Informatie aan de pers

Transcriptie

1 DIENST INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIE Raf VAN DYCK Persdienst Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan Brussel Tel. +32 (0) Fax. +32 (0) rvdyck@vub.ac.be - Informatie aan de pers Datum: 11 december 2006 Betreft: SPLISS : onderzoek naar de succesfactoren van topsport in zes landen : België, Nederland, Canada, Italië, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk Meer geld leidt niet automatisch tot meer succes in topsport Als België/Vlaanderen in de toekomst meer medailles in topsport wil halen dan volstaat het niet om louter meer geld in topsport te steken. Nog belangrijker is de efficiëntie van deze investeringen en innovatie door bijvoorbeeld werk te maken van het vroegtijdig opsporen van potentieel topsporttalent en deze professioneel te begeleiden. En we moeten tot het besef komen dat zulk talent tijd nodig heeft om zichzelf te ontwikkelen. Wie degelijk topsporttalent wil ontwikkelen moet rekening houden met een ontwikkelingsperiode van 10 jaar, goed voor ongeveer uur aan begeleiding. En zelfs dan is er nog geen garantie op succes. Want topsport is anno 2006 geëvolueerd naar een soort van globale 'wapenwedloop' naar succes. Meer landen nemen tegenwoordig deel aan meer internationale topsportcompetities wat het voor landen steeds moeilijker maakt om hun aandeel in topsportsucces te verhogen. Dit gegeven heeft ertoe geleid dat verschillende landen meer geld in topsport zijn gaan investeren. Echter de idee dat meer geld automatisch tot meer succes leidt is een illusie. De werkelijkheid is veel complexer. In het behalen van topsportsucces spelen heel wat andere factoren mee en topsportsucces is het resultaat van een strategische planning op lange termijn. Vlaanderen heeft de laatste jaren een een belangrijke inhaalbeweging ingezet in het topsportbeleid: het huidige actieplan topsport is het eerste beleidsplan voor topsport ooit en de middelen, die in de vorige regeerperiode al waren toegenomen, worden in het beleid van Anciaux nogmaals verdubbeld. Maar om meer medailles te behalen, blijkt dit nog niet voldoende. Er moet nog meer werk gemaakt worden van een betere omkadering van atleten en trainers, een professionele structuur om talenten te ontdekken en te ontwikkelen in sportfederaties en sportclubs, meer op lange termijn gaan denken en eindelijk eens komaf maken met de klassieke "trein der traagheid". In Vlaanderen gaat alles per definitie traag en dat kan niet opwegen in topsport, waar andere landen in een stroomversnelling zitten. Dat blijkt uit de eerste resultaten van de studie Sport Policy Factors Leading to International Sporting Succes (SPLISS) uitgevoerd door onderzoekers van de Vrije Universiteit Brussel in samenwerking met onderzoekers uit Nederland en het Verenigd Koninkrijk. Dit onderzoek vormt een onderdeel van een doctoraatsstudie door de vakgroep Sportbeleid en Management (SBMA) aan de Vrije Universiteit Brussel, onder leiding van Veerle De Bosscher, Paul De Knop en Maarten Van Bottenburg. Deze doctoraatsstudie zal in 2007 afgerond worden.

2 DIENST INTERNE EN EXTERNE COMMUNICATIE Raf VAN DYCK Persdienst Vrije Universiteit Brussel Pleinlaan Brussel Tel. +32 (0) Fax. +32 (0) rvdyck@vub.ac.be - Dit onderzoek vormt een onderdeel van een doctoraatsstudie aan de Vrije Universiteit Brussel die in 2007 zal afgerond worden. In deze studie werden zes landen met mekaar vergeleken : België, Nederland, Canada, Italië, Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk. Voor elk van deze landen werd gekeken naar hun marktaandeel in topsportsucces alsook naar investeringen, beleidsvoering, accommodatie enz... Daarvoor werden zowat 1400 individuele bevragingen gedaan en 200 beleidsdocumenten geanalyseerd. Een uitgebreide beschrijving van de resultaten vindt u in de bijlage. Meer informatie (enkel voor pers) : Veerle De Bosscher Vakgroep Sportbeleid en Management Vrije Universiteit Brussel Tel. 02/ veerle.de.bosscher@vub.ac.be Readers Digest kan verkregen worden door te mailen naar: cvdhouck@vub.ac.be

3 Sport Policy Factors Leading to International Sporting Succes Samenvatting van de resultaten (1) A. ALGEMENE VASTSTELLINGEN 1. De competitie neemt toe: steeds meer landen nemen deel aan internationale competities; steeds meer landen investeren op een strategische manier in topsport en behalen medailles. De vraag naar succes stijgt, maar het aanbod blijft gelijk. Dat betekent dat ook de prijs van het succes stijgt. Zo ontstaat een globale 'wapenwedloop naar topsportsucces (global sporting arms race). 2. Landen/regio's zoals Vlaanderen en het Verenigd Koninkrijk verdubbelden hun budget voor topsport. 5 van de 7 landen investeerden aanzienlijk in sport (zie figuur 1 en 2). Investeringen in sport Investeringen in topsport Canada +68% Vlaanderen +41% +115% Nederland +90% +54% Noorwegen +30% +9% Verenigd Koninkrijk + 45% +126% Italië - 27% Wallonië + 4% +82% 3. Maar kijken we naar het succes, in de aanloop van Sydney naar Athene: dan blijkt dat geen enkele van deze landen zijn succes heeft kunnen doen toenemen; omdat zoveel meer landen medailles halen en topsport op een strategische manier benaderen (zie figuur 3). 4. Dat betekent dat er een afnemend rendement is : landen investeren meer, en krijgen hiervoor minder terug. M.a.w. minder medailles voor eenzelfde investering. Dat betekent dat - we mogen verwachten dat de toegenomen investeringen in sport in Vlaanderen niet leiden tot meer en beter succes op korte termijn. - stilstaan achteruitgaan betekent - we ons de vraag moeten stellen in hoeverre we hieraan willen deelnemen? B. Onderzoek: ter inleiding Op basis van een theoretisch model, worden negen beleidsdomeinen of pijlers internationaal vergeleken op meer dan honderd criteria. De informatie werd verzameld bij meer dan 1400 atleten, trainers en federaties en op basis van meer dan 200 pagina s onderzoekswerk gevoerd door plaatselijke onderzoekers in de verschillende boven vermelde landen. Er werd een scoresysteem gecreëerd om de concurrentiepositie van de landen te meten. Zo kreeg elk land een percentage per pijler, weer gegeven in een traffic light voor de graad van ontwikkeling (zie figuur 4). Deze negen pijlers, die internationaal succes beïnvloeden, zijn: a. financiële ondersteuning b. structuren en beleid in topsport: een geïntegreerde benadering van topsportbeleid c. sportparticipatie (breedtesport) 1

4 d. talentontdekking en talentontwikkeling e. de carrière van de atleet en de na-carrière f. trainingsfaciliteiten (infrastructuur) g. voorzieningen voor trainers en trainersopleiding h. internationale competitie i. wetenschappelijk onderzoek C. ALGEMENE RESULTATEN VOOR VLAANDEREN Vooreerst werd het succes van de landen gemeten en vergeleken. Het blijkt niet evident om efficiëntie van beleid te linken aan succes omdat de definitie van succes (zomer of winterspelen, Olympische evenementen of veel breder, absoluut of relatief succes) verschilt naargelang de prioriteiten die een land legt. Welke methode ook gebruikt wordt: België presteert altijd het minst van de onderzochte landen en België is het enige land dat relatief gezien (in verhouding tot populatie en rijkdom) onder de verwachtingen presteert (zie figuur 5). De negen domeinen, of pijlers, van het topsportgebeuren in de verschillende landen worden geëvalueerd, gaande van 'zeer goed ontwikkeld' tot 'nauwelijks tot niet ontwikkeld' (zie figuur 4). - Vlaanderen haalt slechts 1 keer een goede score, voor "trainingsfaciliteiten en infrastructuur" - Vlaanderen haalt 5 keer slechte scores voor: - financiële ondersteuning voor de federaties (little or no development) - financiële ondersteuning voor topsport - ondersteuning van de atleet en de na-carrière - voorzieningen voor trainers en trainersopleiding - wetenschappelijk onderzoek - 4 keer haalt Vlaanderen een gemiddeld niveau Vergeleken met de gemiddelde score van alle landen (zie figuur 5) zien we dat - Er slechts 1 pijler is waar Vlaanderen boven het gemiddelde scoort, met name die voor talentidentificatie en talentontwikkeling. Dat komt dan vooral omdat er op het nationale niveau hierin geïnvesteerd werd; uit eerder onderzoek bleek dat er in talentontwikkeling in de federaties nog sterk dient geprofessionaliseerd te worden - 2 maal haalt Vlaanderen een gemiddelde score : voor faciliteiten en breedtesport - 6 maal scoort Vlaanderen onder het gemiddelde van de andere landen - De grootste tekortkomingen zijn te vinden in: - financiële ondersteuning van de federaties - begeleiding van de atleet - ondersteuning van de trainers CONCLUSIE : Vlaanderen is het op één na het slechtste land uit het onderzoek en laat enkel nog Wallonië achter zich. (Wallonië heeft geen enkele goede score en een slechte score op 6 van de 8 pijlers; hiervan 2 nihil scores en 1 pijler werd niet geëvalueerd door onvoldoende gegevens). 2

5 D. RESULTATEN VOOR VLAANDEREN : DETAILANALYSE VAN DE ZWAKKE PIJLERS UIT HET ONDERZOEK Pijler 1- Financiële ondersteuning - Vlaanderen heeft een grote inhaalbeweging gedaan voor sport en topsport (met een stijging van 41% voor sport en 115% voor topsport tussen 1999 en 2003) De vraag is of dit voldoende is want andere landen investeren ook en er is nog veel in te halen. - De financiële ondersteuning voor sport vanuit de overheid is redelijk, zeker per inwoner bekeken. Voor topsport blijft de investering echter (te) laag: minder dan 10% tegenover 32% in Nederland, 38% in Canada (maar 15% in VK) - Topsport: hier zijn vooral absolute uitgaven belangrijk: wat betekent een (meer dan) verdubbeling van 3.9 miljoen naar 8.5 miljoen (in 2003), als dit nog steeds veel lager is dan andere landen? - Vooral de uitgaven aan de federaties zijn zeer laag vergeleken met andere landen. De slechtste score ( laagste subsidie per federatie) ligt nog steeds twee tot drie keer lager dan in de andere landen Merk op: Noorwegen (4,5 miljoen inwoners) met gelijkaardige subsidie aan de federaties, presteert toch nog veel beter (6 medailles in Athene 19 in Turijn!) Conclusie : Het plan van minister Anciaux tot 2009 houdt een mooie stijging in (+9.3 miljoen Euro voor topsport per jaar in 2009) maar blijft voornamelijk een inhaalbeweging. We moeten er echter zorgen dat we niet achteruitgaan ten opzichte van andere landen. Of we in Peking al betere prestaties mogen verwachten lijkt op basis van deze studie zeer onwaarschijnlijk. Pijler 5 - De atleet - Ondersteuning tijdens en na de carrière: Alle landen hebben sterk geïnvesteerd in deze pijler behalve België (behaalt hier wel als enige land nog een ondermaatse score). Voor andere landen zijn hier nog weinig voordelen te halen, maar voor België is nog een inhaalbeweging nodig. - Wat wel goed is, is het loon dat atleten krijgen met het tewerkstellingscontract Bloso topsportteam. Dit loon is net iets hoger dan andere landen en heeft tot doel de atleet fulltime te laten trainen. Dit is een trend die we in andere landen niet overal terugvinden men wil atleet zijn onkosten vergoeden, maar geen loon geven (Frankrijk) of atleet nog andere zaken laten doen (Verenigd Koninkrijk). Dit is iets om in Vlaanderen over na te denken. - Een belangrijke tekortkoming voor Vlaanderen is er op het niveau van de subtopatleten. Vlaanderen kent een alles of niets systeem waardoor een te beperkt aantal atleten (goed) ondersteund wordt. - Ontoereikende vergoeding voor onkosten - begeleiding en ondersteuning van atleten die nog steeds zeer beperkt is in vergelijking met andere landen (voeding, medisch, psychologisch, management, consultancy ). De atleet moet alles zelf doen. - Geen na-carrière ondersteuning of voorbereiding, wat voor atleten in de meeste sporttakken zeker noodzakelijk is. Ze zijn nog lang niet binnen. 3

6 Pijler 7 - De trainer : voorzieningen en trainersopleiding - Er bestaan 2 manieren om de beste trainers te hebben Investeren in een eigen toptrainersopleiding De beste trainers naar België halen - Beide zijn in Vlaanderen onvoldoende: geen toptrainersopleiding, beperkte bijscholingen voor trainers (Italië, VK, Canada en Noorwegen: voorzien 1 à 2 jaar volledige opleiding, in het VK zijn er 45 coach development officers die de federaties moeten begeleiden in hun trainersopleiding) - Geen dienstverlening: coaches platform (recent opgestart) of degelijke informatieuitwisseling. Sinds kort is er een trainerspool, d.w.z. trainers die betaald worden door de overheid om training te geven. (n.b. dit gegeven is nog niet in de evaluatie opgenomen.). Dit is een heel belangrijke stap. Er moet vooral gewerkt worden aan het verhogen en het binnenhalen van de know how in Vlaanderen om op het hoogste niveau te presteren en deze vervolgens verspreiden. Pijler 9 - wetenschappelijk onderzoek - Dit is in weinig landen goed ontwikkeld E. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Wat moet Vlaanderen doen om het succes in topsport te verhogen? Stap 1 : een inhaalbeweging op andere landen inzetten. Dat kan met het beleidsplan Anciaux Hiermee zal men tot een upgrade van alle pijlers komen maar dat zal nog niet voldoende zijn om beter te presteren. - In Vlaanderen gaat alles per definitie traag en dat kan niet opwegen in topsport, waar andere landen in een stroomversnelling zitten Stap 2 : innovatie in topsport. Als we andere landen voor willen zijn moeten we: - Innoveren en creatief zijn. Dat wil zeggen zoeken waar we nog medaillevoordeel kunnen halen - Op lange termijn gaan denken - Samenwerken op alle vlakken en met alle instanties: alle neuzen in dezelfde richting krijgen, coherente samenwerking en dit op elk niveau van het topsportbeleid - Investeren daar waar nog voordeel te rapen valt. Topsport is veeleisend. Het volstaat niet meer om in enkele onderdelen goed te zijn. Men moet investeren in ALLE facetten van topsport en in Vlaanderen zijn er nog veel hiaten. Waar kan Vlaanderen zijn positie versterken of zelfs een voorsprong halen? Hoe gaan we om met het fenomeen van de global sporting arms race? (A) ontdekken en ontwikkelen van talenten (pijler 4) - Deze pijler is in geen enkel land al optimaal ontwikkeld; is voor kleine landen een noodzakelijke pijler 4

7 - Vlaanderen doet het op nationaal niveau vrij goed. Het systeem van de topsportscholen is in wezen goed. - We zijn een klein land/regio wat ons moet toelaten om maximaal talenten op te sporen. Een samenwerking met scholen zou ons een voorsprong kunnen geven op andere landen (dit gebeurt momenteel in zeer weinig landen, vb. Australië). Niet enkel om talenten op te sporen voor topsport, maar om kinderen advies te geven op vlak van sport; ook voor andere domeinen als muziek, kunst, - Talentontwikkeling zit in handen van de federaties in Vlaanderen en die moeten verder professionaliseren. - Het beperkt aantal atleten in Vlaanderen (per inwoner 10 keer minder dan Nederland) en de kennis dat 10 jaar nodig is om atleten te vormen, bewijst dat we hier, de werking van de federaties, (ondanks de gemiddelde score) nog ondermaats zijn. Merk op: - Sporttakspecifiek onderzoek is nodig, maar vergelijken met andere landen is in de meeste federaties nog niet nodig. Het niveau ligt zodanig laag maar dat besef is nog te weinig aanwezig bij de federaties. Men kan nog voldoende leren van de betere federaties in eigen land (tennis, gymnastiek, volleybal). - Twee grote landen (Italië en het VK) score laag op talentdetectie. Een mogelijke verklaring kan zijn dat zij in het verleden geloofden in de natuurlijke instroom van talenten. Wanneer deze grote landen ook gaan investeren in talentdetectie en ontwikkeling, zijn er dan nog kansen voor kleine landen? (B) Hoe verbeteren we de kwaliteit en omkadering van onze trainers? - Deze pijler is in alle landen nog relatief onder ontwikkeld wat betreft de voorzieningen als een volwaardig loon, pensioen, sociale zekerheid, van trainers - De eerste stappen zijn gezet in Vlaanderen : pool van toptrainers - Er zijn middelen nodig om de beste trainers naar België te halen en de know how te verhogen - Men moet ook investeren in een echte toptrainersopleiding en een erkenning van het beroep. (C) De breedtesport - Alle landen investeren in een brede basis maar slechts weinig landen investeren in kwaliteit van sportclubs. De meeste talenten vinden hun roots in de sportclub en de aandacht voor talentontwikkeling kan hier nog veel beter - Het zou pas echt langetermijndenken zijn en investeren in efficiëntie als we via een betere kwaliteit in sportclubs, met oog voor specifieke talenten, de talenten beter willen vormen. Global sporting arms race: landen strijden steeds meer met dezelfde middelen en de zelfde strategische doelen om medailles te behalen. Er zijn aanzienlijke investeringen nodig als we het succes willen verhogen. Het plan Anciaux is een belangrijke eerste stap maar dit onderzoek bewijst dat dit nog slechts een pril begin is, al was het maar om gelijk te staan met andere landen. Als we meer topsportsucces willen dan zijn nog meer investeringen nodig, moet meer op lange termijn gedacht worden en meer geïnnoveerd worden. Welke belemmeringen moet Vlaanderen overwinnen? - Gebrek aan eenvormigheid in de verschillende sportorganisaties. Nog steeds staan niet alle neuzen in dezelfde richting. 5

8 - Gebrek aan middelen om echt te bereiken wat we willen bereiken - Gebrek aan ambitie om de maximale top te behalen - Gebrek aan langetermijndenken en visie - De "trein der traagheid": om iets te kunnen veranderen, wil men eerst onderzoek doen, om vervolgens aan te tonen wat we al weten enz Hoeveel middelen zijn nodig om meer medailles te behalen? Kostencalculatie voor Het Verenigd Koninkrijk deed een uitgebreid onderzoek en kwam tot de conclusie dat de gemiddelde prijs per medaille 3.5 miljoen Euro per jaar bedraagt(aan overheidsinvesteringen) (2004); merk op: niet alle sporten kosten evenveel. Dit is 1 miljoen meer dan ze hadden vooropgesteld (ze behaalden 28 medailles en doelden op 39); hun totaal budget topsport is ong. 90 miljoen Euro - Nederland berekende een kost van 2.6 mj/medaille in de aanloop tot Sydney 2000; Athene: 5 mj. per medaille - Vlaanderen investeert tegen miljoen extra voor topsport; we komen dan op een totaal budget van ongeveer 17.5 miljoen per jaar = goed voor 5 medailles; - Ermee rekening houdend dat het 10 jaar duurt om een topatleet te vormen/een medaillekans te creëren - Willen we de doelstelling van 10 medailles halen, tegen 2016, dan is minstens 35 miljoen Euro per jaar voor topsport nodig - En dan dienen we er nog rekening mee te houden dat de prijs van een medaille toeneemt omdat andere landen ook meer gaan investeren in topsport: VK verviervoudigt zijn investering in topsport met 400 miljoen Euro per jaar. Nederland, met ongeveer 40 mj/jaar, constateert dat dit te weinig is en dat 100 miljoen Euro nodig is voor hun doelstelling: tot de top 10 van de wereld behoren - De enige uitweg om met minder middelen, meer te doen, is dat we efficiënter gaan investeren, zowel in breedtesport (kwaliteitsbeleid) als in topsport (prioriteitenbeleid en professionalisering van topsport) 6

9 F. TABELLEN EN GRAFIEKEN Figuur 1: Verandering in SPORTuitgaven van Canada Flanders Italy the Netherlands Norway UK Wallony Figuur 2: Verandering in TOPSPORTuitgaven van Flanders the Netherlands Norway UK Wallony 7

10 Figuur 3: Verandering in marktaandeel (=proportie van het aantal medailles/aantal te behalen medailles) tussen Sydney 2000 and Athens ,0% 3,7% 3,5% 3,4% 3,2% 3,3% 3,1% 3,0% 2,5% 2,1% 2,0% 1,5% 1,0% 1,3% 1,3% 1,1% 0,9% 0,5% 0,4% 0,3% 0,0% Canada Belgium (Flanders + Wallony) Italy the Netherlands Norway UK Sydney (2000) Athens (2004) 8

11 Legende: Zeer goed ontwikkeld beleidsdomein Goed ontwikkeld Gemiddeld niveau van ontwikkeling Beperkt ontwikkeld Weinig of geen ontwikkeling in het beleidsdomein Figuur 4: SPLISS Evaluatie van beleidsfactoren 1(a) Financiële ondersteuning van sport: Nationale uitgaven voor sport (1) 1(b) Financiële ondersteuning van federaties 2. Structuren en beleid in (top)sport: een geïntegreerde beleidsontwikkeling ITA VK NED CAN NOR VLA WAL 3. Sportparticipatie (breedtesport) NA 4. Talent ontdekking & ontwikkelingssysteem 5. Carrière en na-carrière van de atleet 6. Trainingsfaciliteiten ( infrastructuur) NA 7. voorzieningen voor trainers en opleiding 8. Internationale competitie (organisatie van evenementen) 9. wetenschappelijk onderzoek NA NA (1) Merk op dat enkel het nationaal niveau werd vergeleken: middelen van de overheid + loterijen (geen lokaal niveau en geen sponsorgelden) 9

12 Figuur 5: de prestaties van de landen uit de studie naargelang het index type (of de wijze van succesmeting); het percentage is het marktaandeel (of het aantal behaalde medailles ten opzichte van het totaal aantal medailles dat er te winnen valt) Land Alle 60 sporten 1 Alle Olympische Sporten 2 Olympische Zomersporten Olympische Wintersporten Verenigd Koninkrijk 6.5% (1st) 2.2% (4th) 2.5% (2nd) 2.1% (5th) Canada 3.2% (2nd) 4.0% (1st) 0.8% (4th) 13.2% (1st) Relatief succes (3 rd ) 0.04 (5 th ) Italië 3.2% (3rd) 3.8% (2nd) 4.3% (1st) 3.0% (3rd) 0.9 (2 nd ) 0.48 Noorwegen 2.7% (4th) 2.6% (3rd) 0.6% (5th) 9.9% (2nd) (4 th ) Nederland 1.6% (5th) 1.9% (5th) 2.1% (3rd) 2.1% (4th) 0.9 (1 st ) België 0.4% (6th) 0.3% (6th) 0.5% (6th) 0.0% (6th) (6 th ) 1 Alle 60 sporten die in de UK Sport - World Sporting Index zijn opgenomen 2. Alle Olympische sporten: zowel Zomer als Wintersporten samen geteld 3. Relatief succes, rekening houdend met het bevolkingsaantal en de rijkdom van de landen; een positieve score (residu) betekent: beter dan verwacht, een negatieve score: minder goed dan verwacht 10