Burgemeester en wethouders

Transcriptie

1 Burgemeester en wethouders Memo Aan : Commissie Maatschappelijke Zaken Van : College burgemeester en wethouders Datum : 2 november 2010 Zaaknummer : Onderwerp : Stand van zaken convenant spreidingsbeleid Geachte commissieleden, Inleiding In dit memo wordt een terugblik gegeven op de uitwerking van het convenant spreidingsbeleid , de stand van zaken nu en de kansen voor de toekomst. Na de beschrijving van de doelstellingen van het convenant volgen eerst de conclusies en aanbevelingen die gebaseerd zijn op de bevindingen van de afgelopen periode. De notitie sluit af met een terugblik op de convenantperiode. Al vele jaren wordt aandacht besteed aan een goede spreiding van leerlingen van allochtone afkomst over de scholen. Hiervoor zijn in een convenant met een aantal scholen afspraken gemaakt. In december 2008 is het huidige convenant spreidingsbeleid afgesloten en deze is dus inmiddels bijna twee jaar in werking. De functie scholenconsulent is enkele maanden vacant geweest maar is per april 2009 opnieuw ingevuld. Er is op allerlei terreinen gekeken hoe we het spreidingsbeleid het beste vorm kunnen geven of kunnen ondersteunen. Dit was vaak een moeizaam proces. Er wordt wel veel verwacht van het spreidingsbeleid, maar de gemeente heeft slechts een ondersteunende rol. De aanpak moet door de andere partijen (met name schoolbesturen, scholen en ouders) gedragen en uitgevoerd worden. In mei 2010 is in de commissie een presentatie gegeven waarin de resultaten op basis van cijfers zijn gepresenteerd. Daarbij is ook de problematiek rond deze meting (wijziging gewichtenregeling) aan de orde geweest. Doelstellingen convenant Wat willen we bereiken: Komen tot een evenwichtige verdeling van allochtone leerlingen over de scholen conform de bevolkingssamenstelling in de leeftijdsgroep basisschoolleerlingen in de betreffende wijk. Tegengaan en voorkomen van een onevenwichtige spreiding en de daarmee verband houdende negatieve effecten. Het bevorderen van sociale integratie binnen het onderwijs. Hierbij gaat het om alle betrokkenen: leerlingen-ouders-leerkrachten-leidinggevenden-besturen. Wanneer spreiding niet haalbaar is, is in elk geval ontmoeting gewenst, om van elkaar te kunnen leren en begrip (en respect) te krijgen voor elkaar. Ook wordt gekeken naar mogelijkheden om op andere manieren kansen te creëren voor leerlingen. raadscommissie Algemene Zaken en Middelen Postbus 9022, 6710 HK EDE. Telefoon (0318) Bezoekadres: Bergstraat 4, Ede (wijk 1)

2 Blz. 2 Aanbevelingen en opmerkingen Doelstellingen In het convenant staan ambitieuze doelstellingen. De afgelopen jaren is op verschillende manieren geprobeerd om deze doelstellingen te halen. We hebben meermalen geconstateerd dat, hoewel er ook positieve resultaten te melden zijn, de cijfermatige gegevens van de spreiding van leerlingen over de scholen in de wijken heel beperkt beïnvloed en beïnvloedbaar zijn door het convenant. Een evenwichtige verdeling van allochtone leerlingen over de scholen in een wijk is dan ook geen realistische doelstelling voor de looptijd van het convenant. De wijziging in de gewichtenregeling waarin de factor etnische afkomst geen rol meer speelt, maakt het daarnaast bijzonder moeilijk om de spreidingscijfers überhaupt nog te presenteren. De rol van de gemeente is ook uiterst beperkt waar het beïnvloeding van de spreidingscijfers betreft. Het spreidingsbeleid valt of staat met de inzet van schoolbesturen, scholen en de ouders. Zowel de schoolbesturen als de gemeente (collegeconvenant ) willen zich blijven inzetten voor het spreidingsbeleid. De nadruk in de doelstellingen zal daarbij echter meer moeten liggen op de kwalitatieve aspecten. Kansen voor jongeren We willen blijven nastreven dat kinderen opgroeien en leren in een omgeving die de huidige samenleving weerspiegelt. Waar sturing mogelijk is om segregatie te voorkomen moet dat gedaan worden. Tegelijkertijd blijven de gemeente en de schoolbesturen investeren in extra ondersteuning voor kinderen om achterstanden zoveel mogelijk te voorkomen. Zorgdragen dat jonge kinderen bij wie sprake is van een achterstand, deelnemen aan VVE-programma s is hiervan een voorbeeld. Kracht van ontmoeting In de nota Kiezen en delen wordt naast kansen voor jongeren ondermeer gesproken over de kracht van de ontmoeting. Sociale cohesie is een groot goed in onze samenleving. Wij willen dan ook zoeken naar meer wegen om de kinderen van verschillende achtergronden die nu niet bij elkaar in de klas zitten toch elkaar te laten ontmoeten. Te denken valt aan het op wijkniveau onder schooltijd organiseren van sportieve of culturele activiteiten voor de leerlingen van de verschillende scholen. Ook de ontmoeting tussen de schooldirecties en/of leerkrachten van de verschillende scholen in de wijk kan bijdragen aan een beter begrip voor elkaars situatie en het openstaan voor gezamenlijke activiteiten. De gemeente kan hier een ondersteunende rol spelen. Rol scholenconsulent De scholenconsulent heeft zich in de afgelopen periode ook gericht op het ontmoeten van partijen. Van scholen, van leerlingen, van ouders (debat) maar ook op het vinden van onderwijsplekken voor leerlingen die net in Nederland kwamen. De rol van de scholenconsulent zal in overleg met de schoolbesturen kritisch bekeken worden. Dat krijgt de komende periode zijn beslag. Voor de toekomst zijn er meerdere aanbevelingen om verder te gaan. We stellen het volgende voor: Ontmoeting - De gemeentelijke inzet wordt gehandhaafd en we blijven zo actief mogelijk kansen en concrete ideeën ondersteunen. Met name activiteiten als de gezamenlijke sportdag in de Maandereng zijn hoopgevend. Hier wordt geprobeerd gezamenlijk aan een positieve beeldvorming te werken. We willen dat verder uitbouwen met behulp van de ouders van de betrokken scholen, om een zo groot mogelijk draagvlak te hebben. - In de nieuwe wijk op het Enkaterrein onderzoeken we de mogelijkheid om te komen tot een school waarin verschillende schoolbesturen samenwerken. - Het wijkoverleg in de huidige vorm is geen succes. Er wordt gezocht naar alternatieven. De rol van de scholenconsulent zal anders ingevuld worden. In overleg met de schoolbesturen wordt bezien hoe deze zo effectief mogelijk kan worden ingevuld. De inzet moet meer gericht zijn op ontmoeten, verbinden en informeren.

3 Blz. 3 Kansen voor leerlingen De gemeente levert een extra inspanning door een opvangklas voor nieuwkomers te subsidiëren. Deze is dit najaar gerealiseerd. Verder wordt nagegaan wat de mogelijkheden zijn om achterstandsscholen extra te steunen om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen. Verbreden convenant Aan de schoolbesturen die het convenant nu niet hebben ondertekend zal ook gevraagd worden hun deel van de maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen. Bij het werken aan een vervolg op het convenant zouden bij voorkeur alle schoolbesturen van Ede betrokken moeten worden. Hiermee wordt de verantwoordelijkheid gedeeld en het draagvlak vergroot. Terugblik Scholenconsulent De gemeente heeft zich door het inzetten van een scholenconsulent gericht op de mogelijkheden voor spreiding, ontmoeting en het creëren van kansen voor allochtone leerlingen. De komende periode zal bij de uitwerking van het vervolg op het convenant gesproken worden over de toegevoegde waarde en de rol van de scholenconsulent. Om de spreiding te beïnvloeden is aandacht besteed aan de volgende aspecten/onderdelen: Spreiding: - Brede Discussie. - Voorlichting tbv bewuste schoolkeuze. - Gezamenlijke Open dag. - Beïnvloedingsmogelijkheden vanuit (onderwijs)huisvesting. - Centrale aanmelding. Ontmoeting: - Mogelijkheden voor ontmoeting vanuit bijvoorbeeld School en Partners. - Intensievere samenwerking tussen verschillende scholen (zoals bijvoorbeeld met de sportclinics in de Maandereng). - Uitwisseling/vriendschapsscholen. - Samenwerking tussen diverse gemeentelijke afdelingen. Kansen: - Mogelijkheden bredere inzet VVE / peuterspeelzaalwerk. - Mogelijkheden om te beïnvloeden bij de doorstroming van peuterspeelzaal naar basisschool. - Onderwijskwaliteit. - Ouderbetrokkenheid. - Opzetten eerste opvang/schakelklas voor nieuwkomers. Voorlichting Voorlichting aan ouders Vanuit het project Promapa dat loopt bij Welstede zijn twee voorlichters aangesteld en getraind. De voorlichters, van Turkse en Marokkaanse afkomst, bezoeken de ouders thuis om voorlichting te geven over peuterspeelzaalbezoek, over schoolkeuze en het belang van het spreidingsbeleid. Knelpunt is het verkrijgen van adressen waar de voorlichters het meest effectief hun werk kunnen doen. Het langsgaan van adressen op basis van adressen uit het GBA is niet efficiënt gebleken (mensen zijn er niet van gediend of zelfs beledigd, de mensen zijn niet bereikbaar op het adres etc.) Hierdoor is het resultaat van deze inspanningen beneden verwachting. Mogelijk zouden de voorlichters een goede bijdrage kunnen leveren bij de verwijzing van het consultatiebureau. Dit wordt nader bekeken. Daarnaast heeft de gemeente met Kruiswerk West Veluwe de afspraak, dat zij via het consultatiebureau ouders stimuleren hun kinderen naar een peuterspeelzaal te sturen. Zij zien 98% van de kinderen onder de 2 jaar en kunnen daarom goed bepalen of kinderen onder de

4 Blz. 4 gewichtenregeling vallen en/of een spraak-, taal- of ontwikkelingsachterstand hebben. Zij verwijzen voor voorschoolse educatie (VVE). Voor de wijk Kernhem en Maandereng zijn brochures verstuurd naar alle ouders die een schoolkeuze voor hun kind(eren) moeten maken. Er komt een nieuwe brochure voor de wijken Maandereng en Ede zuid samen. Ook in de wijk Rietkampen is een brochure in de maak. In de wijk Veldhuizen is afgesproken geen brochure te versturen, maar een brief om ouders attent te maken op tijdige aanmelding met daarbij een overzicht van schooladressen en website. Tijdige aanmelding is van belang omdat veel scholen werken met een principe van inschrijven op volgorde van binnenkomst. Ouders die laat op zoek gaan naar een school zullen daardoor een beperkte keuze hebben omdat een aantal scholen al vol zit. Ouders zullen geadviseerd worden de scholen te bezoeken en de schoolgidsen op te halen. Brede discussie Er is in het voorjaar van 2010 een avond geweest waar een overleg heeft plaatsgevonden over segregatie in het onderwijs. Deze avond was georganiseerd samen met Elan (provincie) en Forum (landelijk instituut voor ontwikkelingssamenwerking). De avond was bedoeld voor ouders, scholen, besturen en overige geïnteresseerden in het onderwerp. Er waren die avond zo n 25 tot 30 mensen, voornamelijk van allochtone afkomst. Er loopt nu een initiatief vanuit de de gemeente, Elan en Forum om een werkgroep op te starten om de brede discussie verder op gang te brengen. Hierbij wordt ook expliciet geprobeerd om de autochtone ouders te betrekken. In januari 2011 zal een discussieavond georganiseerd worden voor ouders van het scholeneiland in de Maandereng. Deze avond wordt georganiseerd door de Elskamp, de Beatrixschool en de Franciscusschool, om het onderwerp segregatie in het onderwijs met de ouders te bespreken. De scholen geven aan het onderwerp sociale integratie te bespreken in de medezeggenschapsraden. Er zijn 5 scholen die voor hun leerlingen activiteiten hebben ontplooid op het gebied van sociale integratie (bijvoorbeeld een bezoek aan een moskee, aandacht voor andere culturen en feesten en in de kringgesprekken in de wat hogere groepen naar aanleiding van actualiteiten in Ede en Nederland). VVE (voorschoolse en vroegschoolse educatie) Wet OKE In de wet OKE, die sinds augustus 2010 in werking is, is bepaald dat gemeenten een inspanningsverplichting hebben om de gehele doelgroep te bereiken met VVE. In Ede bestaat de doelgroep uit peuters die onder de gewichtenregeling vallen en/of een spraak- of taalachterstand hebben. De meeste speelzalen werken met VVE. Hierdoor kunnen peuters dicht bij huis gebruik maken van het aanbod. Bovendien wordt hiermee concentratie van peuters met een achterstand op bepaalde speelzalen voorkomen. Om de drempel laag te houden, is de ouderbijdrage voor ouders van peuters uit de doelgroep die deelnemen aan VVE laag (105 euro per jaar). De groepsgrootte is conform de wet verkleind naar maximaal 16 peuters per groep. De gemeente vindt het belangrijk dat de VVE-programma s in de groepen 1 en 2 van in ieder geval de scholen in de wijken Veldhuizen, Kernhem, Maandereng en de Rietkampen gecontinueerd worden. Tot 1 augustus 2009 mocht de gemeente voor de ondersteuning van de basisscholen hiervoor de rijksmiddelen inzetten. De rijksmiddelen voor vroegschoolse educatie zijn inmiddels versleuteld in de lumpsum, die direct door het rijk aan de schoolbesturen wordt uitgekeerd. Een aantal scholen heeft tot augustus 2010 ook nog subsidie van de gemeente ontvangen voor vroegschoolse educatie. De scholen geven aan dat zij minder middelen voor vroegschoolse educatie ontvangen in de lumpsum dan via de gemeentelijke subsidie en daarom ook minder kunnen inzetten op VVE. Voor de bekostiging van de VVE-programma s op de basisschool ontvangen de scholen inmiddels rechtstreeks de middelen van het ministerie. Daarmee is voor de gemeente het financiële sturingsmiddel vervallen. Vier van de zestien in het convenant participerende scholen werken met een VVE programma.

5 Blz. 5 In het OKE wetsvoorstel wordt voorgeschreven dat schoolbesturen resultaatafspraken maken met de gemeente over vroegschoolse educatie. Momenteel doet de Inspectie van het Onderwijs onderzoek naar de stand van zaken van voor- en vroegschoolse educatie in Ede (een soort nulmeting, die landelijk wordt gedaan). De uitkomst van dit onderzoek zal aanknopingspunten geven om met elkaar in gesprek te gaan over de doorgaande leerlijn en resultaatafspraken. De onderwijsinspectie gaat officieel toezicht houden op de kwaliteit van de voorschoolse en vroegschoolse educatie. Laagdrempelig taalaanbod De gemeente zorgt voor laagdrempelig taalaanbod, onder meer voor ouders van allochtone leerlingen. Dit is op verschillende wijzen vormgegeven. Van thuistaallessen (Promapa) tot reguliere inburgerings- en alfabetiseringslessen. De insteek daarbij is om zo laagdrempelig mogelijk taallessen te geven. Niet alleen door taallessen dichtbij (alfabetiseringsles in buurthuis in Veldhuizen en inburgeringlessen in basisschool Al Amana in Veldhuizen) te organiseren, maar ook door veel te investeren in het netwerk rond mensen met een taalachterstand. Werving via Promapa en scholen bijvoorbeeld, maar ook door voorlichting binnen de zelforganisaties, huisartsen etc. Eén school geeft aan ook veel laag opgeleide autochtone ouders te hebben. Zij hebben binnen de school in samenwerking met ROC A12 wel een modus gevonden om alle ouders een cursus lezen met je kind aan te bieden. Zo kunnen alle bevolkingsgroepen profiteren van dit aanbod en werken we op deze manier aan hoge ouderbetrokkenheid en integratie. Wijkoverleg In de wijken Rietkampen, Maandereng/Zuid en Veldhuizen vindt een wijkoverleg plaats. Aan dit overleg nemen de schooldirecteuren uit de betreffende wijk en de scholenconsulent deel. Op drie scholen in de wijk Maandereng is een initiatief genomen om tot meer samenwerking te komen. Concreet voorbeeld is de gezamenlijk georganiseerde sportclinic waarbij de kinderen van de drie scholen gemengd met elkaar hebben gesport. Dit was een groot succes. Over het geheel genomen wordt het wijkoverleg echter als weinig effectief ervaren door zowel de schooldirecteuren als de scholenconsulent. Twee opmerkingen van directeuren die de situatie goed weergeven: Het meest positieve vind ik dat er in ieder geval met elkaar gesproken wordt over dit hete hangijzer. Jammer is wel, dat er niet zoveel verbetering zit in de evenredige spreiding van autochtone/allochtone leerlingen. Veel overleg, maar het is een zeer moeilijk te beïnvloeden situatie. Opvangklas Het is lastig om kinderen die nieuw in Ede komen wonen en de Nederlandse taal niet beheersen, geplaatst te krijgen op de basisscholen, zeker wanneer we gespreid willen plaatsen. Individuele scholen zijn vaak niet toegerust om voldoende aandacht te kunnen besteden aan de ontwikkeling van de Nederlandse taal bij deze kinderen. De komst van 13 Birmese basisschoolkinderen op 6 oktober 2010 is aanleiding geweest om de mogelijkheden voor een bovenschoolse opvangklas te onderzoeken. Door de kinderen in een speciale opvangklas eerst gedurende een periode van maximaal een jaar intensief in de taal te onderwijzen is betere spreiding daarna mogelijk. De afspraak over de spreiding van leerlingen wordt door de schoolbesturen direct bij binnenkomst van de leerling gemaakt. Veel schoolbesturen van Ede stad staan achter deze aanpak. De opvangklas zal na de herfstvakantie starten. Spreiding leerlingen over de scholen in de wijken In mei zijn de cijfers over het spreidingsbeleid gepresenteerd. Zoals al meerdere keren eerder is aangegeven gaat verandering in spreiding echt langzaam. Ook dit keer zijn er geen grote positieve resultaten. Vanuit de schoolbesturen komt het geluid dat harde sturing op cijfers niet werkt. Wel wordt het waardevol gevonden om met de aanpak/activiteiten zoals hierboven beschreven door te blijven werken aan zaken als spreiding en ontmoeting.