M E M O. Aan : Commissie Samenleving Van : Eveline Tijmstra en Harry Rotgans. Datum : 20 oktober 2016 Onderwerp : Verwarde personen.

Transcriptie

1 M E M O Aan : Commissie Samenleving Van : Eveline Tijmstra en Harry Rotgans Datum : 20 oktober 2016 Onderwerp : Verwarde personen Inleiding Op 20 september jl. hebben wij u een presentatie laten geven over verwarde personen. Afspraak is, dat wij u een memo zouden doen toekomen over de ontwikkelingen/aandachtspunten binnen Purmerend omtrent verwarde personen. Met deze memo willen we u als eerste stap informeren over deze ontwikkelingen en aandachtspunten. Tot voor kort hanteerden we de term Kwetsbare Personen, echter met de term Verwarde Personen sluiten we aan op de landelijke term zoals die is geïntroduceerd door het aanjaagteam Overlast verwarde personen in de openbare ruimte. Of wel de Commissie Spies, die landelijke de aandacht voor problemen rondom deze groep mensen heeft versterkt.. Onder verwarde personen verstaan we in deze memo inwoners die bij de gemeente in beeld komen doordat ze overlast veroorzaken, een (acuut) gevaar kunnen vormen voor zichzelf of hun omgeving en een negatieve invloed kunnen hebben op het veiligheidsgevoel van omwonenden Ontwikkeling samenleving Extramuralisatie Door de bezuinigingen in de intramurale GGZ is het moeilijker mensen met psychiatrische problematiek geplaatst te krijgen in een GGZ-instelling. Daar komt bij, dat de doorlooptijd van behandelingen is ingekort. Hierdoor is er sprake van meer zichtbare psychiatrische problematiek in de samenleving. Rol politie in wijken Operationeel politiepersoneel komt regelmatig in contact met burgers met psychische en/of verslavingsproblemen die overlast en (gevoelens van) onveiligheid veroorzaken. Vanuit de wijken blijkt dat er in toenemende mate een beroep wordt gedaan op de capaciteit van de politie bij dit soort incidenten. De inzet van de politie vloeit voort uit haar verantwoordelijkheid voor het handhaven van de openbare orde. Bij een flink deel van deze incidenten signaleert de politie OGGz-problematiek, waarbij niet strafrechtelijk optreden het juiste instrument is, maar waarbij zorg bieden voor de hand ligt. Omdat dit vaak niet direct mogelijk is, wordt de burger met OGGz-problematiek dan in een cel geplaatst. Indien het alsnog mogelijk wordt deze persoon te plaatsen in een zorginstelling verzorgt de politie het vervoer. Hiervoor moet een andere oplossing elders worden gevonden.

2 Te weinig doorstroom door schaarste woonruimten Zowel voor de maatschappelijke opvang als voor beschermd wonen is er sprake van flinke wachtlijsten. Deze worden voornamelijk veroorzaakt, door het gebrek aan geschikte uitstroommogelijkheden in de vorm van één- tot tweekamerwoningen. Dit betekent dat mensen nu langer dak- en thuisloos zijn, langer in een thuissituatie zitten, die eigenlijk niet meer houdbaar is, of langer dan nodig is een plek bezetten in een GGZinstelling, in de maatschappelijke opvang of in beschermd wonen. Alleen om de doorstroom in deze instellingen weer op gang te brengen, blijken er op grond van landelijk onderzoek van de Federatie opvang en het landelijk platform GGZ ca. 90 van dit soort woningen nodig te zijn voor de regio Waterland. Commissie Dannenberg De signalen die in Purmerend al vanuit de wijkteams waren opgemerkt, zijn ook landelijk naar voren gekomen. De commissie Dannenberg stelt in het rapport Van beschermd wonen naar beschermd thuis dat een goede en veilige woonplek een belangrijke behoefte is van iedere burger en een voorwaarde voor maatschappelijke participatie. (Housing First). Daarbij komt dat zonder woning bepaalde begeleiding en zorg, zoals bv schuldhulpverlening niet geboden kan worden. Passende toewijzing Per 1 januari 2016 gelden nieuwe regels voor de toewijzing van sociale huurwoningen (huur max. 710,68 per maand). De regels zijn gesteld om te voorkomen dat huishoudens met een beperkt inkomen in een te dure woning terecht komen. Doel hiervan is de kosten voor huurtoeslag beperkt te houden en de woonlasten voor huishoudens met een laag inkomen betaalbaar te houden. In praktijk betekent dit dat er minder woningen beschikbaar zijn voor mensen met een laag inkomen.

3 Huidige zorglandschap Purmerend De huidige zorgstructuur ziet er in Purmerend als volgt uit: Bovenstaande afbeelding is schematisch weergave van de huidige zorgketens voor verwarde personen. De praktijk blijkt weerbarstiger. Zowel ten aanzien van dak- en thuislozen als van mensen met een indicatie beschermd wonen neemt de complexiteit van de casussen toe. Er is vaak sprake van multi problematiek, waarbij per casus de juiste zorg in stelling gebracht dient te worden. De huidige zorgketen is hier onvoldoende op ingericht. Momenteel zijn er weinig tot geen combinatievoorzieningen en met name voor mensen met multi problematiek is het daardoor niet altijd eenvoudig in de passende zorg te voorzien. De afgelopen jaren is aandacht besteed aan: Preventie en vroegsignalering: Afspraken met woningcorporaties hebben ervoor gezorgd dat mensen bij overlast of huurachterstand niet direct op straat komen te staan, maar dat de mensen geholpen worden de achterliggende problemen aan te pakken. Het tweede kans beleid biedt mensen, na huisuitzetting door overlast of huurachterstand nogmaals een woning aan, die wordt gehuurd via het AOP. Over een periode van ongeveer een jaar worden ze vervolgens begeleid, waarna de woning na het behalen van de gestelde doelen op eigen naam komt te staan. In de pilot Vroegsignalering is er structureel overleg om door de politie aangemelde casussen tussen politie, GGD, Brijder en Dijk & Duin te bespreken. Het gaat om casussen, waarbij de politie denkt, dat de burger niet gebaat is bij een strafrechtelijke maatregel. Een eerste tussentijdse monitor laat zien, dat bij ongeveer een derde van de doorverwezen casussen het gaat om mensen, die op dat moment nog niet bekend zijn bij zorgpartijen. Door de gekozen werkwijze komen deze mensen dus vroegtijdiger in beeld. Hierdoor zijn zij mogelijk geholpen met minder zorg en

4 begeleiding, dan wanneer zij in een later stadium in beeld komen. Ook moet dit bijdragen aan minder overlast in de openbare ruimte. Huisvesting: Particuliere verhuur, beheerd door welzijnsorganisatie Clup, biedt extra huisvesting aan kansrijke inwoners van Purmerend, die tijdelijke huisvesting nodig hebben. Zonder financiële inbreng van de gemeente is op deze manier extra woonruimte gecreëerd, aangezien de bewoners zelf huur betalen. Zorg en beheer: Uitbreiding inzet Meldpunt Overlast en Bemoeizorg zorgt ervoor dat de overlast in openbare ruimten op bepaalde plekken als de bibliotheek beheersbaar is geworden. De verruimde openingstijden van de inloop voor dak- en thuislozen en voor cliënten van Brijder Verslavingszorg naar 10 dagdelen per week biedt de mogelijkheid in contact te komen met deze mensen, ze te helpen bij het aanpakken van hun problemen en desgewenst het aanbieden van dagbesteding, zodat zij weer meer structuur in hun leven krijgen. In ieder geval hebben zij nu gedurende vijf dagen per week een plek om naar toe te gaan in plaats van op straat te moeten bivakkeren. Het Meldpunt Bijzondere Zorg is vangnet voor mensen die vanwege de complexiteit van hun problematiek niet geholpen kunnen worden door medewerkers van de GGD of hierdoor niet plaatsbaar zijn in een instelling voor maatschappelijke opvang. Gezamenlijk wordt de casus besproken en wordt passende zorg en begeleiding toegewezen. Waar voorheen de wachtlijst Beschermd Wonen werd beheerd door de RIBW, is deze sinds april 2016 onder regie van de Wmo consulenten. Naast het feit dat we hiermee voorkomen dat de RIBW zijn eigen vlees keurt zijn we in de rol van casemanager op deze manier in staat om snel en flexibel zorg en begeleiding in te schakelen en te sturen op kwaliteit. Aanpak zorg en huisvesting Momenteel werken we (o.a. samen met instellingen) aan: Huisvesting: Herindicering Beschermd Wonen De indicaties Beschermd Wonen, die per 1 januari 2015 vanuit de AWBZ onder de verantwoordelijkheid van gemeenten zijn gekomen, gelden tot Een analyse van deze indicaties geeft inzicht in de casuïstiek. Op basis hiervan wordt gekeken of mensen die nu in een Beschermd Wonen instelling verblijven, kunnen doorstromen naar een lichtere vorm van begeleiding/begeleid wonen, waardoor weer ruimte voor instroom ontstaat. Op dit moment zijn we bezig met de analyse. Flexibel omgaan met gemeentelijk vastgoed (POD) Een deel van gemeentelijk vastgoed wordt op dit moment beheerd door de HOD (huisoppas dienst), een landelijke organisatie. Veel liever zetten we de woningen in voor Purmerendse inwoners die tijdelijk huisvesting nodig hebben. Een tweetal panden zijn inmiddels aangewezen om ze voor dit doel in te zetten.

5 Uitbreiden huisvesting met nieuwe manieren van zorg De toenemende multi-problematiek vraagt een ander aanbod van zorg en begeleiding. Mede op verzoek van instellingen zijn we momenteel bezig de mogelijkheden en kosten in kaart te brengen om het pand aan de Zeevangstraat hiervoor in te zetten. Binnen dit pand kunnen cliënten onder gebracht worden die meerdere vormen van zorg nodig hebben. Daarnaast kan het gebruikt worden als diagnoseplek en wellicht als locatie voor dagbesteding. Afspraken met wooncorporaties in het kader van de nieuwe woonwet Hoe kunnen we de woningtoewijzingen zo uitvoeren dat de juiste mensen op de juiste plek terecht komen. Binnenkort is er een afspraak met alle woningcorporaties om dit onderwerp te bespreken. Domus Een domus is een voorziening bedacht door het Leger des Heils, die plek biedt aan dakloze overlast gevende personen met een zeer zware chronische verslaving. Het is een manier om ze van de straat te houden, 24 uurszorg, 365 dagen per jaar. Mensen worden er gestabiliseerd en de problemen worden beheersbaar gehouden. We zijn met de gemeente Zaanstad in gesprek om te haalbaarheid te onderzoeken om gezamenlijk een soort domus op te zetten. Realiseren van nieuwe (goedkopere)woningen Nieuwe woonruimte bevordert de doorstroom naar zelfstandig wonen. Het gaat dan om één tot twee kamerappartementen, max 450,- per maand, die flexibel en voor meerdere doelgroepen in te zetten zijn. Dit sluit aan bij de uitkomsten van de woondebatten en hier wordt aan gewerkt. Realiseren van alternatieve mogelijkheden van huisvesting Op creatieve manier zijn we aan het zoeken naar nieuwe huisvestingsmogelijkheden binnen de flexibiliteit van de huidige regelgeving. Zorg: Op- en afschalen Een stabiele woonsituatie met snelle en flexibele op- en afschaling van zorg en begeleiding maakt zelfstandig wonen voor een groot deel van deze doelgroep mogelijk. Door ontschotting van vormen van zorg en begeleiding en ontschotting van budgetten bieden van zorg en begeleiding die passen bij de situatie, in plaats van zorg en begeleiding bieden die passen binnen het vastgestelde potje. Intensivering samenwerking tussen instellingen en werkers in de wijk Uitstroom naar zelfstandig wonen heeft meer kans op succes als er een goede samenwerking en overdracht is tussen instellingen en werkers in de wijk. De werkers in de wijk hebben een waarnemende en signalerende rol en kunnen alert zijn op signalen van terugval.

6 Multiproblematiek: Pilot EPA Deze pilot is op initiatief van de zorgverzekeraar en zorginstellingen. Het is een opgave voor gemeenten, wooncorporaties, zorginstellingen en zorgverzekeraars om gezamenlijk voor verwarde mensen een omgeving te creëren waarin toezicht, begeleiding en behandeling worden gecombineerd om participatie in de maatschappij tot stand te brengen. Dit vereist een goede onderlinge samenwerking. Met deze pilot worden de EPA (ernstig psychiatrische aandoening) cliënten en hun zorg en begeleiding bij de betrokken aanbieders gecombineerd in kaart gebracht, waardoor beter en sneller kan worden samengewerkt en waar nodig de zorgen begeleiding soepeler kan worden op- en afgeschaald. Creëren van diagnoseplekken Als burgers met psychische en/of verslavingsproblemen acute overlast veroorzaken, worden ze door de politie tijdelijk in een cel opgenomen om een diagnose te kunnen stellen. Verwarde personen moeten niet opgevangen worden als criminelen, maar juist naar een plek waar ze tot rust kunnen komen, een tijdelijke opvang die daar geschikt voor is. Ook voor bewoners met multi-problematiek is een tijdelijke opvang gewenst. De juiste behandeling en begeleiding voor deze doelgroep is vaak moeilijk direct vast te stellen. Er is behoefte aan een plek waar rustig een diagnose gesteld kan worden. Ontschotten zorg (manier van indicatie stellen) Die zorg aanbieden die nodig is, onafhankelijk van de afspraken die gemaakt zijn met specifieke zorgaanbieders. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het bieden van beschermd wonen in instelling A en het afnemen van aanvullende zorg van aanbieder B. De cijfers zien er in Purmerend als volgt uit: Binnen Purmerend zijn er naar schatting 570 mensen met een ernstige psychische aandoening. Hiervan zijn ca. 90 mensen die met regelmaat forse incidenten of overlast veroorzaken. Maatschappelijke opvang biedt tijdelijk onderdak en begeleiding voor mensen die, om wat voor reden dan ook, geen dak boven hun hoofd hebben en die niet zelfstandig of met behulp van hun sociale netwerk in staat zijn te participeren in de samenleving. Budget 2016: ± ,- Aantal mensen in opvang: maximaal 83 personen. Recente wachtlijst aantallen: 18 mannen en 23 vrouwen, waarvan 19 vrouwen met kinderen (27). NB. De vrouwen met kinderen zijn niet dakloos, maar thuisloos. Beschermd wonen biedt onderdak en begeleiding aan personen die vanwege psychische problematiek niet zelfstandig kunnen wonen zonder directe nabijheid van 24 uur per dag toezicht en begeleiding. Budget 2016: ± ,- Aantal mensen in begeleiding: 85 personen zorg in natura en 9 personen middels PGB. Recente wachtlijst aantallen: 38 personen

7 Gemeente Purmerend heeft de verantwoordelijkheid voor Maatschappelijke Opvang en Beschermd Wonen voor de regio Waterland. Samenvattend: In het voorgaande hebben we aangegeven welke inzet er al gepleegd wordt om de passende huisvesting, zorg en begeleiding voor deze groep mensen te kunnen leveren. Daarnaast zijn de acties genoemd, die we op korte termijn willen uitvoeren. Daarmee hebben we de problemen nog niet structureel opgelost. De groei van de wachtlijsten en de veranderde zorgvraag (bv. Multiproblematiek) rondom verwarde personen hebben duidelijk in beeld gebracht, dat er twee problemen zijn, waar we mee aan de slag moeten: Huisvesting Als we daadwerkelijk willen werken vanuit het principe Housing First, moeten er in voldoende mate een- en tweekamerwoningen beschikbaar komen, gespikkeld door de stad. Daarmee moet worden bereikt, dat mensen na indicatie van dak- of thuisloosheid, psychische problematiek en/of psychosociale problematiek op korte termijn passende huisvesting kunnen krijgen. Zorgketen Er moet een oplossing komen voor de problemen, die worden gesignaleerd ten aanzien van het functioneren van de zorgketen. Het is van belang dat dit op basis van sluitende afspraken met zorgverleners (behandeling en begeleiding) en zorgverzekeraar wordt georganiseerd, zodat op elk moment voorzien kan worden in de dan voor de burger passende zorg en begeleiding.