Spreiding van allochtone leerlingen in het basisonderwijs te Maassluis April 2003

Transcriptie

1 Spreiding van allochtone leerlingen in het basisonderwijs te Maassluis April 2003 Aanleiding In november 2001 nam de gemeenteraad van Maassluis een motie aan om draagvlak te bevorderen voor het realiseren van een evenwichtige spreiding van allochtone leerlingen op de basisscholen in Maassluis. Op voorstel van de wethouder Onderwijs c.a. werd het onderwerp Spreiding van allochtone leerlingen in de basisscholen van Maassluis toegevoegd aan de agenda van het Interzuilair Besturenberaad. Het ging hierbij om een eerste oriëntatie op het onderwerp. Alle schoolbesturen verklaarden zich bereid om vanuit een positieve grondhouding in eigen beraad over dit onderwerp verder te spreken en hun visie in het vervolgoverleg van de schoolbesturen bekend te maken. Bestaande situatie In februari 1996 stelde het toenmalig Interzuilair Besturenberaad op voorstel van een daartoe ingestelde brede werkgroep een spreidingsbeleid voor allochtone leerlingen in het basisonderwijs vast. Kenmerken uit dit beleid zijn het clusteroverleg tussen de basisscholen en de jaarlijks vast te stellen percentages allochtone leerlingen in de scholen. Historisch overzicht Uit een analyse van de telgegevens van de basisscholen op de peildatum 1 oktober 1997 t/m 1 oktober 2002 blijkt dat er grote onderlinge verschillen zijn tussen de basisscholen in de verhouding allochtoon t.o.v. autochtoon. Ook blijken aanzienlijke verschillen tussen scholen uit dezelfde denominatie. Overleg In 2001 is meerdere malen in het interzuilair directieberaad over spreiding gesproken zonder dat dit leidde tot nieuwe beleidsvoorstellen. Wel werd vastgesteld dat concentraties van allochtone leerlingen niet een eenzijdig probleem van de betreffende basisscholen kunnen zijn en dat er een duidelijke relatie bestaat tussen de populatiekenmerken van de school en die van de wijk of buurt waar de school zich bevindt. Ook werd geconstateerd dat het openbaar onderwijs een onevenredig groot deel van de opvang en begeleiding van allochtone leerlingen voor zijn rekening neemt. Bij de oplossing van de problematiek van een evenwichtiger spreiding zouden gemeente en WSM als partners een rol moeten spelen. Op 16 oktober 2002 vond overleg plaats tussen vertegenwoordigers van de directies van de basisscholen, de gemeente en de WSM. Uit de toelichting van de zijde van de WSM bleek dat spreiding van woonruimte op basis van allochtone kenmerken wettelijk verboden is. De huidige woningvoorraad is al sturend en bepalend. De mate van stapelbouw zorgt voor het aantrekken van allochtone gezinnen. In Nederland bestaan geen grenzen op de woningmarkt, d.w.z. mensen van buiten Maassluis moeten op basis van de bestaande criteria gehuisvest worden. De conclusie van dit overleg was dat de situatie geaccepteerd dient te worden en dat symptoombestrijding rest. Het woningaanbod bepaalt wie er gaat wonen. De problemen ten aanzien van de spreiding dienen op schoolbestuurlijk niveau opgelost te worden.

2 Knelpunten Het openbaar onderwijs heeft relatief veel allochtone leerlingen in de schoolpopulatie (> 40%) en dit is ongewenst. De zogenaamde witte ouders trekken hierdoor weg. Ook allochtone ouders geven overwegend de voorkeur aan integratie in plaats van segregatie. Het bijzonder onderwijs neemt eveneens allochtone gezinnen op, maar er zijn flinke onderlinge verschillen. Het probleem in Maassluis is vooral in de zogenaamde gestapelde woningen gelegen. Een concentratiewijk heeft gevolgen voor de samenstelling van de schoolpopulatie van de school in die wijk. Immers de gemiddelde ouder kiest voor een basisschool in de buurt of in de wijk ongeacht de denominatie. Het juridisch kader Uit informatie van de VNG (contactpersoon Yurtsever d.d. 08/11/02) blijkt dat spreiding van allochtone leerlingen in het basisonderwijs niet gebaseerd kan worden op bestaande wet en regelgeving. Er bestaat geen jurisprudentie op dit terrein. Openbare basisscholen mogen geen leerlingen weigeren en bijzondere basisscholen mogen uitsluitend leerlingen weigeren als ouders de grondslag van de school niet respecteren danwel onderschrijven. In de wet komt de term vol niet voor. Als het leerlingenaantal op een school explosief groeit bestaat de mogelijkheid om buitenregulier te tellen. Op deze manier kan extra formatie verkregen worden en aanpassing van het bedrag van de materiële instandhouding. Ook de huisvesting mag in juridisch opzicht geen belemmering zijn om als school te groeien. Uit het bovenstaande blijkt dat het juridisch niet mogelijk is om spreiding af te dwingen. Het slagen van dit beleid is afhankelijk van de bereidheid van de schoolbesturen om afspraken te maken en na te leven. Het doel van dit beleid is niet om bepaalde scholen groter te laten worden en andere scholen kleiner. Het doel is om een verantwoorde verhouding te realiseren tussen allochtone en autochtone leerlingen op iedere school in Maassluis. Uitgangspunten: 1. Elke leerling (ook de illegale) heeft recht op onderwijs. 2. Elke school heeft de plicht onderwijs te verzorgen voor alle leerlingen die de grondslag van de school respecteren, danwel onderschrijven. 3. Geen enkele ouder hoeft met zijn kind langs verschillende scholen te leuren. 4. Alle betrokken schoolbesturen onderschrijven het belang van het spreiden van allochtone leerlingen over de verschillende basisscholen in Maassluis. 5. Spreidingsbeleid is geen doel op zich, maar een middel om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren en de multiculturele samenleving te bevorderen. 6. Spreidingsbeleid is onderdeel van een breed perspectief en dient in samenhang te worden gezien met jeugdbeleid, onderwijsachterstandenbeleid, huisvestingsbeleid en taalbeleid. 7. Het zal acht jaar duren voordat de spreiding optimaal is, aangezien het spreiden van leerlingen in eerste instantie vooral bij de instroom in groep 1 waar te nemen is.

3

4 Afspraken 1. Ieder schooljaar wordt het percentage allochtone leerlingen die basisonderwijs volgen in Maassluis vastgesteld. Als peildatum wordt de teldatum van 1 oktober van het jaar ervoor gehanteerd % autochtonen 76,62 75,99 74,46 73,98 73,16 72,13 % allochtonen 23,38 24,01 25,54 26,02 26,84 27,87 verschil % allocht tov vorig jaar gemiddelde stijging per jaar 0,90% - 0,63 1,53 0,48 0,82 1,03 Op basis van deze gegevens kan vastgesteld worden dat het vooralsnog niet nodig is dat er scholen zijn met meer dan 30% allochtone leerlingen in Maassluis. 2. Met name de scholen die qua percentage onder het vastgestelde percentage zitten zullen zich moeten inspannen om het percentage van hun school richting de norm te krijgen door meer allochtone leerlingen te plaatsen. 3. Ouders kunnen hun kind pas op een basisschool inschrijven als het drie jaar oud is. Scholen schrijven leerlingen dus ook niet in, voordat ze drie jaar oud zijn. Op de eventuele wachtlijst kunnen dus uitsluitend kinderen staan van drie jaar en ouder. Bij het instellen van een wachtlijst bepaalt de inschrijfdatum de volgorde van toelating tot de school. 4. Alle kinderen die deelnemen aan VVE op de peuterspeelzaal zullen bij de intake door de SKM geadviseerd (en begeleid) worden om hun kinderen op hun derde verjaardag in te schrijven op een basisschool. 5. Alle ouders van bijna 3-jarigen ontvangen een brief van de gemeente met algemene informatie over het basisonderwijs en het spreidingsbeleid in Maassluis. Hierbij zal aandacht besteed worden aan de rechten en plichten, die zij als ouders hebben in het kader van leerplicht en onder welke voorwaarden zij hun kind kunnen inschrijven bij de verschillende scholen. 6. Ondanks dat de term vol juridisch gezien niet bestaat krijgen de schoolbesturen de gelegenheid om formeel aan te geven dat een onder hun bestuur vallende school of een groep van deze school vol is. Hiervoor is het wel belangrijk dat elk schoolbestuur het begrip vol op eenzelfde wijze hanteert. Een bestuur kan bij de gemeente aangeven dat een school of groep vol is als: a. het percentage van 30% allochtonen binnen de school of binnen een groep van zijn school is overschreden; b. het aantal leerlingen in een groep boven de 30 komt.

5 Vol zoals beschreven onder a betekent dat er na het plaatsen van autochtone leerlingen ook weer plaats is voor allochtone leerlingen. Vol zoals beschreven onder b betekent voor alle leerlingen vol. Dit zal aan de hand van de leerplichtadministratie worden gecontroleerd. 7. De schoolbesturen informeren de gemeente schriftelijk (via , brief of fax) als sprake is van één of meer van de volgende besluiten: de leerlingen die niet worden geplaatst onder vermelding van de redenen hiervoor; wanneer een groep van een school vol zit voorzien van een onderbouwing; wanneer een leerlingenstop bij een school wordt ingevoerd met onderbouwing; invoeren van wachtlijsten per school en/of per groep. 8. Alleen als een bestuur voor een groep of school vooraf bij de gemeente onderbouwd heeft aangegeven dat deze vol is, kan een leerling doorverwezen worden naar de gemeente (leerplicht). Doordat de gemeente exact weet welke scholen en groepen vol zitten, kan de leerling in overleg met de ouders rechtstreeks doorverwezen worden naar een school die nog niet vol zit. 9. Op het moment dat alle scholen schriftelijk hebben aangegeven vol te zitten, zal de school die als eerste vol zat de leerling (na instemming van de ouders) plaatsen. Bij een volgende leerling is de volgende school aan de beurt. 10. Elk kwartaal vindt bestuurlijk overleg (interzuilair besturenberaad) plaats over de stand van zaken. Eventueel kan het beleid aangepast worden aan de hand van ervaringen. De rol van de gemeente richting de scholen en schoolbesturen is in deze situatie controlerend en toewijzend. Dit is niet een rol die de gemeente ambieert, maar aangezien uit de huidige situatie blijkt dat de directeuren er onderling niet meer uitkomen, lijkt deze rol noodzakelijk te zijn. Een ideale situatie zou zijn wanneer de verantwoordelijkheid van de directeuren bij hun aanname beleid ten aanzien van hun leerlingen zich niet meer zou beperken tot het belang van de eigen school. De omschrijving van het begrip allochtoon komt van Burgerzaken en luidt als volgt: Persoon die zelf of waarvan de vader of moeder is geboren in het buitenland. Deze omschrijving wordt ook door het Centraal Bureau voor de Statistiek gehanteerd. De gemeente en de schoolbesturen verklaren door ondertekening van dit document de gemaakte afspraken na te leven: Maassluis, d.d Gemeente Maassluis St. Katholiek Onderwijs Riviersteden

6 Stichting Meervoud Vereniging Montessori onderwijs