik in de eerste les al ingegaan op het nut van het vak dit heeft hun visie op het vak niet doen veranderen. Een ander punt dat in dit artikel wordt genoemd brengt mij op een beter idee; dit draagt het kopje Teach independence, responsibility, and self-direction. Hierin wordt het belang van keuzemomenten en van deelname aan het proces en de planning van het vak genoemd ter bevordering voor de motivatie van de leerlingen. Aangeraden wordt om: Leerlingen keuzes te geven over wat en hoe ze willen leren. Leerlingen te leren om verantwoordelijkheid te nemen over hun eigen leren door kunstomgevingen te creëren waarin leerlingen met verschillende leerstijlen vergelijkbare mogelijkheden tot succes hebben. Ondersteun kennis en vaardigheden om het vertrouwen van de leerlingen op te bouwen. Stel uitdagende, haalbare doelen om succes aan te moedigen en laat de uitdagingen toenemen wanneer het zelfvertrouwen van de leerlingen groeit. De leerlingen van deze klas zijn volwassen en intelligent genoeg om een idee te hebben over wat voor soort opdrachten en welke kunstdisciplines ze interessant vinden. Bovendien blijkt dat de leerlingen het vak niet moeilijk vinden en dan is meer zelfstandigheid een oplossing. Ik 3 M. Boekaerts. Motivation to learn. Educational practices series-10. International Academy of Education. 4 CEDFA, the center for educator development in fine arts, Motivation in Art,

7 denk dat ingaan op hun wensen, waarbij hun eigen inbreng centraal staat, een goede manier is om hen meer gemotiveerd te krijgen voor het vak. Ze zullen zich hierdoor meer persoonlijk betrokken bij het vak voelen en ik denk dat ze het zullen waarderen dat ze op deze manier op een volwassen manier benaderd worden. Een manier om dit uit te voeren is om de leerlingen hun wensen voor de invulling van het vak te laten benoemen of beschrijven en deze mee te nemen in het ontwerp van mijn lesplannen. Een probleem kan hier bij zijn dat door deze wensen in vervulling te laten komen, de doelstellingen van het vak niet behaald kunnen worden. Zo heb ik tijdens een gesprek met de leerlingen gemerkt dat ze bijna allemaal alleen de kunstdiscipline muziek interessant vinden en alleen lessen over hedendaagse muziek zouden kunnen waarderen. Het is niet mogelijk om twee periodes lang alleen hedendaagse muziek te behandelen omdat het bij CKV van belang is meerdere kunstdisciplines te behandelen. Op deze manier zou ik dus alleen in een beperkt aantal lessen hun wensen kunnen vervullen, waardoor hun inbreng nog steeds erg minimaal zal zijn. Zinvoller vind ik het daarom om leerlingen in groepjes een werkplan te laten maken en hiervan de meest populaire plannen uit te voeren. Wanneer leerlingen zich nu negatief opstellen tegenover de les geven ze kritiek op zichzelf; zij hebben immers voor deze les gekozen of deze les ontwikkelt. Op deze manier creëer ik een leeromgeving die Monique Boekaerts promoot. Een omgeving waarin leerlingen niet worden gedwongen, maar door de keuzevrijheid eerder worden uitgenodigd met kennis aan de slag te gaan. De leerlingen hebben aangegeven dat ze niet veel vrijheid aan kunnen, dus er moeten wel bepaalde eisen gesteld worden aan de werkplannen. Daarom wil ik opdracht om een werkplan te ontwikkelen op de volgende manier vormgeven. Zeven groepjes van drie en een groepje van vier leerlingen maken ieder een werkplan. Door de werkplannen in groepjes te laten maken en een paar hiervan uit te laten voeren, kan ik ervoor zorgen dat per uitvoering in ieder geval een gedeelte van de leerlingen waarschijnlijk gemotiveerd zal zijn. Een les daarna kan gebruikt worden om de lesplannen aan te passen als deze nog niet voldoen aan de eisen. Ze kiezen een van de zes kunstdisciplines die aan de basis zal staan van hun werkplan. De les die ze ontwerpen zal een blokuur van negentig minuten duren. Ik kies ervoor om drie blokuren te gebruiken voor mijn onderzoek, zodat in ieder geval drie groepjes de mogelijkheid hebben om hun werkplan uit te voeren. Door ze een blokuur te geven, kunnen ze een redelijk uitgebreide en volwaardige les ontwerpen. Voor de invulling van de werkplannen mogen ze kiezen tussen de volgende werkvormopties: 1. Een praktische opdracht en een presentatieronde. 2. Een onderzoeksopdracht dat gekoppeld wordt aan het schrijven van een verslag. 3. Een theoretische uitleg dat gekoppeld wordt aan een praktische opdracht. De leerlingen mogen ook zelf een combinatie van werkvormen bedenken, als de les maar bestaat uit minimaal twee werkvormen en als er in de les maar iets gemaakt of gedaan wordt dat door mij beoordeeld kan worden. Ik zal per werkvormoptie een voorbeeld geven van een les waarin ik een van de kunstdisciplines als uitgangspunt neem. Ze mogen een van mijn drie voorbeelden kiezen en deze wat meer uitwerken, maar ze mogen ook een heel eigen ontwerp maken. Als ze zich maar aan de bovengenoemde eisen houden. Ze zullen hun werkplan schrijven in een verkorte 7

8 versie van het Model Didactische Analyse. De leerlingen zullen de doelstellingen van hun les, de evaluatiecriteria, het te gebruiken materiaal en de beginsituatie beschrijven. In het werkplan beschrijven ze hoeveel minuten elk lesonderdeel duurt. Ik zal alle voorbereidingen voor de gekozen lessen op me nemen. Wanneer de leerlingen bijvoorbeeld kiezen om een theoretische instructie te horen over beeldende kunst in de postmoderne tijd, zal ik dit verhaal schrijven en naar ze mailen. Ze zullen dit dan zelf presenteren. Ik kies hiervoor omdat de leerlingen uit de gekozen groepjes anders veel meer werk hebben dan de anderen en dit niet motiverend werkt. De leerlingen hebben een uur om dit werkplan te maken. In het laatste kwartier van dit uur kom ik bij ieder groepjes langs om hun werkplan goed te keuren en om eventuele verbetertips te geven. In het laatste halfuur maken de leerlingen Powerpointpresentaties om hun lesplan te kunnen promoten. Tijdens de volgende les zullen, indien dit nodig is, de leerlingen het lesplan van een ander groepjes verbeteren. Aan het eind van deze les zullen de verbeterde lesplannen door de oorspronkelijke makers gepresenteerd worden. Vervolgens geeft iedere leerling zijn voorkeur aan voor de drie beste lessen. De uiteindelijke opdrachtbeschrijving is te vinden in bijlage drie. Ontwerphypothese Als ik voor het probleem ongemotiveerde leerlingen voor CKV oplossing hen zelf werkplannen voor het vak laten ontwerpen inzet, zal dat leiden tot resultaat gemotiveerde(re) leerlingen voor CKV. Ik zal het gegeven dat Boekaerts benadrukt in Motivation to learn meenemen in de verwachtingen dat ik van het resultaat heb. Omdat het moeilijk is een gedemotiveerde houding om te zetten in een gemotiveerde houding, wordt het niet mijn streven om alle leerlingen gemotiveerd te krijgen voor het vak, dat lijkt onbegonnen werk. Wel stel ik mijzelf als doel om in ieder geval de helft van de ongemotiveerde leerlingen, dus zeven leerlingen, meer gemotiveerd te krijgen voor het vak. Concept onderzoeksplan Het effect van mijn ontwerp zal ik niet meten door een tweede time-on-tasktest. Aangezien er al positieve resultaten zijn gekomen uit de eerste test lijkt me dit overbodig. Ook zal ik niet naar gemaakte opdrachten kijken. Dit omdat de gemaakte opdrachten in deze fase, nu een gedeelte van de leerlingen nog redelijk ongemotiveerd is voor het vak, nu ook al goed worden gemaakt. Wel wil ik het effect van mijn onderzoek meten door aan het einde van de vijf lessen de leerlingen een tweede vakmotivatietest te geven om erachter te komen in hoeverre hun motivatie voor het vak is veranderd door het werken aan gekozen en gemaakte opdrachten. Een paar van deze vragen komen overeen met de vragen uit de eerste vakmotivatietest. Ik zal de uitkomsten van de laatste motivatietest vergelijken met de resultaten van de eerste vakmotivatietest. Ook zal ik tijdens de laatste les van deze lessenreeks kijken naar in hoeverre de leerlingen stil zijn en luisteren tijdens presentaties van hun klasgenoten. Ik zal deze presentatie ronde filmen en de opname vergelijken met een presentatieronde aan het begin van het jaar, waarbij de leerlingen in het geheel niet naar elkaar geluisterd hebben. Ik denk dat het luistergedrag van de leerlingen tijdens presentaties veel zegt over hun motivatie. Ik heb gemerkt dat wanneer deze leerlingen een les interessant vinden, ze wel naar elkaar luisteren tijdens de presentaties. Ik heb dit tijdens een les ervaren. De leerlingen 8

9 moesten een scene uit een toneelstuk repeteren en deze uiteindelijk presenteren aan de rest van de klas. De leerlingen luisterden geboeid naar elkaar en zeiden aan het einde van de les dat ze dit een boeiende les vonden. Het is mogelijk dat niet alleen de motivatie van de leerlingen invloed heeft op hun luistergedrag, maar dat ook de mate waarin de docent orde kan houden invloed heeft op het luistergedrag van de leerlingen tijdens presentaties. Ik zal dit aspect meenemen in de beschrijving van de uiteindelijke resultaten, maar omwille van dit onderzoek zal ik mij toch vooral richten op het effect dat (de)motivatie heeft op het luistergedrag van de leerling. Ook wil kijken naar de mate van betrokkenheid van de leerlingen tijdens de laatste drie lessen die ze zelf hebben ontworpen, door ze vragen over de behandelde stof te stellen. Op deze manier kan ik nagaan in hoeverre de leerlingen hebben onthouden wat er in de les is behandeld en naar mijn mening zegt dit iets over de motivatie van de. Wanneer leerlingen minder gemotiveerd zijn zal de stof eerder het ene oor ingaan en het andere uit. Hoe gemotiveerder de leerlingen zijn hoe sterker ze de lesstof een plaats hebben gegeven. Aangezien ik niet eerder een inhoudelijke toets heb afgenomen kan ik deze test niet vergelijken met eerdere resultaten. Desondanks krijg ik door deze eindtoets wel een beeld van de mate van gemotiveerdheid van de leerlingen tijdens de laatste drie lessen. Planning Op 22 september heb ik de eerste time-on-tasktest uitgevoerd. In week 42 en in week 45 hebben de leerlingen de eerste vakmotivatietest ingevuld. Mijn onderzoeksplan voer ik op 12 en 19 november, op 10 en 17 december en op 7 januari uit. Op 12 november schrijven ze hun werkplannen. Op 19 november vullen ze de lesplannen van hun klasgenoten aan, presenteren ze hun plannen en kiezen ze de beste drie. Op de overige drie data worden de beste drie uitgevoerd. Op 7 januari zal ik ook het luistergedrag van de leerlingen filmen, de tweede motivatietest afnemen en ze de inhoudelijke test laten invullen. Evaluatie Op 7 januari is de laatste les die de leerlingen hebben ontworpen, de pictionary les, uitgevoerd. Dit was tevens de laatste CKV les voor deze leerlingen. Tijdens deze les hebben de leerlingen ook de tweede motivatie test ingevuld. Tweede motivatietest Drie van de negentien leerlingen die de tweede motivatietest hebben ingevuld zeggen dat ze meer gemotiveerd zijn geraakt voor het vak CKV door het ontwerpen en uitvoeren van lesplannen door leerlingen. Acht leerlingen geven aan dat het jammer vinden dat de oorspronkelijke lesplannen van de leerlingen sterk zijn veranderd en dat daardoor hun motivatie voor het vak niet is veranderd door de nieuwe aanpak. Vijf van deze acht leerlingen geven aan dat ze het idee van de aanpak wel leuk vonden en de hoop hadden dat ze het vak daardoor leuker zouden gaan vinden. Een leerling geeft aan dat zijn/haar motivatie is verslechterd door de invulling van de laatste lessen. Deze leerling schrijft dat hij/zij creatief uitgedaagd wil worden en dat dat op deze manier niet is gebeurd. Zestien leerlingen geven bij de enquêtevragen aan dat ze het enigszins of helemaal oneens met de stelling zijn dat hun lessen CKV vaak boeiend en interessant zijn. Drie leerlingen zijn het wel met deze stelling eens. Bij de eerste vakmotivatietest waren het veertien leerlingen die het niet eens waren met deze stelling. Het lijkt er daardoor op alsof meer leerlingen ongemotiveerd zijn geraakt voor CKV in de afgelopen periode. Daarentegen geven zestien van de negentien leerlingen in het multiple-choice gedeelte van de test aan dat ze in de laatste 9

10 drie lessen meer betrokken waren dan in de lessen daarvoor. De reden zou kunnen zijn dat ze meer van de lessen verwachten, maar dat de lessen ze uiteindelijk toch zijn tegengevallen. Inhoudelijke vragen Bij de tweede motivatie test zaten ook vier vragen die de kennis van de leerlingen testen over wat ze hebben geleerd in de afgelopen drie lessen. Ik wilde op deze manier meten of de behandelde stof is bekleven en hierdoor een idee krijgen over of de leerlingen betrokken waren bij de ontworpen lessen. Twee vragen gaan over theorie over beeldende kunst waarover ik in de eerste les van de leerlingen heb verteld. Twee vragen gaan over een filmanalyse opdracht die ik de leerlingen heb gegeven. De begrippen zijn niet in de klas behandeld maar staan uitgelegd op het opdrachtvel van een opdracht die ze moesten maken voor een cijfer.. Tien van de negentien leerlingen hebben de twee vragen over kunstgeschiedenis wel correct ingevuld, maar de vragen over de filmanalyse niet. Slechts twee leerlingen hebben alle vragen correct ingevuld. Zeven leerlingen hebben meer dan twee fouten gemaakt. Voor de vragen en antwoorden van de tweede vakmotivatietest waarin ook de inhoudelijke vragen zijn opgenomen, zie bijlage negen en tien. Presentaties De presentaties tijdens de laatste les heb ik gefilmd. Dit filmpje heb ik vergeleken met een filmpje van een les aan het begin van het jaar waarop ook presentaties van deze leerlingen te zien zijn. Op het filmpje dat gemaakt is in het begin van het jaar zijn de leerlingen ontzettend druk en ongeconcentreerd; bijna niemand luistert naar de presentaties van de leerlingen. Op het laatste filmpje is te zien dat een groot gedeelte van de leerlingen wel betrokken is, maar een ander groepje leerlingen door de presentaties heen aan het kletsen is. Verder is het nog steeds onrustig in de klas: de presenterende leerlingen en de luisteraars roepen geregeld tegen elkaar tijdens de presentatieronde. Voor het observatieschema van de beschreven lessen, zie bijlage elf. Conclusie Uit de drie manieren van toetsen kan ik de conclusie trekken dat de door mij bedachte oplossing voor het probleem niet het gewenste resultaat heeft geboekt. Slechts drie van de negentien ondervraagden zeggen meer gemotiveerd voor het vak te zijn geworden door het plan van aanpak. Mijn streven was om zeven leerlingen meer gemotiveerd te krijgen. Uit de eerste motivatietest bleken veertien leerlingen ongemotiveerd te zijn, nu zijn het er zestien. Tien van de negentien leerlingen heeft de helft van de inhoudelijke vragen goed beantwoord, slechts drie leerlingen hebben meer dan de helft goed beantwoord. Dit laat zien dat de leerlingen niet totaal onverschillig stonden tegenover de lessen. Ze hebben een gedeelte van de stof wel opgevangen, maar een gedeelte is ook langs ze heen gegaan, waaruit blijkt dat de betrokkenheid bij de les niet erg groot was. Uit de eindpresentatie is te zien dat de leerlingen meer betrokken bij de les dan aan het begin van het jaar, maar nog steeds niet genoeg om het te kunnen opbrengen om stil te zijn tijdens de presentaties en serieus mee te werken. Er zijn meerdere redenen aan te wijzen waarom het uitvoeren van mijn ontwerp niet volledig is geslaagd. De allerbelangrijkste reden is het ordeprobleem. Niet alleen bij CKV, maar ook bij andere vakken hebben docenten er moeite mee om orde te houden in deze klas. De sfeer in de klas is door het gebrek aan orde niet goed. Luidruchtige leerlingen verpesten het daardoor voor de 10

11 stillere leerlingen die wel goed mee willen doen. Dit is bijvoorbeeld te zien aan een van de ingevulde motivatietesten. Een leerling heeft bij deze tweede test op de vraag Wat vind je leuk aan CKV en wat vind je er niet leuk aan? geantwoord dat hij/zij het niet leuk vind dat de klas altijd zo druk is tijdens CKV. Gebrek aan orde werkt niet motiverend voor leerlingen. Tijdens de eerste uitvoering van een van de lesplannen was er een gebrek aan orde in de klas. Een introductieverhaal dat tien minuten zou moeten duren, duurde daardoor vijftig minuten waardoor de leerlingen in plaats van tachtig minuten nog maar vijfendertig minuten hadden om te schilderen. Ze kwamen namelijk ook na de pauze tien minuten te laat binnen in de klas. In de tweede uitgevoerde les waarin een film werd gekeken en deze werd geanalyseerd, waren de leerlingen wel rustig. Tijdens de laatste les kwamen de leerlingen al zingend binnen, ze waren blij dat dit de laatste CKV les was. Ze hebben na een moeilijke opstart redelijk enthousiast meegedaan met de twee ronden van het Pictionary-spel, maar waren tegelijkertijd ook erg druk. Een klein groepje stelde zich negatief op, gooide vliegtuigjes en probeerde anderen af te leiden van hun werk. Het gebrek aan orde wil ik ook als oorzaak aanwijzen voor het feit dat veel leerlingen de aanpassingen van andere leerlingen op de originele lesplannen niet hebben meegekregen. De leerlingen hebben de aanpassingen op hun lesplannen niet meegenomen in de powerpointpresentatie die ze hebben gemaakt. Ze hebben alleen aan het einde van de presentatie de aanpassingen op het originele plan verteld. Ook in deze les ontbrak het aan orde, waardoor veel leerlingen waarschijnlijk niet alles dat verteld werd tijdens de presentaties hebben meegekregen. Ze hebben hun keuze voor een lesplan waarschijnlijk vooral gebaseerd wat ze zagen in de Powerpointpresentatie waarin de aanpassingen niet werden beschreven. Hierdoor hebben sommige leerlingen het idee gekregen dat ik de lessen heb aangepast, wat niet het geval was. Vakinhoudelijke reflectie Door de specifieke aanpassingsopdrachten die ik de tweede les heb gegeven aan de leerlingen, sloten de lessen van de leerlingen uiteindelijk wel aan op de eindtermen van CKV. In de eerste twee lessen, waarin leerlingen hun lesplannen ontwikkelen, komen er geen CKV domeinen aan bod. In de les aan de hand van het eerste uitgevoerde lesplan komen de domeinen B: Kennis van kunst en cultuur en domein C: Praktische activiteiten. De leerlingen krijgen eerst een korte uitleg over de achtergrond en analyse van de verschillende werken en gaan vervolgens deze werken naschilderen. In de tweede les komt domein B, domein C en domein D: Reflectie aan bod. De leerlingen reflecteren op de film door deze te analyseren aan de hand van een filmanalyse schema en leren op deze manier belangrijke filmanalyse begrippen kennen. Tijdens de laatste les komen domeinen C en D aan bod. De leerlingen tekenen en reflecteren vervolgens samen met hun klasgenoten op de gemaakte werken. Reflectie eigen functioneren Ondanks de negatieve uitslag van mijn onderzoek geloof ik nog steeds dat de punten die in het artikel Motivation in Art worden genoemd, kunnen werken om de motivatie van leerlingen voor een kunstvak te vergroten. Nog steeds ben ik van mening dat het motiverend werkt wanneer je leerlingen zelf keuzes geeft over wat en hoe ze willen leren, wanneer je ze leert om eigen verantwoordelijkheid te nemen over hun leren en uitdagende, haalbare doelen stelt om succes aan te moedigen. Ik denk nog steeds dat het maken en uitvoeren van lesplannen motiverend kan werken voor CKV. 11

12 Echter, om dit succesvol te laten lopen moet het ordeprobleem serieuzer worden genomen dan ik dat heb gedaan. De leerlingen moeten het verdienen om een eigen inbreng te hebben in de lessen. Er moet daarom eerst aan het ordeprobleem worden gewerkt voordat je de leerlingen lesplannen laat ontwerpen. Het hebben van eigen inbreng moet een beloning zijn voor goed of verbeterd gedrag. Mijn leerlingen hebben zich voortdurend slecht gedragen. Ze hebben daarvoor geen straf gekregen, daarentegen hebben ze nog meer vrijheid gekregen; ze mochten zelf de lessen ontwerpen. De relatie docent-leerling is daardoor verstoord gebleven. Toen de leerlingen een eigen inbreng kregen namen ze gelijk alle vrijheid en wilden dat de lessen precies zo verliepen als zij wilden. Toen ze in de tweede les; de les waarin de plannen werden aangepast, ervaarden dat ze niet alle vrijheid kregen, maar dat ik ook eisen stelden, kwamen ze daar tegen in protest. Veel beter zou het daarom geweest zijn als ik alvorens het uitvoeren van het ontwerp strenger had opgetreden tegen de leerlingen. Ik had duidelijker consequenties moeten verbinden aan hun slecht gedrag en ze op deze manier moeten dwingen om zich goed te gedragen. Wanneer dit beter zou gaan, zou het pas tijd zijn geweest om ze hiervoor te belonen en ze meer vrijheid te geven. Een andere fout die ik heb gemaakt betreft het maken van de lesplannen. Ik had de leerlingen cijfers moeten geven voor hun lesplannen. Nu voelden de meeste leerlingen niet de behoefte om een lesplan te maken dat precies voldeed aan de eisen, zelfs wanneer ik hen vertelde dat ze bepaalde aspecten aan hun plan moesten verbeteren. Zo moest er erg veel aangepast worden aan de oorspronkelijke plannen om er goede lesplannen van te maken. Hierdoor hadden leerlingen minder sterk het gevoel dat het hun eigen idee was dat werd uitgevoerd. Ook was het beter geweest wanneer de leerlingen pas na de aanpassingen op hun lesplan een Powerpointpresentatie hadden gemaakt over hun aangepaste lesplan. Hierdoor zou het uiteindelijke lesplan duidelijker zijn overgekomen op de leerlingen. In plaats van de touwtjes in mijn eigen handen te houden, was het waarschijnlijk effectiever geweest wanneer ik, tijdens de uitvoering van de lesplannen van de leerlingen, deze leerlingen die de lesplan hebben ontworpen een grotere rol had gegeven. Op deze manier was het meer zichtbaar geworden voor de leerlingen dat we daadwerkelijk de lesplannen van hun klasgenoten aan het uitvoeren waren en niet mijn eigen interpretatie van dit lesplan. Dit zou meer bevorderend voor de motivatie van de leerlingen voor het vak kunnen zijn. Wanneer deze verbeterpunten worden meegenomen in de uitvoering denk ik dat het ontwerpen en uitvoeren van lesplannen positief kan werken voor de motivatie van leerlingen. Wat mij hiervan overtuigd zijn de antwoorden van de leerlingen in de tweede motivatietest. Ze vonden het een leuk idee en hoopten dat ze daardoor het vak leuker zouden vinden. Alleen door de uitvoering ervan is het gehoopte resultaat niet bereikt. 12

13 Bijlage 1 Time on task-test Uitgevoerd op 22 september groepen minuten 5 X X V X X X X X 10 V X V V V X V X 15 V V V V V V V V 20 V V V V V V V V 25 V V V V V V V V 30 V X V V V V V X 35 V X V V V X V V 40 X V V V X X V X groep 1 = groep 2 = groep 3 = groep 4 = groep 5 = groep 6 = groep 7 = groep 8 = Karel, Bastiaan, Lotte Achmed, Jimmy, Jort, Tom Joram, Mitchell, Michel, Rianna Anco, Sophie Esther, Gabriella, Bo Tim, Ruben, Jin-Wen Lisa, Ruben, Jin Wen Remco, Hoai-linh Tim van L, Madelon V = werkt X = werkt niet 13

14 Bijlage 2 Docentenhandleiding De lessenreeks die in deze handleiding wordt beschreven is gemaakt om ongemotiveerde leerlingen meer gemotiveerd te krijgen voor het vak CKV. Het idee voor deze lessenreeks is ontstaan door het lezen van de artikel Motivation in Art van The center for educator development in fine arts en het boek Motivation to Learn van Monique Boekaerts. In het artikel Motivation in Art wordt het belang van keuzemomenten genoemd om leerlingen meer gemotiveerd te krijgen voor de kunstvakken. Aangeraden wordt om: Leerlingen keuzes te geven over wat en hoe ze willen leren. Leerlingen te leren om verantwoordelijkheid te nemen over hun eigen leren door kunstomgevingen te creëren waarin leerlingen met verschillende leerstijlen vergelijkbare mogelijkheden tot succes hebben. Ondersteun kennis en vaardigheden om het vertrouwen van de leerlingen op te bouwen. Stel uitdagende, haalbare doelen om succes aan te moedigen en laat de uitdagingen toenemen wanneer het zelfvertrouwen van de leerlingen groeit. Deze theorie was de aanleiding om leerlingen zelfverantwoordelijk te laten werken binnen het vak CKV met als doel om de motivatie van de leerlingen te vergroten. Het zelfverantwoordelijk leren heb ik toegepast om dit probleem op te lossen. Op deze manier heb ik een leeromgeving willen creëren waarin leerlingen niet worden gedwongen, maar worden uitgenodigd met nieuwe kennis of vaardigheden aan de slag te gaan. Precies zoals wordt aangeraden door Monique Boekaerts in haar boek. Het is belangrijk dat wanneer u deze lessenreeks uit wil voeren, dat u eerst nagaat of de leerlingen inderdaad ongemotiveerd zijn voor het vak. Dit kan nagegaan worden door een vakmotivatietest af te nemen. Hieronder staan de lessen van deze lessenreeks beschreven. 14

15 LESVOORBEREIDING - MODEL DA Titel lessenserie : Maak je eigen CKV les Naam student :Daphne Thijink Naam school :Vechtstede College Naam schoolpracticumdocent :Carla Geerlings Datum lesuitvoering :12-11 tot en met 7-1 Klas/groep :5 vwo Duur vd les (aantal minuten) :90 minuten Duur vd lessenserie(aantal weken) :5 weken Volgnummer les :1 Beginsituatie: Algemeen (plaats van de school/ schooltype/ klassenlaag enz):weesp, tweetalig vwo, meeste leerlingen zijn van Nederlandse afkomst. Specifiek (ervaring met vakspecifieke aspecten tot nu toe): Ervaring met in duo s en in groepen werken aan verschillende creatieve opdrachten. Algemene doelstellingen/ Concrete (vakspecifieke) doelstellingen : De leerling kan door zijn eigen les te ontwerpen sterker gemotiveerd worden voor het vak CKV. De leerling kent zijn eigen interessegebied binnen het vak CKV. Leeractiviteiten: (Globale leerroute/ mogelijke oplossingsstrategie/ handelingsstrategie/ stappenplan) Wat eerst en wat daarna? De leerlingen maken in groepen hun eigen lesplannen maken een powerpointpresentatie. De leerlingen verbeteren elkaars plannen. De leerlingen presenteren hun verbeterde lesplan en kiezen de beste drie uit. De leerlingen voeren de beste drie lessen uit. Ze beschrijven of hun motivatie is veranderd voor het vak door deze lessenreeks. Hoe actief zijn leerlingen erbij betrokken? De leerlingen werken zelfstandig en hebben een grote inbreng in de lessen. 15

16 Werkvormen: Sluit de werkvorm aan bij de leerstof/lesstof? De leerlingen creëren hun eigen leerstof, ik zorg ervoor dat deze lesplannen op niveau zijn door specifieke verbeteropdrachten te geven. Houdt de werkvorm rekening met wat leerlingen al kennen/kunnen? De leerlingen kunnen in groepen samen werken en iets creëren, het creëren van een lesplan is daarentegen nieuw voor ze. Wordt er rekening gehouden met onderlinge verschillen? Iedere leerling heeft invloed op de lessen door diens lesontwerp en zijn/haar keuze voor de beste drie lessen. Is er sprake van variatie in de werkvormen in de les? In de eerste twee lessen worden de werkvormen samenwerken in groepen en presenteren afgewisseld. In de drie lessen die volgen komen minstens twee werkvormen per les aan bot door de eis die aan de lesplannen wordt gesteld. Leerinhoud: Wat is de lesstof/waarover gaat de les? (kort samengevat): Creëren en presenteren van eigen lesplan en verbeteren van andermans lesplan. Sluit de lesstof aan op de voorkennis? Ze hebben kennis van hoe CKV lessen eruit zien en zijn gewend in groepen te werken. Formeel (welke formele kennisaspecten: zoals beeldaspecten e.d. worden aangeleerd): Samenwerken, eigen idee ontwikkelen, kritisch kijken naar andermans opdracht en aan de hand daarvan verbeteren. Inhoudelijk (welke inhoud/thematiek/probleemstelling staat centraal in de lessen): Les 3: Kennis van seizoensschilderijen, leren waarnemen en natekenen, Les 4: Analyseren van een film aan de hand van filmtermen Les 5: Tekentechnieken aan leren. Hulpmiddelen/materialen en organisatie: Voor de leerling: Les 1: Aangepast model voor lesplan. Les 2: Verbeteringsopdracht voor andermans lesplan, powerpointpresentatie. Les 3: Kopieën van seizoensschilderijen, papier, kleurpotloden. Les 4: Film, filmanalyse schema. Les 5: Pictionary kaarten. Voor de docent: Kunstgeschiedenisboek voor seizoenenschilderijen. Hulpmaterialen zoals boeken/afbeeldingen/video enz: Apparatuur: Beemer, computer Evaluatie/ evaluatiecriteria: Hoe ga je na of de resultaten bereikt zijn (summatief) 16

17 Hoe controleer je waarom resultaten wel/niet bereikt zijn (informatief) Proces: De presentatieronde in de laatste les wordt vergeleken met een presentatieronde aan het begin van het schooljaar. Er wordt gekeken of het gedrag van de leerlingen veranderd is en wat dat kan zeggen over de motivatie. Product: Tweede motivatietest met vragen over de motivatie van de leerlingen vergelijken met eerste motivatietest. De redenen waarom leerlingen wel of niet gemotiveerd zijn geraakt worden in deze test ook opgeschreven. Inhoudelijke toets over leerstof van de laatste drie lessen. Les 1: Ontwerpen van de lesplannen Om leerlingen een eigen inbreng te geven en om hun meer verantwoordelijkheid te laten nemen voor het eigen leren, maken de leerlingen in deze eerste les een eigen lesplan. Hierdoor wordt geprobeerd de leerlingen meer te motiveren voor het vak. Deze doelstelling wordt in de introductie niet zo letterlijk genoemd door de docent, want dit kan wat geforceerd over komen. Effectiever is het om te vermelden dat u als docent de leerlingen door deze aanpak meer keuzevrijheid en verantwoordelijkheid voor het eigen leren wil geven. Er wordt aan het begin van de les aan ze verteld dat er uiteindelijk gestemd zal worden op de drie beste lessen en dat deze lessen zullen worden uitgevoerd. Er wordt ook aan de leerlingen verteld dat de lesplannen beoordeeld zullen worden met een cijfer. Op deze manier zorg je ervoor dat de lesplannen voldoen aan de eisen en van een hoog niveau zullen zijn. Daardoor zullen ze slechts minimaal aangepast hoeven te worden en zullen de leerlingen het gevoel hebben dat het echt hun lesplan is dat uiteindelijk uitgevoerd wordt. De leerlingen gaan in groepjes van drie een lesplan ontwerpen (door te werken met grotere groepen kan de betrokkenheid van de leerlingen binnen een groepje afnemen). Dit doen ze aan de hand van een uitgereikte opdracht met een bijgevoegd lesplan schema (zie bijlage 2). De leerlingen kiezen een van de kunstdisciplines en kiezen voor een combinatie van werkvormen. Hun lesplan beschrijven ze door de lesdoelen, de evaluatiecriteria, de leerinhoud en de benodigdheden te noteren. Verder geven ze een precieze beschrijving van de docent- en leerlingenactiviteiten. Ze noteren hierbij het aantal minuten dat ieder onderdeel zal duren. De docent observeert ondertussen wat voor lesplannen er gemaakt worden. De leerlingen hebben een go van de docent nodig om door te kunnen gaan met hun presentatie. Wanneer de lesplannen af zijn, komt de docent langs en beoordeelt of het ontworpen lesplan aan de eisen voldoet en of het niveau hoog genoeg is. Bedenk als docent op dit moment of leerlingen genoeg zullen leren bij het uitvoeren van dit lesplan. Denk er hierbij om dat deze les is bedoeld om de leerlingen uiteindelijk meer te motiveren voor het vak. Afkraken van een ontworpen lesplan zal demotiverend werken: breng uw kritiek daarom op een opbouwende manier. Les 1:Ontwerpen van de lesplannen. Les gemaakt door Daphne Thijink Lesverloop & Tijdfasering Docentenactiviteite n Leerlingenactivite iten Toetsing/leer-activiteiten (Wat leren de leerlingen ervan en waarom is dit belangrijk?) Organisatie/ Testen in hoeverre Vakmotivatie-test De docent krijgt een goed beeld 17

18 voorbereiding: (wat & hoe & waarom? Voor zowel de docent, de leerling als de toetsing/ leeractiviteiten!) Oriëntatiefase: tijdsduur: 10 minuten Informatie overdrachtsfase: tijdsduur: de leerlingen inderdaad zoals verwacht ongemotiveerd zijn voor CKV. Model lesplan ontwikkelen om volledige lesplannen te krijgen. De leerlingen krijgen de opdracht uitgelegd dat ze een lesplan in groepjes moeten maken. Iedereen zal aan de hand van de presentaties de beste drie lessen kiezen en deze zullen uitgevoerd worden. Er wordt verteld dat het doel hiervan is om de leerlingen een grotere keuzevrijheid te geven en ze een grotere verantwoordelijkheid te geven voor hun eigen leren. Ook wordt verteld dat de lesplannen beoordeeld zullen worden met een cijfer. De opdracht en het lege lesmodel worden aan ieder groepje uitgedeeld. invullen. De leerlingen luisteren naar de opdracht, maken groepjes en lezen de specifieke opdracht op papier. Van de mate van gemotiveerd zijn Van De leerlingen. Door de leerlingen Keuzevrijheid en eigen verantwoordelijkheid voor het leren te geven wordt geprobeerd de leerlingen meer te motiveren voor het vak CKV. Na de uitvoering van de door de leerlingen ontworpen lesplannen, zal door een tweede motivatietest en een gefilmde lesobservatie gemeten worden gemeten of dit doel inderdaad bereikt is. Verwerkings- en toepassingsfase: tijdsduur:70 minuten De docent dient als coach en stimuleert de leerlingen lesplannen op een hoog niveau te maken. Ook controleert ze als de lesplannen af zijn of De leerlingen werken in groepen aan het ontwikkelen van hun lesplan. Wanneer ze dit af hebben vragen ze aan de docent of De leerlingen leren na te denken Over wat zij een interessante les vinden en hoe deze het beste uitgevoerd kan worden. Door de lesplannen die ze schrijven Kan nagegaan worden of het de Leerlingen is gelukt om een Les naar keuze te ontwikkelen 18

19 Reflectie/ evaluatie fase tijdsduur: 5 minuten REFLECTIE op de les nadat de les gegeven is door de LIO/ de SPD/ een mede-student/ de leerlingen: deze voldoen aan de opdracht en geeft tips om deze op een hoger niveau te krijgen. De docent maakt tot slot positieve opmerkingen over de lesplannen die zijn ontwikkeld. Ze vertelt dat volgende week de groepjes elkaar lesplannen zullen verbeteren en men hun eigen lesplan gaat presenteren. Ze laat ook weten dat de leerlingen volgende week zullen stemmen voor drie van de lesplannen. het voldoende is, zo niet dan passen ze de het lesplan aan. De leerlingen luisteren naar de docent. En een realistische uitvoering Ervan te beschrijven. De leerlingen krijgen Positieve reacties op hun Lesplannen om zo hun Motivatie voor het vak Te bevorderen. Les 2: Aanvullen van de lesplannen Wanneer de meeste leerlingen er ondanks de kritiek van de docent er aan het einde van les 1 niet in zijn geslaagd lesplannen te maken die een juist niveau behelzen, is het zinvol nog een les hieraan te besteden. Om de lesplannen op een hoger niveau te krijgen is het van belang als docent specifieke verbeteropdrachten te maken. Bedenk hoe het lesplan naar een hoger niveau getild kan worden. Stuur in de verbeteropdracht de leerlingen deze kant op. Dezelfde groepjes krijgen in de tweede les het lesplan van een ander groepje en de bijbehorende verbeteropdracht. De leerlingen proberen zo het lesplan van hun medeleerlingen te verbeteren. Denk er hierbij weer aan als docent dat u de leerlingen moet motiveren: roem ze om hun lesplannen en vraag ze de lesplannen aan te vullen onder het mom van het kan altijd beter. De docent komt langs en kijkt of de lesplannen daadwerkelijk verbeterd worden en probeert anders de leerlingen de goede kant op te sturen. De leerlingen geven de aangevulde lesplannen terug aan de oorspronkelijke makers. Wanneer het lesplan goed gekeurd wordt, mogen de oorspronkelijke makers van de lesplannen een powerpointpresentatie maken om hun aangepaste lesplan aan het eind van de les te kunnen promoten. De leerlingen presenteren hun lesplan aan de hand van de gemaakte powerpointpresentatie waarin de aanpassingen van klasgenoten zijn meegenomen. 19

20 De leerlingen krijgen een blaadje waar het doel van deze les op staat beschreven en er staan de cijfers 1 tot en met 3 op. De leerlingen vullen hierop hun top drie van beste lesplannen. Let er hierbij als docent op dat de leerlingen dit individueel doen. De leerlingen mogen op hun eigen lesplan stemmen. Les 2: Lesplannen aanvullen Les gemaakt door Daphne Thijink Lesverloop & Tijdfasering Organisatie/ voorbereiding: (wat & hoe & waarom? Dus wat zijn de leerdoelstellingen voor DEZE LES Voor zowel de docent, de leerling als de toetsing/ leeractiviteiten!) Oriëntatiefase: tijdsduur: Informatie overdrachtsfase: tijdsduur: Docentenactiviteiten Specifieke opdrachten maken zodat de verbetering van de gemaakte lesplannen een duidelijke kant opgestuurd wordt. Verbeteringsopdrachten moeten ertoe leiden dat er twee werkvormen gehanteerd worden in de lessen en dat Het niveau van de lessen hoger wordt. Alleen een praktische opdracht is niet genoeg. De docent legt uit wat er vandaag gaat gebeuren in de les. Om de motivatie te bevorderen complimenteert ze de leerlingen over de lesplannen en vertelt dat de groepjes elkaars plannen aan gaan vullen om deze op een hoger niveau te brengen. Weer benadrukt ze dat deze lessenreeks is bedoeld om de eigen verantwoordelijkheid en betrokkenheid van de leerlingen te vergroten. De docent vertelt dat de leerlingen daarna een powerpointpresentatie zullen maken over de aangepaste lesplannen om hun motivatie te bevorderen. Leerlingenactiviteiten leer-activiteiten van de leerling en waarom is dit belangrijk?)/ leerdoelstellingen in deze les De lesplannen moeten qua niveau Aansluiten op het niveau van de leerlingen. Alleen lessen op niveau zullen de motivatie van de leerlingen vergroten. Ook wordt door de specifieke Verbeteropdrachten geprobeerd Om de leerlingen een les te laten Ontwerpen die aansluit bij de Vier domeinen van CKV. Leerlingen luisteren naar de uitleg. Duidelijkheid en positieve Feedback stimuleren de motivatie Van leerlingen. 20

21 Verwerkings- en toepassingsfase: tijdsduur: De docent coacht de leerlingen in het aanvullen van de lesplannen en ziet erop toe dat de plannen wel echt worden verbeterd. Vervolgens begeleidt ze de presentaties, wanneer dingen onduidelijk zijn, vraagt ze om opheldering. Leerlingen vullen de lesplannen van een ander groepje aan aan de hand van de verbeteropdracht. Daarna geven ze het aangevulde lesplan weer terug aan de oorspronkelijke makers die de aanvullingen doorlezen. De oorspronkelijke makers maken powerpointpresentaties over hun aangevulde lesplannen om hun plan te kunnen promoten. Ieder groepje presenteert zijn aangevulde lesplan middels de gemaakte powerpointpresentatie. De leerlingen leren kritisch te kijken naar het werk van hun klasgenoten. Ze leren na te denken over hoe je het niveau kan verhogen van een gemaakte opdracht. Door het maken van een Powerpointpresentatie Kunnen de leerlingen hun lesplan Inzichtelijk maken voor hun Klasgenoten. Door de reactie En de vragen van de leerlingen Tijdens de presentaties zal blijken Of het de leerlingen is gelukt Hun lesplan helder te presenteren Reflectie/ evaluatie fase tijdsduur: Ze deelt blaadjes uit waar de leerlingen hun top drie op kunnen schrijven en neemt de ingevulde blaadjes daarna in. De leerlingen maken per persoon een top drie van beste lesplannen. De leerlingen hebben eigen inbreng over de uit te voeren lesplannen. Dit weer ter bevordering Van de motivatie. Keuzemogelijkheid stimuleert De motivatie volgens het CEDFA. REFLECTIE op de les nadat de les gegeven is door de LIO/ de SPD/ een medestudent/ de leerlingen: Lukt het de leerlingen om de lesplannen te verbeteren? Werkt deze opdracht motiverend of juist demotiverend? 21

22 De drie uit te voeren lessen zullen per klas verschillen. Toch zal ik hieronder de drie meest populaire lesplannen van mijn klas beschrijven om zo een voorbeeld te geven. Les 3: Naschilderen van landschapsschilderijen De docent zoekt ongeveer acht schilderijen uit verschillende stromingen waarop een landschap te zien is. In het begin van de les zal ze vertellen over de werken om zo de leerlingen te forceren om de werken goed te bekijken. Ook zal ze de leerlingen zo leren over de verschillende stromingen, bijvoorbeeld door het verschil te tonen en te beschrijven tussen een romantisch schilderij en een abstract werk. Door goed naar de werken te kijken zullen de leerlingen deze meer nauwgezet kunnen naschilderen. De leerlingen kiezen een van de werken, ze krijgen deze op een blaadje mee waarop het werk in kleur is uitgeprint. Ze schilderen het werk zo precies mogelijk na. Uiteindelijk presenteren ze hun nageschilderde werk en vertellen hoe ze te werk zijn gegaan. Deze les is ontworpen door Esther Deneer, Rianna Tijsen en Mitchell Post. De leerlingen hebben waarschijnlijk voor deze les gekozen omdat dit groepje hun lesplan op een erg aantrekkelijke en duidelijke manier heeft gepresenteerd. Zo hadden ze bijvoorbeeld al een voorbeeld ontworpen om te laten zien hoe het eindproduct er mogelijk uit zou kunnen zien. Uit de andere lesplannen bleek ook al dat schilderen of tekenen een populaire activiteit is bij de leerlingen uit V5B. Les 3: Seizoenschilderijen naschilderen Les ontworpen door Esther Deneer, Rianna Tijsen en Mitchell Post Lesverloop & Tijdfasering Docentenactiviteiten Leerlingenactiviteiten Toetsing/leer-activiteite en waarom is dit belang Organisatie/ voorbereiding: (wat & hoe & waarom? Voor zowel de docent, de leerling als de toetsing/ leeractiviteiten!) De docent zoekt naar seizoensschilderijen en regelt kleurpotloden, potloden en vellen papier. Ze zal vertellen over de volgende werken: Piet Mondriaan Bloeiende appelboom 1912 Andre Derrain Bridge over the Riou 1906 Pieter Breughel de Oudste Return of the hunters 1568 Theodore Rousseau Under the Birches 1843 Nicolas Poussin Spring or Paradise on Earth 1664 Ernst Ludwig Kirchner Winter Moonlight 1915 De docent doet zelf het Voorwerk voor een les. Voorbereidingen laten Uitvoeren door de makers Van het gekozen lesplan Werkt niet motiverend Voor deze leerlingen. Dan worden ze de dupe Van hun succesvolle lesplan. 22

23 Oriëntatiefase: tijdsduur: Vincent van Gogh De oogst 1888 Casper David Friedrich Cemetery in snow 1819 Gustav Klimt Beechwood Forest 1903 Gustav Klimt Farm garden with sun flowers 1906 Docent vertelt opdracht van vandaag. Eerst een inleiding over de kunstwerken die nagetekend worden. Daarna gaan leerlingen in tweetallen kunstwerken naschilderen. De werken van verschillende jaargetijden worden aan elkaar geplakt. De leerlingen luisteren naar de inleiding. Informatie overdrachtsfase: tijdsduur: Verwerkings- en toepassingsfase: tijdsduur: Reflectie/ evaluatie fase tijdsduur: Docent vertelt in een onderwijsleergesprek over verschillende kunstwerken waarin seizoenen te zien zijn aan de hand van afbeeldingen in een p.p.presentatie. Leerlingen moeten aantekeningen maken van het hoorcollege. De docent dient als coach en begeleidt de leerlingen naar hun eindresultaat. Ze let erop of leerlingen hun werk niet afraffelen of er te makkelijk mee omgaan. Docent begeleidt de presentaties en stelt vragen als dingen onduidelijk zijn. De leerlingen praten mee in het onderwijsleergesprek, ze geven daarin antwoord op vragen die ik ze geef. De leerlingen tekenen in duo s een van de schilderijen na. Ze maken eerst een schets met potlood en kleuren dat daarna in met verf. De leerlingen presenteren kort in duo s hun werk: hoe hebben ze het aangepakt, zijn ze tevreden over het resultaat en noemen daarin waarom ze voor dit schilderij gekozen hebben. De leerlingen leren Kunstwerken te observeren En leren over verschillende Kunststromingen. Door de aantekeningen zal Blijken of de leerlingen Het verhaal hebben begrepen. Dit lesonderdeel sluit aan Bij Domein B: Kennis van Kunst en cultuur. De leerlingen leren Een kunstwerk nauw- Keurig te observeren En vervolgens na te Schilderen. Aan de Uiteindelijke werken Zal blijken in hoeverre de Leerlingen in staat Waren om de schilderijen Zo echt mogelijk na te Schilderen. Dit lesonderdeel sluit aan Bij Domein C: Praktische Activiteit. De leerlingen leren Hun werkproces te Analyseren. Uit de Presentaties en de Uiteindelijke werken zal Blijken of de leerlingen De theorie aan de praktijk Hebben weten te koppelen REFLECTIE op de les nadat de les Domein D: Reflectie. In hoeverre lijkt de uitvoering van deze les de leerlingen te motiveren. 23

24 gegeven is door de LIO/ de SPD/ een medestudent/ de leerlingen: Les 4: Analyseren van een film aan de hand van basis filmbegrippen De docent maakt een schema aan de hand waarvan de leerlingen een film kunnen analyseren. Hierin zijn belangrijke filmbegrippen terug te vinden zoals editing, kadering, belichting, camera posities, mise-en-scène, plot en story. De leerlingen kijken een cultureel verantwoorde film naar keuze en analyseren deze aan de hand van het schema. De docent zorgt ervoor dat het film kijken en analyseren op een rustige manier gebeurt. De leerlingen leveren het ingevulde schema in de volgende les in en dit zal beoordeeld worden. Hierdoor leren leerlingen een film te analyseren en te werken met belangrijke filmbegrippen. Deze les is ontworpen door Lotte Aal, Tom Hayje, Madelon Kester en Achmed Zamaray. De leerlingen hebben waarschijnlijk voor deze les gekozen omdat de discipline film nog niet aan bod was gekomen. Bovendien wordt een les film kijken altijd wel door leerlingen gewaardeerd omdat ze dan niet veel hoeven te doen. Les 4: filmles Les ontworpen door Lotte Aal, Tom Hayje, Madelon Kester en Achmed Zamaray Lesverloop & Tijdfasering Organisatie/ voorbereiding: (wat & hoe & waarom? Dus wat zijn de leerdoelstellingen voor DEZE LES Voor zowel de docent, de leerling als de toetsing/ leeractiviteiten!) Docentenactiviteiten Film The count of Montechristo huren. Lokaal met dvd-speler reserveren. Filmanalyse maken in het Engels waarin de volgende begrippen worden genoemd en uitgelegd/vragen worden gesteld: -Fiction/non-fiction -Film techniques: Editing, framing, exposure, special effects, camera position, mise-en-scène -Plot/story -Role of the music/sounds -Genre -Contents: What is emphasised in the film Leerlingenactiviteiten leer-activiteiten van de ervan en waarom is dit b leerdoelstellingen in dez 24

25 -Contents: What is the meaning of the film. Oriëntatiefase: tijdsduur: Informatie overdrachtsfase: tijdsduur: Docent vertelt wat de leerlingen in deze les gaan doen. De leerlingen krijgen het filmanalyse schema uitgedeeld. Docent geeft de leerlingen de opdracht om het schema door te lezen en te kijken of ze alle begrippen begrijpen. Uitleggen dat het hele schema ingevuld moet worden en beoordeeld zal worden met een cijfer. De leerlingen luisteren naar de uitleg en het filmanalyse schema door. Kennis krijgen van Filmbegrippen. Overzicht krijgen over uit welke elementen een film allemaal bestaat. Domein B: kennis van Kunst en cultuur. Op deze manier zullen De leerlingen beter in staat zijn een film te kunnen analyseren. Verwerkings- en toepassingsfase: tijdsduur: Reflectie/ evaluatie fase tijdsduur: Docent analyseert de film aan de hand van de begrippen om later de analyses van de leerlingen te kunnen beoordelen. Docent vraagt aan de leerlingen met welke analysebegrippen de leerlingen moeite hadden. Leerlingen analyseren de film aan de hand van het analyseschema. De leerlingen vatten kort samen welke begrippen makkelijker waren te hanteren en welke moeilijker waren. Eventuele vragen worden gesteld. Leren filmbegrippen toe te passen en daardoor een film op een volwaardigere manier kunnen beschouwen. Uit de uiteindelijke Opdrachten zal blijken Of de leerlingen de Begrippen op een Adequate manier hebben Kunnen toepassen. Leerlingen leren voor zichzelf samen na te gaan in hoeverre ze uit de voeten konden met het analyse schema. Reflectie op het eigen Leren. Domein D: Reflectie. REFLECTIE op de les nadat de les gegeven is door de LIO/ de SPD/ een medestudent/ de leerlingen: In hoeverre lijkt de uitvoering van deze les de leerlingen te motiveren. 25

26 Les 5: Het pictionary/tekenspel Leerlingen spelen het pictionary spel met groepjes van vijf spelers. In de tweede ronde van het spel worden en per groepje twee kaarten gepakt en aan de hand van de zin op deze kaarten worden er twee zo realistisch en compleet mogelijke tekeningen gemaakt. Per team wordt er van elkaar geraden aan de hand van de gemaakte tekening welke zin er op het kaartje stond beschreven. Daarna presenteren de groepjes leerlingen hun twee tekeningen aan de rest van de klas en aan een jury van twee leerlingen. De docent geeft duidelijke regels waaraan de presentaties moeten voldoen. De leerlingen moeten de tekeningen op een gedetailleerde manier beschrijven. In hun beschrijving benadrukken ze hoe realistisch en compleet hun tekeningen zijn. De jury beoordeelt welk groepje de meest realistische en complete tekeningen heeft gemaakt. De docent zorgt ervoor dat de juryleden kritisch zijn en hun keuze op een duidelijke manier beargumenteren. De docent geeft de leerlingen een vergelijkbare vakmotivatietest als in het begin is afgenomen door deze leerlingen. Op deze manier zal de docent kunnen meten of de motivatie van de leerlingen is toegenomen door deze lessenreeks. Deze les, met uitzondering van het testgedeelte aan het einde, is ontworpen door Danielle Akkerman, Sophie van Daalen en Gabrielle Vendrig. Deze les is waarschijnlijk gekozen omdat de leerlingen al eerder een kunstzinnig spel tijdens de les hebben gedaan en dit een groot succes was. Bovendien is het een toegankelijk plan omdat iedere leerling wel het pictionary-spel kent. Les 5: het pictionary-spel Les ontworpen door Danielle Akkerman, Sophie van Daalen en Gabrielle Vendrig Lesverloop & Tijdfasering Organisatie/ voorbereiding: (wat & hoe & waarom? Dus wat zijn de leerdoelstellingen voor DEZE LES Voor zowel de docent, de leerling als de toetsing/ leeractiviteiten!) Docentenactiviteiten Leerlingenactiviteiten leer-activiteiten van de leerlingen ervan en wa toetsing van de leerdo Tekenspullen regelen, pictionary kaartjes maken. Oriëntatiefase: tijdsduur:10 minuten De docent vertelt dat we vandaag de meest populaire les van de drie gekozen lessen gaan uitvoeren. Ze vertelt wat er zo meteen gaat gebeuren: Het spel pictionary wordt gespeeld. Er moeten groepen van vijf personen De leerlingen luisteren naar de uitleg en maken groepjes van vijf. Bij een plezierles als Deze is het nuttig het Waarom van de les te benadrukken. 26

27 Informatie overdrachtsfase: worden gemaakt. In ronde 1 wordt het gewone pictionaryspel gespeeld. In ronde twee maakt iedere helft van een groepje aan de hand van een pictionary kaartje een zo realistisch mogelijke tekening van dat wat beschreven staat op het kaartje. Ze laten het aan elkaar zien, de andere helft raadt wat het is. Daarna presenteert ieder groepje z n tekeningen aan de klas en in het bijzonder aan de jury, bestaande uit twee leerlingen. De jury beslist wie er in deze ronde heeft gewonnen. De docent legt uit dat het doel van deze les is om snel een realistische en complete tekening te kunnen maken dat herkenbaar is voor anderen. De docent heeft het hele stappenplan voor de les ook op het bord uitgeschreven. De leerlingen mogen nu groepjes maken. tijdsduur: Verwerkings- en toepassingsfase: tijdsduur: De docent wijst twee juryleden aan, het liefst twee populaire leerlingen om de uitslag van de jury een hoge status te geven. Ze deelt in de tweede ronde de pictionarykaartjes, potloden en papier uit. Ze geeft aan wanneer de vijftien tekenminuten voorbij zijn. Ze geeft instructie voor de presentaties: geef een gedetailleerde beschrijving De leerlingen spelen de eerste ronde van pictionary. Er wordt getekend op het bord. 20 minuten De leerlingen spelen de tweede ronde. Iedere groep krijgt twee kaartjes. Iedere helft van de groep gaat een zo realistisch mogelijke tekening maken van de zin die beschreven staat op het kaartje. Ze krijgen hier vijftien minuten voor. De juryleden mogen De leerlingen leren hoe ze zo snel mogelijk iets uit kunnen beelden door middel van een tekening. De leerlingen leren efficiënt tekenen. Uit hun tekeningen Zal blijken of ze dit Onder De knie krijgen. Domein C: praktische activiteit. 27

28 van jullie twee tekeningen en benoem daarin waarom deze zo goed zijn. Promoot jullie werken. De docent deelt de vakmotivatietesten uit en ziet erop toe dat de testen individueel gemaakt worden. rondlopen en naar het work in progress kijken, maar ze mogen geen commentaar geven. Ook kijken ze of de groepsleden niet bij elkaar op het kaartje spieken. Daarna komt er een raad- en presenteerronde: de groepsleden laten de tekeningen aan elkaar zien en de andere helft raadt wat het is. Daarna presenteren ze meteen het werk aan de jury. Ieder groepje doet dit om de beurt. 20 minuten De jury beslist en presenteert hun keuze voor de klas. 5 minuten De leerlingen ervaren Hoe het is om een zo Realistisch mogelijke Tekening te maken. Ze leren werken aan Hun tekenvaardigheden. De leerlingen leren hun werk op gedetailleerde wijze te beschrijven en te presenteren. De juryleden leren Kritisch te kijken naar Verschillende werken Te kijken en te beargume Welk werk het meest Realistisch en het meest Volwaardig is. Domein D: Reflectie. Reflectie/ evaluatie fase tijdsduur: REFLECTIE op de De leerlingen maken de motivatietest. 15 minuten De leerlingen leren Bij zichzelf na te gaan Of het uitvoeren Van de zelfontworpen Lessen hun motivatie heeft bevordert voor het vak CKV. Ze leren stil te staan bij hun eigen leerproces. In hoeverre doen de leerlingen echt hun best voor de realistische tekeningen? 28

29 les nadat de les gegeven is door de LIO/ de SPD/ een medestudent/ de leerlingen: In hoeverre wordt zo n spelletjes-les niet te rommelig? In hoeverre lijkt de uitvoering van deze les de leerlingen te motiveren. Bij de uitvoering van deze lessenreeks moet in ogenschouw genomen worden dat het belangrijk is dat de leerlingen alvorens de uitvoering acceptabel gedrag vertonen. Alleen op basis daarvan zal het geven van keuzevrijheid eventueel resulteren in meer gemotiveerde leerlingen. Wanneer de leerlingen ongemotiveerd zijn en tevens de orde verstoren is het belangrijk dit laatste eerst aan te pakken. Keuzevrijheid geven aan orde verstorende leerlingen zal een verkeerde boodschap afgeven: ze worden op die manier gecomplimenteerd voor hun gedrag. Zorg ervoor dat eerst het negatieve gedrag van de leerlingen blijvend wordt gecorrigeerd en u daarna aan de slag gaat met de hierboven beschreven plan van aanpak. Op deze manier worden de leerlingen beloond voor hun verbeterd gedrag en zullen ze beter om kunnen gaan met de keuzevrijheid die ze krijgen. 29

30 Bijlage 3 Opdracht ontwerpen lesplan Gebruikt in les één op 12 november Create your own CKV lesson In this lesson you will make in groups with two or three people your own CKV lesson. At your plan must be finished. At the end of this lesson every pupil will vote for the three best CKV lessons. These three lessons will be done in the next weeks. The purpose of this assignment is to encourage more independence of the pupils and to enlarge your influence on the lesson programme. 1. Make a group of three people. 2. Choose your favourite art discipline or a combination of art disciplines: Visual art, theatre, music, dance, film or literature. 3. Write your lesson plan based on what interests you about this/these art discipline(s). 4. Read the text below: You can make your own lesson plan based on one of the combinations of working forms. Or you can elaborate one examples mentioned below. A practical assignment concluded with presentations. E.g. Let groups of pupils make a dance that is characteristic of one of the dance forms (classical dance, modern dance, breakdance or musical dance) and let them present this for the class. A research assignment combined with or writing a report about the result of it or with a presentation. E.g. Let couples make a report of an important playwright of theatre history or let them make a power point presentation about him/her and let them present this. Theoretical transfer of knowledge as the basis for a practical assignment. E.g. Organise a reading about the differences of 19th century, modern and post-modern visual art and let the pupils make a painting that corresponds to one of these movements. 5. Write your lesson plan down in the outline on the next paper. Don t forget to write down the number of minutes that every part of your lesson will take. The lesson of your plan will take 90 minutes. 6. During the fifth hour I ll take a look at your plan. You need to have a go from me to join the lesson election. Without a go you can not pass. During the sixth lesson every group presents their lesson plan within three minutes. Every pupil chooses the three best plans. When two or more plans are almost the same, just one of them will be done. At the end of the lesson their will be three winning lessons which will be done in the next lessons. I ll take care of the preparations for the winning lessons. When one of these lesson plans is not completely clear to me, I will ask this group some questions about it. 30

31 Title of the lesson: Names students: Aims (What will the pupils learn): Evaluation (How can you check that the aims are achieved): Learn Contents: (Which knowledge or practical skills are learned?) Tools: For the pupils: 31

32 For the teacher: Lesson Programme: Lesson Progress Preparations before the lesson: Teacher activities Pupils activities (During the lesson) Introduction phase: Time in minutes: 32

33 Executive phase: Time in minutes: Completion phase: Time in minutes: 33

34 Bijlage 4 Leerlingenwerk Gemaakt in les drie, uitgevoerd op 10 december Naschilderen van landschapsschilderijen 34

35 Bijlage 5 Film analyse schema Gebruikt in les vier op 17 december Analyzing film on the basis of the next questions: 1. Is it fiction/non fiction? 2. Which film techniques attract your attention? -Editing: Sticking together of pictures so it gets a coherence. Editing is for an important part determining the speed and rhythm of the film. Pictures which stick together by editing influence each other strongly. -Framing: The frame decides what is seen in the picture and is important for the composition of the picture. -Exposure: How do the scenes get exposed? Are there much light-dark contrasts? Do some characters or locations get more light then others. -Special effects: Because of developments in the digital field creating special effects get easier and more common. -Use of the camera/camera position: There are many ways to use the camera. When people work with a light, moveable shoulder camera the pictures are most of the time twitched and rough. A static camera delivers static pictures. The place where the camera stands is also important. A position of the camera from the characters let us look with the characters and let us be involved with them. It s important to watch the camera distance to the subject: close up, medium shot and long shot are the three most common distance regulations which all produce their own effect. -Mise en scene: All elements which are placed to be filmed: the settings, the props, costumes, make-up of the actors and their movement. 3. What is the relation between story and plot. The way a story is told (plot) can be different from the reconstruction you can make afterwards of the story (story: the chronological story). The plot can be shown by flash-backs and flashforwards. 4. What is the role of the music or the sounds? Music can reinforce dramatic or exciting moments. Music can also add something new to the pictures. 5. What is the genre of the film? - Science fiction - Docudrama - War movie - Thriller - Adventure movie - Western - Comedy - Family/child movie - Documentary 6. Contents: What is emphasized in the film? - That what happens - The message - The development of the characters A combination is also possible. 7. Contents: What is the meaning of the film? - Personal (autobiographic) meaning 35

36 - Moral message - (Political or cultural) Provocation - Entertainment - Evokes emotions/excitement - Made for commercial reason 36

37 Bijlage 6 Filmanalyse van Esther Deneer 37

38 Bijlage 7 Vragen eerste vakmotivatietest Ingevuld op 3 november 1. CKV zal niet gauw een hobby van mij worden. 2. Voor CKV doe ik niet meer dan nodig is. 3. Ik ben best goed in CKV. 4. Vooral bij CKV ben ik blij als het lesuur voorbij is. 5. Door de opdrachten die we bij CKV moeten maken, ontdek ik nieuwe kunstvormen. 6. Ik weiger veel vrije tijd aan CKV te besteden. 7. Onze lessen CKV zijn vaak boeiend en interessant. 8. Voor het geven van een presentatie bij CKV ben ik zenuwachtiger dan voor het geven van een presentatie bij andere vakken. 9. Ik merk aan andere vakken dat ik iets aan CKV heb. 10. CKV is van belang voor de toekomst. 11. Tijdens de lessen CKV voel ik me haast nooit zenuwachtig. 12. In je latere leven kun je best zonder CKV. 13. Ik vind CKV een leuk vak. 14. Ik zou later best een baan willen waarbij je CKV gebruikt. 15. Het interesseert mij niet zo wat er in de lessen CKV wordt verteld. 16. In mijn vrije tijd doe ik wel eens dingen die iets met CKV te maken hebben. 17. Zonder CKV zou het op school veel leuker zijn. 18. CKV hangt mij meters de keel uit. 19. Ik geloof dat CKV weinig nut heeft. 20. Bij CKV ben ik banger om fouten te maken dan bij andere vakken. 21. De opdrachten die we bij CKV moesten maken vond ik leuk. 22. Ik voel me zeker van mezelf wanneer ik iets moet presenteren bij CKV. 23. In de les CKV gaat de tijd altijd heel snel voorbij. 24. Ik zou willen dat CKV wat meer diepgang heeft. 25. CKV zou best leuk kunnen zijn. 26. Ik houd me ook in mijn vrije tijd wel eens met dingen uit de lessen CKV bezig. 27. Bij veel dingen die je iedere dag tegenkomt heb je wat aan CKV. 28. Eigenlijk zou ik liever geen CKV volgen. 29. Ik vind het fijn om een opdracht voor CKV te maken. Voor alle stellingen geldt dat de leerlingen kunnen aangeven of ze het met de stelling mee oneens, enigszins mee oneens, enigszins mee eens of mee eens zijn. 38

39 Bijlage 8 Antwoorden eerste vakmotivatietest Eerste vakmotivatietest Antwoor oneens beetje oneens beetje eens eens den Vragen

40 Bijlage 9 Vragen tweede vakmotivatietest Ingevuld op 7 januari 1.CKV zal niet gauw een hobby van me worden. Mee oneens Enigszins mee oneens Enigszins mee eens Mee eens 2. Onze lessen CKV zijn vaak boeiend en interessant. Mee oneens Enigszins mee oneens Enigszins mee eens Mee eens 3. CKV is van belang voor de toekomst. Mee oneens Enigszins mee oneens Enigszins mee eens Mee eens 4. Het interesseert mij niet zo wat er in de lessen CKV wordt verteld. Mee oneens Enigszins mee oneens Enigszins mee eens Mee eens 5. De opdrachten die we bij CKV moesten maken vond ik leuk. Mee oneens Enigszins mee oneens Enigszins mee eens Mee eens 6. Eigenlijk zou ik liever geen CKV volgen. Mee oneens Enigszins mee oneens Enigszins mee eens Mee eens 7. Tijdens de laatste drie CKV lessen was ik meer betrokken bij de les dan tijdens de CKV lessen daarvoor. Mee oneens Enigszins mee oneens Enigszins mee eens Mee eens 8.Voordat we zijn begonnen aan de laatste drie lessen, wat vond je toen leuk aan CKV en wat vind je er minder leuk aan? 9. Wat betreft de laatste drie CKV lessen, dat zijn dus de lessen die door jou of door je klasgenoten zijn ontworpen, wat vond je toen leuk aan CKV en wat vond je er minder leuk aan? 10. Beschrijf in hoeverre je motivatie voor het vak CKV is veranderd doordat je een eigen lesplan hebt gemaakt, je invloed had op welke lesplannen uitgevoerd werden en de drie meest populaire lessen zijn uitgevoerd. 11. Wat vind je ervan dat je invloed had op wat er in de laatste drie CKVlessen op het programma stond? Welk effect had dat op hoe je de lessen hebt ervaren? Vragen over de behandelde stof. 12. Beschrijf het verschil tussen een naturalistisch schilderij en een romantisch schilderij. 40

41 Nicolas Poussin Spring of Paradise on Earth 13. Welk verhaal uit de Bijbel wordt er op dit schilderij uitgebeeld? Beschrijf hoe je dat kan zien. 14. Beschrijf wat er wordt verstaan onder het filmbegrip mise-en-scène. 14. Beschrijf het verschil tussen de filmbegrippen plot en story. 41