Wij hopen u naar genoegen te hebben geadviseerd en zien uw reactie met belangstelling tegemoet.

Transcriptie

1 Cliëntenraad WWB / WSW / WIJ Aan het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Assen Noordersingel JW ASSEN Assen, 30 september 2010 Onderwerp: advies Meedoenbeleid Geacht College, In uw brief van 16 september 2010 heeft u de Cliëntenraad gevraagd een advies uit te brengen over de notities: 1. Resultaten onderzoek gebruik Meedoenpremies 2. Bouwen aan kansen om mee te doen, Meedoenbeleid nieuwe stijl De notities zijn behandeld in de vergadering van de Cliëntenraad van 15 september Voor de overwegingen die tot het advies hebben geleid, verwijzen wij u naar de bijgevoegde notitie. Deze notitie is mede tot stand gekomen in overleg met de Wmo-raad. De leden van de Wmo-raad hebben over dit onderwerp een eigen advies geformuleerd. In de vergadering van 28 september 2010 hebben zij hun advies vastgesteld. Dat advies komt overeen met dat van de Cliëntenraad, zij het dat de Wmo-raad een iets andere invalshoek heeft gekozen. Om deze reden is het advies van de Wmo-raad toegevoegd aan het advies van de Cliëntenraad. Op deze wijze krijgt u een genuanceerder beeld van de adviezen, echter met dezelfde uitkomst. Wij hopen u naar genoegen te hebben geadviseerd en zien uw reactie met belangstelling tegemoet. Met vriendelijke groet, Cliëntenraad WSW / WSW / WIJ M.L. Starkenburg Voorzitter A. T. Schlundt Bodien-Gorter Secretaris Bijlage: Adviesnotitie Cliëntenraad met betrekking tot Meedoenbeleid nieuwe stijl

2 ADVIES Cliëntenraad WWB/WSW/WIJ met betrekking tot de notities: 1. Resultaten onderzoek gebruik Meedoenpremies 2. Bouwen aan kansen om mee te doen, Meedoenbeleid nieuwe stijl Het College van Burgemeester en Wethouders van Assen heeft op 16 september 2010 de Cliëntenraad WWB/WSW/WIJ Assen (CRA) gevraagd een advies uit te brengen over bovengenoemde notities. De notities zijn behandeld in de vergadering van de CRA van 15 september Daarbij is de afspraak gemaakt dat de CRA op 1 oktober een advies zal uitbrengen in overleg met de WMO-Raad Assen. Zo mogelijk wordt een gezamenlijk advies gegeven. Het voorstel De notities hebben betrekking op het beleid zoals dat is vastgelegd in de verordening Meedoenpremies gemeente Assen, zoals deze laatstelijk gewijzigd is door de Raad op 14 januari Op grond van de verordening heeft een inwoner van Assen recht op een meedoenpremie indien: a. De inwoner een inkomen heeft dat niet hoger is dan 120% van de bijstandsnorm en/of een vermogen heeft dat niet hoger is dan het vrij te laten vermogen, als bedoeld in artikel 34 van de Wet werk en bijstand; b. 65 jaar of ouder is; c. Chronisch ziek/gehandicapt is en tussen de 18 en 21 jaar oud. De inwoner heeft recht op een meedoenpremie: Ad a, kinderen: 210 per jaar voor basisonderwijs en 2 e e.v. jaar voortgezet onderwijs; 520 voor ieder kind dat start in het voortgezet onderwijs. Ad b en c: een premie ter hoogte van de langdurigheidstoeslag. Het voorstel van het College is om de premies in deze vorm af te schaffen. De voorzieningen en regelingen voor kinderen worden gebundeld in een budget per kind en in natura verstrekt. De ombouw in natura zal ook voor de jeugdvakantieweken gelden. De meedoenpremie voor ouderen wordt in 2011 afgebouwd. In plaats daarvan wil de gemeente een ruim aanbod aan activiteiten verstrekken via de Stichting Welzo. De meedoenpremie chronisch zieken en gehandicapten tot 21 jaar af te schaffen door een afbouwregeling in In de brief van 16 september wordt 20 september 2010 als datum genoemd waarop het advies wordt uitgebracht. De voorzitter van de CRA heeft in overleg met de vertegenwoordigster van het College, mw. J. Chung, en in overeenstemming met het adviestraject van de WMO-Raad, de afspraak gemaakt dat de datum 1 oktober wordt.

3 Het College stelt voor om de toegankelijkheid van de regelingen verder te verbeteren. In paragraaf 5 wordt ingegaan op de financiële gevolgen. De premie voor chronisch zieken/gehandicapten tot 22 jaar en ouderen wordt afgeschaft. Hiervoor komt geen nieuwe premie. De premie voor vakantie kinderweken wordt omgezet in een natura voorziening. De premie voor de basisschoolleerling wordt verlaagd van 510,-- tot 300,--. De premie voor de leerling vanaf het tweede schooljaar wordt verhoogd van 205,-- naar 300,--. De internetvergoeding van 200,-- wordt afgeschaft. Afschaffen meedoenpremie ouderen en chronisch zieken De meedoenpremie voor chronisch zieken en ouderen is in 2007 ingevoerd om mensen met een laag inkomen te ondersteunen omdat zij geen recht hebben op de langdurigheidstoeslag (zie bijlage 1). Dat is ook de reden dat de meedoenpremie ter hoogte van de langdurigheidstoeslag is vastgesteld. Het meedoen had betrekking op het kunnen voorzien in de dagelijkse levensbehoeften omdat deze groep mensen hogere uitgaven vanwege ziekte en/of ouderdom heeft. Op blz. 8 onder 1 resultaten enquête staat dat de premie weinig door mensen wordt gebruikt voor meedoen zoals sport of uitstapjes. Op blz. 10 wordt daaraan de conclusie verbonden: dat deze meedoenpremie niet wordt besteed aan het door de raad vastgestelde doel. De premie wordt gezien als een welkome aanvulling op het inkomen. De premie is verworden tot inkomen en daarvoor is de premie niet bedoeld. Die conclusie is naar de mening van de CRA niet in overeenstemming met het door de Raad vastgestelde beleid. De resultaten van het onderzoek kunnen wat betreft dit onderwerp om die reden niet als uitgangspunt dienen voor het beleid als geformuleerd in de notitie Bouwen. Op blz. 5 van de notitie Bouwen wordt gesteld dat de rijksoverheid voor 20% bijdraagt aan het inkomen van een alleenstaande ouder, chronisch zieke of oudere. Die conclusie wordt niet onderbouwd in de notitie Resultaten onderzoek gebruik meedoenpremies. En al zou dit zo zijn, dan zegt dit niets over de financiële situatie van deze groep belanghebbenden. Bovendien zijn de mogelijkheden voor de aftrek van de ziektekosten beperkt. De beperking wordt slechts ten dele gecompenseerd door de WTCG (Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten). Bij realisering van het nu voorgestelde beleid behandelt de gemeente de groep minima met een inkomen tot 120 % van het sociaal minimum verschillend. De mensen van 22 jaar t/m 65 jaar hebben recht op de langdurigheidstoeslag, de minima buiten deze groep hebben geen recht op een toeslag ter hoogte van de langdurigheidstoeslag. Deze laatste groep verkeert in een vergelijkbare inkomenspositie als de groep van 23 jaar t/m 65 jaar. Een onderbouwing hiervan wordt niet gegeven. In bijlage 3 van het resultaten onderzoek wordt een vergelijking gemaakt van het inkomen en rijkstoeslagen en gemeentelijk toeslagen. Het overzicht is bedoeld om inzicht te geven in waar mensen in verschillende posities recht op hebben in financiële zin. Op blz. 7 van de nota Bouwen wordt aan het overzicht de conclusie verbonden dat de gemeente de

4 tegemoetkomingen van het Rijk voldoende vindt als aanvulling op het inkomen. Hieruit blijkt echter niet wat de gevolgen zijn voor het besteedbare inkomen van de notitie Bouwen ten opzichte van het huidige beleid. Om dat inzicht te verkrijgen, is het noodzakelijk om een goede vergelijking te maken van het besteedbare inkomen voor en na invoering van het beleid voor de verschillende huishoudens. Meedoen voor kinderen in de vorm van natura voorzieningen 1. Uit het onderzoek blijkt dat de meedoenpremies voor kinderen voor 100% worden gebruikt voor het doel waarvoor ze worden gegeven. In 84% van de gevallen zou de activiteit zonder de premie niet hebben plaatsgevonden. De jeugdvakantieweken zijn een succes. Met name jonge kinderen kunnen nu met hun ouders op vakantie. In het verleden was juist voor deze categorie de drempel bij de ouders groot om het kind een week aan een vakantiekamp te laten deelnemen. Echter, ook voor deze premies is het College van mening dat deze in natura verstrekt moeten worden. Het bevreemdt de CRA dat dit succesvolle beleid desondanks gewijzigd moet worden. 2. De meedoenpremies voor kinderen en de vakantieweken zullen in natura worden aangeboden. Reden hiervoor is de veronderstelling dat het gebruik wordt gestimuleerd en het geld wordt uitgegeven aan het doel c.q. de effectiviteit wordt vergroot. De CRA acht dat om de volgende redenen niet aannemelijk: a. Bij het vorige beleid van de gemeente, de reductieregeling, konden mensen kosten voor sport en culturele activiteiten tot 200,-- declareren. Men had nog zelf de keuze waar dat geld aan besteed werd. Het nadeel was dat slechts 40% van de mensen gebruikmaakte van die regeling. Het huidige beleid geeft de cliënt een grote mate van keuzevrijheid. Het is aan de aanbieders van sport en cultuur om een zodanige vraag te creëren dat ook de minima daarvan gebruik willen maken. b. Bij de natura variant uit het voorstel bepalen de maatschappelijke organisaties zoals Welzo en Humanitas het aanbod waaruit de deelnemers kunnen kiezen. Naar de mening van de CRA bevordert dit de stigmatisering als bijstandsgerechtigde. Het wordt zo zichtbaar dat je van die voorziening gebruik maakt omdat je bijstand hebt. Met name voor kinderen is dit een extra drempel. Zij identificeren zich sterk met de groep en zullen de herkenbaarheid als een extra drempel ervaren. c. Het geld dat nu wordt bespaard door een andere wijze van verstrekken, ,--, komt niet ten goede aan de organisaties die voor het aanbod moeten zorgen. In feite ontstaat daarmee de situatie van voor Ook toen werd door die organisaties al een aanbod verzorgd, maar dat leidde niet tot meedoen van de doelgroep.

5 d. Verder is de invulling van de natura voorzieningen niet aangegeven. Dat zal door zogenaamde uitvoeringsplannen moeten gebeuren. Echter, de kaders en de financiën ontbreken daarvoor. Verbeteren toegankelijkheid regelingen In de evaluatie van het Meedoenbeleid in 2009 is het beleid succesvol genoemd. Een van de speerpunten van het beleid was het tegengaan van het niet-gebruik en het bevorderen van het gebruik. Illustratief voor dat succes is het gebruik van de meedoenpremies voor ouderen en chronisch zieken van 445 in 2007 tot 1939 in 2009 (zie onderzoek, blz. 6). De gemeente wil zich toeleggen op klantvriendelijkheid door een betere wijze van toekenning en betere begeleiding van de aanvragers. De gemeente wil dat bereiken door een vorm van dienstverlening vanuit Werkplein Baanzicht en het WMO-loket. De vorm is de CRA niet duidelijk geworden. Het verder ontwikkelen van een formulierenbrigade. Tot op heden is de CRA niet bekend met de formulierenbrigade, wat zij doet en wat de resultaten zijn tot nu toe. Bijvoorbeeld de wijze van dienstverlening, de toegankelijkheid, de aard van de vragen van cliënten, hoeveel cliënten etc. Graag meer informatie daarover. Daarnaast wenst de gemeente aan te sluiten bij vier reeds bestaande, vrijwillige organisaties (UBA, Humanitas, Budget Support en de Voedselbank). De CRA ondersteunt de gemeente in dat streven. Deze organisaties voorzien nu al in een grote behoefte aan ondersteuning. Bijvoorbeeld, de Stichting UBA heeft per jaar ongeveer 1500 klantcontacten. Afstemming tussen die organisaties en de formulierenbrigade is noodzakelijk om overlapping te voorkomen. Van belang is dat burgers in Assen de mogelijkheid hebben om hulp en informatie te krijgen van een onafhankelijke instantie. Op advies van UBA en CRA is een aantal verbeteringen genoemd. De CRA wil daaraan toevoegen het beleid voor het verlenen van een voorschot op de bijstandsuitkering. Het duurt nog altijd 4 weken voordat een uitkering wordt toegekend. Het komt voor dat mensen langer dan 4 weken zonder inkomen zijn. De informatie over het voorschot is onvoldoende. Bij de aanvraag dient ook de mogelijkheid van het voorschot te worden genoemd. De gemeente is verplicht om een voorschot te verlenen van 90% van de bijstandsnorm. Juist in de periode van de aanvraag is het risico op schulden groot. Het tijdig verlenen van het voorschot kan dat voorkomen. Verder wordt in de kanttekening aandacht besteed aan het sociaal raadsliedenwerk. Voor het grootste deel komt hun werk overeen met het werk van UBA. Wellicht kan het werk van UBA iets worden uitgebreid door ook aandacht te besteden aan zaken als consumentenrecht, huurrecht en familiezaken. Financiële gevolgen De verlaging van de meedoenpremie voor brugklassers van 500,-- naar 300,--. Onder andere wordt de afschaffing van het lesgeld genoemd. In 2007 was er een tegemoetkoming in het lesgeld voor de minima. Voor deze groep was de tegemoetkoming kostendekkend. Dit argument is dus hier niet van toepassing. Als reden in de nota Meedoen

6 Mogelijk Maken staat dat deze premie bedoeld is voor aanschaf van schoolbenodigdheden, boekentas en fiets. Ook in 2011 en daarna zullen deze uitgaven noodzakelijk zijn. Naar de mening van de Cliëntenraad is deze premie nog steeds nodig voor de genoemde uitgaven voor brugklassers. Het afschaffen van de internetvergoeding. Thans bedraagt deze vergoeding 200,-- per jaar voor een kind vanaf het voortgezet onderwijs. Deze tegemoetkoming wordt afgeschaft. De meedoenpremie voor het voortgezet onderwijs wordt verhoogd van 200,-- naar 300,-- Gelet op de kosten voor internet is die omzetting te billijken. De premie zal worden verstrekt als een natura voorziening. De vorm waarin dit gebeurt is niet bekend. Indien de gemeente een provider aanbiedt dan zijn de klanten van de ISD gedwongen hun abonnement om te zetten. Het is de vraag of dat mogelijk is en recht doet aan de zo gewenste klantvriendelijkheid. Ook beperkt het de keuzevrijheid van de klant. Conclusies De nota Bouwen geeft geen inzicht in de gevolgen voor de minima van 65 jaar en ouder en jongere zieken van de beleidswijziging en waarom voor hen geen nadere voorziening nodig is. Het beleid leidt tot een tweedeling van de minima. Het doel is om het gebruik te stimuleren en het vergroten van de effectiviteit. De CRA is van mening dat de nu voorgestane wijze van verstrekking het niet-gebruik sterk zal bevorderen en dat wellicht nog minder gebruik van de voorziening zal worden gemaakt dan voor invoering van het Meedoenbeleid. Het doel zal dus niet gehaald worden. Het beleid hinkt op twee gedachten, namelijk de financiële ondersteuning (zie inleiding Resultaten onderzoek ) en het bevorderen van het meedoen. In principe kiest de gemeente nu voor de verdeling: enerzijds, de inkomensvoorziening behoort tot het Rijk en anderzijds, het meedoen is een taak van de gemeente. Maar dat blijkt niet duidelijk uit het voorstel. Het huidige beleid is begin 2010 vastgesteld na een evaluatie. Na nog geen jaar besluit het College het beleid ingrijpend te veranderen. Uiteraard hebben de gekozen vertegenwoordigers het recht het beleid te wijzigen. Maar dat neemt niet weg dat de gemeente een consistent beleid moet voeren. De conclusie van de CRA is dat de gemeente een bezuiniging doorvoert ten koste van de minima. Dat blijkt uit het feit dat de gelden niet ten goede komen aan het meedoenbeleid. Dat de gemeente moet bezuinigen is aannemelijk, gelet op de grote bezuinigingsoperatie van het Rijk. De CRA heeft geen inzicht in de keuzes en de motieven voor die keuzes voor de bezuinigingen. Om tot een afgewogen advies aan uw College te kunnen komen is dit inzicht nodig.

7 ADVIES De notitie Resultaten onderzoek gebruik Meedoenpremies De gegeven onderbouwing in de notitie Resultaten onderzoek meedoenpremies is voor wat betreft de ouderen en chronisch zieken tot 21 jaar niet in overeenstemming met het Meedoenbeleid zoals dat in 2007 is geformuleerd en is beschreven in artikel 35, lid 3 en 4 van de WWB. Volgens de Memorie van toelichting is de mogelijkheid van categoriale bijstand opgenomen omdat: voor personen van 65 jaar of ouder, waar het kosten betreft die voor deze categorie, gezien de bijzondere omstandigheden waarin die zich bevindt, leiden tot bepaalde noodzakelijke kosten van het bestaan waarin de algemene bijstand niet voorziet en die de aanwezige draagkracht te boven gaan; en voor personen van 18 jaar of ouder doch jonger dan 65 jaar ten behoeve van de kosten van een chronische ziekte of handicap. Voor de omzetting van de meedoenpremie voor kinderen in een natura voorziening is in de notitie Resultaten geen rechtvaardiging te vinden. Met de WMO-Raad zijn wij van mening dat de enquête niet representatief is voor de groep gebruikers van bijna Daarmee ontbreekt een draagkrachtige motivering voor het beleid zoals dat is verwoord in de notitie Bouwen. De notitie Bouwen aan kansen om mee te doen Op grond van deze notitie komt de Cliëntenraad tot een negatief advies over het voorstel tot wijziging van het meedoenbeleid, zoals beschreven in de nota Bouwen aan kansen om mee te doen, meedoenbeleid nieuwe stijl , omdat het huidige beleid voldoet aan de verwachtingen en het de cliënt keuzevrijheid biedt. De Cliëntenraad acht het niet aannemelijk dat de maatregelen genoemd in de notitie Bouwen zullen leiden tot vergroting van de effectiviteit in de zin van meedoen aan sport of culturele activiteiten. Indien in het kader van de bezuinigingen nog voorstellen worden voorbereid met betrekking tot het sociale beleid, wordt geadviseerd dit voorstel daarbij te betrekken. Op die wijze is een goede belangenafweging te maken en kunnen verantwoorde keuzes worden gemaakt. Geadviseerd wordt om de gevolgen voor het besteedbare inkomen voor de verschillende huishoudens voor en na invoering van die voorstellen in kaart te brengen. Het versterken van de organisaties die betrokken zijn bij de ondersteuning ondersteunen wij. De formulierenbrigade is naar vorm en inhoud nog onduidelijk. Graag een apart voorstel over dit onderwerp. De financiële gevolgen Meedoenpremie voor brugklassers verlagen. De kosten voor de eerste aanschaf voor schoolbenodigdheden, schooltas en fiets zijn niet minder geworden. Wil de gemeente juist deze doelgroep stimuleren dan is verlaging van deze premie geen goed middel.

8 Het schrappen van de internetvergoeding met gelijktijdige verhoging van de premie voor voortgezet onderwijs is te rechtvaardigen. Echter, de vorm waarin de natura voorziening wordt verstrekt, is onbekend. Alvorens op dit punt een advies te geven wil de CRA hierin meer inzicht hebben. Assen, 30 september 2010 Cliëntenraad WWB/WSW/WIJ Assen Voorzitter, Secretaris, M.L. Starkenburg A.T. Schlundt Bodien-Gorter

9 Bijlage 1 Uit de Nota Meedoen Mogelijk Maken, blz De Zorg en Participatie klant De doelgroep 65+ ers en chronisch zieken en gehandicapten met een inkomen gelijk aan bijstandsniveau of de (kale) AOW-norm heeft een bestedingsniveau vergelijkbaar met de bijstandsklant. Voor bijzonder noodzakelijke kosten kan gebruik gemaakt worden van belastingmaatregelen, zoals de TBU en de belastingteruggave. Voor de kosten die hier niet onder vallen, maar die wel noodzakelijk zijn kan deze groep gebruik maken van de individuele bijzondere bijstand (maatwerk). Aandachtspunt hierbij is dat mensen uit deze doelgroep ook daadwerkelijk gebruik maken van de mogelijkheden die er zijn. Hierbij krijgt het WMO-loket een belangrijke rol. In hoofdstuk 6 worden voorstellen gedaan om deze groep zo goed mogelijk te benaderen. Omdat op deze manier in de bijzondere noodzakelijke uitgaven vanwege ouderdom, ziekte of handicap wordt voorzien, is categoriale bijzondere bijstand voor deze groep niet nodig. Wel is het zo dat ook deze groep bij langdurig verblijf op een minimum bestedingsniveau weinig financiële speelruimte heeft om mee te blijven doen. De omstandigheden voor deze groep zijn vergelijkbaar met de WWB-klanten die recht hebben op de langdurigheidstoeslag. De doelgroep 65+, chronisch ziek en gehandicapt wordt in de wet echter uitgesloten van het recht op de langdurigheidstoeslag. Om het mogelijk te maken dat mensen uit de doelgroep 65+, chronisch zieken en gehandicapten mee blijven doen is het voorstel deze groep een meedoenpremie te verstrekken gelijk aan de hoogte van de langdurigheidstoeslag ( 336,- voor een alleenstaande en 478,- voor gehuwden/samenwonenden).