Dordrecht. Gemeentebestuur

Transcriptie

1 Gemeentebestuur Dordrecht Aan de Gemeenteraad Nr. OW/2005/281 Datum 3 februari 2005 Onderwerp notitie Maatschappelijke Opvang in beweging 0. Samenvatting De maatschappelijke opvang is in beweging. Diverse lokale en landelijke ontwikkelingen raken de maatschappelijke opvang. In de voorliggende notitie worden deze ontwikkelingen aan de hand van een SWOT-analyse beschreven. Dit maakt inzichtelijk waar in de huidige situatie de sterke en zwakke punten liggen en welke ontwikkelingen naar de toekomst toe kansen bieden dan wel juist een bedreiging vormen. Het grootste knelpunt is de toenemende druk op de bestaande opvangcapaciteit terwijl deze capaciteit al vrij overbezet is; een extra complicerende factor is daarbij de personele onderbezetting en de toenemende complexiteit qua problematiek (toenemende zorgvraag). De maatschappelijke opvang is bedoeld voor tijdelijke opvang in combinatie met basale begeleiding. Binnen de verschillende opvangvoorzieningen verblijven cliënten langdurig. Ter bepaling van oplossingsrichtingen voor en prioritering binnen de gesignaleerde problemen is het GSBIII/rMOP een belangrijk richtinggevend kader. De belangrijkste doelstellingen in het GSB in relatie tot de maatschappelijke opvang zijn het verbeteren van de doorstroming in de maatschappelijke opvang en het verminderen van overlast op straat. In de notitie worden diverse maatregelen voorgesteld die aansluiten bij deze doelstellingen en gesignaleerde knelpunten. In relatie tot de doelstellingen zijn ook extra middelen beschikbaar gesteld door het rijk in het GSB. Ten aanzien van het bevorderen van de doorstroom wordt voorgesteld om: AWBZ-financiering en -zorgverlening in de maatschappelijke opvang te realiseren; casemanagement en nazorg te bieden; de crisisopvang te ambulantiseren en daarbij tevens het begeleid wonen zoveel als mogelijk op kostprijsniveau te subsidiëren; de verblijfsduur nadrukkelijker te normeren; de gemiddelde verblijfsduur te monitoren en een fundamentele discussie te gaan voeren met het veld en hét zorgkantoor ten aanzien van de verantwoordelijkheid voor tijdelijke en permanente opvang. Ten aanzien van het verminderen van de overlast op straat wordt voorgesteld om: het Slaaphuis licht uit te breiden in combinatie met outreachende activiteiten gericht op buitenslapers; de overlast van daklozen beter in beeld te krijgen via registratie bij de politie en dit blijvend te volgen; en er wordt een onderzoek verricht naar de realisatie-en exploitatiemogelijkheden van een hostelvoorziening. Tot slot wordt voorgesteld om eenmalig het Diakonaal aandachtscentrum en Rivas, die beiden een aanbod hebben op het gebied van maatschappelijke opvang, subsidie te verlenen. Voor een belangrijk deel van de maatregelen zijn geen financiële middelen nodig vanuit de doeluitkering. Een deel kan budgettair neutraal worden doorgevoerd. De incidentele kosten van de voorgestelde maatregelen komen in totaal op ,--; dit bedrag wordt gedekt binnen het product dak- en thuislozenopvang. De structurele kosten lopen van 2004 tot en met 2007 (en volgende jaren) op van ,- naar ,-; deze kosten worden gedekt binnen de extra beschikbaar gestelde middelen in GSBIII.

2 -2- De raad wordt voorgesteld in te stemmen met de voorgestelde maatregelen alsmede ten behoeve hiervan in te stemmen met de aanwending van financiële middelen zoals aangegeven. 1. Inleiding De maatschappelijke opvang is in beweging. Landelijk zijn diverse ontwikkelingen gaande die invloed hebben op de maatschappelijke opvang. Ook lokaal/regionaal zijn er ontwikkelingen gaande die de maatschappelijke opvang hier raken. Voorliggende notitie beschouwt dit totale spectrum via een SWOT-analyse. Deze beschouwing levert voeding voor benodigde nieuwe beleidsrichtingen en aanpassingen in het aanbod voor de daken thuislozenopvang. Een belangrijke kapstok voor prioritering en te maken keuzen vormt het GSBIII/rMOP waarin, in relatie tot dak- en thuislozen, met name het verhogen van de doorstroom in de maatschappelijke opvang en het tegengaan van overlast prominente thema's zijn. Het rmop is kaderstellend door de gemeenteraad vastgesteld op 10 november Leeswijzer: In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op het huidige beleidskader. Vervolgens komt in hoofdstuk 3 de bredere context aan de orde waarin ingegaan wordt op relevante achtergrondinformatie, actuele landelijke ontwikkelingen en de regionale/lokale context. In hoofdstuk 4 wordt aan de hand van het GSB-kader de koers voor de toekomst beschreven. In hoofdstuk 5 wordt ingegaan op de financiën. In hoofdstuk 6 worden de beslispunten weergegeven. 2. Het huidige beleidskader De huidige lokale beleidscontext voor de maatschappelijke opvang wordt gevormd door de gemeentelijke visie op lokaal sociaal beleid en het vigerende gemeentelijk beleid voor de maatschappelijke opvang. Het GSB c.q. MOP vormt eveneens een belangrijk kader, maar is een inhoudelijk beperkter kader dan de hiervoor genoemden. Het GSB focust op een aantal onderdelen. Het GSB is meer te beschouwen als een richtinggevend kader voor de komende jaren binnen het totale vigerende gemeentelijk maatschappelijk opvangbeleid. In die zin vormt het GSB eerder een kapstok voor het stellen van prioriteiten binnen het bestaande en komt het aan het eind van deze notitie in beeld bij hoofdstuk Visie lokaal sociaal beleid De gemeentelijke visie op het lokaal sociaal beleid is vastgelegd in de nota "Deelname, samenhang en verantwoordelijkheid" van Deze nota is kadergevend voor beleidsontwikkeling op het sociale vlak. De missie van het lokaal sociaal beleid is het bevorderen van de sociale kwaliteit in de stad. Sociale kwaliteit heeft betrekking op deelname, samenhang en verantwoordelijkheid. De gemeente wil dat burgers deelnemen aan het maatschappelijk verkeer en dat de samenhang in de samenleving wordt bevorderd. Burgers kennen een eigen verantwoordelijkheid die erop is gericht dat zij in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien en in staat zijn hun eigen leven te organiseren. De gemeente is verantwoordelijk voor het aanbieden van een basisinfrastructuur waardoor burgers instaat zijn hun leven te organiseren, het faciliteren van kansen om daaraan deel te nemen en het zorgdragen voor voorzieningen voor opvang en zorg voor hen die niet of onvoldoende instaat zijn om het hoofd boven water te houden. 2.2 Het gemeentelijke MO-beleid Een belangrijke taak voor de gemeente is om zorg te dragen voor voldoende en een gedifferentieerde opvang van dak- en thuislozen. Verder is het van belang dat voorkomen moet worden dat mensen gebruik moeten maken van de opvang en als ze eenmaal in de opvang zitten daar oo:k weer uitstromen. De gemeente hanteert hiervoor de ketenbenadering. Deze keten bestaat uit preventie, opvang en herstel.

3 -3- Het beleid dat de gemeente in hoofdlijnen voert is: preventie/beperken instroom: voorkomen dat mensen gebruik moeten maken van c.q. een beroep moeten doen op maatschappelijke opvangvoorzieningen; opvang: moeten mensen toch gebruik maken van de voorzieningen ervoor zorgdragen dat er voldoende en gedifferentieerd aanbod aanwezig is; maatschappelijk herstel/terugleiden: ervoor zorgdragen dat mensen die zijn opgevangen weer uitstromen en zelfstandig kunnen functioneren in de maatschappij. Breed beschouwd kan de preventie, in de zin van voorkomen (primaire preventie), allerlei activiteiten omvatten. In een brede beschouwing kan bijvoorbeeld het bestaan van MDT's in het onderwijs gezien worden als een preventieve activiteit vanuit het oogpunt van maatschappelijke opvang. Zo ook activiteiten van het AMW, thuiszorg, huisartsen, verslavingszorg, etc.. Een wat krappere beschouwing van preventie, die wat dichter bij de feitelijke doelgroep van de maatschappelijke opvang ligt, zijn activiteiten die zich direct richten op het voorkomen dat mensen daadwerkelijk zonder dak komen te zitten. Het gaat dan om vroegtijdige signalering (secundaire preventie). Proberen om zo vroeg mogelijk problemen van mensen in beeld te krijgen die kunnen leiden tot dakloosheid c.q. die op dat moment een reële dreiging zijn voor het verlies van een dak, boven het hoofd. Concrete activiteiten die hieraan een bijdrage leveren zijn bijvoorbeeld het Netwerk Hulpverlening/Huisvesting en meldpunt Huiselijk Geweld. De opvang en maatschappelijk herstel wordt grotendeels binnen onze regio uitgevoerd door de Centra voor Wonen Zorg en Welzijn Leger des Heils. Daarnaast biedt Stichting De Hoop eveneens maatschappelijke opvang. Tot slot heeft het Diakonaal Aandachtscentrum een inloopvoorziening, vergelijkbaar met een dagopvang. Het aanbod van het Leger des Heils en De Hoop worden gesubsidieerd door de gemeente met rijksmiddelen. 3. Context: De huidige situatie en ontwikkelingen In dit hoofdstuk wordt een aantal relevante beleidsstukken, gegevens en informatie op de voor deze nota belangrijkste punten kort weergegeven. De weergave hiervan doen we aan de hand van een SWOT-analyse; dit maakt inzichtelijk waar in de huidige situatie de sterkten en zwakten liggen en welke ontwikkelingen kansen of juist bedreigingen vormen. In onderstaande tabel wordt deze context samengevat weergegeven; in de daarop volgende paragrafen wordt per onderdeel een nadere beschrijving gegeven. 3.1 Samenvatting context: SWOT Strengths/sterkten - Uitgebreid aanbod - Gedifferentieerd aanbod - Een relatief groot deel van de uitgestroomde cliënten is van mening dat de situatie t. o. v. binnenkomst is verbeterd Opportunities/kansen - AWBZ (meer mogelijkheden voor zorgverlening) - WMO (meer mogelijkheden regievoering bij ondersteuning) - Preventie (Regionaal sociaal meldpunt) - Bereidheid binnen regio(gemeenten) om binnen gemeentegrenzen begeleid wonen op te zetten, hetzij via uitbreiding, hetzij via spreiding van het bestaande (onderzoek loopt) Weaknesses/zwakten - permanente groepen - toenemende zorgbehoefte - hoge bezettingsgraden (slaaphuis, crisisopvang en begeleid wonen) - personele onderbezetting (op basis normering Federatie Opvang), m. n. 24 uursopvang, sociaal pension en begeleid wonen - weinig tot geen doorstroom laagdrempelige opvang naar voorzieningen met meer perspectief op maatschappelijk herstel - volledig maatschappelijk herstel is vaak een brug te ver; begeleid wonen is in veel gevallen het hoogst haalbare - huidige locatie crisisopvang alsmede de residentiële opzet hiervan - buitenslapers Threats/bedreigingen - Kostenbeheersing VWS in relatie tot AWBZ - Toenemende druk op maatschappelijke opvang (veelplegers, MO als nazorgtraject voor reclassering, urgentieregeling, krapte verhuurmarkt) - WMO (financiën)

4 De huidige situatie Sterkten Sterkten - Uitgebreid aanbod - Gedifferentieerd aanbod - Een relatief groot deel van de uitgestroomde cliënten is van mening dat de situatie t.o.v. binnenkomst is verbeterd In 1994 is de maatschappelijke opvang gedecentraliseerd van het rijk naar centrumgemeenten. Dordrecht is sedert dien centrumgemeente voor de maatschappelijke opvang. Deze centrumfunctie betreft het gebied van de Drechtsteden en de Alblasserwaard/Vijfheerenlanden (WZV-regio Dordrecht). Als centrumgemeente ontvangen we een doeluitkering van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De middelen voor de Maatschappelijke Opvang krijgen wij voor de financiering van activiteiten bestaande uit het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen die, door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving 1. De wettelijke basis voor uitkeringen en subsidies op het terrein van de maatschappelijke opvang wordt verschaft door de Welzijnswet. Een belangrijke taak voor de gemeente is om zorg te dragen voor voldoende en een gedifferentieerde opvang van dak- en thuislozen. L Het aanbod in de Dordtse regio wordt voor een belangrijk deel vormgegeven door het Leger des Heils. Het Leger des Heils biedt zo'n 260 opvangplaatsen verdeeld over verschillende typen van opvang: Laagdrempelige opvang, 24-uurs opvang, Sociaal pension, Crisisopvang en Begeleide woonvormen 2. De gemeentelijke subsidie is afkomstig uit de doeluitkering. Naast het Leger des Heils biedt ook stichting De Hoop maatschappelijke opvang. Sedert 2002 onderhoudt de gemeente Dordrecht een subsidierelatie met De Hoop. De Hoop exploiteert hiermee 16 plaatsen 24-uurs opvang en 18 plaatsen begeleid wonen. Aan de Steegoversloot in Dordrecht heeft het Diaconaal Aandachtscentrum een inloophuis. In het inloophuis kan men gewoon zitten, wordt een luisterend oor geboden, kan men koffie/thee verkrijgen en wordt informatie en advies gegeven over doorverwijsmogelijkheden naar hulpverleningsinstanties. De doelgroep betreft eenzame mensen, dak- en thuislozen en verslaafden. Het aandachtscentrum is vergelijkbaar met een laagdrempelige dagopvang. Jaarlijks gaat het om zo'n tot bezoeken. Het aanbod in de maatschappelijke opvang in onze regio is in verhouding tot andere regio's in het land vrij uitgebreid. De relatieve opvangcapaciteit in de WZV-regio Dordrecht is hoog te noemen. 1 Besluit specifieke uitkeringen maatschappelijke opvang, vrouwenopvang en verslavingsbeleid van 7 oktober De Laagdrempelige opvang wordt gevormd door het Slaaphuis en het Service-centrum. Beiden zijn voor dezelfde doelgroep, namelijk de groep die op straat verblijft. Het Slaaphuis gedurende de nacht en het Service-centrum gedurende de dag. Het Slaaphuis heeft 25 plaatsen in Dordrecht en 5 plaatsen in Gorinchem. Het Service-centrum heeft 50 plaatsen. De 24 uurs opvang bestaat uit de Observatieafdeling en de afdeling Meerzorg. In de Observatiegroep worden cliënten huisvesting en begeleiding geboden. Bedoeling is dat cliënten doorstromen naar een vorm van begeleid wonen danwei zelfstandig wonen. De Observatieafdeling heeft 32 plaatsen. De afdeling Meerzorg is voor zorgbehoeftige en oudere daken thuislozen die eigenlijk in een verpleeghuis terecht zouden moeten komen maar gezien hun achtergrond daar niet kunnen aarden. De afdeling Meerzorg biedt 12 plaatsen. Het Sociaal pension biedt opvang aan dakloze (ex-)psychiatrische patiënten met een GGZ-indicatie. Een deel van de opvang zit in Gorinchem (32 plaatsen) een ander deel (18 plaatsen) in Dordrecht binnen de 24 uursopvang. De Crisisopvang is bedoeld voor alleenstaanden, echtparen en gezinnen/vrouwen met kinderen die tijdelijk in een crisissituatie verkeren en geen onderdak hebben (25 plaatsen + kinderen). De Begeleide Woonvormen bestaat uit de afdeling Beschermd wonen en Begeleid zelfstandig wonen. Beschermd wonen is gelokaliseerd op het terrein van het Leger des Heils in Dordrecht (18 plaatsen). Hier woont men min of meer zelfstandig in een woonunit waar men een eigen kamer heeft. Hier kan men vaardigheden opdoen die nodig zijn om uiteindelijk zelfstandig te gaan wonen. In de afdeling Begeleid zelfstandig wonen (44 plaatsen) huurt een cliënt een woning van het CWZW of direct van een corporatie. In het eerste geval is de woning reeds ingericht en is de begeleiding nog nadrukkelijk aanwezig. In het laatste geval dient de cliënt de woning zelf in te richten en vindt begeleiding meer op afstand plaats.

5 - 5- Hierbij gaat het om het aantal opvangplaatsen per inwoners. In onze regio is de relatieve opvangcapaciteit voor de Maatschappelijke Opvang 71. In vergelijking met de 26 andere WZVregio's staan we daarmee op de 5-e plaats. 3 Het geboden aanbod is ook vrij gedifferentieerd. Verschillende typen van opvang worden geboden waarbij zo goed als mogelijk wordt aangesloten bij de vraag van de cliënt. Voorzieningen die een aantal grote steden wel kent en de Dordtse regio niet, zijn specifieke opvangmogelijkheden voor verslaafde dak- en thuislozen en specifieke crisisopvangvoorzieningen voor zwerfjongeren 4. In 2002 is door het Sociaal Geografisch Bureau (SGB) in opdracht van de sector O&W onderzoek verricht naar het aanbod van het Leger des Heils. De sector O&W wilde graag weten in hoeverre het met het aanbod voor maatschappelijke opvang lukt om dak- en thuislozen terug te geleiden naar de maatschappij, dat wil zeggen maatschappelijk te herstellen. In het eerste kwartaal van 2004 heeft over de uitkomsten van het onderzoek een presentatie plaatsgehad in de raadscommissie O&W. Jaarlijks worden zo'n 900 tot 1100 personen opgevangen binnen de totale opvangcapaciteit van het Leger des Heils. Binnen de afdelingen die een functie hebben in het maatschappelijk herstellen (Observatieafdeling, crisisopvang, beschermd wonen en begeleid wonen) gaat het jaarlijks om 420 tot 550 personen die worden opgevangen. Hiervan stromen er jaarlijks 300 tot 400 uit. Van de uitgestroomde personen komt 15% tot 20% (zo'n 60 personen) in een zelfstandig woonsituatie terecht. Van de uitgestroomde cliënten is in ongeveer 50% tot 60% van de gevallen sprake van een verbeterde situatie (zowel naar het oordeel van de hulpverlener als betrokkene zelf): het probleem waarvoor men bij het Leger des Heils terecht is gekomen is opgelost dan wel een oplossing voor het probleem is dichterbij gebracht. Gezien de problematiek van de doelgroep wordt in het onderzoeksrapport geconcludeerd dat dit een hoge score is Zwakten Zwakten - permanente groepen - toenemende zorgbehoefte - hoge bezettingsgraden (slaaphuis, crisisopvang en begeleid wonen) - personele onderbezetting (op basis normering Federatie Opvang), m.n. 24 uursopvang, sociaal pension en begeleid wonen - weinig tot geen doorstroom laagdrempelige opvang naar voorzieningen met meer perspectief op maatschappelijk herstel - volledig maatschappelijk herstel is vaak een brug te ver; begeleid wonen is in veel gevallen het hoogst haalbare - huidige lokatie crisisopvang alsmede de residentiële opzet hiervan - buitenslapers. In het SGB-onderzoek worden knelpunten benoemd. Knelpunten met betrekking tot bezettingsgraad In veel afdelingen is er sprake van een bezettingsgraad van boven de 100%. Dit geldt met name voor de afdelingen: het slaaphuis, crisisopvang en begeleid zelfstandig wonen. 3 Bron: Landelijke Monitor Maatschappelijke Opvang Zwerfjongeren worden opgevangen binnen de bestaande mogelijkheden zoals de SSF, Foyer, begeleid woonvoorzieningen, 24-uursopvang Leger des Heils (aparte vleugel voor jongeren). Het T-team richt zich op dakloze jongeren en heeft een rol in de toeleiding naar voornoemde voorzieningen.

6 -6- Knelpunten met betrekking tot personele capaciteit In termen van de kostprijzen van de landelijke koepelorganisatie, de Federatie Opvang, is er sprake van een personele onderbezetting. In een berekening op basis van de formele opvangcapaciteit en de bestaande formatieomvang en de confrontatie hiervan met het kostprijzenmodel 5 van de Federatie Opvang leert dat er in de uitvoering zo'n 27 fte bij zouden moeten op de bestaande formatieomvang van 65 fte om op de norm van de Federatie Opvang te komen. Dit is overigens geen opgelegde norm, maar het maakt wel inzichtelijk wat nodig is om kwalitatief goede maatschappelijke opvang te kunnen verlenen. Dit wordt met name gevoeld in de 24-uurs opvang, het sociaal pension in Gorinchem en de begeleide woonvormen. Knelpunten met betrekking tot zorgbehoeften In de maatschappelijke opvang verblijven mensen die behoefte hebben aan aanvullende zorg. Het gaat dan met name om AWBZ-zorg. De maatschappelijke opvang biedt basale begeleiding gekoppeld aan de opvang. Voor het bieden van aanvullende zorg is de maatschappelijke opvang niet (voldoende) toegerust; de "core-bussiness" van de maatschappelijke opvang is immers het bieden van tijdelijke opvang. Knelpunten met betrekking tot de uitstroom De uitstroom van cliënten naar zelfstandig wonen wordt voor een deel belemmerd door factoren buiten de cliënt. Zo is de huidige woningmarkt uiterst krap en bemoeilijk de huidige urgentieregeling de doorstroom. Naast factoren buiten de cliënt zijn er ook in de cliënt gelegen factoren die uitstroom naar geheel zelfstandig wonen bemoeilijken. Uit het onderzoek blijkt dat uitstroom naar volledig zelfstandig wonen voor velen een brug te ver is. In veel gevallen is begeleid wonen het hoogst haalbare. Knelpunten met betrekking tot doorstroom Een knelpunt is dat er nauwelijks doorstroom plaatsheeft vanuit de laagdrempelige opvang naar een van de afdelingen met meer perspectief op maatschappelijk herstel. Er verblijft al jaren een groep van zo'n 8 personen permanent in het slaaphuis. Er is wel doorstroom tussen de afdelingen met meer perspectief op maatschappelijk herstel. Belemmerende factoren in de doorstroom zijn dat begeleid wonen niet is ingericht voor gezinnen, waardoor vanuit de crisisopvang nauwelijks doorstroom is naar begeleid wonen alsmede het feit dat ook binnen deze afdelingen permanente groepen verblijven. Het gaat om groepen die binnen de afdeling waarin ze op dat moment verblijven op het maximum van hun kunnen zitten. Het bestaan van permanente groepen in de maatschappelijke opvang wordt ook landelijk onderkend als een van de voornaamste knelpunten in de maatschappelijke opvang. In het rapport Interdepartementaal Beleidsonderzoek MO "De opvang verstopt" wordt geconcludeerd dat het aantal meldingen toeneemt, terwijl het aantal opnames daalt en de gemiddelde verblijfsduur langer wordt. Dit suggereert dat de maatschappelijke opvang verstopt is. Landelijk is een kostprijzenmodel voor de maatschappelijke opvang ontwikkeld door de Federatie Opvang (landelijke koepelorganisatie voor maatschappelijke opvanginstellingen). Per opvangsoort is een kostprijs per plaats per jaar aangegeven. Op basis van deze berekening is op macroniveau het financiële beschikbare budget niet toereikend om alle bestaande plaatsen op een kwalitatief verantwoorde wijze (lees: het niveau van de kostprijzen) te exploiteren. Landelijk betekent dit dat 91 miljoen extra nodig is ten opzichte van het huidige budget. Ook lokaal bij ons is het beschikbare budget (doeluitkering) niet toereikend om op basis van de norm van de Federatie Opvang te subsidiëren. Een grove berekening leert dat op basis van de huidige opvangcapaciteit bijna 1 miljoen extra nodig is om op de normering van de Federatie Opvang te komen. De normering van de Federatie Opvang is niet opgelegd aan de centrumgemeenten, maar biedt wel inzicht in hetgeen nodig is om een organisatie te hebben die kwalitatief goed geëxploiteerd kan worden.

7 - 7- Knelpunten in afzonderlijke afdelingen In de laagdrempelige opvang is de vraag naar opvang in het slaaphuis al jaren groter dan het aanbod. De afgelopen drie jaar bereiken ons signalen dat er ook mensen buiten slapen of in kraakpanden verblijven die tot de doelgroep van het slaaphuis behoren. De afgelopen jaren is het aantal geschatte buitenslapers gestegen van in eerste instantie 10 tot 20 personen naar recent zo'n 40 personen. De schatting is afkomstig van het Leger des Heils; het Leger des Heils heeft diverse lokaties in beeld waar de doelgroep buiten slaapt en deze ook bezocht. Het aantal van 40 personen kan derhalve als een reëel aantal worden beschouwd. Het Leger des Heils geeft aan dat het voornamelijk Dordtse mensen of mensen uit de regio zijn. De huidige locatie van de crisisopvang is niet wenselijk aangezien in de crisisopvang ook kinderen verblijven. De crisisopvang bevindt zich op het terrein waar ook andere afdelingen zijn gevestigd. De huidige crisisopvang is een residentiële opvang, terwijl een groot deel ook ambulant opgevangen zou kunnen worden. De crisisopvang is onvoldoende ingericht op (multi-problem) gezinnen. De residentiële opzet werkt een bepaalde afhankelijkheid in de hand naar de afdeling en de organisatie toe. - i i -! ' 3.3 De toekomst: ontwikkelingen Kansen Kansen - AWBZ (meer mogelijkheden voor zorgverlening) - WMO (meer mogelijkheden regievoering bij ondersteuning) -Preventie (Regionaal sociaal meldpunt) - Bereidheid binnen regio(gemeenten) om binnen gemeentegrenzen begeleid wonen op te zetten, hetzij via uitbreiding, hetzij via spreiding van het bestaande (onderzoek loopt) Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) De AWBZ is per 1 april 2003 gemoderniseerd. Kern van de wijziging is dat de instellingsgebonden, aanbodgerichte aanpak is vervangen door zeven functionele, meer vraaggerichte aanspraken: huishoudelijke verzorging, verzorging, verpleging, ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding, behandeling en verblijf. Het is voor zorgaanbieders mogelijk over de grenzen van de oude sectoren zorg aan te bieden en de mogelijkheden zijn vergroot om toegelaten te worden als zorgaanbieder in de AWBZ omdat instellingen per functie een toelating kunnen krijgen. Ook maatschappelijke opvanginstellingen kunnen toegang verkrijgen tot de AWBZ. Met name AWBZgefinancierde functies als ondersteunende en activerende begeleiding en verzorging en verpleging zijn interessant. Dit kan een verbetering opleveren voor de zorgverlening aan cliënten in de maatschappelijke opvang. Tevens kan dit ertoe leiden dat groepen die nu nog permanent in de opvang verblijven via aanvullende AWBZ-zorg een stap vooruit kunnen maken, hetgeen ten goede komt aan de doorstroom en ruimte kan creëren voor nieuwe instroom. Het Leger des Heils is sinds begin 2004 in overleg met het zorgkantoor om AWBZ-financiering en -zorgverlening in de maatschappelijke opvang te realiseren. Wet Maatschappelijke Ondersteuning De Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) zal naar verwachting op 1 januari 2006 in werking treden. De in voorbereiding zijnde wet komt in de plaats van een aantal bestaande wetten zoals de Wet Voorziening Gehandicapten, de Welzijnswet en een aantal aanspraken uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. Kort samengevat is het doel van de WMO het herstellen van de zelfredzaamheid en het toerusten van mensen om maatschappelijk te participeren. Op lokaal niveau moeten hiervoor de voorwaarden worden gecreëerd. Het kabinet legt in het kader van de WMO de verantwoordelijkheid voor de maatschappelijke zorg primair bij de gemeenten. Concreet zou dit onder andere betekenen dat een

8 -8- aantal van de huidige AWBZ-taken en verantwoordelijkheden overgaan naar de gemeenten. Op het terrein van de maatschappelijke opvang zou dit een verruiming van de regiemogelijkheden van de gemeente kunnen betekenen. OGGZ: Regionaal sociaal meldpunt In de OGGZ (Openbare Geestelijke Gezondheidszorg) is de gemeente in overleg met andere regiogemeenten en zorginstellingen om een regionaal Sociaal Meldpunt te ontwikkelen. Bij dit meldpunt kunnen zorgwekkende situaties op sociaal vlak rond burgers (al dan niet in combinatie met overlast) worden gemeld. Hierdoor kunnen probleemsituaties eerder in beeld komen voordat bijvoorbeeld dakloosheid een feit is. Dit kan een positieve uitwerking hebben op de beperking van de instroom in de maatschappelijke opvang. Drechtsteden Op Drechtstedenniveau hebben de gemeenten aangegeven spreiding van bijzondere groepen (waaronder dak- en thuislozen) na te willen streven. Ook een uitbreiding van 50 plaatsen begeleid wonen in de regio is hierin aan de orde gekomen. Zover is het echter nog niet. Eerst wordt een inventarisatie gemaakt van de huidige lokaties van zorgvoorzieningen in de regio. i Bedreigingen Bedreigingen - Kostenbeheersing VWS in relatie tot AWBZ - Toenemende druk op maatschappelijke opvang (veelplegers, MO als nazorgtraject voor reclassering, urgentieregeling, krapte verhuurmarkt) - WMO (financiën) Toenemende druk op de maatschappelijke opvang In het landelijke IBO-rapport wordt geconstateerd dat er autonome ontwikkelingen zijn in de omgeving van de maatschappelijke opvang van demografische, sociale, culturele en economische aard waardoor op langere termijn het beroep op de maatschappelijke opvang zal blijven toenemen. Zo zullen bijvoorbeeld de vermaatschappelijking van de Geestelijke gezondheidszorg, de toenemende aandacht voor bestrijding van overlast, een strenger asielbeleid en de toenemende schuldenproblematiek gevolgen hebben voor instroom in de maatschappelijke opvang. Andere drukverhogende ontwikkelingen zijn: De Wet Werk en Bijstand. Deze zal het voor cliënten van de maatschappelijke opvang moeilijker maken om additioneel werk te verrichten of op basis van sociale activering een dagbesteding te realiseren. Dergelijke middelen zijn in de WWB alleen nog voorbehouden voor situaties die ertoe leiden dat er reële kans is op regulier werk, terwijl dit voor cliënten van de maatschappelijke opvang vaak een brug te ver is. Een andere ontwikkeling in het kader van de WWB betreft het risico van wegvallen van WIW- en ID-banen binnen de maatschappelijke opvang. Zo maakt het Leger des Heils gebruik van zo'n 4 ID-ers en zo'n 24 WlW-ers. Ontwikkelingen op de woonverhuurmarkt en daaraan gekoppeld de urgentieregeling maken het steeds moeilijker voor cliënten die zijn opgevangen om uit te stromen naar zelfstandige huisvesting. Aanpak veelplegers. De aanpak van veelplegers kent een multidisciplinaire aanpak die nodig is om de veelpleger perspectief te bieden. Een van de disciplines is wonen en daarbij komt de maatschappelijke opvang om de hoek kijken. De maatschappelijke opvang kan immers tijdelijk een dak boven het hoofd bieden. Een nadrukkelijkere aandacht voor veelplegers kan als effect hebben dat de druk op de opvang zal toenemen. Drukverhogend is ook de nadrukkelijkere positionering van de maatschappelijke opvang als nazorgtraject voor ex-gedetineerden.

9 - 9- Kostenbeheersing in de A WBZ De AWBZ is een openeinderegeling hetgeen ertoe kan leiden dat de kosten de pan uit gaan rijzen. Medio 2004 heeft VWS aan de rem getrokken. Via een aantal maatregelen probeert VWS de kosten te beheersen. Dit bemoeilijkt het eerder beschreven proces van realisering van AWBZ-financiering en -zorgverlening in de maatschappelijke opvang, maar maakt het niet onmogelijk. WMO (financiën) In de vorige paragraaf is kort ingegaan op de kansen die de WMO biedt. De WMO heeft echter ook een bedreiging en die ligt op financieel vlak. Onduidelijk is nog of gemeenten financieel voldoende in staat worden gesteld de WMO goed vorm te geven. 4. Koers voor de toekomst: oplossingsrichtingen De SWOT brengt overzichtelijk in kaart waar de zwakke en sterke punten liggen in de huidige situatie en waar de kansen en bedreigingen liggen in de toekomst. Het grootste knelpunt is de toenemende druk op de bestaande opvangcapaciteit terwijl deze capaciteit al vrij overbezet is; een extra complicerende factor is daarbij de personele onderbezetting en de toenemende complexiteit qua problematiek (toenemende zorgvraag). De maatschappelijke opvang is bedoeld voor tijdelijke opvang in combinatie met basale begeleiding (bed-bad-brood); er is behoefte aan zorgverlening. Binnen de verschillende opvangvoorzieningen verblijven cliënten langdurig. Voor de toekomst willen we zoveel als mogelijk de zwakten afzwakken door gebruik te maken van de kansen die er liggen, rekening houdend met de bedreigingen die we signaleren. Ter bepaling van de oplossingsrichtingen voor en prioritering binnen de gesignaleerde problemen (de weaknesses) maken we gebruik van het GSB-kader. Het GSB is voor de periode 2005 tot en met 2009 een belangrijk inhoudelijk richtinggevend kader binnen het maatschappelijk opvangbeleid en niet in de laatste plaats omdat we hierop financieel kunnen worden afgerekend. De belangrijkste doelstellingen in het GSB in relatie tot de maatschappelijke opvang zijn: A B Het verbeteren van de doorstroming in de maatschappelijke opvang (verlaging van de verblijfsduur in de maatschappelijke opvang). Het verminderen van overlast op straat. Naast het richtinggevende kader van het GSB houden we bij de keuze van oplossingsrichtingen ook rekening met de volgende randvoorwaarden: De maatschappelijke opvang dient, wat betreft de gemeentelijke bijdrage, binnen de middelen van de doeluitkering te worden gerealiseerd 6. In beginsel geen capaciteitsuitbreiding vanuit het oogpunt dat we al een uitgebreid aanbod hebben en het risico van een aanzuigende werking (de maatschappelijke opvang is landelijk toegankelijk 7 en landelijk is de vraag groter dan het aanbod 8 ). Capaciteitsuitbreiding alleen daar waar dit de doorstroom kan bevorderen en/of daar waar de nood zeer hoog is en/of overlast kan worden tegengegaan. 6 Binnen het kader van het GSB zijn extra middelen beschikbaar gekomen voor de maatschappelijke opvang. Voor Dordrecht komt dit in de SlV-regeling neer op een structureel bedrag vanaf 2003 van ,- (specifiek voor 24 uursstructuur c.q. overlastbestrijding) en in de doeluitkering ,- in 2004 dat getrapt oploopt naar ,- in 2007 (vrij in te zetten binnen het kader van de doeluitkering MO). Naast de extra middelen zijn we in overleg met het Leger des Heils in het kader van de innovatie en efficiency. 7 De Maatschappelijke Opvang is gedecentraliseerd naar centrumgemeenten; de instellingen voor Maatschappelijke Opvang binnen de regio's van de centrumgemeenten zijn echter landelijk toegankelijk. Dit is een verplichting die is vastgelegd in de Welzijnswet. Dit betekent dat instellingen voor maatschappelijke opvang mensen op kunnen/moeten nemen die van buiten de regio zich melden voor een opvangplaats. 8 Landelijk is de vraag naar maatschappelijke opvang groter dan het aanbod. Anno 2001 zijn mensen aangemeld voor opvang in de maatschappelijke opvang. In dat jaar waren er opvangplaatsen beschikbaar, waarin personen zijn opgevangen (bron: De Maatschappelijke Opvang in figuren en cijfers 2001, Federatie Opvang). In 2002 zijn mensen aangemeld voor opvang in de maatschappelijke opvang. In dat jaar waren plaatsen beschikbaar, waarin personen zijn opgevangen (bron: De Maatschappelijke Opvang in figuren en cijfers 2002, Federatie Opvang).

10 - 10- De totale opvangcapaciteit op de locatie van het Kromhout mag niet uitkomen boven het aantal van 130 opvangplaatsen 9 en gezien de druk op de omgeving is er een voorkeur om de opvangcapaciteit daar te verminderen c.q. de druk te verminderen via het aanbod dat op die locatie wordt geboden. A. Het verbeteren van de doorstroming Primair kiest de gemeente als hoogste prioriteit voor de toekomst: het bevorderen van de doorstroming. De gemeente wil dit niet realiseren door een forse capaciteitsuitbreiding. De gemeente wil zoveel als mogelijk met de bestaande opvangcapaciteit meer mensen beter bedienen. Dit betekent dat de doorstroomsnelheid dient te worden verhoogd met als beoogd resultaat dat de gemiddelde verblijfsduur omlaag gaat. In onderstaande tabel staan de activiteiten die bijdragen aan het verbeteren van de doorstroming samengevat weergegeven. Daarna wordt per activiteit een beschrijving gegeven. Doel: Het verbeteren van de doorstroming Resultaat: Gemiddelde verblijfsduur omlaag Activiteiten: i a. realiseren AWBZ-financiering b. casemanagement c. nazorg d. reëlere kostprijs begeleid wonen e. verambulantisering crisisopvang f. normeren verblijfsduur g. monitoren gemiddelde verblijfsduur h. discussie tijdelijke en permanente opvang Wie: Ldh/Zorgkantoor LdH LdH LdH LdH LdH/Gemeente LdH (registratie) Gemeente, zorgkantoor, LdH, de Hoop, Rivas 1 Rol gemeente: stimuleren opdrachtgever opdrachtgever opdrachtgever opdrachtgever opdrachtgever opdrachtgever en analyse initiator en trekker Kosten gemeente: 1 geen zie c ,- in 2005 en 2006 en ,-- in 2007 e.v. zie e. budgettair neutraal nihil nihil nihil a. AWBZ-zorgverlening realiseren. De doelgroep binnen de maatschappelijke opvang heeft behoefte aan meer en andere zorg en begeleiding dan nu kan worden geboden. De modernisering van de AWBZ heeft het mogelijk gemaakt dat maatschappelijke opvanginstellingen ook AWBZ-zorg kunnen verlenen. Het Leger des Heils laat cliënten indiceren voor AWBZ-zorg bij het RIO en maakt productieafspraken met het zorgkantoor als uitvoerder van de AWBZ. Als gemeente stimuleren we deze beweging en zijn we in overleg met het zorgkantoor. We zitten midden in dit proces. Wat dit precies op gaat leveren is nu nog niet bekend. AWBZ-middelen zullen worden ingezet om extra personeel te realiseren ten behoeve van AWBZ-zorgverlening: meer handen en gekwalificeerde handen aan het bed; een kwaliteitsverbetering van de zorgverlening aan de doelgroep en daarmee een verhoogde kans op doorstroming uit de maatschappelijke opvang. Invoering: start in 2004 Kosten gemeente: geen b. Casemanagement Casemanagement heeft tot taak om cliënten toe te leiden naar (geïndiceerde) zorg. Dit betekent dat de casemanager een vinger aan de pols houdt in relatie tot AWBZ-mogelijkheden. Zijn deze er dan draagt de casemanager zorg voor de toeleiding naar het indicatieorgaan. Tevens houdt de casemanager in de gaten of een cliënt, gezien problematiek, verantwoordelijkheden van andere organisaties en langdurig verblijf binnen de tijdelijke opvang, niet beter elders kan worden geplaatst dan de in de dak- en thuislozenopvang. De casemanager draagt dan zorg voor de overdracht. 9 Enkele jaren geleden heeft de gemeente de bewoners van het Kromhout/Kasperspadgebied toegezegd geen uitbreiding van de opvangcapaciteit boven het toen aanwezige aantal opvangplaatsen (130) op het Kromhout te realiseren. Wel mag de opvang op het Kromhout nader worden gedifferentieerd mits dit binnen de totale opvangcapaciteit blijft. ';

11 -11 - Het Leger des Heils kent een trajectcoördinator. Deze volgt met name het proces van de interne doorstroom van een cliënt. De casemanagentfunctie dient de focus meer op het externe proces te richten 10. Invoering: 2005 Kosten gemeente: zie onderdeel c c. Nazorg De urgentieregeling maakt het steeds lastiger voor cliënten uit de maatschappelijke opvang om door te stromen naar zelfstandig wonen. Gezien de huidige druk op de woonvèrhuurmarkt worden urgentiemogelijkheden in zijn algemeenheid steeds verder beperkt, hetgeen op zichzelf wel te begrijpen is maar de consequentie is dat dit een nadelig effect heeft op de doorstroom en verstopping van de maatschappelijke opvang in de hand werkt. In september 2004 heeft het Drechtstedenbestuur de nieuwe regionale voorrangsregeling voor de woonruimteverdeling vastgesteld. Om in aanmerking te komen voor een urgentieverklaring moet er een maatschappelijke binding bestaan met de regio; cliënten van opvanginstellingen dienen in beginsel teruggeleid te worden naar de plaats van herkomst. Uitzonderingen hierop zijn het ontstaan van een levensbedreigende situatie bij terugkeer, alsmede het ontbreken van huisvestingsmogelijkheden in de oude woonplaats. In voorkomende gevallen moet worden aangetoond waarom terugkeer geen optie is. Verder geldt dat urgentiemogelijkheden voor cliënten van opvanginstellingen (waaronder het Leger des Heils) in deze regeling alleen nog worden gehonoreerd indien de instelling een verklaring afgeeft dat de cliënt in staat is om zelfstandig een huishouding te voeren en de instelling nazorg regelt c.q. biedt. We willen het Leger des Heils financieel ondersteunen in het terugleiden naar de plaats van herkomst voor cliënten zonder maatschappelijke binding met de regio en in het bieden van nazorg voor cliënten waarbij deze binding wel aanwezig is; dit kan bevorderlijk werken op de uitstroom. Invoering: 2005 Kosten gemeente: Voor onderdeel b en c maken we gebruik van de extra beschikbaar gestelde middelen in de doeluitkering. In 2004 hebben we extra een structureel bedrag van ,- beschikbaar; dit is nog niet uitgegeven. Voor 2005 komt structureel nog een bedrag van ,- - beschikbaar. In 2005 is daarmee , beschikbaar hetgeen we aanvullen met de onderbesteding uit 2004 ( ,-) waardoor voor 2005 een budget van ,- beschikbaar is; de kosten mogen niet boven dit bedrag uitkomen. In 2006 wordt bezien welk effect het casemanagement (worden mensen via casemanagement doorverwezen en hoeveel zijn dat er) en het terugleiden c.q. bieden van nazorg (wordt nazorg geboden aan cliënten die via de urgentieregeling zelfstandig een woning hebben gekregen en hoeveel zijn dat er) heeft. Dan wordt ook besloten dit al dan niet te continueren (2006; beschikbaar: , ) en uit te breiden (2007 e.v.; beschikbaar: ,-). d. Reëlere kostprijs Begeleid wonen. Begeleid wonen is in veel gevallen het hoogst haalbare 'niveau' voor cliënten op de ladder van maatschappelijk herstel. Geheel zelfstandig wonen is vaak een stap te ver. Vanuit dit gegeven is het belangrijk om vooral aan de achterkant van het aanbod (begeleid wonen) te investeren. Een ruim aanbod aan de achterkant kan bijdragen aan doorstroom vanuit afdelingen op een lagere trede van de ladder van maatschappelijk herstel. Tevens is begeleid wonen in verhouding een goedkope opvangvorm, makkelijker geografisch spreidbaar en vanuit het oogpunt van aanzuigende werking is het risico klein. Binnen het Leger des Heils wordt nagedacht over het opzetten van een front-office en back-office. In de back-office zit de feitelijke opvang. In de front-office komen de functies van intake, RIO-aanvragen, onderzoek en in gang zetten AWBZmogelijkheden, is iemand op de juiste plaats binnen het Leger des Heils, toeleiding naar andere meer geëigende organisaties, kennis sociale kaart, etc.. De front-office beziet of iemand wordt toegelaten tot de opvang (back-office) en regelt het interne proces (doorstroom tussen afdelingen) en externe proces (toeleiding andere organsiaties, AWBZfinanciering, etc.) en houdt dit in de gaten. Het casemanagement kan dan worden ondergebracht in de front-office.

12 - 12- De huidige problemen ten aanzien van het begeleid wonen kenmerken zich door onvoldoende personele capaciteit en onvoldoende opvang capaciteit (bezettingsgraad is boven de 100%). Primair is de inzet om het bestaande begeleid wonen zoveel als mogelijk op niveau van de kostprijs van de federatie opvang te krijgen. Zit iemand eenmaal in het begeleid wonen dan dient betrokkene zich hierin minimaal te kunnen handhaven en dient terugval te worden voorkomen. Een goede begeleiding die qua personele capaciteit op orde is, is hierbij een belangrijke succesfactor. Binnen de Drechtsteden en op initiatief van de Drechtsteden loopt momenteel een onderzoek naar de mogelijkheden van spreiding van bijzondere groepen (waar onder dak- en thuislozen). Mogelijk dat hieruit, naast spreiding, ook uitbreiding aan de orde zal komen. In beginsel staan wij hier niet negatief tegenover, maar de uitkomst van dat onderzoek wordt in eerste instantie afgewacht. Invoering: zie onderdeel e. Kosten gemeente: zie onderdeel e. e. Verambulantisering crisisopvang en reëlere kostprijs De crisisopvang kent een residentiële opzet.'het Leger des Heils heeft geconstateerd dat deze opzet in veel gevallen niet aansluit bij de gedifferentieerdheid van de vraag c.q. behoeften van cliënten in de crisisopvang. Opvang in een residentiële setting is niet altijd nodig. Deze constatering in combinatie met het probleem van het gevaar van "kruisbestuiving" op de huidige locatie van de crisisopvang (kinderen die met hun ouders verblijven in de crisisopvang komen in aanraking met dak- en thuislozen van afdelingen die op dezelfde locatie zijn gelokaliseerd) hebben geleid tot de oplossingsrichting van de ambulante vormgeving van de crisisopvang. Slechts een klein deel van de crisisopvang zal nog in residentiële vorm worden geboden (2 gezinnen); de rest van de crisisopvang zal ambulant gebeuren (16 gezinnen). De bijbehorende begeleiding zal getrapt vormgegeven worden: veel begeleiding op het residentiële deel aflopend naar gelang de problematiek minder ernstig is en het gezin meer op de rails staat. We vinden het belangrijk dat de ambulante vorm goed wordt opgezet en dat er voldoende personele capaciteit is om zorg te dragen voor de begeleiding; de crisisopvang dient zoveel als mogelijk op niveau van de kostprijs van de federatie opvang te komen. Hierdoor kan kwalitatief betere begeleiding worden geboden waarmee uitval en hernieuwde instroom in de maatschappelijke opvang kan worden voorkomen. Invoering: start in 2004, gehele invoering Kosten gemeente: De ambulante opzet is in het kader van innovatie tot stand gekomen. De ambulante opzet is een goedkopere opvangvorm dan de residentiële opzet. De middelen die vrij komen worden ingezet om het begeleid wonen en de crisisopvang zoveel als mogelijk op het niveau van de kostprijs van de federatie opvang te krijgen. Onderdelen d en e dienen budgettair neutraal te verlopen. f. Normering verblijfsduur De maatschappelijke opvang is bedoeld voor tijdelijke opvang. Landelijk maar ook in het Dordtse is er sprake van verstopping hetgeen tot uiting komt in langdurig verblijf. In overleg met het Leger des Heils gaan we per afdeling de verblijfsduur normeren. Helderheid hierover dient de instelling en de cliënt aan te sporen het verblijf binnen de maatschappelijke opvang zo kort als mogelijk te houden. We verbinden hieraan in dit stadium nog geen consequenties, in die zin dat wij verwachten dat de instelling mensen op straat zet indien de verblijfsduur is verstreken. We verwachten met de andere maatregelen (AWBZ-zorgverlening, casemanagement en nazorg) dat het, meer dan nu het geval is, mogelijk moet worden om de verblijfsduur te verlagen en daarmee ook steeds meer binnen gestelde normen van verblijfsduur te komen. Maar feit is ook dat een deel van de populatie, ook na invoering van de maatregelen, niet zal doorstromen; zij zitten op het maximale van hun kunnen. Een meer zakelijke benadering waarin daadwerkelijk consequenties worden verbonden aan het overschrijden van genormeerde verblijfsduur willen we eerst invoeren als voor deze groep goede (lees:

13 - 13- permanente) vervolgmogelijkheden zijn op het verblijf in de maatschappelijke opvang. Hierover gaan we in overleg met het veld en het zorgkantoor (zie onderdeel h.). Invoering: 2005 Kosten gemeente: nihil g. Monitoring gemiddelde verblijfsduur Om bij te houden of de doorstroom goed verloopt hanteert de gemeente, analoog aan het GSB, de gemiddelde verblijfsduur per afdeling in enig jaar als meting. De instelling dient hier jaarlijks op te rapporteren. De gemiddelde verblijfsduur over 2003 geldt als nulmeting. Van de vertrokken cliënten in 2003 is de gemiddelde verblijfduur 449 nachten 11. Daarnaast dient de instelling inzichtelijk te maken hoeveel gevallen via casemanagement zijn toegeleid naar andere instanties en in hoeveel gevallen nazorg wordt geboden (zie onderdeel b en c). Invoering: 2005 (in de subsidieverlening wordt bovenstaande expliciet meegenomen) Kosten gemeente: nihil i i i h. Discussie tijdelijke en permanente opvang In 2005 willen we met het veld en zorgkantoor een fundamentele discussie voeren over de verantwoordelijkheid (en daarmee de financiering) rond tijdelijke en permanente opvang. Deze discussie willen we voeren vanuit het feit dat de maatschappelijke opvang gaat om het bieden van tijdelijke opvang, er op dit moment mensen langdurig in de tijdelijke opvang verblijven, de doeluitkering bedoeld is voor tijdelijke opvangvoorzieningen, mensen die nu in de maatschappelijke opvang verblijven elders mogelijk beter kunnen worden geholpen en de landelijke ontwikkeling waarbij de AWBZ meer bedoeld zal zijn voor zware chronische gevallen en gemeenten via de WMO voor ondersteuning (voorheen AWBZ) en maatschappelijke opvang. De beoogde discussie dient nadrukkelijker inzichtelijk te maken welke vormen van opvang en zorg tot de primaire verantwoordelijkheid van de gemeente óf het zorgkantoor behoort. De discussie gaat erom, wat betreft de gemeentelijke subsidiering, weer terug te keren naar de "core bussiness" van de maatschappelijke opvang. Wij krijgen de doeluitkering voor de subsidiëring van activiteiten bestaande uit het tijdelijk bieden van onderdak, begeleiding, informatie en advies aan personen die, door een of meerdere problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Onze insteek voor de discussie is de volgende: De gemeente subsidieert de laagdrempelige opvang, de crisisopvang en de 24-uursopvang (observatieafdeling). Deze afdelingen zijn in beginsel bedoeld voor tijdelijke opvang; de tijdelijkheid wordt genormeerd in een tijdseenheid waarbinnen men maximaal mag verblijven (bijvoorbeeld een half jaar). Daar waar binnen deze voorzieningen een cliënt tijdelijk verblijft en bij deze persoon een AWBZ-grondslag aanwezig is draagt het zorgkantoor bij wat betreft AWBZ-zorgverlening (en -financiering). Als vervolg c.q. doorstroommogelijkheden op deze voorzieningen zijn er beschermd wonen, begeleid wonen, begeleid zelfstandig wonen (nazorg). Deze voorzieningen zouden deels door de gemeente en deels door het zorgkantoor kunnen worden gefinancierd; binnen deze voorzieningen zou je plaatsen voor tijdelijk verblijf kunnen hebben (gemeentelijke verantwoordelijkheid) en plaatsen voor langdurig c.q. permanent verblijf (zorgkantoor, daar waar langdurig verblijf veroorzaakt wordt door een AWBZ-grondslag). 11 In totaal vertrokken in 2003 vanuit de afdelingen 24 uursopvang, beschermd wonen, sociaal pension en meerzorg 75 cliënten. In totaal verbleven zij nachten. Gemiddeld per vertrokken cliënt is dat 449 nachten.

14 - 14- Tot slot zijn er voorzieningen die in de basis een meer permanent verblijf bieden, zoals het sociaal pension (AWBZ-indicatie nodig) en meerzorg. Deze zouden geheel door het Zorgkantoor gefinancierd moeten worden. Invoering: 2005 Kosten gemeente: nihil B. Verminderen van overlast op straat Een tweede belangrijk speerpunt voor de toekomst is het terugbrengen van overlast op straat onder andere veroorzaakt door dak- en thuislozen. De insteek is om mensen die op straat verblijven toe te leiden naar de maatschappelijke opvang met als beoogd resultaat dat het percentage overlastgevende dak- en thuislozen dat gebruik maakt van de maatschappelijke opvang toeneemt (in overleg met de politie wordt op basis van de politieregistratie een nul-meting gemaakt). In onderstaande tabel staan de activiteiten die bijdragen aan het verminderen van de overlast samengevat weergegeven. Daarna wordt per activiteit een beschrijving gegeven. Doel: Het verminderen van overlast op straat Resultaat: Percentage overlastgevendenidat gebruik maakt van de maatschappelijke opvang neemt toe \ Activiteiten: Wie: Rol gemeente: Kosten gemeente: i. uitbreiden slaaphuis/outreachend werken j. overlastregistratie k. hostelonderzoek LdH Politie (optie in later stadium: regionaal sociaal meldpunt) n.t.b. opdrachtgever Initiator, stimulator opdrachtgever ,- p.m. p. m. i. Uitbreiden Slaaphuis en outreachende activiteiten De overlast op straat, voor zover veroorzaakt door dak- en thuislozen, heeft voornamelijk betrekking op de onderlaag van de dak- en thuislozen, de zwervers. De afgelopen jaren bereiken ons signalen dat het aantal buitenslapers toeneemt en daarmee de kans op overlast voor de omgeving. Het Leger des Heils heeft lokaties in beeld waar zwervers verblijven. In samenspraak met het Leger des Heils worden 3 extra plaatsen gecreëerd in het Slaaphuis (het Slaaphuis in Dordrecht krijgt daarmee een capaciteit van 28 plaatsen) in combinatie met outreachende activiteiten (32 uur per week) gericht op de buitenslapers. De outreachende activiteiten hebben betrekking op het ter plekke bieden van basale hulp (koffie, thee, deken, e.d.) en waar mogelijk het in de opvang krijgen van de cliënt. Dit wordt ondersteund door het wijkmt Centrum. Invoering: 2004 Kosten gemeente: ,-- j. Overlastregistratie In de aanvullende afspraken met het Rijk over GSBII voor het verlengingsjaar 2004 hebben we afgesproken een registratie te voeren op het aantal overlastgevenden in de stad. Hierbij gaat het dan om personen die permanente overlast veroorzaken door bijvoorbeeld dakloosheid, psychische stoornis en/of drugs- of alcoholverslaving. Over de wijze waarop staat het volgende aangegeven: Het registreren van het aantal meldingen kan bij een gemeentelijk meldpunt of de politie worden uitgevoerd. De situatie in Dordrecht is dat overlast gerelateerd aan voornoemde groepen op verschillende punten binnenkomt, namelijk bij de politie, het netwerk Hulpverlening/Huisvesting, afdeling Vangnet en Advies van de GGD (vervuilingsgevallen), corporaties, en/of direct bij de bij de doelgroepen betrokken instellingen. De insteek was vooralsnog om de beoogde registratie bij het in ontwikkeling zijnde Regionaal Sociaal Meldpunt onder te brengen. Dit meldpunt is een initiatief vanuit de OGGZ. De bedoeling is dat binnen dit meldpunt verschillende andere meldpunten worden samengevoegd. Zo ontstaat een centraal punt waar zorgen op sociaal vlak kunnen worden gemeld, inclusief meldingen in relatie tot