RESULTATEN ONDERZOEK GEBRUIK MEEDOENPREMIES door kinderen, chronisch zieken, gehandicapten

Transcriptie

1 RESULTATEN ONDERZOEK GEBRUIK MEEDOENPREMIES door kinderen, chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Assen, September 2010

2 Samenvatting Voor u ligt de notitie met resultaten uit het onderzoek naar het effectief gebruik van de meedoenpremies voor en door kinderen, chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. De conclusies uit dit onderzoek bevestigen de gemeente in het streven om, met de sociale en welzijnsuitvoeringsorganisaties, stichtingen en vrijwilligersorganisaties, te zorgen dat zoveel mogelijk mensen meedoen aan de maatschappij. De nota geeft in hoofdlijnen inzicht in de wijze waarop de gemeente Assen haar meedoenbeleid nu heeft vormgegeven. In deze notitie worden een aantal conclusies gegeven over de vraag of de gebruikers de Meedoenpremies effectief besteden. De belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn: De premie voor chronische zieken, gehandicapten en ouderen is een inkomensondersteunende maatregel. Het gebruik van deze meedoenpremie heeft geen directe stimulerende werking op de participatie van deze doelgroep. Sociale uitsluiting van kinderen heeft ten eerste niet alleen te maken met de financiële toegankelijkheid tot sport- en cultuuraanbod, maar ook met meer onderwijs- en sociale aspecten. Bijvoorbeeld sociale contacten met andere kinderen in algemene zin en het aanschaffen van een fiets en schoolspullen. Toegankelijkheid is in zijn algemeenheid positief beoordeeld. Alle respondenten van de Meedoenpremie kinderen waren van de regeling op de hoogte. Het valt op dat de meedoenpremie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen niet altijd bekend is bij de ontvanger van de premie. De reden hiervoor is, dat de gebruiker niet zelf de premie aanvraagt, maar een familielid. Samenwerking van partijen en oprichten van een formulierenbrigade heeft een impuls nodig. 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding..4 2 Landelijke kaders versus lokaal beleid Evaluatie 2009 en politieke keuzes 5 4 Gebruikers en gebruik meedoenpremies 6 5 Onderzoek naar effectiviteit gebruik van meedoenpremies Resultaten telefonische enquête.7 7 Toegankelijkheid premies..8 8 Conclusies..9 Bijlagen Bijlage 1 Bijlage 2 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Omschrijving van de regelingen vanuit het Meedoenbeleid. Brondocumenten meedoenbeleid (nota, evaluatie, raadsbesluit) Overzicht inkomen alleenstaande ouder met kind Overzicht inkomen alleenstaande 65 jaar en ouder en chronisch ziek Resultaten telefonische enquête De sociale stadsgids gemeente Assen en de folder Waar heb ik recht op treft u aan als bijlage bij de notitie, maar is niet opgenomen in dit document. 3

4 1 Inleiding In het voorjaar van 2009 is door de Intergemeentelijke Sociale Dienst (ISD) een kwantitatieve evaluatie uitgevoerd naar het gebruik van het meedoenbeleid. De belangrijkste regelingen zoals de bijzondere bijstand, collectieve ziektekostenverzekering, meedoenpremies, langdurigheidstoeslag en jeugdvakantieweken zijn geëvalueerd. In deze trits aan regelingen zijn de meedoenpremies en jeugdvakantieweken gericht op de sociale participatie. De andere regelingen richten zich op inkomensondersteunende voorzieningen. Medio oktober 2009 heeft de raad besloten het Asser meedoenbeleid voort te zetten tot Het meedoenbeleid van de gemeente Assen concentreert zich op inkomensondersteunende maatregelen, op activering en op de toeleiding naar betaalde arbeid. Het meedoenbeleid is namelijk bedoeld om mensen met een laag inkomen in Assen te ondersteunen. Het college wil dat iedereen meedoet in de stad. De rol van de gemeente is om ervoor te zorgen dat ook de drempels om mee te doen worden verlaagd voor mensen met een laag inkomen. Enerzijds hebben wij het over armoedebestrijding en anderzijds om het ondersteunen van minima om de sociale uitsluiting van de minima tegen te gaan. Het is de bedoeling dat de zelfstandigheid, zelfredzaamheid en participatie van minima wordt bevorderd. Het beleid is in 2009 dus succesvol beoordeeld, uitgebreid en gecontinueerd tot en met Waarom tot en met 2010? De raad heeft de wens uitgesproken het effectief gebruik van de meedoenpremies te toetsen bij de gebruikers en deze bevindingen mee te nemen voor de bestuursperiode van 2010 tot en met De gemeente Assen vraagt zich dus af of het huidige meedoenbeleid een positief of negatief effect heeft op de gebruikers voor wat betreft hun zelfredzaamheid, zelfstandigheid en participatie. In het onderzoek hebben wij ons op verzoek van de raad gericht op de effectiviteit van het gebruik van meedoenpremies gericht op kinderen, chronisch zieken en gehandicapten en ouderen. Het College heeft met de startnotitie Evaluatie Meedoenbeleid 2010 Assen de kaders gegeven voor een onderzoek. Het doel is te onderzoeken of het Meedoenbeleid bijdraagt aan de maatschappelijke participatie van inwoners met een laag inkomen. De bevindingen uit dit onderzoek worden als input gebruikt om het beleid in de periode 2011 tot en met 2014 te verbeteren. 4

5 2 Landelijk kader versus lokaal beleid Het algemene inkomensbeleid is voorbehouden aan het Rijk. Daartoe stelt het jaarlijks de hoogte van het sociaal minimum (de uitkeringen) vast. De kaders zijn hiervoor vastgelegd in de Wet Werk en Bijstand (WWB). Het kan gebeuren dat het sociaal minimum voor een inwoner niet genoeg is om bepaalde noodzakelijk uitgaven te betalen. De rijksregelingen zoals heffingskortingen, huurtoeslag, zorgtoeslag en Wet tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten (WTOS) zijn bedoeld om het inkomen voor bepaalde kosten aan te vullen. Een overzicht van de opbouw van een uitkering inclusief toeslagen treft u aan in de bijlagen 3 en 4. Aanvullend op de uitkering worden van rijkswege ook aanvullende instrumenten ingezet, zoals de bijzondere bijstand en de langdurigheidstoeslag. Deze regelingen voert de gemeente voor het Rijk uit. Naast de rijksregelingen kent de gemeente Assen verschillende lokale regelingen die bedoeld zijn om mensen met een laag inkomen te ondersteunen: Collectieve ziektekostenverzekering Witgoedregeling Pc-regeling Vergoeding voor peuterspeelzaalwerk Meedoenpremies voor kinderen, chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Jeugdvakantieweken Voor een totaal overzicht van regelingen vanuit het meedoenbeleid verwijzen wij naar bijlage 1. In bijlage 3 en 4 treft u een financieel overzicht aan van uitkeringen, toeslagen en lokale regelingen. 3 Evaluatie 2009 en politieke keuzes De ISD heeft in 2009 voor de samenwerkende gemeenten Aa en Hunze, Assen en Tynaarlo het gebruik van de regelingen geëvalueerd. Uit de evaluatie blijkt dat de invoering van de nota Meedoen succesvol is. Dit komt doordat het gebruik van met name de meedoenpremies voor kinderen, chronisch zieken, gehandicapten en ouderen is toegenomen. Daarnaast heeft de ISD de drempel voor de aanvraag succesvol verlaagd door het aantal bewijsstukken te verlagen naar twee. Ten slotte heeft de ISD door middel van bestandskoppeling met bijvoorbeeld het RMC en de belastingsdienst beter zicht op de potentiële aanvragers van de premies. De Raad heeft naar aanleiding van de evaluatie positief besloten op de aanbevelingen om het Meedoenbeleid uit te breiden 2009 en De vastgestelde maatregelen zijn: alle regelingen vanuit het Meedoenbeleid beschikbaar stellen voor de inwoners met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm 1 ; de toekenningscriteria voor de langdurigheidstoeslag zijn verruimd; een nieuwe regeling voor bijzondere bijstand voor duurzame gebruiksgoederen invoeren op 1 november 2009; de regeling voor collectieve ziektekostenverzekering uitbreiden; een nieuwe regeling invoeren om de ouderbijdrage voor peuterspeelzaalwerk te vergoeden; een vermogenstoets invoeren op de meedoenpremies; verkennen hoe de premie in natura kan worden verstrekt. De brondocumenten van dit besluit treft u aan in bijlage 2. 1 Deze maatregel geldt niet voor kwijtschelding, omdat de wet een inkomensgrens van 100% aanhoudt. 5

6 4 Gebruikers en gebruik meedoenpremie Het Meedoenbeleid is er op gericht om alle inwoners, ongeacht hun financiële situatie, in de gelegenheid te stellen om maatschappelijk te participeren. Hierbij kan gedacht worden aan een contributie voor een ouderensoos, lidmaatschap van een voetbalvereniging voor een kind, de eigen bijdrage voor een georganiseerde reis voor chronisch zieken en/ of gehandicapten, etc. Met het beleid is dan ook een bodem gelegd in de mogelijkheden voor mensen met een lager inkomen om maatschappelijk te participeren. Deze bodem is verwoord in het Meedoenbeleid. We hebben ons in deze evaluatie beperkt tot de beantwoording van de vraag van de raad wat is het effect van het gebruik van de meedoenpremies. Dit betekent dat wij de volgende gebruikersgroepen in het onderzoek hebben meegenomen: kinderen chronisch zieken en gehandicapten ouderen Gebruik 2007, 2008 en 2009 De jaarrekeningen van de ISD en de gemeente Assen zijn gebruikt om inzicht te krijgen in het aantal verstrekkingen Meedoenpremie. Het gebruik in de genoemde jaren is als volgt: Regelingen Subregelingen Aantal Aantal Aantal Meedoen Kinderen Schoolgaande kinderen (primair- en voortgezet onderwijs vanaf de 2 e klas) Brugklassers PC Internet n.v.t Jeugdvakantieweken n.v.t Totaal Meedoen chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Met ingang van 1 januari 2010 zijn alle regelingen, met uitzondering van de kwijtscheldingsregeling, beschikbaar voor mensen met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum. Verdeling gebruik onder de 120% sociaal minimum Uit een analyse van de ISD blijkt dat 90 % van de gebruikers van de regelingen een inkomen tot 100% van de bijstandsnorm heeft in Dit betekent dat 10% van de gebruikers een inkomen tussen de 100 % en 120% van de bijstandsnorm heeft. Opvallend is dat 1% van de gebruikers een inkomen tussen de 115% en de 120% van de bijstandsnorm heeft. Feiten en cijfers Gebruik regelingen naar opbouw inkomen * Inkomensgrenzen % tot 100% van de bijstandsnorm % van de bijstandsnorm % van de bijstandsnorm % van de bijstandsnorm % van de bijstandsnorm 100 Is het gemiddelde voor alle regelingen 2 De toename van het aantal schoolgaande kinderen in 2008 heeft met name te maken met de gegevenskoppeling tussen de leerplichtbestanden en de bestanden bij de ISD. Hierdoor heeft de ISD een groot deel van de rechthebbenden rechtstreeks kunnen benaderen. 6

7 5 Onderzoek naar effectief gebruik van de meedoenpremies Het kan bij de effectiviteit van de regelingen ten eerste gaan om de vraag of de bijdrage doelmatig is besteed. Dit wordt bij de bijzondere bijstand, de collectieve ziektekostenverzekering, langdurigheidstoeslag, witgoedregeling, pc-regeling en de vergoeding voor peuterspeelzaalwerk van tevoren beoordeeld. De ISD stelt immers de bijdragen vast en kent deze toe na de individuele toets. Bij de meedoenpremies ligt dit anders. De premie is een geldelijke bijdrage, waarbij de wijze van besteding niet wordt gecontroleerd. Na invoering van de meedoenpremies hebben wij ons met name gericht op het bereiken van de potentiële gebruikers. Het bereik en de toegankelijkheid van de regeling had in de periode de prioriteit. Het onderzoek is beschreven aan de hand van de volgende vragen: Waaraan besteden de inwoners met een laag inkomen de ontvangen Meedoenpremie? Nemen inwoners meer deel aan activiteiten, nadat zij een premie hebben ontvangen? Hoe verhouden de Meedoenpremies zich ten opzichte van andere landelijke, provinciale of lokale regelingen, waarvan zij gebruik maken? Dit overzicht treft u aan bijlage 3 en 4. Kunnen inwoners gemakkelijk van de Meedoenpremies gebruik maken? De belangrijkste input voor deze evaluatie is door de Intergemeentelijke Sociale Dienst Aa en Hunze, Assen en Tynaarlo (ISD) verstrekt. Ten eerste heeft de ISD een telefonische enquête uitgevoerd (zie bijlage 5). Ten tweede zijn alle landelijke en lokale regelingen geïnventariseerd. Ten slotte is er gebruik gemaakt van verschillende documenten van de ISD, zoals de evaluatie 2009 en de jaarrekening Resultaten telefonische enquete Om inzicht te krijgen in het effectief gebruik van de meedoenpremies is door de ISD een telefonische enquête gehouden onder de gebruikers. In bijlage 5 treft u het verslag van de telefonische enquête aan. Welke regelingen zijn geënquêteerd? 1. meedoenpremie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen 2. meedoenpremie schoolgaande kinderen 3. Asser jeugdvakantieweken 4. daarnaast is de toegankelijkheid van de regelingen geënquêteerd. 1. Resultaten enquête gebruik meedoenpremie door chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Uit de telefonische enquête blijkt dat: meer dan de helft van de respondenten de premie gebruikt voor noodzakelijke bestaanskosten of het aflossen van schulden. de premie nog niet is besteed. weinig mensen de premie daadwerkelijk gebruikt voor meedoen, zoals sport of uitstapjes. men zichzelf regelmatig te oud vindt voor sport en culturele activiteiten. verzorgingstehuizen ook activiteiten organiseren. de premie wordt gezien als een extra zakcentje voor dagelijkse uitgaven. deze doelgroep de premie niet graag wil missen. 2. Resultaten enquête gebruik meedoenpremie door kinderen Uit de telefonische enquête blijkt dat: ouders de premie met name besteden aan sport en culturele activiteiten. de premie opvallend veel wordt besteed aan schoolspullen en schoolgeld. de premie ook veel wordt besteed aan overige zaken, zoals een fiets of een vakantie. 7

8 84% van de ondervraagde ouders heeft aangegeven dat de activiteit van hun kind(eren) niet had plaatsgevonden indien zij de premie niet hadden ontvangen. Zonder de premie kon de ouder de besteding moeilijk realiseren of in veel mindere mate. Resultaten enquête gebruik jeugdvakantieweken Uit de telefonische enquête blijkt dat: Ouders zijn zeer te spreken over de mogelijkheid om met het gezin op vakantie te gaan. Voor jongere kinderen vormt het op vakantie gaan zonder ouders volgens hen regelmatig een belemmering. Alle ondervraagde ouders zijn van mening dat de vakantie niet doorgegaan zou zijn zonder de vergoeding, omdat de ouders simpelweg het budget er niet voor hebben. In bijlage 5 treft u de resultaten van de telefonische enquête meedoenbeleid aan. 7 Toegankelijkheid premies Op verschillende manieren is de laatste jaren aandacht besteed aan de toegankelijkheid van de aanvraag van de premies. De volgende zaken komen hier aan de orde: Bekendheid premie Aanvraagprocedure premie Bekendheid In de afgelopen jaren zijn er verschillende voorlichtingsmaterialen ontwikkeld, waarin de inwoners met een laag inkomen een overzicht kunnen vinden van lokale en landelijke regelingen waar zij recht op hebben. Voor burgers en intermediairen hebben wij de gemeentelijke sociale stadsgids ontwikkeld. In deze gids kan de burger en intermediair over de mogelijkheden van gebruik van landelijke en lokale regelingen lezen. In de folder van de ISD Waar heb ik recht op? is een aanvraagformulier bijgevoegd die een inwoner met een laag inkomen samen met twee bewijsstukken kan inleveren om zo alle regelingen vanuit het Meedoenbeleid aan te vragen. Dit aanvraagformulier is ook digitaal beschikbaar. Op deze manier is de administratieve last van de inwoner met een laag inkomen teruggebracht. De sociale stadsgids en de folder Waar heb ik recht op? treft u aan als bijlage bij deze notitie, maar is niet opgenomen in dit document. Aanvraagprocedure Uit de telefonische enquête blijkt dat de respondenten tevreden zijn over de wijze van aanvraag met een aanvraagformulier. Alle respondenten die de regelingen kenden, waren tevreden over het voorlichtingsmateriaal en de wijze van voorlichting door de contactpersoon. Gezinnen met kinderen waarderen ook de automatische continuering van de premie, waardoor zij niet elk jaar opnieuw een aanvraag hoeven te doen. Intermediaire rol Een voorbeeld van deze rol zijn de ouderenadviseurs van de stichting Welzo 3. Zij zijn goed op de hoogte van de meedoenpremies. Zij wijzen in hun voorlichting aan ouderen dan ook op deze mogelijkheid. Een ander voorbeeld is dat de medewerkers van de Brede School 4 ouders doorverwijzen naar de meedoenpremies voor kinderen, wanneer het blijkt dat ouders moeite hebben om de eigen bijdrage te betalen voor de activiteiten vanuit de verlengde schooldag. Het streven vanuit de nota Meedoen is onder andere om via een integrale aanpak het gebruik van de regelingen te verbeteren. Hiervoor is onder ander de medewerking gevraagd van een aantal stichtingen die vele betrokken vrijwilligers hebben om mensen met een laag inkomen te ondersteunen. Het gaat 3 Jaarverslag 2009 Stichting Welzo 4 Bron: locatiemanager Brede School 8

9 bijvoorbeeld om de Uitkeringsgerechtigdenberaad Assen (UBA), Humanitas en Budget Support. Aan deze en andere organisaties is gevraagd om een formulierenbrigade te ontwikkelen, waardoor er een zichtbare en herkenbare plek is waar mensen met een laag inkomen ondersteuning kunnen zoeken. De formulierenbrigade is nu nog in ontwikkeling. Tot op heden hebben de vrijwilligers hierin zelf een rol gehad. Door tijdsgebrek en begrijpelijke prioritering op de dagelijkse taken is de formulierenbrigade nog niet opgericht. We hebben geconstateerd dat de gemeente hierin een regierol moet vervullen om de samenwerking tussen de organisaties te versterken. 8 Conclusies Uit het onderzoek kunnen de volgende conclusies worden getrokken: Chronisch zieken, gehandicapten en ouderen: Uit de telefonische enquête en de oorsprong van deze premie wordt geconcludeerd dat deze Meedoenpremie niet wordt besteedt aan het door de raad vastgestelde doel. De premie wordt gezien als een welkome aanvulling op het inkomen. De financiële bijdrage die aan deze doelgroep wordt gevraagd bij uitjes of andere activiteiten zijn dusdanig laag dat deze groep die zelf kan betalen. De meedoenpremie is daarmee verworden tot inkomen en daarvoor is de premie niet bedoeld. Voor de verklaring van deze bevinding is er teruggekeken naar de oorsprong van deze meedoenpremie. Uit de nota Meedoen blijkt dat er voor de Meedoenpremie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen is aangesloten op de langdurigheidstoeslag. De premie is daardoor even hoog als de bijdrage voor de langdurigheidstoeslag. De reden is de dat deze doelgroep was uitgesloten van de langdurigheidstoeslag, terwijl zij door hun langdurige verblijf op een minimumbestedingsniveau ook weinig financiële speelruimte opbouwen om mee te blijven doen. Uit de telefonische enquête en de oorsprong van deze premie wordt hierbij geconcludeerd dat deze Meedoenpremie op twee gedachten hinkt die tegenstrijdig met elkaar zijn. De naam van de premie suggereert dat de premie bij hoort te dragen aan de maatschappelijke participatie van de gebruiker. De wijze van toekenning suggereert dat deze premie een lokale vorm van de langdurigheidstoeslag is die de ontvanger vrij kan besteden. Kinderen De ISD heeft ook aan de ouders die de Meedoenpremie voor kinderen ontvangen, gevraagd waaraan zij de premie besteden. Hieruit blijkt dat de premie zowel wordt besteed aan activiteiten (lidmaatschap sportvereniging, muziekschool, etc.) als aan goederen (kleding, schoolspullen, fietsen, etc). De goederen zorgen niet direct voor meedoen, terwijl dit bij activiteiten natuurlijk wel het geval is. De goederen zorgen er echter wel voor dat de randvoorwaarden worden geschapen waarmee sociale uitsluiting wordt tegengegaan. Jeugdvakantieweken Bij de evaluatie is naast de besteding van de meedoenpremie door de doelgroep ook gekeken naar de Asser Jeugdvakantieweken die door de gemeente wordt aangeboden. De afgelopen jaren heeft de ISD de jeugdvakantieweken proberen aan te passen aan de actuele behoeften van de kinderen of ouders. Hierdoor heeft de ISD bijvoorbeeld in 2009 dagjes naar een pretpark vergoedt. Halverwege 2009 bleek dat de behoefte aan gezinsvakanties groter werd. De Raad bleek in oktober 2009 deze behoefte te ondersteunen. Om de gezinsvakanties mogelijk te maken is het wel nodig geweest om de vergoedingen van dagjes uit te laten vervallen. Premies in natura In de evaluatie 2009 is aangekondigd dat het college de mogelijkheden onderzoekt om de premies in natura te verstrekken. De ISD onderzoekt op dit moment samen met een externe partner de mogelijkheden om de premie in natura om te bouwen. Hiervoor wordt op dit moment gewerkt aan een gezamenlijke visie voor de drie samenwerkende gemeenten van de ISD. Het gaat hierbij om de vraag: 9

10 Welke vormen van maatschappelijke participatie wil de gemeente stimuleren. Vanuit deze visie kan vervolgens een passende uitvoeringsvorm worden uitgewerkt. 10

11 BIJLAGE 1: OMSCHRIJVING VAN DE REGELINGEN VANUIT HET MEEDOENBELEID Bijzondere bijstand Inwoners met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm die kosten maken, die zij niet kunnen betalen, komen in aanmerking voor bijzondere bijstand. Het moet wel gaan om kosten die noodzakelijk zijn en door bijzondere omstandigheden zijn ontstaan. De voorwaarde voor bijzondere bijstand is dat er geen voorliggende instantie is, die deze kosten vergoed. De toekenning van bijzondere bijstand is afhankelijk van de individuele situatie van een persoon. De aanvrager is verplicht om de noodzakelijkheid van de kosten aan te tonen. Langdurigheidstoeslag Deze bijstand is bedoeld voor inwoners met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm die al 3 jaar in de bijstand zitten en daardoor geen reserves hebben opgebouwd. De langdurigheidstoeslag is bedoeld om een aantal kosten zoals vervangingsinvesteringen te bekostigen. Alleen personen tussen de 21 en de 65 jaar hebben recht op langdurigheidstoeslag. Langdurigheidstoeslag is een categoriale bijstand die door het Rijk is toegestaan. Kwijtschelding Inwoners met een inkomen tot 100% van de bijstandsnorm kunnen in aanmerking komen voor kwijtschelding. Het gaat om kwijtschelding voor OZB, afvalstoffenheffing, rioolrecht, ingezetenenomslag en verontreinigingsheffing. De kwijtscheldingen kunnen burgers respectievelijk bij de ISD of het waterschap aanvragen. De procedure voor kwijtschelding is wettelijk vastgelegd. Hierin is geen ruimte voor lokaal beleid in de toetsingscriteria. Collectieve ziektekostenverzekering Inwoners met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm kunnen een korting op de premie krijgen op de collectieve ziektekostenverzekering, die de ISD heeft afgesloten. Dit pakket omvat ook een aanvullende ziektekostenverzekering. Binnen dit aanvullend pakket wordt ook de eigen bijdrage vergoed. De collectieve ziektekostenverzekering is een vorm van categoriale bijstand die door het Rijk is toegestaan. Witgoedregeling Inwoners met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm kunnen een vergoeding krijgen om hun koelkast, wasmachine, fornuis of stofzuiger te vervangen. Dit gebeurt onder de voorwaarden die de raad in oktober 2009 heeft vastgesteld. Een witgoedregeling is een vorm van categoriale bijstand die niet is toegestaan door het Rijk. Het Rijk acht de langdurigheidstoeslag voldoende om deze kosten te bekostigen. In de praktijk zijn er meer gemeenten die een witgoedregeling hebben vastgesteld. Meedoenpremies 65+, gehandicapten, chronisch zieken Er is een meedoenpremie voor inwoners ouder dan 65 jaar en voor inwoners tussen de 18 en 21 jaar die chronisch ziek of gehandicapt zijn en een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm hebben. De hoogte van de premie is gelijk aan die van de langdurigheidstoeslag. Deze meedoenpremie is een vorm van categoriale bijstand die toegestaan is door het Rijk. Kinderen Kinderen van ouders met een inkomen tot 120% van de bijstandsnorm hebben recht op de volgende bijdragen van de gemeente: een meedoenpremie, PC en internet en jeugdvakantieweken. Deze meedoenpremie is een vorm van categoriale bijstand die toegestaan is door het Rijk om overerving van armoede op de volgende generatie te voorkomen en om de participatie van kinderen te stimuleren. 11

12 BIJLAGE 2: BRONDOCUMENTEN Nota meedoenbeleid Evaluatie 2009 Raadsbesluit

13 BIJLAGE 3: OVERZICHT INKOMEN ALLEENSTAANDE OUDER MET KIND Het onderstaande overzicht is bedoeld om een overzicht te geven van de toeslagen waarop een alleenstaande ouder met een kind recht op heeft. Deze toeslagen worden vaak gegeven in de vorm van een korting op bepaalde kosten of als belastingsaftrek. Dit betekent dat niet alle toeslagen bijdragen aan het besteedbaar inkomen. Alleen-staande Alleenouder met een staande Alleenstaande kind van 8 ouder met ouder met jaar een kind van een kind van 8 jaar 13 jaar (In brugklas) INKOMEN Bijstand 119% bijstand Bijstand Alleenstaande ouder met een kind van 13 jaar (In brugklas) 119 % bijstand Alleenstaande ouder met een kind Wettelijk min.ln Alleenstaande ouder met een kind Modaal inkomen Uitkering incl. vakantietoeslag + vtb Toeslagen Landelijk Arbeidskorting Huurtoeslag Zorgtoeslag Kinderbijslag Alleenstaande ouderkorting Aanvullende alleenst. Ouderkorting Kindgebondenbudget Kinderopvangtoeslag p.m. p.m. p.m. p.m. p.m. p.m. Regelingen DUO p.m. p.m. p.m. p.m. p.m. p.m. Toeslagen gemeente Kwijtschelding heffingen Langdurigheidstoeslag Meedoenpremie reïntegratie Vrijlating inkomsten Collectieve ziektekostenverzekering p.m. p.m. p.m. p.m. p.m Extra eigen bijdrage groene land Bijzondere Bijstand p.m. p.m. p.m. p.m. p.m Meedoen PC Meedoenpremie kinderen Jeugdvakantieweken Jeugdsportfonds Drenthe Overige toeslagen Kwijtschelding waterschap * lege vakken: geen recht op toeslag * p.m. geen vast bedrag 13

14 BIJLAGE 4. OVERZICHT INKOMEN ALLEENSTAANDE 65 JAAR EN OUDER EN CHRONISCH ZIEK Het onderstaande overzicht is bedoeld om een overzicht te geven van de toeslagen waarop een oudere en chronische e.a. recht op hebben. Deze toeslagen worden vaak gegeven in de vorm van een korting op bepaalde kosten of als belastingsaftrek. Dit betekent dat niet alle toeslagen bijdragen aan het besteedbaar inkomen Chronisch zieke Chronisch zieke Alleenstaande en gehandicapte en gehandicapte: alleenstaand zonder kinderen tussen 21 en 65 jr. INKOMEN AOW 119% AOW Bijstand 119% bijstand Wettelijk min.ln Alleenstaande zonder kinderen tussen 21 en 65 jr. Modaal inkomen Uitkering incl. vakantietoeslag Toeslagen Landelijk Arbeidskorting Huurtoeslag Zorgtoeslag Compensatie Wtcg Tegemoetkoming koopkracht Ouderenkorting Tegemoetkoming jonggehandicapten tot 23 jaar Compensatie eigen risico ziektekosten Tegemoetkoming arbeidsongeschikten Toeslagen gemeente Kwijtschelding heffingen 29 n.v.t. 29 n.v.t. Meedoenpremie 65+, chronisch zieken en gehandicapten Collectieveziektekostenverzekering p.m. p.m. p.m. p.m. Bijzondere Bijstand p.m. p.m. p.m. p.m. Tegemoetkoming WMO p.m. p.m. p.m. p.m. Vrijlating inkomsten 94 Meedoenpremie reïntegratie 17 Langdurigheidstoeslag jr Overige toeslagen kwijtschelding waterschap Korting vervoer p.m. p.m. p.m. p.m. * lege vakken: geen recht op toeslag * p.m. geen vast bedrag 14

15 BIJLAGE 5: RESULTATEN TELEFONISCHE ENQUÊTE Onder de Meedoenpopulatie van de gemeenten Aa en Hunze, Assen en Tynaarlo is een telefonische enquête gehouden. Doel van deze enquête is om inzicht te krijgen in de effecten en de werking van het Meedoenbeleid. In totaal zijn over aanvragen voor een Meedoenpremie (chronisch zieken, gehandicapten en ouderen en schoolgaande kinderen) toegekend. Over de eerste helft van 2010 zijn 51 aanvragen toegekend op grond van de Asser Jeugdvakantieweken. Totaal: Assen Aa en Hunze Tynaarlo Totaal Meedoen ouderen voor alleenstaande Meedoen ouderen voor echtpaar Meedoen ouderen voor alleenstaande ouder Meedoen premie basisonderwijs Meedoen premie brugklas Meedoen premie voortgezet onderwijs Totaal Asser Jeugd vakantieweken Asser Jeugd vakantieweken eerste helft Totaal 208 Welke regelingen zijn geënquêteerd? 1. De Meedoenpremie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen Met de invoering van de Verordening Langdurigheidstoeslag vallen chronisch zieken en gehandicapten onder de werking van de Langdurigheidstoeslag. Het jaar 2009 is een overgangsjaar nu de Verordening Langdurigheidstoeslag met terugwerkende kracht in werking is getreden. Dat betekent dat over 2009 binnen de Meedoendoelgroep ouderen ook nog chronisch zieken en gehandicapten meegenomen zijn die wèl een Meedoenpremie hebben ontvangen en geen langdurigheidstoeslag (uitsterfconstructie). De Meedoenpremie wordt onderscheiden in een premie voor alleenstaanden, alleenstaande ouders en gehuwden. Bij het afnemen van de enquête is hiermee rekening gehouden om een representatief beeld te krijgen van de verschillende doelgroepen. 2. Meedoen premie schoolgaande kinderen De Meedoenpremie schoolgaande kinderen wordt onderscheiden in een premie voor kinderen in het basisonderwijs ( per kind), kinderen die starten in het voortgezet onderwijs, de zogenaamde brugklassers ( per kind) en de kinderen die het voortgezet onderwijs vervolgen ( per kind). De ouders van kinderen die voortgezet onderwijs volgen komen ook in aanmerking voor een computer (1 maal per 4 jaar) en een vergoeding voor internetkosten (max. 4 jaar). 3. Asser jeugd vakantieweken Per 1 januari 2010 heeft een beleidswijziging plaatsgevonden ten aanzien van de Asser jeugd vakantieweken. Over 2009 zijn de dagjes-uit vervangen door de gezinsvakanties. In 2010 kan een vergoeding worden verstrekt voor gezinsvakanties en vakantiekampen. Dit is tevens de reden dat de Asser jeugd vakantieweken over 2009 niet meegenomen zijn in de evaluatie. Er is immers geen noodzaak om beleid te evalueren dat niet meer van kracht is. Waarop zijn de respondenten bevraagd? Aan de respondenten is gevraagd naar: - de bekendheid van Meedoenpremies - hoe het aanvragen is ervaren (van zeer eenvoudig tot zeer moeilijk) 15

16 - waaraan de premie is besteed - of de besteding ook had plaatsgevonden zonder Meedoenpremie - suggesties voor verbetering Aanvullend hierop zijn computer ontvangers gevraagd naar: - gebruik van de computer - of er reeds een computer in bezit was Hoeveel respondenten hebben deelgenomen aan de enquête? Van alle aanvragen is 5% van de Meedoenpopulatie benaderd voor de telefonische enquête. Te bellen: Assen Aa en Hunze Tynaarlo Meedoen ouderen voor alleenstaande Meedoen ouderen voor echtpaar Meedoen ouderen voor alleenstaande ouder Meedoen premie basisonderwijs Meedoen premie brugklas Meedoen premie voortgezet onderwijs Totaal Asser Jeugd vakantieweken Asser Jeugd vakantieweken eerste helft Totaal 7 Gebeld: Assen Aa en Hunze Tynaarlo Geen respons Meedoen ouderen voor alleenstaande Meedoen ouderen voor echtpaar Meedoen ouderen voor alleenstaande ouder Meedoen premie basisonderwijs Meedoen premie brugklas Meedoen premie voortgezet onderwijs Totaal Asser Jeugd vakantieweken Geen respons Asser Jeugd vakantieweken eerste helft Totaal 7 9 Wat zijn de uitkomsten van de enquête voor de gemeente Assen? Meedoenpremie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen (alleenstaanden): ondervraagden 38 Bekendheid van de Meedoenpremie: De bekendheid van de Meedoenpremie is geen 100%. Van de 38 ondervraagden zijn 8-10 personen niet bekend met de Meedoenpremie. Reden hiervoor is de hoge leeftijd van de respondenten waarvan de aanvraag is ingediend door een derde, vaak een familielid. Aanvraagproces: De respondenten die zelf de aanvraag hebben ingediend zijn zeer te spreken over de wijze van aanvragen. De aanvraag wordt als eenvoudig tot zeer eenvoudig ervaren. Meest genoemde redenen hiervoor zijn: slechts 1 aanvraagformulier en goed voorlichtingsmateriaal. 16

17 Besteding van de Meedoenpremie: Van de 38 ondervraagden is 7 maal de premie besteed voor o.a. sport of uitstapjes. Daarnaast zijn de volgende bestedingen genoemd: Levensonderhoud : 12 keer Kleding : 9 keer Rekening/schulden : 3 keer Overige kosten (ziektekosten/huishoudelijke apparaten) : 8 keer Nog niet besteed (op rekening staan) : 2 keer Besteding zonder Meedoenpremie: Op antwoorden van 2 respondenten na had de besteding niet plaatsgevonden zonder Meedoenpremie of was deze vraag niet relevant (bijv. bij levensonderhoud waarin de premie in de huishoudpot is meegegaan). De Meedoenpremie wordt als een welkom extraatje beschouwd voor bovenstaande uitgaven. Suggesties voor verbetering: In 3 gevallen is de suggesties gegeven om de voorlichting/bekendmaking over de Meedoenpremie te verbreden. Meedoenpremie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen (echtparen): ondervraagden 12 Bekendheid van de Meedoenpremie: Van de 12 ondervraagden zijn 2 personen niet bekend met de Meedoenpremie. Reden hiervoor is opname in een verzorgingstehuis waarvan de aanvraag is ingediend door een derde, vaak een familielid. Aanvraagproces: De respondenten die zelf de aanvraag ervaren de aanvraag als eenvoudig tot zeer eenvoudig. Meest genoemde redenen hiervoor zijn: slechts 1 aanvraagformulier, goed voorlichtingsmateriaal en goede voorlichting van de contactpersoon. Besteding van de Meedoenpremie: Van de 12 ondervraagden is 2 maal de premie besteed voor o.a. sport of uitstapjes. Daarnaast zijn de volgende bestedingen genoemd: Levensonderhoud Overige kosten (ziekte- en vervoerskosten) Nog niet besteed (op rekening staan) : 7 keer : 8 keer : 1 keer Besteding zonder Meedoenpremie: Bij de helft van de respondenten had de besteding ook plaatsgevonden zonder Meedoenpremie. Bij de andere helft was dit niet het geval of was deze vraag niet relevant (bijv. bij levensonderhoud waarin de premie in de huishoudpot is meegegaan). De Meedoenpremie wordt ook bij deze doelgroep als een extra zakcentje beschouwd, aldus de respondenten, voor dagelijkse uitgaven. Suggesties voor verbetering: Geen Meedoenpremie chronisch zieken, gehandicapten en ouderen (alleenstaande ouders): ondervraagden 2 Bekendheid van de Meedoenpremie: Alle 2 ondervraagden zijn bekend met de Meedoenpremie. Aanvraagproces: De respondenten hebben de aanvraag als moeilijk ervaren. Door uitleg en voorlichting van een klantcontactpersoon is de belemmering verholpen. 17

18 Besteding van de Meedoenpremie: Deze 2 ondervraagden Hebben de premie besteed voor openstaande rekeningen en/of schulden. Besteding zonder Meedoenpremie: Het betalen van de rekeningen c.q. schulden had zonder Meedoenpremie weliswaar wel plaatsgevonden, maar op een later moment of in termijnen. Suggesties voor verbetering: Geen Meedoenpremie schoolgaande kinderen (basisonderwijs): ondervraagden 27 Bekendheid van de Meedoenpremie: De bekendheid van de Meedoenpremie is 100%. Ondanks de automatische continuering, waarbij geen aanvraag ingediend hoeft te worden, zijn alle respondenten bekend met de Meedoenpremie. Aanvraagproces: De respondenten waarvan de aanvraag automatisch is gecontinueerd zijn zeer te spreken over de wijze van afhandeling. Men hoeft geen actie te ondernemen en men wacht de betaling aan het begin van het nieuwe schooljaar af. Automatische continuering wordt derhalve zeer gewaardeerd. De respondenten die wel zelf aangevraagd hebben, ervaren het aanvragen als eenvoudig tot zeer eenvoudig. Meest genoemde redenen hiervoor zijn: goed voorlichtingsmateriaal en voorlichting van een klantcontactpersoon. Besteding van de Meedoenpremie: Van de 27 ondervraagden is de besteding nagenoeg 100% waarvoor de Meedoenpremie voor kinderen bestemd is. De volgende bestedingen zijn genoemd: Sport (zwemmen, voetbal, paardrijden, ballet, volleybal, etc) (Sport) kleding en artikelen Culturele activiteiten/uitjes (muziekles, scouting, bioscoop, dagje uit) Schoolspullen/schoolgeld Fiets Vakantie : 19 keer : 12 keer : 5 keer : 5 keer : 2 keer : 1 keer Besteding zonder Meedoenpremie: Slechts 3 respondenten geven aan dat de besteding ook had plaatsgevonden zonder Meedoenpremie. Alle overige respondenten geven aan dat dit niet het geval was geweest of zeer moeilijk c.q. in veel mindere mate. De Meedoenpremie wordt als een welkome aanvulling beschouwd voor de kinderen. Men is zeer content over de regeling. Suggesties voor verbetering: In 1 geval is de suggestie gegeven om de premie voor het voortgezet onderwijs ( ) te verhogen ten opzichte van het basisonderwijs (ook ). Meedoenpremie schoolgaande kinderen (brugklas en voortgezet onderwijs): ondervraagden 17 Bekendheid van de Meedoenpremie: Net als bij de Meedoenpremie voor het basisonderwijs is de bekendheid 100%. Aanvraagproces: De respondenten waarvan de aanvraag automatisch is gecontinueerd zijn zeer te spreken over de wijze van afhandeling. Men hoeft geen actie te ondernemen en men wacht de betaling aan het begin van het 18

19 nieuwe schooljaar af. Automatische continuering wordt derhalve zeer gewaardeerd. De respondenten die wel zelf aangevraagd hebben, ervaren het aanvragen als eenvoudig. Meest genoemde redenen hiervoor zijn: goed voorlichtingsmateriaal en het invullen van slechts 1 formulier. Besteding van de Meedoenpremie: Van de 17 ondervraagden is, op 1 persoon na, de besteding eveneens nagenoeg 100% waarvoor de Meedoenpremie voor kinderen bestemd is. De volgende bestedingen zijn genoemd: Schoolspullen/schoolgeld : 10 keer Sport : 8 keer Fiets : 3 keer Vakantie : 3 keer Culturele activiteiten/uitjes : 2 keer Busvervoer : 1 keer Levensonderhoud : 1 keer Besteding zonder Meedoenpremie: 4 respondenten geven aan dat de besteding ook had plaatsgevonden zonder Meedoenpremie. Alle overige respondenten geven aan dat dit niet het geval was geweest of zeer moeilijk c.q. in veel mindere mate. De Meedoenpremie wordt als een welkome aanvulling beschouwd voor de kinderen. Men is zeer content over de regeling. Suggesties voor verbetering: Geen. Computer en abonnementkosten: ondervraagden 18 Bekendheid van de Meedoenpremie: Idem aan Meedoenpremie schoolgaande kinderen. Aanvraagproces: Idem aan Meedoenpremie schoolgaande kinderen. Gebruik computer: In alle gevallen geven de respondenten aan dat de computer voor school wordt gebruikt. Reeds in bezit van een computer: Van de 18 ondervraagden beschikten 8 nog niet over een computer. De overige ondervraagden beschikten wel over een computer en/of was de computer hoognodig aan vervanging toe i.v.m. technische capaciteiten. Suggesties voor verbetering: Geen. Asser jeugd vakantieweken: ondervraagden 7 Bekendheid van de Asser jeugd vakantieweken: Alle ondervraagden zijn bekend met de Asser jeugd vakantieweken. Met name verspreiding van de folder aan huis heeft de bekendheid van de regeling vergroot. Dit wordt als zeer positief ervaren. Aanvraagproces: Doordat slechts een nota, al dan niet voorzien van 1 aanvraagformulier, ingeleverd hoeft te worden maakt dat de aanvraag door alle respondenten als eenvoudig wordt ervaren. Tevens geeft men aan dat het voorlichtingsmateriaal duidelijk is. 19

20 Besteding van de vergoeding: Van de 7 ondervraagden hebben 5 de vergoeding besteed aan gezinsvakantie en 2 aan vakantiekampen. Besteding zonder vergoeding: Allen zijn van mening dat de vakantie niet doorgegaan gegaan zou zijn zonder de vergoeding. Daar is simpelweg om verschillende redenen het budget niet voor. Suggesties voor verbetering: Men is zeer te spreken over de mogelijkheid om als gezin op vakantie te gaan. Deze mogelijkheid bestond voorheen niet. Voor de jongere kinderen vormt het op vakantie gaan zonder ouder(s), het vakantiekamp, regelmatig een belemmering. Een gezinsvakantie biedt hiervoor een uitkomst. Wèl zijn signalen ontvangen dat de leeftijdscategorie vragen oproept. Waarom een kind van 8 wel, maar een kind van 5 niet? Samenvatting en conclusie: Uit de telefonische enquête is naar voren gekomen dat onder de Meedoenpopulatie de bekendheid van de Meedoenpremie schoolgaande kinderen en Asser jeugd vakantieweken groter is dan de bekendheid van de Meedoenpremie voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen. Reden hiervoor is vaak de hoge leeftijd van de ouderen (kunnen het zich vaak niet herinneren) of omdat de aanvraag is gedaan door een derde. De bekendheid wordt met name veroorzaakt door goede voorlichting/bekendmaking en goed voorlichtingsmateriaal, waarbij wel de suggesties is gegeven om de bekendmaking te verbreden. Vooral ouderen bezoeken Werkplein Baanzicht minder snel en is internet voor hen minder toegankelijk. Alle respondenten die de aanvraag zelf hebben ingediend betitelen het aanvraagproces als eenvoudig tot zelfs zeer eenvoudig. Men is content over het voorlichtingsmateriaal (duidelijk, begrijpelijk, kort) en dat men slechts 1 formulier (= 1 zijde van een A-4 tje) hoeft in te vullen. Daarnaast vindt men de automatische continuering voor schoolgaande kinderen een uitkomst. De Meedoenpremie voor schoolgaande kinderen, computers en de Asser jeugd vakantieweken worden nagenoeg volledig aangewend voor het doel waarvoor het bestemd is: sport (kleding en artikelen), schoolspullen, culturele activiteiten, uitjes (schoolreis). Deze doelgroep claimt dan ook dat dergelijke uitgaven niet mogelijk waren geweest zonder Meedoenpremie of vergoeding. De respondenten zijn zeer content over de regeling en uiten dit ook. Wèl zijn signalen ontvangen ten aanzien van de vakantieweken dat de leeftijdscategorie vragen oproept. Waarom een kind van 8 wel, maar een kind van 5 niet? Dit strookt niet met de leeftijdscategorie van de Meedoenpremie voor schoolgaande kinderen en schept verwarring. Bij de Meedoen voor chronisch zieken, gehandicapten en ouderen ligt dit anders. Deze Meedoenpremie wordt voornamelijk aangewend voor de kosten van levensonderhoud, kleding (het gaat mee in de huishoudpot) en overige uitgaven zoals ziektekosten, huishoudelijke apparaten/hulpmiddelen, vervoerskosten. Vooral bij degenen die zelf niet aangevraagd hebben, is de bewustwording van de toegekende premie bijna nihil. Men vindt zichzelf regelmatig te oud voor sport en culturele activiteiten. Bovendien worden ook activiteiten georganiseerd door het verzorgingstehuis (NB. Recentelijk wordt geen Meedoenpremie meer verstrekt aan personen die geen zelfstandig huishouden voeren). Men geeft in het algemeen aan de Meedoenpremie als zeer welkom te ervaren als aanvulling op het inkomen en het niet te willen missen. De vraag is in hoeverre de doelstelling van het Meedoenbeleid (voorkoming sociale uitsluiting en meedoen bevorderen) voor deze doelgroep is bereikt aangezien de premie voor dagelijkse uitgaven besteed wordt. 20